Heimskringla - 02.05.1951, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 2. MAÍ, 1951
Heimakringla
fStofnuB 1SS9)
lemui út á hverjum miðvikudegi.
Fi?endur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
Verfl blafleins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viflskiftabréf blaðinu afllútandi sendist:
The Vildng Press Limited, 853 Sargent Ave., Wininipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24185
Authorized as Second Class Mail- —Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 2. MAf, 1951
Nýji Koreu-herforinginn
Það hefir merkilega lítið verið sagt um hinn nýja herforingja
Sameinuðu þjóðanna í Koreu. Það er engu líkara en það hafi
gleymst í ærslunum út af rekstri MacArthurs.
Fullu nafni heitir hann Matthew Bunker Ridgeway. Hann er
65 ára. Faðir hans var herforingi. Sendi hann son sinn 1917 á her-
skólann í West Point. Lauk hann þar námi með góðu burtfararprófi.
Hann lagði þar mikla stund á íþróttir og fékk þann vitnisburð við
burtskráninguna að hann hefði verið athafnamesti nemandi skólans
meðan hann dvaldi þar. Næstu árin vann Ridgeway á vegum hers-
ins, bæði heima og erlendis.
Hann dvaldi meðal annars í Kína, í Filipseyjum og í Mið-Am-
eríku. Seinustu árin áður en síðari heimsstyrjöldin hófst, var hann
starfsmaður herforingja ráðsins í Washington. Hann fékk þar mik-
ið orð á sig sem snjall skipuleggjari og dugandi verkstjórnandi.
Nokkru eftir að Bandariíkin lentu í styrjöldini, var honum falið að
stjórna fyrstu fallhlífarsveit hersins og var hann síðar helzti leið-
togi fallhlífar sveitanna til loka stríðsins. Eftir það var hann aftur
starfsmaður herforingjaráðsins í Washington. Hafði hann vakið svo
mikla athygli á sér í starfi sínu, að talað var um hann, sem eftir-
mann Omar Bradleys, er hann léti af formensku í herforingjaráðinu.
Það kom því mörgum á óvart, er hann var sendur til Koreu, er hers-
höfð., Walker féll þar frá. Er það skoðun ýmsra, að honum hafi
þá þegar verið fyrirhugað það verkefni, sem honum hefir nú verið
falið.
Ridgeway er hinn mesti iðjumaður. Venja hans er að fara á fæt-
ur klukkan sex um morgna og að sofa klukkan niíu að kvöldi.
Þegar hann kom um áramótin til Koreu og tók við herstjórn,
þótti hygni hans lýsa sér í mörgu, en einkum þó í því, að 'hann var
fús til að slá undan óvinunum, ef hann sá, að um þýðingarlausa
styrjöld var að ræða. Og hvort sem það er rétt eða rangt, var hon-
um þakkað mikið, að her Sameinuðu þjóðanna gat stöðvað sókn
ikommúnistanna, þegar verst horfði og langt inn í Suður-Koreu var
komið. Er sagt að hann hafi látið sig herreksturinn mikið skifta og
naut til þess fulls trausts MacArthurs, og þó ekki síður Washing-
ton stjórnarinnar en jafnvel yfirhershöfðinginn sjálfur.
Ridgeway er þrí-giftur eins og MacArthur. Að þeim svipi sam-
an um herforingjakosti ýmsa halda ýmsir fram, er þá þekkja.
MERKING NOKKRA
STAÐARNAFNA
HÉR YESTRA
------ Framh.
Fylkjanöfn Canada eru eins og
mörg önnur staðanöfn hér, sum
part úr ensku en nokkuð mörg
þó úr Indíánamáli. Indíánsk
nöfn hafa fjögur fylki og má þar
fyrst geta Saskatchewan fylkis.
En það ber nafn af Saskatche-
yvan-ánni, er yfir þvert fylkið
rennur og að nokkru yfir Al-
berta og Manitoba líka, því upp-
tök hennar eru vestur í Kletta-
fjöllum og hverfur ekki fyr en í
Winnipegvatn er komið. Heiti
árinnar er úr Cree-Indíánamáli
komið, af orðunum Kishiska,
sem þýðir hraður, og djiwan,
sem er straumur (í á). Straumá
og straumárfylki verða því ís-
lenzku nöfnin og hefir stundum
við verra mátt una.
Fylkið var myndað 1905 og
hefir eflaust mest verið bygt,
áður en járnbraut kom þangað,
meðfram ánni eins og oftast á
sér stað. Árnar greiða samgöng-
ur og við þær hefjast viðskiftin.
C. P. R. braut var lögð vestur
um fylkið 1882 og úr því tók
bygð þar að eflast. Þar hófst
önnur fjölmennasta frumbygð
fslendinga í Canada.
Manitoba-ly\k\ sem var mynd-
að 12. maí 1870, bar einnig indí-
ánskt nafn. Ætla margir að nafn
ið sé af orðunum Minitowapow,
sem er Cree-Indíánamál eða
Manitobaw, sem er Ojibwa-
Indíána mál, komið, en þau
þýða sund eða vatn. En í sundi
þessu átti að vera klettótt eyja,
og þegar bylgjurnar buldu á
klöppum hennar í stormum,
þóttust Indiánar heyra undar-
leg hljóð, er þeir töldu að væri
frá anda eða guði þeirra, Mani-
tou, sem í trú þeirra er oft
nefndur og staðir váða heita eft-
ir. Matitoba vatn hefir líklegast
í heild sinni þannig fengið nafn
sitt.
En viðvíkjandi uppruna orðs-
ins Manitoba, ætla flestir að það
sé úr máli Assiniboine- eða
Sioux Indíána komið, og af orð-
inu Mine, sem þýðir vatn, og
toba, sem þýðir grasslétta. Verð-
ur þá þýðing nafns fylkisins
vatnið á sléttunni. Þegar La
Verendrye og sonur hans fundu
1738 stöðuvatnið, sem þarna er
átt við, og er Manitoba-vatn,
kölluðu þeir það Lac des Prair-
ies, sem þýðir það sama. Þegar
þetta skeði, bjuggu Assiniboine-
Indíánar á þessum slóðum, eða
sunnan við Manitobavatn og er
því að orði úr þeirra máli hall-
ast. Þettta er í alfræðiibókum
vanalega sögð þýðing orðsins
Manitoba, þ.e. stöðu-vatnið á
sléttunni.
Ontario, er sá hluti landsins
sem undir nafninu Upper Can-
ada gekk frá myndun þess 1791
þar til Sambandslögin voru sam-
in 1867. Orðið er sagt að sé af-
bökun úr orðinu Kanadario og
er úr Iroquois Indíánamáli. Átti
það fyrst við Ontario-vatn og
þýðir hið speglandi eða fagra
vatn. Eftir að hvítir menn sett-
ust þar að, var nafnið gefið allri
bygðinni, eftir því sem hún
víkaði eða færðist út.
Quebec er elzta fylki Canada.
Orðið er úr Indíánamáli og þýð-
ir, þrengsli eða strengur í á eða
fljóti. Og áin sem við er átt, er
St. Lawrence fljótið.
Önnur fylkjanöfn í Canada
eru nefnd eftir frægum mönn-
um eða stöðum frá Englandi
eða Skotlandi.
Alberta-fylki hlaut sitt nafn Það var bjart yfir lífsbaráttu
þannig, að Marquisinn af Lorne,1 þeirra á langri samfylgd er varði
sem var landstjóri Canda frá í full 67 ár. Þau voru sem tveir
1878 — 83 var falið að velja nafn viðir, vaxnir af sömu rót, svo
ið. Hann gaf því nafn konu sinn fagurt og innilegt var samfélag
ar, sem var H. R. H. (Hennar þeirra. Signíður átti sinn virka
hátign) Princess Louisa Carol- þátt með manni sínum í því, að-
ina Alberta. Bygð í þessum gera heimili þeirra glatt og að-
hluta landsins var lítil fram að ^ laðandi fyrir börn þeirra, og
1882, og fylkið var. ekki mynd- alla er að garði bar, en einnig
að fyr en 1905. | fyrir umhverfið, með hollum og
j heilbrigðum áhrifum út í frá.
British Columbia-fylki var Bæði voru þau hjón stofnmeð-
nefnt eftir Kristofer Kolumbusi, limir Geysis-safnaðar, trúfastir
sem sagan getur um, sem upp-
götvara Ameríku 1492.
Nokkur hluti þessa fylkis hét
1805 New Calidonia. En nokkr-
um árum áður en sambandslögin
voru samin 1867, varð Vancouv-
er-eyja hluti af því. Var Vic-
toria drotning fengin til að
og hollráð unnendur safnaðar-
ins ævinlangt — og Páll um
langa hríð í stjórn safnaðarins.
Páll átti einnig mikið barna-
lán, börn hans voru vandað og
efnilegur hópur afkomenda
þeirra. Systkinin á Kjarna urðu
foreldrum sínum til mikillar
velja annað nafn af því að ^ gleði, tryggt samverkafólk með
frönsk eyja í Suður-Kyrrahaf- j þeim í baráttu hinna fyrri ára,
inu hét sama nafni. j meðan þau þurftu hjálpar þeirra
Calidonia var nafn Rómverja við, og reyndust þeim síðar eink-
á Skotlandi. j ar vel með umönnun sinni fyrir
| velferð þeirra, er elli sótti þau
New Brunswick-lylki var fyrr heim; hafa börn þeirra þar fag-
um hluti af hinni fornu frönsku' urt dæmi öðrum eftir skilið.
Acadia. j Eg hygg að segja megi, að elli
Fylki þetta varð til upp úr p^js væri einkar fögur, — eins
frelsistríði Bandaríkjanna. St. fögur og ellin annars getur ver-
John var stofnað 1793 af United Hans eigið hugarástand átti
Empire Loyalistum, en New s;nn h]ut ; þv;. hann var maður
Brunswick var árið eftir aðskil- giagsinna 0g bjartsýnn, vel
in frá Nova Scotia og gerð að söngvinn) hafði nautn af söng
nýju fylki. Nafnið var því gefið ijóðum, rödd hans styrk og
í heiðurskyni við George kon. sönn_ Hann las Guðsorð meðan
III (1760—1820), en hann var ^ann mátti, kunni mikið af and-
kominn af House of Hanover- ]egum bænum og ljóðum, er
ætt eða Brunswick í Prússlandi. harm las sér til hugarstyrkingar
Er sjón augna hans þraut, las
Nova Scotia-fylki Nafnið Qugrtjn tengdadóttir hans fyrir
er latneska orðið fyrir New ^ann a£ mikiHi kostgæfni. Elli
Scotland. Cape Breton og Prrns hans var ennfremur fögur af
Edward-eyja tilheyrðu einu að £ram t;i síðUstu ára, var
sinni Nova-Scotia. Húrt var ertt,hann ungur í anda; fylgdist all-
af fyrstu fylkjunum í fylkja- vgj meg því, sem Var að gerast
sambandi Canada.
Prince Edward Island varð
og átti samúð með þeim er yngri
voru, — átti einnig virk hugðar-
efni. Fyrir jafn háaldraðan
fylki 1792 og neft svo til heið- mann Qg hann var, mátti segja,
urs Prince Edward Augustus,'ag hann nyti góðrar heilsu.
Duke of Kent fjórða syni Ed-j Hann hafði umm af að mæta
wards kom ' ’ ,ann kunningjum og vinum og ræða
var faðir hinnar miklu drotmng- ^ Fágæt umönnun og að.
ar Victoriu. : hjúkrun átti 'sinn stóra þátt í
Micmac Indíánar kölluðu eYj“, þvi, að ellin varð honum ekki
una Epaqwit og þýðir orðið — þungbær.
fljótandi eða hvílandi—á bylgj-
um hafsins. Franska nafnið var
Ile St. Jean. Enskanafnið St.
John Island. Nafnið sem það nú af&komendar e7* innst
ber var gefið því 1800.
í næsta blaði verður minst á
nokkur borga eða önnur staða-
nöfn, aðallega indíánsk að upp-
runa.
PÁLL JóNSSON
Frh. frá 1. bls.
við, sem nú lifum stöndum á
straumhvörfum kynslóðanna; að
frumlandnámsfólkið, er full-
þroska kom til þessa lands, um berjlst ha’rðVi’ baráttu og
Af heilum huga unni hann
þessu nýja landi, fósturlandi,
og framtíðarlandi barna hans og
í huga
hans var ísland jafnan. “Það var
íslenzkt hjarta, sem undir sló”.
Aldrei gat sviptign Skagafjarð-
ar — æskuhéraðs hans, honum
úr minni liðið. Páll var mér lif-
andi vitni þess hversu haldgóð
og affarasæl að bændamenning
hinna fyrri tíma var, þótt tak-
mörkuð væri hún á ýmsan hátt,
átti hún þó sanna menningu í
sér fólgna. Hún skapaði heil-
steypt fólk og trúað, vel hæft
og efir 1880, er „íi aS mertu ha]da velH. fólk. er reynast
ialliS f val vfðast hvar, og hef.r sannir og dyggir botgarar þessa
lokið starfi sínu og stríði, er
gekk svo nærri þeim, að fáir eða
nýja lands— en bar þó jafnan,
Sinni undir skinni, sem norðr-
enginn úr hópi núlifandi fær ^ að heima ^
baráttu þeirra að fullu sktlið, lindin
utan synir þeirra og dætur, er
báru byrðina með þeim — og
Útför Páls fór fram þann 16.
héldu merki þeirra fram til aig- ‘ébrúar, frá Geysiskirkju, að
I viðstöddum bornum hans og
urs.
Sennilega var lífsbarátta Páls stúrum hópi afkomenda-og
á Kjarna með svipuðum hætti fjölda fraendahðs, nagranna og
og annara samherja hans; von- bygðarfolks. Sera E. H. Sipnar
Ktil barátta lengi vel við marg- í Glenboro tok þatt x athofninm.
þætta hindrun og örðugleika, er Sá. er línur þessar ritar, mæltx
frumbygginn átti við að etja; kveðjuorð og jós moldu
eldvígsla, er reyndi mjög á þol- ' 3 sson
inmæði os berk manna.
Páll hafði að vöggugjöf þegið INNGIBJÖRG JONSSON
þá hæfileika, er komu honum að BRÚIN YFIR HAFIÐ
góðum notum í lífsbaráttu hans. , ,,
erindi rlutt a sumarmalasam-
komu Kvenfélags Sam-
bandssaínaöar 19. apríl
Hann var maður þolinmóður
þrautseigur og affarasæll frem-(
ur en áhlaupamaður. Skapstill-
ing og rósemi voru áberandi
einkenni hans, og trúin á föður-
forsjón og elsku Guðs gerði
Framh.
Vestur-ís-
Heimboð margra
v'.6 ~e~u~ lendinga af hálfu ríkisstjórnar,
hann að sxgurvegara í þess orðs 1 . J ’
rönnu merki„g„ á hinni ,ö„g»; Þjoðrækmsfe'ags.ns a lsland.
ævileið hans.
Eg hygg að fullyrða megi, að j
og Eirnskips.
Fjárframlög
til vestur-ís-
Páll væri mikill gæfumaður.; lenzku blaðanna tveggja.
Guð hafði gefið honum góðaj Heimavist á Garði fyrir vest-
konu og göfuga að lífsförunaut. ur íslenzkan stúdent.
Væri Ekki Gaman
Að Heimsækja
Skyldfólkið I Ár?
50 Broad Street, New York 4, New York
GREECE . ICELAMO . IRELAND . ITALY • LUXEMBOURG . MONACO
NETHERLANDS • NORWAY • PORTUGAL • SWEDEN • SWITZERLAND • TURKEY
LEGGIÐ DRÖGIN AÐ ÞVl NÚ ÞEGAR
AÐ ÞESSI ÓSK GETI RÆZT!
Gerið nú þegar ráðstafanir til þess að veita bæði
yður sjálfum og skyldfólki yðar erlendis ógleym-
anlega ánægju i ár. Heimsækið vini yðar, sem
mun þykja vænt um að heyra hvað þér hafið
haft fyrir stafni þessi mörgu ár í hinu nýja landi.
Lítið inn hjá ferðaskrifstofu yðar þegar i
stað. Hún mun aðstoða yður við að skipuleggja
ferðalagið — ef þér óskið, getið þér einnig skropp-
ið í sömu ferð til fleiri en eins lands, með því að
notfæra yður hin lágu “Thrift Season” fargjöld.
Þetta er lang hagkvæmasti tíminn til að
bregða sér heim til gamla landsins. A tíma-
bilinu frá september til apríl eru
| Ferðalög yfir Atlantshaf ódýrari
| Farrými er nóg og þjónusta öll
auðveldari.
| Og þér losnið við þrengsli sumar-
ferðalaganna.
Europcan Travel Commission
Til frekari upplýsinga skrifið
CONSULATE GENERAL OF ICELAND
Ferðir íslenzkra forustu-
manna á þjóðræknisþing og ís-
lendingadaga okkar Vestmanna,
minnumst við sérstaklega ferð-
ar biskupsins yfir fslandi á 25
ára afmæli Þjóðræknisfélagsins,
Thor Thors sendiherra á 30. ára
afmæli þess og Pálma rel^pors
Hannessonar á Landnámsihátíð-
ina. Fjöldi annara íslenzkra for-
ustumanna hafa og heimsótt
okkur á þessum árum, okkur til
mikillar gleði og uppbyggingar.
Prestaskipti árið 1948.
íSlkláldastyrkur veittur fjórum
skáldum vestan hafs.
Mentamálaráð íslands hefir
tekið að sér útgáfu Sögu V.-
íslendinga.
Þjóðræknisfélagið í Reykja-
vík hefir tekið höfðinglega á
móti vestur-íslenzkum gestum;
það hefir útvegað lesbækur ó-
keyppis fyrir íslenzku kensluna
hér, sent hingað kveðjuskeyti og
bréf, og kvpðjur á hljómplötum
og filmum, það kaupir mörg
hundruð eintök af Tímaritinu
og útbýtir því meðal félaga
sinna og gerir það þannig að
sínu félagsriti. í stuttu máli sagt
það er janfan vakandi fyrir .öllu
því, sem ge£ur orðið menningar-
málum okkar Vestur-íslendinga
til styrktar, og nú síðast sýnir
íslenzka ríkið okkur þann mikla
vináttuhug og þá sæmd, að taka
þátt í stofnun íslenzku deildar-
innar við Manitoba- háskólann
með $5,000 fjárframlagi.
En það sem mest er um vert
er þetta: íslenzka þjóðin í heild
hefir breytst í viðhorfi sínu til
okkar Vestmanna. Þegar við
hjónin heimsóttum ísland 1946,
fann eg glöggt til þeirrar breyt-
inigar, sem orðið hafði á tíu und
anförnum árum. Tómlætið var
horfið; áhugi var vakandi fyrir
því, sem var að gerast meðal
okkar vestra. Við urðum vör
mikillar og einlægrar ástúðar í
Bújarða Umbóta
Lán
Bújarða umbóta lán má nota til þess að kaupa ný
verkfæri, nýjar vélar og aðra nauðsynlega hluti til
betri búskapar. Upphæð, alt að $3,000 er fáanleg
með endurborgunar-skilyrðum um eins, tveggja eða
lngri ára tíma. Rentan er aðeins 5% án rentu
rentu. Biðjið um upplýsingar á skrifstofu vorri,
sem næst yður er.
BÚJARÐA UMBÓTA
LÁN
má einnig nota til
Til aukinna kaupa á kynbóta
skepnum.
Til girðinga, framræslu og
annara þarfa.
Nýrra bygginga, viðgerða og
viðhalds á þeim eldri.
Rafurmagnsleiðslu.
i
Amboða, verkfæra og annara
kaupa til heimilisins.
Biðjið um
þennan
bækling,
þar er
alt þctta
útskýrt
THE ROYAL BANK
OFCANADA
Vjou oan bank o*t Ute "RoycU"