Heimskringla - 04.04.1951, Page 2

2. SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 4. APRÍL 1951
Seattleför mín
(Gamanbréf til kunningjanna)
II. í Lystigrafreit
Við Kyrrahafið ber íslend-
ingadaginn vanalega upp á
sunnudag, hvað sem Jóni Sig-
urðssyni og stjórnarskránni líð-
ur. Og bar þannig við hjá Vestra
1950, því lögðum við til Seatle
á laugardag. Enda þótt skipið
leysti ekki festar fyrr en síðla
dags, varð eg að komast til Vic-
toria áður en bönkum var lok-
að, svo eg gæti keypt Banda-
ríkja-dollara til ferðarinnar.
Það er skrítin verzlun. Þeir
voru tíu sentum dýrari, stykkið,
en Kanada-dollarar. En þegar
við komum til baka og eg seldi
þá sem Vestri gaf mér, höfðu
þeir fallið í verði, sem svaraði
fimm sentum stykkið. Á þessu
átti Vestri enga sök. Þessu ræð-
ur óhagganlegt lögmál, viðskifta
lífsins, og hafa hagfræðingar og
eg gert ýtarlega grein fyrir því.
Hagfræðingar 'í hagfræðinni, eg
í þjóðræknisritinu.
Að dollarakaupunum loknum,
hafði eg ekkert að anstalta né
bedrífa þar til við færum um
borð. Konu minnar var ekki von
úr skóginum fyrr en skömmu
áður en siglt var. Og var eg
þarna aleinn með sjálfum mér í
borgargöngunum, en leiðist þar
eins og Stephani. Þegar þannig
stendur á fyrir mér í Victoria,
er um tvennt að velja: bóka-
safnið og lystigrafreitinn. Oft
ræður veðrið valinu. Það var
fagurt þennan dag, og settist
eg því að í lystigrafreitnum.
Garðurinn er lítill og liggur
að sölutorgi borgarinna*. Hér
sitja oft gamalmenni og hvíla
sig eftir að hafa gert kaup sín í
ys og þys sölubúðanna; eða þau
bíða eftir þeim sem yngri eru
og frárri á fæti. Sumir hafa enn
gaman af, þó gamlir séu, að sjá
og heyra hringiðu viðskiftalífs-
ins, þó aðeins sé á götum úti.
Svo er það tilbreyting frá, að
horfa á ærsli ægis. En hér er
sægur eldra fólks, sem virðist
ekki hafa annað fyrir stafni en
sitja við sæinn pg “horfa yfir
hafið”. Hvorki var komið haust
né ströndin auð, svo eg setti
mig niður á bekk í garðinum.
Nenti ekki að rölta niður að sjó.
Það er augljóst að þessi blett-
ur var upprunalega ætlaður til
hvíldar liðnum fremur en lif-
endum, Enda mun hér hafa ver-
ið fyrsti grafreitur Victoria-
manna. Því bera vitni margir og
mismunandi varðar og steinar,
þó hér sé þeim fyrir komið á
annan hátt, en venja er til. Meg-
ini þessara votta, um afreksverk
og ágæti frumbýlinga eyjarinn-
ar, hefir verið draslað út í hom,
og hafa steinarnir þannig tapað
að mestu leyti meðsköpuðum
hátíðleik og tign, sem ella
mundi lama spriklandi gróand-
ann í verzlunarllfi hinnar vax-
andi borgar. Var vel að verið,
er minnismerkin gerðust—hom-
rekur og grafirnar sléttar, því úr
því varð grafreiturinn allra lag-
legasti lystigraður. Að sönnu
standa hér enn örfáir varðar,
sem bezt voru gerðir og mest í
borið. En þeir minna ekki meir
á gröf og dauðan, en Jón Sig-
urðsson, Victoria drottning eða
berskur undir þinghúss vegg. —
Enda eru þeir nú þegar farnir
að láta á sjá, því tímans tönn
nagar þá eins og annað um næt-
ur og daga. Letur, sem meitlað
var 'í steininn, er svo máð, að
vart verður lesið úr því, og fyr-
irsjáanleg er sú stund, þegar
þessum strókum verður skúffað
út í horn með hinu garðarusl-
inu, og síðan fluttir á burt—ef
til vill til sparnaðar á steypu í
kjallaravegg. Þetta vekur hugs-
anir um hverfulleik lífsins og
jafnvel dauðann og minnir á hin
ódauðlegu orð Shakespeares í
þýðing Sigurðar Vilhjálmssonar
“Alsherjar geisari, dauður orð-
inn leir,
Getur fylt gat, svo haldist út
kulþeyr.”
Yfir ve'glegasta varðann gnæf-
ir tré eitt mikið og fagurt. Að
líkindum er það eins gamalt og
gröfin sem það hefir skýlt nótt
og dag, ár frá ári. Og þar mun
það standa í allri sinni tign og
veldi eftir að varðinn er kominn
í rústir og orðinn að steinrunn-
um hrærigraut í kjallaravegg.
Væri eg andlega sinnaður og
því viss um, að sál hins fram-
liðna liti til veðurs og væri á
annan hátt interessuð í þessum
heimi, mundi eg geta þess til
að honum þætti ekki minna til
koma, að eiga tréð yfir sér en
THE VALUE AND QUAUTY IN
BARLEY PR0DUCTI0N
In the marketing and processing of barley, qualíty is of prime
importance. Since malting barley has been seliing over feed barley, this
means that the Western Barley growers will receive more for their barley
than if it had only graded feed. If each grower produced just one average
carload of 2,000 bushels, his increased revenue would be about $500.00.
In one item alone, harvesting, considerable improvement has been
made. It has becn estimated that by the usc of better threshing technique,
the farmers have earned more than last year. Unfortunately, some growers
lost the premium this year because of having over 5 per cent peeled
kernels. While threshing has always been a problem, the introduction of
the combine and some of the looser hulled varieties such as Montcalm
have made this operation more difficult. There are three factors that
the grower must consider: (1) the proper stage of maturity at which to
swath, (2) the length of stubble and size of swath, and (3) in combining
the speed of the cylinder and distance between cylinder and concave.
In order to produce good quality barley, the grower must allow
his crop to become fuliy mature before swathing. While immature barley
will mature in the swath, it produces shoe-peg kernels which have to be
removed, and, in general, the extract will be low and the grain useless
for malting. The stubble should be left at the proper length to hold up
the swath. If too long, it will bend and let the swath iie on the ground;
if too short, it will not give space underneath to aliow free circuiation of
air and has a tendency to allow the barley heads to fall through on to the
ground. The size of the swath will depend on the growth of the crop.
If it is heavy, the swather shouid be set to give a wide swath; if it is
light, the swath should be narrowed, otherwise, the heads will íall through
on to the ground. In combining the grain, the cylinder specd and space
must be frequently adjusted. If the grain is being skinned or broken, the
speed of the cylinder should be reduced and the concave lowered. If the
grain has too much awn the speed should be increased or the concave
raised.
For further information on threshing and combining write to the
Barley Improvement Institute, 206 Grain Exchange Building, Winnipeg,
Manitoba, for Bulletin No. 1, "Harvesting Malting Barley.”
Second or series of advertisements. Clip for scrap book.
This space contributed by
Shca's Winnipeg Brewery Ltd.
MD-28I
! steininn, og að hann gerði sér
litla rellu út af hvarfi varðans,
fengi hann að sitja eða standa
eða liggja eða sveima undir lauf-
ríkri limhvelfing meiðsins. Sé
hinn framliðni kominn langt
héðan í hvorn staðinn sem her-
lög kirkju valdi honum, er hann
að líkindum of bissí við músík
eða eldivið, til þess að láta sig
nokkru skifta hvernig búið er
um bein hans. Hann Veit hvort
ið er, að alt grafar-flundur
reynist óþörf fyrirhöfn þegar
upprisudagurinn rennur upp.
Viti hann ekkert í þennan heim
né annan, er trúlegt að honum
standi á sama um hvort gröf
hans er gleymd eða glæsimerkt.
—En hafi minnisvarðinn verið
reistur í þeim tilgangi, að leiða
athygli eftirkomandi kynslóða
að afreksverkum og mannkost-
um hans, sem hér hvílir, var
kostnaður sá og fyrirhöfn, sem
slíkum varða fylgir, með öllu
óþörf, þar eð alfaðir og móðir-
jörð reistu annan fegurri og
varanlegri.
Svona er það. Þó eg sitji hér
grafkyr, í Seattle-för, asnast
hugurinn út um allar trissur
eins og kálfur sem er hleypt út,
í fyrsta sinn—út í vorið.
Það var, held eg, á skírdags-
kvöld. Eg færði radíóvísinn
fram og aftur um skífuna, í
hugsunarleysi. Eftir að sampla
sápuleiki, sígarettukór, jass-
ríðir, kommúnista-bannfæringar
og önnur kúltur-tákn, datt egl
ofaná eða inní Bachs-messu, og;
lét vísinn þar við sitja. Undra-
vert, að andlaus íslendingur
og hálfgerður Kani, skuli hafa
unun af, að hlusta á söngmessu
eftir annan eins erki-útlending
eins og Bach.
Viðkomandi þulur lét þess
getið, að hljómhviðan væri flutt
í tilefni af því, að tvær aldir
væru liðnar síðan Bach lézt; en
tónskáldsins hefði lítið verið
getið á tveggja alda fæðingaraf-
mæli hans. Virtist þulnum eitt-
hvað athugavert við þetta.
Hafði hann aldrei lesið Punkta
mína, og var ókunnugt um,
hversu orð og gerðir mannanna
vaxa að viti og náð með aldrin
um, og óvíst hann þekki nokk-
uð inn á skyrhákall. Er þó al
kunnugt, að lát snillinganna
veldur meiri hrifning almenn-
ings en nokkur önnur tímamót í
æfi þeirra. Og tveim öldum eft-
ir dánardægur hvers þeirra sem
er, er öllum óhætt að lofa hann
og prísa verk hans. Þulurinn tal-
aði af mælsku og þekking, en
það fór alt fyrir ofan garð og
neðan hjá mér. Eg skil jafnlítið
í tækni hljóma og hjóla—ekki
baun. Hefi hvorki meira gagn
né gaman af því sem fyrir augu
og eyru ber, þó það sé útskýrt
og lofað af þeim lærðu; en nýt
þó þess, sem blessuð skynvitin
bera mér. Þetta er nokkuð sem
eg skil ekki. Þrátt fyrir það
stytti eg mér oft stundir við að
geta til um orsökina; og það
verður mér á, nær og hvar sem
er.
Hvernig í ósköpunum er því
varið, að mér verður gott og
glatt í sinni við að hlýða á eldri
en tveggja alda söngmessu eftir
útlending? Fyrst og fremst eru
tónverk Backs of flókin og stór-
brotin til þess að eg fái verulega
notið þeirra; og í öðru lagi fela
þau ekki í sér frumstæð, íslenzk
þjóðlög, svo sem, kvæðalög,
Ljósið kemur langt og mjótt o.s.
frv. En sú rammíslenzka fólk-
músik, og tónverk sem á henni
eru bygð, ku vera þeir einu tón-
ar, sem einn landa mega hrífa.
—Er eg þá orðinn útlendingur,
eða að minsta kosti Kani? —
Mér skilst að ekkert íslenzkt
tónskáld megi búast við byr und-
ir tónverk sín, nema svo aðeins,
að þau grundvallist á rímnalög-
unum og öðru mollvæti, sem er
hin eina, sanna frum-músík ís-
iendinga. Svo segja þeir, sem
bækurnar hafa, þar á meðal einn
uppáhalds rithöfundur minn,
hann Laxness. Hefir hann kall-
mmmmmmmmmmmmmmr m mi .
V :
íí:
■
flat on one's face
“Know-how” is a popular phrase in these times — the western nations’
induetrial know-how is said to be their greatest hope. But it is not
enougli to know how to do a job. Doing it is what counts. Between
knowing and doing there are usually a surprising number of op-
portunities for falling flat on one’s face.
The textile industry in Canada, of which Dominion Textile is a
part, has been practising for over a century to avoid falling flat on
its face. While learning its job and doing it, the industry has become
the largest employer of manujacturing labor in Canada and the payer
of the largest manufacturing wage bill.
\
DOMINICN TEXTILE COMPANY LIMITED
I
!;
8:
I
I
i
MANUFACTURERS OF
PRODUCTS
Kta°-

að Björgvin Guðmundsson
Manitoba-Handelista, og á ann-
an hátt lítilsvirt verk hans, sök-
um þess, að Björgvin yrkir sín-
ar eigin melódíur og leiðist ís-
lenzkar rímna-hrynur og moll-
væl. En hver er eg að þexa við
Laxness? Þó getur honum feil-
að, eins og öðrum, eins og t. d.
þegar hann fór með krumma
vesalinginn út í skóga Nýja fs-
lands um hávetur. Vita þó bæði
guð og menn að ólíf£ er fyrir
hrafna við Winnipegvatn um
háváeturinn, þar sem kuldinn
kemst í 60 gráður fyrir neðan
zeró á fahrenheit.
Borin saman við þjóðlög út-
lendinga á norðurhveli jarðar er
íslenzk fólkmúsik fremur dauf
og fátækleg. Þó karlarnir kyrj-
uðu rímur og kerlingarnar grall-
aralögin, var það ekki tónanna
vegna, heldur hrynjandi og efni
ljóðanna, sem lyfti röddinni.
Mun Mtið hafa verið um söng
meðal íslenzkrar alþýðu alt fríun
á síðari helming nítjándu aldar.
Og er það merkilegt fyrir-
brigði, jafn söngvin og þjóðin
hefir gerst í seinni tíð. Er engu
líkara en hún hafi gert sig á-
nægða með músik málsins, orð-
gnótt og hrynjandi tungunnar,
sem önnur tungumál skortir og
sem krefjast uppbótar sönglag-
anna. Karlar kváðu við raust,
orða og efnisvegna. Af því voru
þeir hrifnir en ekki laginu. Og
hefir ekki sönglist þroskast með
íslenzkri alþýðu í líkum hlut-
föllum við það, sem hagyrðing-
unum hefir fækkað? Eg hefi
þekt svo slunginn hagyrðing, að
honum var bókstaflega léttara
um mál í hendingum en ó-
bundnu málái. Þó kvað hanr
aldrei vísu né raulaði lag. Er eg
þó viss um að honum var vel gef-
in rödd. Og þegar þess er gætt,
að maðurinn var hrókur alsfagn-
aðar, er merkilegt að hann
skyldi aldrei taka undir lag, í
hversu miklum gleðskap sem
hann annars tók þátt. Ljóðið var
honum sönglagið sjálft og alt.
Eins og nokkru væri þar við að
bæta Annan ljóðelskan íslend-
ing þekki eg, sem er gæddur
skærri tenor-rödd. Kvað hann
jafnt Vígslóða Stephans og fer-
hendur Sigurðar Breiðfjörðs og
alt með “sínu lagi”. Hafi nokk-
ur músik verið í þeim gjallanda,
var það í orðunum. En efnið og
snildin krafðist, að söngvarnir
væru hrópaðir svo hátt, að helzt
allir mættu njóta þeirra. — En
þetta er efni fyrir fræðimenn
og ekki mitt meðfæri.
Ekki veit eg með vissu nær
þjóðin vaknaði til söngs; en get
þess til, að það hafi verið um
svipað leyti og ljóðagerð henn-
ar breyttist. Hvort tilviljun ein
réði hér, skal ekkert um sagt.
En “nýju lögin” voru elcki ís-
lenzk þjóðlög. Þau voru öll
“innflutt” eins og form flestra
nýju kvæðanna. Og tók ung-
dómurinn bæði ljóðum og lög-
um fegins hendi. Ef eldri syst-
ur mínar komust yfir nýtt kvæði
eða þó það væri heil ljóðabók
settu þær það alt á minnið. En
ekki búið með það. Þær voru
ekki ánægðar fyrr en þær lærðu
sönglög við kvæðin. Fréttist,
að einhver í nágrenninu kynni
“nýtt lag”, var reynt að lokka
hann eða hana til að vera nótt-
ina hjá okkur, svo við gætum
numið lagið. Og einu sinni
dvaldi elzta systir mín mánað-
artíma í annari sveit aðeins til
að nema ný lög. Unglingar í
okkar sveit tóku flestir eða allir
að syngja eins og fuglar á björt-
um vormorgni eftir rigningar-
nótt. Sjaldan kváðum við vísu,
og ekkert af grallaralögunum,
sem amma lék á langspilið sitt,
höfðum við lært.
Þannig lærði íslenzk alþýða
fyrst að syngja. Ekki aðeins
nýju kvæðin heldur gamla og
nýja sálma. Og megin þessara
söng- og sálmalaga var fengið
að, utan úr löndum. Jafnvel þau
fáu, sem fslendingar sömdu á
þessum tímum, bera ekki vott
um, að höfundar þeirra hafi ver-
ið gegnsósaðir af rímnasöng
Nú eru þessi aðfengnu, útlendu
sönglög orðin íslenzk þjóðlög.
Og finnist súperþjóðræknum ís-
lendingum minkun að því, geta
þeir huggað sig við það, að feg-
urstu og Ijúfustu þjóðlög
Skota eru írsk að uppruna. Öll-
um er kunnugt um hvert Fjöln-
is-skáldin sóttu eldinn, sem
vakti og verndi þjóðina. Þeir
sóttu hann til Evrópu, þó elds-
neytið væri heimaunnið. En hér
var af meira að taka, þegar til
forn-lbókmentanna kom, en
kvæðalög og moll-væl það, sem
íslenzkum tónskáldum er ætlað,
að vinna úr. Og það væri jafn
sanngjarnt að kalla kveðskap
Jónasar Hallgrímssonar Heim-
isma eins og tónsmíðar Björg-
vins Guðmundssonar Handel-
isma. . . .
Þetta og annað flýgur mér í
hug, hér í lystigrafreitnum. Og
enn eru það bara punktar ....
f tónmessunni hans Bachs
eru tvö þessara íslenzku þjóð-!
laga, sem eg svo kalla: Hjartað,
þankar, hugur, sinni og Nú legg
eg augun aftur. Og þau drakk
eg í mig með móðurmjólkinni,
eins og sagt er. Þó eg beri ekk-
ert skyn á tónsmíðar, get eg
þess til, að þessi smálög svari
til hendinga í löngu og stór-
brotnu kvæði, og að Bach hafi
verið nógu mikill listamaður til
þess, að hvergi væri hending um
of éða van, og að hver þeirra
hefði þýðing, sem sá þá, að gera
hljómkviðuna heilsteypta. Og
nú furðar mig ekki lengur, hví
eg hlýddi á söngmessuna með
mestu ánægju, þó að eins nokkr-
ar hendingar hennar væru mér
áður kunnar; og mér liggur það
í léttu rúmi þó eg geri mig
þannig sekan um Handelisma.,
Eitt er víst, að mér líður mun
betur við að sitja undir söng,
sem á skylt við “nýju lögin”,
heldur en hljómkviðunni sem
Jórt Leifs hrærði saman úr
rímnalögum, og eg píndi mig til
að hlusta á, í útvarpi á íslandi,
Mér finnst það mjög eðlilegt, að
eg og aðrir landar á mínu reki
kunni vel við lagið, Nú legg eg
augun aftur, hvar sem það er
leikið eða sungið. Það er rödd
frá æsku-árunum, en þær radd-
ir hljóma bezt þegar menn eld-
ast. Hitt er merkilegra, að nýtt
lag, samið við versið, skuli hafa
hrifið roskna landa meir en það
gamla, er samið var af einum
mesta tónsnilling sem uppi hef-
ir verið. Samt er það nú svo. í
íslenzkum frétta-blöðum hefir
þesis oft verið getið, að þessi eða
hinn sem látinn er, hafi lagt
svo fyrir, að “Bænin hans
Björgvins” yrði sungin við jarð-
arför sína. Það er langt frá því,
að þetta sé einstætt dæmi þess,
hversu almenningur ann tón-
verkum Björgvins. Það geta
þeir borið um, sem sungið hafa
í söngflokkum hér vestra, lög
Björgvins og annara tónskálda.
Og þó söngverk hans séu sjald-
an í seinni tíð flutt fólki, kem-
ur það ekki til af því, að áheyr-
endurnir taki músik annara tón-
skálda fram yfir tónverk Björg-
vins. Miklu fremur mun hér
ráða söguleg siðsemi Vestur-
íslenzkra músikanta: Sé Björg-
vin mikið tónskáld, á illa við að
kveða upp um það áður en hann
er kominn í gröfina. Siðsam-
legra, að hafa ekki snild hans í
hámælum, og eiga heldur von á
tvö hundruð ára begravelsis-af-
mælisveizlu eftir hann—eins og
Bach. Hafi þó nokkrir menn á
íslandi spilt fyrir svo klassísku