Heimskringla - 30.05.1951, Side 1

L
Toast Master
BREAD
Good For Toast or Table
At Your Neighborhood Grocer’s

Toast Master
BREAD
Good For Toast or Table
At Your Neighborhood Grocer’s
1
LXV ÁRGANGUR
WTNNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 30. MAf, 1951
NÚMER 35.
FRÉTTAYFIRLIT 0G UMSAGNIR
Leikið sér að eldi
Mönnum er tekinn vari á því
að leika sér að eldi. Þó
verður ekki betur séð, en að það
sé nú það, sem á sér stað í Iran
Þar er fjórða staersta olíusvaeði
heimsins. En í kringum það er
nú leikið sér að því, að kveikj
upp pólitískan eld, sem auðveld
lega gæti hleypt öllum heimi
loga.
Upphaf óánægjunnar sem nú
ríkir, er sú, að stjórnin í Iran
vill nú gera olíuframleiðslu
landsins að þjóðeign. En fram
leiðslan hefir mikið verið
höndum Breta, síðan 1901, að
Anglo-Iranian olíufélagið gerði
samning við stjórn Iran um það
Og árið 1933 endumýjuðu
brezka olíufélagið og stjórnin
þennan samning með einhverj
um breytingum til 60 ára.
í Mexico kom fyrir fáum ár
um upp deila út af olíu og var
yfirleitt svo álitið að stjórnin
gæti tekið, ef með þyrfti, olíu-
rekstur einstakra félaga í sínar
hendur. En þegar svo ber við
er vanalegast, að eigendum linc
anna sé greitt eitthvað fyrir þær
og sé óvilhallri nefnd falið, að
setja verðið.
Iranbúar eiga eflaust heimt-
ingu á meiri hagnaði af rekstri
olíulinda landsins, en þeir nú
hafa. Hófðu Bretar og boðið
þeim rífari hlut af ágóðanum. En
að slíkum samningum varð ekki
komist. Átti þjóðarrembingur
einn þátt í því, en jafnframt og
þó öllu frekar myrkraverk kom-
múnistaflokks, er Tudeh flokk-
inn nefnir sig og þjóðina esp-
aði til að krefjast einskis minna
en þjóðeignareksturs á olíu-
vinslunni.
Nú er það í höndum þeirra
er völdin hafa, að ráða fram úr
þessu. Með þjóðeignarrekstrin-
um er mælt, að zíran muni
þurfa að halda á starfi brezkra
manna er þarna eru hnútum öll
um kunnugir. Bandaríkjamenn
hafa réttilega lýst yfir, að menn
frá þeim yrðu ekki hvattir eða
studdir af stjórninni til að tak-
ast slíkt starf á hendur. Og
þegar þess er gætt, að Rússar
voru aðeins fyrir 10 eða 15 ár-
um að fá sérfræðinga frá Banda-
ríkjunum til að starfrækja olíu-
rekstur sinn, er ekki líklegt að
þeir hafi menn til að leiðbeina
við reksturinn þarna eða að sala
á olíunni verði Iran hagkvæm
til þeirra. Markaðurinn yrði of
einhliða með því.
Dr. Mossadegh, hinn nýi for-
sætisráðherra, mintist klökkur
í vtiðtali við iblaðamenn fyrir
helgina á, að þjóð sín væri mjög
illa stödd efnalega, en hefði þó
öðrum eins lindum af að ausa
og olíuframleiðslan væri. En
sannleikurinn er sá, að það er
stjórnskipulag landsins á undan
förnum árum, sem ábyrgðina ber
á fátækt þjóðarinnar, ekki olíu-
reksturinn. Ef hver og ein iðn-
grein hefði hjálpað landinu, sem
olíustarfrekstur Breta, þyrfti
ekki að gráta út af ástandinu nú.
í samningi Iran og Breta er
tekið fram, að ef stjórnin hugsi
sér breytingu á framleiðslu olíu
og taki sjálf starfið yfir, geri
alþjóða dómstóll upp reikning-
ana eða dæmi verðmæti lindanna.
En Iran virðist hafa verið af-
vega leidd með því, að neita
sama sem allri samvinnu við
Breta. Það er efamál, að þjóðin
beri nokkuð úr býtum með því,
að taka lindirnar yfir, ef hún
lega eða fengið góðan markað
fyrir olíuna. Og hún fær ekki
meira fyrir hana frá Rússum og
ekki líkt því og hún er nú að
fá. En Tudeh flokkurinn sem
íkveikjunni veldur, segir ekkert
að óttast. Ef Bretar reyni að
vernda olíureksturinn með her-
liði eins og farið sé. að ympra
á að senda til þess inn í landið,
muni Rússinn ekki sitja hjá, þv,í
her láti hann ekki undir neinu
yfirskyni fara inn í Iran, þaðan
sem Rússa her var rekin eftir
síðasta stríð.
Með málum þeim, sem þarna
er verið að vekja upp að óþörfu,
er verið að leika sér að eldi. Og
það er Tudeh-flokkurinn, sem
upptökin á að því.
Kosinn yfirmaður U.S.I.
F.O. A. B. Finnbogason var
ekki getur starfrækt þær sæmi- a stjórnarnefndarfundi United
Services Institute of Manitoba
síðast liðna viku kosinn yfir-
maður stofnunarinnar.
mannfleiri á Big-Diomede og sé
áreiðanlegt að það sé herlið
Meiri skýringa er ekki þörf á
þessu.
Evrópa er farin að tala um
það í alvöru að í Balkan-löndun-
um sé að draga til stríðs með
sama hætti og í Koreu. Ástæð-
urnar að því urðu fyrst til, er
Á fimta ársfundi Canadian | Júgóslavía reis upp gegn kom-
Cancer Institute of Canada, sem múnistum. Þarna búa nú Balk-
Kosinn forseti lækna-
stofnunnar
haldinn var í Ottawa í byrjun
þessarar viku, var Dr. P. H. T.
Thorlaksson, Winnipeg kosinn
forseti stofnunarinnar í stað dr.
S. E. Hall, London, Ontario, er
áður skipaði sætið.
Póststofnun á fslandi
Guömundur Hlíðdal
Heimskringlu barst nýlega
bæklingur með ofanskráðu
nafni. Er innihald hans ágrip af
sögu póstmála á íslandi, en á
sessu ári eru 175 ár síðan póst-
rekstur hófst þar í þeirri mynd,
sem hann hefir síðan verið starf-
ræktur. Bæklingurinn er skrif-
aður af Guðmundi Hlíðdal póst-
og símamálastjóra íslands síðan
1935.
Póstflutningsstofnun er hafin
íslandi 1776. Hver upphafs-
maðurinn var, er ekki ljóst, en
höfundur nefnir þó Jón Eiríks-
______^ i,,,, |||, iin.ui - •
PÓSTSrorNUNA* A (SlAHPl
TIL KAUPENDA
Nokkrir og raunar margir af
þeim, sem blaðið átti hjá ógreitt
áskriftagjald hafa nú sent þau
og er Heimskringla þeim mjög
þakklát fyrir. Margir eru þeir
þó enn, sem við höfum skrifað,
en sem ekki hafa svarað. Ef
þeir vildu nú sýna sömu hjálp-
semi og hinir, myndi Heims-
kringla brátt geta boðið krepp-
unni byi ginn og aukið lesmál
sitt. Það er nú kanske vonlaust
að hugsa sér, að allir brigðust
við, en munið að hér er um gott
og mikilvægt mál að ræða, sem
hvern íslending gleður að hafa
veitt stuðning, þegar á allar á-
stæður er litið. Heimskringla
væntir þess vegna eigi síður
samvinnu frá þeim, sem bréfum
vorum hafa ekki svarað enn þá
en hinum. Þó blöðin séu á hjarni
er samt með samvinnu hægt að
halda þeim við. Því vildum vér
að allir kaupendur, ekki aðeins
fáir gæfu gaum.
ÚR ÖLLUM ÁTTUiú
sen konferencesráð í því sam-
bandi. Er frásögnin af þróun
póstflutninga hin eftirtektaverð
asta alt frá því er bréf voru
ekki nema einu sinni á ári flutt
út um landið og til þess að flutn-
ingur póst er nú víða orðinn
tvisvar á dag.
í dag fékk og Hkr. bréf frá
Sigurði Baldvinsyni póstmeist-
ara í Reykjavík og myndir þær
er hér með birtast og eru af
Guðmundi Hlíðdal póstmálastj.,
og frímerkjum útgefnum til
minningar um 175 ára afmæli
póstrekstursins á íslandi. Enn-
fremur ræða, er Sig Baldvinsson
flutti í útvarpi um póstmál
Reykjavíkur. Verður eitt eða
annað úr bæði bæklingnum og
áminnstri ræðu birt síðar við
tækifæri.
Bretar leita nú meira úr landi
cn nokkru sinni fyr.
Eru það aðallega tvö lönd sem
augum er rent hýrt til. Það eru
Ástralía og Canada.
Algengt er að 100 spyrjist
fyrir um innflutning á dag til
Canada. Og einn daginn nam
eftirspurnin 1700.
Til Ástralíu er gert ráð fyrir
að 85,000 Bretar flytji á þessu
ári. En þeir eru þó nokkru fleiri
sem til Canada vilja komast,
vegna þess að iðnaðarframfarir
séu hér meiri.
★
Síðast liðin vika var skóg-
verndunarvika í Canada. Það
sýnist nú ekki mikil þurð
skógi hér enn þá, þar sem 35%
af öllu landi er skógi vaxið. En
skógverndunarmenn benda nú á,
að það sé ekki ýkja langt síðan
að Bandaríkin hafi haft nægan
skóg en séu nú án hans.
Það sé að því komið hér, að
sjá betur fyrir honum en gert
var syðra.
anþjóðirnar sumar kommúnist-
um fylgjandi aðrar ekki, í einni
bendu og kemur ekki betur sam
an en Norður og Suður-Koreu-
búum gerði. Geta afleiðingarn-
ar orðið aðrar, þar sem svo líkt
á stendur?
Blaðið “White Falson”, sem
Bandaríkjahermenn gáfu út
heima á íslandi á styrjaldar-ár-
unum, kemur enn út í Banda-
ríkjunum. Það er gefið út
Philadelphia, Pa., og virðist vera
einskonar tengiliður milli þeirra
Bandaríkjam., er heima höfðu
nokkura dvöl, meðan á hernám-
inu stóð. Útgefandinn er Dave
Zinkoff, einn kunnasti útvarps
þulur í Bandaríkjunum.
★
Sérstæð fornmessa í Dóm-
kirkjunni í gær
Kl. 5 í gær, á bænadaginn var
flutt sérstæð messa í Dóm-
kirkjunni, byggð á fornum
grundvelli.
Messu þessa hafði nefnd sú
samið, sem á sínum tíma var
kjörin til þess að semja leið-
beiningu um tíðaflutning. Er
messa þessi í aðalatriðum sú hin
sama sem tíðkuð var í lúthersk-
um löndum fram um aldamótin
1800, þar á meðal hér á landi,
þar til Magnús Stephensen hóf
hina miklu byltingu með alda-
mótabókinni svonefndu, eða
“Leirgerði”.
Nú hafa margar lútherskar
kirkjur horfið aftur að hinni
fornu byggingu messunnar að
meira eða minna leyti.
Við messuna var talið rétt að
setja hina fornu sígildu kirkju-
tónlist, sem lengi hefir verið
grafin og gleymd. Róbert Abra-
ham Ottósson samdi messu-
sönginn fyrir orgel, kór og ein-
söng, eftir Graduale Guðbrands
Þorlákssonar, og hefir hann lagt
mikla vinnu í þetta, svo og
dómkirkjukórinn undir stjórn
dr. Páls ísólfssonar, er flutti
sönginn.
Kirkjugestir voru fjölmargir
a og þótti mikið till messunnar
koma. Leikur mörgum hugur á,
að messa þessi yrði gefin út.
Væri það ekki hægt?
Próf. Sigurbjörn Einarsson
prédikaði, en síra Garðar Þór-
steinsson þjónaði fyrir altari.
—Vísir 30. apríl
er kallaður lifrarbólga, súrheys
eitrun eða Hvanneyrarveikin,
lýsir sér með bólgu í lifur og í-
gerð í heila, og stafar af vírus-
bakteríu sem kemur úr súrheyi
Yolbars Khan, fyrrum stjórn-
andi Sinkianghéraðs, flúði land
1. maí og er nú á bandi vestlægu
þjóðanna. Hann er Múhameðs-
trúar maður. Hann segir engan
efa á því að fyrir Rússum vaki i og illa verkuðu þurrheyi.
að leggja einn þriðja af Kína —Alþbl
undir Rússland.
Héruðin sem þeir líti girndar-
auga séu fimm og í norðvestur
landinu.
Shensi,
Raftækjaverksmiðjan í Hafn-
arfirði færist óðum í auka. Hún
Það eru Sinkiang, j hef»r nú alls smíðað 15,000 elda-
Kansu, Ninghasi og vélar, hefir pantanir fyrir 4,000
I Bandaríkjunum er nýfarið
til að framleiða varalit, sem lýs-
ir í myrkri. Það er hægt að hafa
hann alla vega litan en mest er
sózt eftir grænum og rauðum lit.
*
Victor Anderson bæjarráðs-
maður var s.l. viku endurkosinn
forseti Typographical Union
gagnsóknarlaust í níunda sinni.
*
í Bering - sundinu nálega
miðju eru tvær eyjur, er heita
Big Diomede Og Little Diomede
—á fyrnefndri eyju búa Rússar,
en Alaskabúar á hinni. Það hef-
ir aldrei verið mannmargt á
þessum eyjum. Nú eru fréttirn-
ar þó þær frá Little Diomede,
að Rússar séu stöðugt að verða
Heimsins hæstu byggingu,
Empire State skýjakljúfinn í N.
York er verið að selja. Verðið er
50 miljónir og hið sama og
kostnaði að reisa hana fyrir 20
árum. Hún er 122 gólfhæðir og
flatarmál allra gólfanna til sam-
ans um 2 miljón ferfet. Síðustu
árin hafa allar skrifstofur þar
verið leigðar. Fasteignafélag í
Detroit og Hollywood Beach
slá sér saman um kaupin. Fé í
eigninni kváðu erfingar John J.
Raskob mest megnis eiga.
*
Corpus Christi-hátíð er vana-
lega haldin í vikunni eftir trini-
tatis af kaþólskum. S. 1. sunnu-
dag tóku 2000 manns í St. Boni-
face, Manitoba þátt í slíku há-
tíðahaldi, er mikil skrúðganga
var samfara.
Tsinghai. Að flatarmáli séu þau
1,305,000 fermílur, sem er um
29% af öllu Kínaveldi.
Yolbars segir rússneska her-
menn bafa aðsetur í hverju af
þessum fylkjum. Fyrir Rússum
vaki að hafa þessi fylki fyrir
aðseturstað hers, til að vinna
með alla Suðaustur-Asíu og þar
með Indland.
Þjóðveg væri verið að leggja
frá Tihwa í Smkiang til Lhasa,
höfuðborgar Tibet-ríkis. Hann
sagði 400,000 Kínverja vera
skikkaða til að stunda heræfing-
ar í Rússlandi og berjast á hvaða
vettvangi, sem Rússinn sæi mesta
þörf fyrir.
*
Vegna pappírseklu í Quebec-
fylki hafa ýmsir lagt til að
papp'írsgerðar-félögum væri lyft
að framleiða á sunnudögum.
Duplessis forsætisráðherra seg-
ir nei takk við því.
★
í nýafstaðinni orustu í Koreu,
náði her Sameinuðu þjóðanna
mjög miklu af hergöngum frá
Norður Koreumönnum. Hefir
aldrei greinilegar komið í ljós
þátttaka Rússa í þessu stríði,
því vopnin, stór og smá, sem
þarna var komist yfir, eru ná-
lega öll rússnesk.
*
Níu rómversk-kaþólskar nunn-
ur, eru nýkomnar frá Kína til
Bandaríkjanna. Starfsemi þeirra
þar er lokið vegna þess, að kom-
múnistar kröfðust þess af kirkj-
unum sem þær störfuðu hjá, að
halda uppi áróðri á vestrænan
imperíalisma.
Nunnurnar sögðu blóðþorsta
kommúnista í Kína hræðilegan.
Um 12 manns af ýmsum stéttum
sögðu þær að jafnaði drepnar á
dag fyrir sakir, sem oftast væru
upplognar.
kæliskápum og er nú byrjuð að
smíða raf-þvottavélar. —Vísi
* * «
Minnismerki druknaðra sjó-
manna í Vestmanna-eyjum, er í
smígum ihjá Guðmundi lista-
manni Einarssyni frá Miðhús-
um.
EG Á VON Á
(Smbr “Eg er hraustur, eg er
veikur)
Eg á von á öllu öllu — ekkert
get eg þekt —!
himin vídd og holu þröngri
hjartans gleði og sekt.
Eg á von á öllu, öllu
undan þó eg skil
himnaríki og hlvíti,
sem hreint er ekki til.
Eg á von á öllu, öllu eyðing,
dauða og gröf.
Eg á von á létt að líða
löng um hnatta höf.
Eg á von á sumar syndir
setji mig í “kort”.
Eg á von á krafta kvæði
kanske eg fái ort.
Eg á von á andinn hverfi
inn í dauðans ský.
Eg á von á engar verði
athafnir á ný
Eg á von á ódauðleikinn
opni stærri sýn
svo að upp í æðra veldi
uni vitund mín.
Eg á von á ódauðleikinn aðeins
reynist tál.
Eg á von á að eg hafi
ódauðlega sál.
Eg á von á að eg verði
annars heims og hér
Eigin þroska, einn að fanga
enginn hjálpi mér.
Eg á von á sjálfs míns sjálfið
Arthur *Laing, liberal Ottawa, s‘Sh dauðans höf,
þingmaður frá Vancouver, sagðije^ þess ekki eðlislögmál
í gær, að hann væri því fylgj-ier hin Þ°§Ja SrhL
andi, að British Columbia og'50 a móti 50 Þar finnast líkur
Alberta, væru eitt fylki. j tvær.
* I Eftir þúsund alda raðir
í ullarverksmiðju einni íleru i járnum þær.
Wales, gerðu vinnumennirnir
verkfall, er stóð yfir í 90 mín- Þannig standa þessar sakir, —
útur. Ástæðan fyrir verkfallinu, þaktar trúaryl.
var sú, að vinnumönnum þótti j Aldrei munu æðstu klerkar
ekki útvarpið nógu skemtilegt á þeim gera skil
sem notað er til þess að gleðja' Til hvers eru kirkja og klerkar?
þá við vinnu sína. Verkveitanda kvöldar um þá stétt
gekk illa að fá útvarpinu breytt, Nýji tíminn trúar líkum
en fyr en það var gert, var ekki takmörk hefir sett.
að tala um að vinna byrjaði. — J. S. irá Kaldbak
Verkamenn fengu kaup sitt
goldið meðan á verkfallinu stóð,
en verkveitandi sagði að þetta
hefði kostað sig 80 dali, auk
þess að snúast í þessu í 1V2
klukkustund og fá ekkert í kaup
fyrir það.
FRÉTTIR FRÁ ISLANDI
f rannsóknarstöðinni á Keld-

um stendur nú yfir ransókn á
nýjum sauðf jársjúkdómi, sem
talinn er stafa af súrheysgjöf,
og einnig er talið að sjúkdómur-
inn geti komið upp ef fénu er
gefið illa verkað þurrhey, sér-
staklega ef í því er mygla.
Sjúkdómur þessi, sem ýmist
Halldóra Josephson, Vancouv-
er, B. C., lézt s.l. mánudag að
heimili sínu. Hún var 89 ára,
átti heima í þessum bæ á Gold-
ing street, lengi en flutti vestur
á strönd á s.l. hausti með dóttur
sinni, Mrs. Baldwinsson konu
Mr. Baldwinssonar, bakara í
þessum bæ og hefir verið þar
síðan. Jarðarför fer fram n.k.
föstudag.
Hin látna var vel gefin kona,
vinsæl og ávalt veitandi þeim
er erfitt áttu og réttandi hönd
hverju góðu máli. Hennar er
saknað úr hópi íslenzks félags-
lífs hér, er hún unni og vildi
sjá lifa og blómgast.