Heimskringla - 28.03.1951, Síða 2

2. SIÐA
heimskringla
WINNIPEG, 28. MARZ 1951
Heimskrittgla
(StofnuO nst)
Kemui út á hverjum miðvikudegl.
Eigrendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsíml 24 185
VerC blaflsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram
Aliar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viðskiftabréf blaöinu aOlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Rítstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24185
finna í unitarahreyfingunni hér
1 og í hinni nýútgefnu bók Rögn-
valds. Umræðuefnið er hið sama
og í öðrum kirkjum. En að lesa
útlagningu foringja frjáls-
trúarkirkjunnar hér vestra á
því, er svo ólíkt því er íslenzk
kirkja hefir haft að bjóða, að það
getur ekki til lengdar dulist, að
Authorized as' Second Class Mail—Post Office Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 28. MARZ 1951
Fögur er foldin
ian
Kirkjuræður og erindi eftir Rögnvald
. Pétursson. Bókmentasjóður gefur út.
/
Fyrstu fjögur eða fimm árin af þessari öld heima, man eg að
talsvert var rætt um agnúa á Kristindómskenslu barna. Þótti “kver-
kenslan” einkum athyglisverð. Var það sízt að furða. Sannaðist þar
oft á, að fyrir börn voru lagðar spurningar, sem hálærðir guðfræð-
ingar hefðu hikað við að svara. Benti Guðmundur Finnbogason
rækilega á þetta í bók sinni Lýðmentun (1903), og hvernig yrði að
breyta til svo að æskileg not yrðu að kenslunni. Höfðu ýmsir bæði
fyr og síðar á málið minst, en lengst og rækilegast skrifaði Ásgeir
Ásgeirsson síðar grein um kverkensluna í Iðunni hina yngri, svo
að ýmsum þótti nóg um. Hvorugum þessara manna, né margra ann-
ara sem til þessa máls lögðu, kom í hug að leggja kristindóms
kenslu niður, því eins og Guðmundur sagði: “eiga trúar og siðferð
ishugmyndir og tilfinningar mannsins að vaxa á eðlilegan hátt, upp
af hugmynda og tilfinningalífinu í heild sinni, og draga næringu
þaðan, og þegar alt kemur til alls, er þó aðal markmiðið mentunar-
innar að gera manninn færan um að stunda hið æðsta siðgæði.” —
Þarna kemur fram skoðun eins ágætasta uppeldisfræðings og fræð-
ara íslenku þjóðarinnar um þörf á kenslu í trúmálum.
Áhrærandi æskulýðin, benti Guðmundur á dæmisagna-aðferð
Krists og taldi hana að líkindum þá einu réttu og þá, sem koma
ætti í stað kverkenslu.
Oft duttu mönnum þá í hug, hvort að þörf á breytingu í
kensluaðferðum í kristindómi, væri ekki alveg eins nauðsýnleg
í kirkjunni, er boðskap trúarinnar boðaði fullorðnum. Kirkjusókn
yfirleitt er ekki góð og deyfð og áhugaleysi í trúarefnum auðsætt
hjá almenningi. Á þessu bar mikið á sama tíma heima og v
að tala um nýja skipulagningu á trúmálakenslu barna. En kirkj
sat við sinn keip.
Þegar eg kom vestur um haf, varð eg þess brátt var, að stór
hluti íslendinga hér aðhyltist kirkju, er nefnd var unitarakirkja.
Formaður hennar og traust stoð virtist upp úr aldamótunum vera
ungur maður, er Rögnvaldur Pétursson hét, sem síðar vard svo vel
kunnur, sem forustumaður í félagsmálum fslendinga, að hann þarf
ekki frekar hér að kynna. Eg fór í kirkju hans og hefi oft um það
hugsað síðan, að það, sem þar var kent, var eiginlega sú breyting
sem nauðsynleg var að gerð væri á kristindómskenslu heima, bæði
barna og fullorðinna. Eins og ýmsir vildu reyna að vekja upp
kristindóminn hjá æskunni heima með því að samræma kenning-
una lífi og reynslu barnanna, var verið að gera það sama hér á meðal
barna og fullorðinna, í kirkjunni sjálfri. Eg undraðist þá oft,
hvernig á því stæði, að slíkt brautryðjandastarf dróst úr hömlu
heima. Héðan hefir því frelsis- og framfaraaldan í trúmálunum
komið, frá unitarakirkjunni íslenzku í Vesturheimi. Við það starf
var lengi ekki kannast, en nú verður hver sá að halda varlega á,
sem vill rekja frjálslyndi íslenzku kirkjunnar heima eitthvað ann-
að. Áhrifin hafa ekki dulist. En ennþá eftirtektarverðara en þetta,
er þó hitt, að hér tekst ungur maður á hendur að halda frelsishug-
sjóninni í trúmálum á lofti og predika fyrir fslendingum alt ann-
að viðhorf í þeim, en þeir höfðu átt að venjast úr kirkjum heima.
Hér vestra var einnig öflug lútersk kirkja starfandi, sem ölki slíku
var mótfallin. Starf í þessa átt, var að vísu hafið hér af öðrum, en
öryggi kirkjunnar átti enn langt í land. En með komu Rögnvalds
Péturssonar að því, fær stefnan og starfið alt fastari rás og örugg-
ari en áður. Frjálstrúarstefnan vinnur hér sigur með honum, kemst
á fastan fót og óslitnar framkvæmdir hefjast. Þó svo sé að orði
komist um höfund bókar þeirrar, sem hér um ræðir, er hinum ekki
gleymt, er líf sitt helguðu starfinu áður, eins og brautryðjendurnir
séra Magnús Skaptason, séra Jóhann Sólmundsyni, séra Guð-
mundur Árnarson og séra Albert Kristjánsson. Þetta unitariska
starf hér vestra, er miklu mikilvægara en viðurkent hefir verið, því
hjá þVí fer varla, að framtíðarstrf kirkna verði á grundvelli unit-
ara eða með hliðsjón af þeirri stefnu reist.
Um þetta veður ekki í þetta sinn skrifað eins og vert væri, en
um það sem hér hefir sagt verið, vitna ræður Rögnvalds, í bókinni
”Fögur er foldin”. Kirkjuræður eru engar til á íslenku, sem þær.
f samibandi við trúna, spegla þær hugmyndir og tilfinningar nútíð-
ar-mannsins og eru fyrir það áhrifameiri, en kirkjuræður þær
og predikanir sem við höfðum átt að venjast. Þar var hinn æðsti
sannleikur boðaður á þann hátt, er allir skildu hann. Þar þurfti
ekki neinar óyfirnáttulegar sögur með til að sjá hann
Eftir þessar inngangshugleiðingar, skal nú snúa sér beinna að
bókinni sem, hér var hugmyndin að minnast á. Margar bækur hér í
óbundnu máli, skpia ekki sama bókmentalegan sess og t. d. bækur
Stephans G. í bundnu máli gera. Það er þessi bók, Rögnvalds, sem
eg hika þó ekki við að segja, að geri það. Veit eg þó að með því er
mikið sagt, og að það er í raun og veru það sama og segja hana beztu
bókina í óbundnu máli sem hér hefir verið gefin út.
Til að sýna kostina, sem hér hefir verið minst á í sam-
bandi við kenninguna í ræðum Rögnvalds, þyrfti að
gefa sýnishorn úr einhverri af ræðunum. Hið nýja frjálsa
viðhorf og það, sem í kirkjum íslands var ekki tekið upp, þrátt fyr-
ir þó krafa þjóðarinnar virtist tvímælalaust að því hneygjast, er að
talið verði það spakvitrasta sem í j við komu nætur.
íslenzkri kirkju hefir verið bor- Þetta kennir reynsluþekking-
ln> og þannig horfir hin mann-
Það var á síðast liðnu sumri lega tilvera við. Ef því eigi að
minst 75 ára frumherjastarfs ís- j furða, þó niðurstaðan hafi tíðast
lendinga hér vestra. En þýðing- J orðið sú, “að af moldu ertu og að
armesta starfið af því tæi, er ein- j moldu skalt aftur verða”. Að
mitt það, sem lýsir sér í bókinni vísu hefir hin dypri vitund
“Fögur er foldin”. Þar er um aldrei fyllilega getað samþykt
frumherjastarf í hinum andlegaiþað sem allan sannleikann. Hún
heimi að ræða, er nýtt er á sviði hefir verið snert af svomörgu
slenzkra bókmenta. Það er að dularfullu, er á engan hátt hefir
segja, þar er um starf að ræða, verið útskýrt með þessu, og því
sem lítið vafamál er um, að verð- látið sig dreyma annað og undur-
ur hyrningarsteinn kenninga ís- samara viðhorf, sem er hliðstætt,
lenzkrar kirkju í framtíð. Af svo: en viðáttu meira en hitt, er
frumlegu frumherjastarfi, hafa reynsluþekkingin svonefnda hef
fáir aðrir haft hér að segja. ir veitt. Og þetta viðhorf hefir
Eg er vantrúaður á það sem j verið nefnt hugsjónir trú, von
aðrir segja um bækur, án þess að j og traust. Og það er út frá þessu
sýnishorn úr þeim séu gefin, viðhorfi sem vér. höfum eignast
verði mikil bókmentasaga. Til alt það fegursta og bezta, er
þess að gefa sem réttasta hug- auðgað hefir mannlífið frá alda
mynd um ræðustíl Rögnvalds ogjöðli.”
yfirleitt meðferð hans á um-|
ræðuefni sínu, skal hér gefa sýn- Eg hefi minst á bók þessa við
íshorn dálítið úr einni ræðu hans, marga, sem hafa eignast hana og
þeirri, er fyrirsögnina ber, er lesið og spurt hvernig þeim geðj-
bókinni hefir verið valið heiti aðist að henni. Svar þeirra allra
eftir: Fögur er földin. Kemur hefir verið á einn veg. Og aðdá-
það her: unina, hafa þeir allir látið í ljósi
“Fyrir örfáum árum síðan, með hrifningu. Það er sem bókin
komust menn fyrst að því inni í j hafi á ný mint á hin mikla mann
vinnustofum vísindanna, að orði og góðvin þeirra. Persóna Rögn-
hvergi og andvarpi, er líður yfir valds var og þannig, að þeir sem
varir manna, er varpað á úthaf | honum kyntust gleyma honum
eilífðarinnar og flutt á vængjum ógjarna og þykir og mun þykja
geislabylgnanna út um ómælis- vænna um starf hans með hverju
geiminn. Þau deyja ekki jafn- ári. Þessi bók hans hefir sannað,
óðum og þau líða úr heyrn. Á að honum nú horfnum svipar
öldustraumi ljósvakans eru þau um það til annars manns einnig
flutt með ólýsanlegum hraða um- horfins, skáldsins Matthíasar
hverfis jörðina og — að líkind- Jochumssonar, sem sagt hefir
um — til hinna yztu heimin- verið um nýlega í ritdómi um
hnatta. Uppgötvun þessi sann-jverk hans, að yrði þjóð sinni æ
aði það, sem áður þótti ekki nema kærari með hverju ári sem liði
sennileg tilgáta, tilveru ljósvak- Þrungnar af viti eins
ans, þessa mikla reginhafs, er J kirkjuræður þessar eru> þá eru
ar flett er myndablöðum, því því, að grein mín hafi að þessu
fram á svið raunveruleikans lotið, er það, að sumir félagar
komast þær ekki. En eigi Fróns hafa að því fundið við mig
er lengi setið við lestur J að bregða deildinni um valda á-
þeirra mynda og naumast1 sælni.
búið að renna sjónum andans yfir
þær, þegar skyggja tekur og þær
hverfa í ljósaskiftunum og
hjaðna eins og litir kvöldroðans
brýtur með brimi og boðaföllum
hnöttum himingeimsins, sem
væru þeir klettar út í rúmsjó. Að
raddirnar liðu úr heyrn, svo
menn fengu eigi úr fjarlægð tal-
ast við né heyrt hvor til annars,
kom eigi til af því, að orðin dæi
út, heldur færðust þau inn á það:
tækifærisræðurnar ekki síðri.
Þær sem í þessari bók birtast, eru
ekki margar, en verða áreiðan-
lega með bókmentalegum gim-
steinum taldar.
í bók Rögnvalds eru ekki nema
fáeinar af öllum kirkjuræðum
Næst fitjar S. B. upp á því
hvílík vitleysa það sé, að bendla
Jón Sigurðsson við lagasmíði
Bókmentafélagsins, sem ekki
hafi verið nema fimm ára, þeg-
ar félagið var stofnað og sem ó-
breytt lög hefði haft þar til fé-
lagið var flutt heim og þá hafi
Jón Sigurðsson verið kominn
undir græna torfu.
Ekki veit eg hvers Jóns Sig-
urðsson á gjalda hjá Sigurði. Af
þessum ummælum mætti ætla,
að hann hefði aldrei nálægt Bók-
mentafélaginu komið og aldrei
látið sig lög þess skifta. En eg
er hræddur um að fleiri en sá
er þettta ritar, verði honum
seint sammála um þetta.
Jón Sigurðsson var forseti
Bókmentafélagsins — (Hafnar-
deildar) frá 31. maí 1851 og til
dauðadags 1879. Hann er og kjör-
inn heiðursfélagi þess 1853. Að
eitthvað hafi að starfi hans kveð
íð, má ráða af orðum 100 ára
Minningarits Bókmentafélags-
ins. Þar segir: “Arið 1851 tekur
við forstöðu Hafnardeildar sá
maður, sem allra manna ótrauð-
ast hefir starfað að eflingu fé-
lagsins og framkvæmdum þess,
en það er Jón Sigurðsson ....
Hann þekti menn um land alt og
var manna lagnastur á að snúa
mönnum eða laða til fylgis við
fyrirtæki sín. Hann hafði og
bréfaskifti við menn víðsvegar
um land og sparaði hann ekki að
hvetja menn til að ganga í félag-
ið og fá til aðra með sér. Hann
setti félaginu það markmið, að
það skildi kappkosta að gefa út
svo miklar bækur á ári hverju,
að félagsmenn þeir, sem gyldu 3
ríkisdali í tillag, fengi það end-
goldið í verði bókanna, og stund-
um þó meira. Þessu var hægt að
koma í kring 1853 og síðan hefir
félagið aldrei gefið út minna á
ári, en sem svaraði rúmlega þrem
ur ríkisdölum eða 6 kr. virði.
Þegar svo var komið, sendi Jón
Sigurðsson, fyrir hönd félagsins
boðsbréf hingað til lands árið
1854 til þess að sýna mönnum og
leitast við að sannfæra þá um,
hvern hagnað þeir gætu sjáfir af
því haft, og hvert gagn þeir
1831 tvisvar, 1842 (í þeirri laga-
br. nefnd er Jón Sigurðsson og
mátti ekki síðar vera, árið 1850,
1851, 1889, 1890, 1911.
Sumar þessar breytingar eru
ekki stórvægilegar, en þær sýna
hvað rétt S. B. fer með það mál,
að lögunum félagsins hafi ekki
verið breytt frá 1816 til 1890 eða
1911.
hylgjusvið, er fyrir utan liggur
hið takmarkaða svið mannlegrar
heyrnar, og gerðu þar eigi vart
við sig. Uppgötvunin var fólgin
í því að fá stýrt þeim og haldið
inni á því bylgjusviði er heyrnar
færi vor fá greint, sem eigi er
meira en þverhandarbreidd á hin-
um óþekta og órannsaknaða
öldumæli þessa alheimssjávar.
Öllum er þegar kunnugt, til
hvaða nota þessi uppgötvun hef-
ir leitt. En engum er ljóst, til
hvaða nota annara hún kann að
verða, svo og hin aukna þekking
á eðli tilverunnar og þá sérstak-
lega mannlegrar tilveru, sem
henni er samfara, en hugsanir
hlýtur það að vekja og þær marg-
víslegar. Sennilega veitir hún oss
meiri þekkingu á sjálfum oss en
vér höfum öðlast og þá frá þeirri
hliðinni, sem veit að hinu hulda
og leyndardómsfulla, sem virðist
hjúpa mannlífið. Eða er ekki
bendingin í þá átt? Gegnum all-
ar aldirnar, sem liðnar eru frá
upphafi mannlífsins, hefir mað-
urinn verið að spyrjast fyrir um
sjálfan sig, leita að sannleikan
um um sjálfan sig og eigi komist
margar faðmslengdirnar áfram.
Ýmsar skoðanir hefir hann mynd-
að sér og allar bygðar á því, sem
reynslu-þekking hans hefir kent
honum. Hann er máttvana og
veikur fæddur. Nakinn kemur
hann inn í þennan heim, og nak-
in hverfur hann héðan. Ævin er
skamm vinn og óviss. Hann er
takmörkunum háður á allar hlið-
ar. Viljinn og getan haldast
aldrei í hendur. Langanir og
þrár fylla hugann. En við það
verður að una að skoða þær,
velta þeim fyrir sér, eins og þeg-
hans. Það mun fullkomlega mega gætu unnið landi voru og bók-
gera ráð fyrir, að hann eigi nógjmentum þess, með því að ganga
í margar bækur enn af þeim. Af,í félagið og styrkja það. Jafn-
fyrirlestrum á hann og ærið, ogj framt sendi hann skýrslur félags-
er sjálfsagt að þeir birtist. Og af j sins og reikninga á hverju ári til
tækifærisræðum á hann eflaust J allra presta, syslumanna, alþing-
nægilegt í fleiri bækur. Það er ^ ismanna og annara er honum
vonandi að útgáfufélagið sem; þóttu líklegir til að vilja styrkja
er Menningarsjóður, haldi áfram j félagið. Þessi aðferð og röggsemi
útgáfu eins ágætra rita og[ forsetans, jafnframt hyggilegum
þarna bíða prentunar.
“Fögur er földin” er 400 blað-
síður að stærð og er til sölu hjá
Davíð Björnssyni bóksala að 702
Sargent Avenue, Winnipeg.
Verðið er $4.50.
SVAP, TIL S. B.
Eg átti von á því að það fyki í
hann Sigurð okkar Baldvinsson,
er eg neitaði honum um birtingu
á vaðli, sem hann hafði spunnið
um canadiska hermenn. Hann
sagðist, þá fara með hann til
Lögbergs og lét svo drýgjanlega
út af því, eins og það gerði mér
meira til en honum. En svo kem-
ur ‘rómaninn’ þar ekki heldur.
Út af þessu öllu fer svo Sigurð-
ur í ham sinn, semur einhvern
dómadags þvætting um að eg
vilji svifta sveitamenn atkvæði
á þingi Þjóðræknisfélagsins.
Hvernig S. B. fer að lesa það út
úr grein minni um þjóðræknis-
þingið, er eg hálf forviða á. Eg
var einmitt á móti því, að Fróni
væri veitt fulltrúavald á sama
hátt og sveitadeildum, sem langt
ættu til þings að sækja, af því að
Winnipegdeildinni einni var
með því gefið valdið í hendur.
Það er meira en lítið fát á mönn-
um þegar eins óflóknu máli og
þessu er snúið við. Til sönnunar'og maí), 1825, 1826, 1827, 1828
lagabreytingum varð til þess að
félaginu óx ásmegin og félags-
mönnum tók að fjölga mjög
mikið á ný.”
Jón Sigurðsson virðist þarna
hafa verið umsvifamikill í starfi
félagsins, sem kom sér vel, því
án hans er alveg óvíst, að það
hefði risið upp eftir að allar
eignir þess brunnu ílCaupmanna-
höfn 1847 og það stóð uppi alls-
laust. Félagatölu fækkaði og alt
virtist ætla að fara í kalda kol.
Og var þó svo komið árið 1841,
að félagatalan var aðeins 160. En
eftir að Jón Sigurðsson tók við,
fjölgaði félögum oft um 100 á
ári og alt komst í gott lag aftur.
Hvað Sigurður Baldvinsson
meinar með að gefa í skyn að J.
Sigurðsson hafi ekki komið
nærri Bókmentafélaginu eða
starfi þess eða lagasmíði, er ekki
gott að skilja. Maður getur skil-
ið að hann hafi ekki samið hin
upprunalegu lög, en að prenta
þau dróst mjög, félagsmenn virt-
ust aldrei ætla að verða ánægðir
með þau. S. B. segir þeim aldrei
hafa verið breytt. Sannleikurinn
er, að framan af var ávalt verið
að breyta þeim. Skal hér nefna
sum árin: Frá 1816 að félagið var
stofnað, var lögunum breytt 1817,
1818, 1822, 1823 tvisvar, (í apríl
Það virðist því ekki mikil á-
stæða fyrir S. B. að vera að
liampa því, að Jón Sigurðsson
hafi aldrei við lög Bókmentafé-
lagsins átt.
Hitt mun nær sanni, að það
hafi engin lög eða lagabreyting
verið gerð frá því að hann varð
forseti og þar til að hann dó, sem
hann átti ekki meiri eða minni,
ef ekki allan þátt í að semja. Og
fyrstu lögin eftir brunnan, er
hann tók að sér viðreisn félags-
ins, samdi hann vissulega. Von-
in um að félagið héldi áfram,
var strax orðin óvænleg 1841,
og til högun þess þyrfti auðsjá-
anlega að breyta. Og ofan
á það ástand skall svo bruninn,
er félagið tapaði öllum sínum
bókum, skjölum og skrifstofu-
áhöldum.
Þó Jón Sigurðsson berðist
fyrir lífi Hafnardeildar Bók-
mentafélagsins, sá hann að ís-
land mundi brátt komast í nán-
ara samband við umheiminn og
þá yrði félagið bezt komið í
Reykjavík. Segir Dr. B. M. Ol-
sen, að Jón muni hafa hreyft því
fyrst, að flytja félagið heim, þó
séra Þórarinn Böðvarson ætti
formlegu tillöguna að því síðar.
Svo jafnvel heimflutningur fé-
lagsins skifti Jón meira en S.
B. gefur í skyn, þó ekki yrði af
honum fyr en að honum látnum.
Eg má ekki vera að því að
sýna hér fram á að hverju lög
Þjóðræknisfélagsins beri svip
af Bókmentafélagslögunum. En
jafnvel af því sem til þeirra er
hér visað verða glöggir menn
svipað blæs á þeim áskynja.
S. B. segir ennfremur í grein
sinni, að eg viti hvorki né skilji
að bændur eigi landið. Eg verð
að játa, að eg vissi þetta ekki. Eg
hefi heyrt sagt, að S. B. hafi selt
þeim mikið af jörðum. En eg
hélt að því sýsli væri ekki svo
langt komið. Og á hvaða góð-
verki byrjar S. B. næst?
S. B. klikkir út með gömlu
skrítlunni um horna fjarðar-mán-
ann! Sú skrítla varð til og lifir
góðu lífi í hugum manna eins
lengi og sú vanþekking ríkir, að
tunglið eða máninn líti eins út
frá jörðu séð hvar sem er.
Vilji S. B. sannfærast um
þetta, ráðlegði eg honum að
bregða sér segjum suður til
Argentínu, þar sem þau firn sjást
að mannsmyndin í tunglinu
stendur á höfði! Þar sem flest
skólabörn vita þetta nú orðið,
er tími til þess kominn áður en
S. B. verður elliærari en hann
er, að benda honum á þetta.
BRÉF FRÁ
VANCOUVER, B. C.
Aldraður íslendingur heim-
sótti mig, ekki fyrir löngu síðan.
Talið barst að íslenku viku-
blöðunum í Winnipeg, sem eiga
að vera og eru, tengitaug ís-
lenzku byggðanna í landinu en
okkur kom saman um að ekki
væri viðeigandi hvað miklu rúmi
—af ekki meira lesmáli— væri
notað undir enskt lesmál. Sagði
eg honum ef eg heldi áfram að
kaupa þau, þá myndi eg ekki
leggJa þflð á mig að lesa næsta
jólablað Heimskringln yrði það
fylt upp að hálfuleyti með enskt
lesmál og íslenzk kvæði þýdd á
ensku, hversu gott eða göfugt
sem málefnið kynni að vera. Eg
lái þér það ekki, sagði aðkomu-
maður. Við nánari athugun kom
okkur þó saman um að það yrði
næstum oþolandi, ef maður hætti
að kaupa þau og vera þá útilok-
aður frá því, sem okkar bestu
menn hafa okkur til andlegrar
framfærslu, svo eg nefni dr. R.