Heimskringla - 30.05.1951, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. MAf, 1951
Heimskringk
(StofnuB 18S6I
Kmdui út á hverjum mlðvíkudegl.
Eigendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsiml 24 185
VerO biaBeins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram.
Allar borganír sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viOskiftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorlzed as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 30. MAf, 1951
Bandaríkin
Nýlega rakst eg á bók um Bandaríkin, eftir skáldið Stephen
Vincent Benet. Fjallar hún um frumatriðin í sögu nágranna þjóðar-
innar, byggingu landsins, tilraunanna til stjórnarskipunnar, til-
drógin til myndunar þrettán ríkja sambandsins, stríðin bæði, það
er frelsisstríðið og borgarastríðið, um helztu mennina er við stjóm-
arskrána koma, eins og Washington, Lincoln o.s.frv. Þó hér sé ekk
beinlínis sagan rakin, er svo mikið og vel frá hinum fyrstu inn-
flytjendum sagt og þeim sem undirstöðu sögunar hafa lagt, að
hugsjónir og eining þjóðarinnar, er mjög mikið skiljanlegri eftir
en áður. Þarna koma allar þjóðir heims svo að segja saman. Á ótrú-
lega stuttum tíma, hafa þær myndað hina voldugustu þjóð, sem
nokkru sinni hefir uppi verið. Það er eins og stórskáldið Walt
Whitman segir: Bandaríkin eru í sjálfu sér raunverulegasti óður-
inn .... þar sjáum vér loks mannaverk, sem hægt er að bera saman
Á fleira ágætt mætti minna í
þessu hefti, en í stað þess að
tína það hér upp vildi eg minn-
ast á næsta hefti á undan þessu,
er einnig flutti góða grein sem
þessa, en það var grein próf.
Skúla Johnson um skáldið St.
G. Stephansson í tilefni minnis-
varðans, er sögufélag Canada
reisti honum. Auk sögu höfund-
ar af skáldinu, hafði hann heil-
mikið af þýðingum á kvæðum
Stephans með, er ekki er minst
vafi á, að meiri eftirtekt hefir
vakið á höfuðskáldi Vestur-ís-
lendinga á meðal enskumælandi
manna, en nokkur hafði hér áður
gert. Skúli hefir að maklegleik-
um fengið þakkir frá enskum
fyrir ,það, og fær það vonandi
frá íslendingum einnig.
Þeim fer fjölgandi, sem Ice-
iandic Canadian leggja til les-
mál. Og maður er smátt og
smátt að frétta af fslendingum
hér sem leggja fyrir sig að
skrifa á ensku, auðvitað. Það
leit svo út lengi, sem að afkom-
endur fslendinga ætluðu að
leggja það hér á hilluna. En svo
er ekki. Og ef til vill hefir Ice-
landic Canadian vakið þá ein-
hverja til að hefjast handa. Rit
ið hefir reynst vinsælt, og það
er ekkert rit að tilefnislausu.
Sérstaklega má eflaust þakka
DÁNARMINNING
Einai Benjamínsson
það ritstjóra þess, Hólmfríði
við dag og nótt.
Þó bók þessi sé ekki stór, því hún er heldur minni en “íslenzkt
þjóðerni” eftir Jón sagnfræðing Aðils, er hún fróðleg og þjóðleg
og svipar til nefndrar bókar Jóns um það. Eg býst við að margir
segi, já — þessa bók viljum við eignast og segðu okkur hvernig við
getum það. Það er hægt að fá hana í íslenzkri þýðingu hjá Davíð
Björnssyni bóksala í Winnipeg. Bókafélagið Norðri á Akureyri,
hefir gefið hana út. Þýðandi er Hersteinn Pálsson og skal hér á
handbragð hans bent:
Til er land, þar sem vonin lifir. Til er land, þar sem fielsið býr.
Til e;r land, þar sem allskonar menn, upprunnir í öllum löndum heims
búa í friði og eindrægni undir sama himni. Þeir geta sótt hvaða
kirkju, sem þeir óska — kaþólskir menn, mótmælendur, Gyðingar,
Múhamaðstrúarmenn, Búddatrúendur — og þar í landi er óheim-
ilt að ofsækja mann vegna trúar hans. íbúar þessa lands kjósa sjálf-
ir menn þá, sem þeir vilja að hafi á hendi stjórn fyrir þá, setja þá
aftur frá völdum með kosningum — ekki með byltingu — ef þeim
finst þeir hafi staðið slælega í stöðu sinni, segja það, sem þeim býr
í brjósti um stjórnina og rekstur hennar á ríkinu á hverjum tíma,
hafa hemil á sjálfum sér og halda trygð við eina hugsjón, eitt land
og einn þjóðfána.
Fáninn er stjörnnufáni Bandaríkjanna. Landið er Bandaríki
Norður Ameríku. Hugsjónin, er hugsjón lýðræðisins.
Þetta er ekki jarðnesk paradís eða garðurinn Eden og ekki einu
sinni fullkomið gallalaust ríki. Það læst ekki vera neitt af þessu.
Það hefir ekki fundið lausnina á hverju vandamáli mannlegs
lífs. Því hafa orðið á mistök í málefnum sínum og málefnum
heimsins. En það hefir altaf horft til framtíðarinnar, til framtíðar
þar sem allir menn eru frjálsir, þar sem allir hafa brauð og vinnu
og njóta öryggis og frelsis.
Það hefir enga löngun til að drotna yfir heiminum eða stofna
amerískt heimsveldi, þar sem Bandaríkjamenn eru yfirþjóðin og
aðrar þjóðir kúgaðar og undirokaðar. Ef þér spyrjið sannan
Bandaríkjamann, hvort hann trúi því, að til sé yfirþjóð, mun hann
horfa agndofa á yður eða reka upp skellihlátur. Bandaríkjamenn
hafa ekki trú á því að til sé yfirþjóð!
Eg held að þetta sýnishorn nægi til að vekja athygli á-bókinni
í henni er alveg pprýðilega sagt frá tildrögum sögunnar og mörgu
merkilegu að henni lútandi. Þar er ræða Lincolns við Gettisburg á en
íslenzku og í lok bókarinnar, eftir að búið er að gera grein fyrir
vexti þessa mesta heimsveldis, sem nú er, er dregið saman í fáeinar
línur einkunnar orð forustu manna þjóðarinnar, eins og hin ódauð-
legu orð Lincolns: “Við setjum traust okkar á frelsisást þá, sem
guð hefir blásið okkur í brjóst. Vörn okkar er í varðveizlu þess
anda, sem telur frelsið vöggugjöf allra manna, í öllum löndum, alls
staðar . Eða orð Jefferson forseta í fyrstu forseta ræðu sinni: —
“Jafnrétti öllum mönnum til handa, hvar sem þeir eru búsettir og
hver sem sannfæring þeirra kann að vera í trúmálum og stjórnmál-
um, friður, viðskifti og fölskvalaus vinátta við allar þjóðir ....
trúfrelsi, prentfrelsi, mannfrelsi undir vend laganna og óvilhallra
kviðdóma . . . þessar grundvallarreglur mynda hina björtu leiðar-
stjörnu okkar. . . .”
Norðri og þýðandi þessarar bókar eiga þakkir skilið fyrir út-
gáfu eins nýtrar og merkilegrar bókar og hér um ræðir.
Danielsson, er geysi mikið starf
hefir í þágu ritsins af hendi
leyst, auk þess sem að leikni
hennar í að rita og velja gott
efni til lesturs, er ávalt að koma
betur og betur í ljós.
VOR
Loksins andar
lífsilmi vors og hlýju.
Heiðló
heim í mó
hverfur enn að nýju.
Sveitir fyllir
söngurinn hjartaþreyði.
Blómrós
brosir ljós.
Bjart er loftsins heiði.
Augum ljóma
leiðir um veröld alla.
Fjöll blá
fólgna þrá
fram í hugann kalla.
Þorsteinn Valdimaisson
—Þjóðv.
THE
ICELANDIC
ADIAN
CAN-
Þriðja heftið af níunda ár-
gangi ársfjórðungs ritsins The
Icelandic Canadian, er fyrir
nokkru komið út. Er það fjöl-
breytt að efni að venju, og flyt-
ur auk þess langa grein um Jón
biskup Arason eftir T. J. Oleson
í tilefni af að 400 ár voru liðin
frá aftöku hans 7. nóvember, á
síðast liðnu ári. Er lýsing hans
góð, sagan vel rekinn og segir
bæði kosti og lesti á biskupi,
sem er langt frá því að gert hafi
verið í öllu því, er um Jón Ara-
son var sagt. Um yfirgang hans
sögðu t. d. margir ekki orð þó
hámarki hans, eða ágengni ka-
þólsku kirkjunnar, væri á ís-
landi af Jóni náð. Ekkert eða
lítið var og á það minst, að Jón
var formælandi átrúnaðar, sem
ekki gat átt sér mikið lengri
aldur á íslandi en orðið var
og Jón sjálfur var að sumu leyti
orsök að. Við alla kosti Jóns má
kannast þó þessi sannleiki væri
sagður, eins og sagan hermir
hann. Og það er einmitt það
sem höfundur nefndrar greinar
hefir gert þótt enn lengra hefði
mátt fara. Er grein þessi
ekki þýðingarlaus fyrir gildi
ritsins.
VAGABOND
Þetta er nafn á nýju ensku
ársfjórðungs riti, sem Hkr. hef-
ir verið sent og sem ritstjórinn
að er íslendingur, fljúgandi gáf-
aður og fjörugur náungi, og
skáldmæltur vel, Art Reykdal
að nafni. Útgefendur eru fleiri,
útkomustaður ritsins er
skráður að 979 Ingersoll St.,
Winnipeg, þar sem Art Reykdal
á heima. Um tilgang ritsins fer
ritstjórinn þeim orðum, að nú-
tíðarmaðurinn taki lífinu alt of
alvarlega og þessi takmarkaði
heimur sé þessvegna hlaðinn
erfiðleikum sem hann sjái aldrei
út yfir. Alt lífgandi gleði sé ekki
að finna, sem þýðingarmeiri sé
þó en nokkuð annað.
Þarna er meinsemdin og lækn-
islyfið við henni, sem hugsjón
ritstj. þess a á að vera og verður
ekki nema gott eitt um tilgang-
inn sagt. í þessu fyrsta hefti
er hafist á sögu eftir Gest Páls-
son, Sigurður fiskimaður, prýð-
isgóðri og laglega þýddri. Næst
kemur fjörug frá-sögn um —
Muddy Water, sem auðvitað er
Winnipeg og er fylsta gaman
hent að bæði bæ og íbúum. Og
utskýringin á ýmsu sem hér fer
fram er oft alvarleðra umhugs-
unarefni en ætla mætti, eins og
t. d. á því hvernig Winnipegbú-
ar fara að því að svelgja í sig á-
fengi fyrir 24 miljón dali á ári!
Þá eru greinar eins og Shooting
the Bull, Shelley’s Lyricism o.
fl. o. fl. hressilegar í bezta máta.
Vagabond kostar 1 dollar ár-
gangurinn eða 25 cent heftið.
Hinn 15. janúar s.l. andaðist
að heimili sinu í Hlíðarenda,
í Geysir, Einar Benjamínsson.
Hann var fæddur 23. okt. 1888
á Bjarkarlóni við íslendinga-
fljót. Foreldrar hans voru Jósef
Benjamínsson og kona hans
Herdís Einarsdóttir. Jósef Benj
amínsson var fæddur í Víðidal
á Jörfa. Benjamín faðir hans var
Bergþorson, en kona Bergþórs
hét Þuríður Lilja og var Þórðar-
dóttir frá Sporði í Víðdal Jóns-
sonar bónda á Sveinsstöðum
Magnússonar, Þorgrímssonar á
Ægissíðu, Þorleifssonar hins
ríka á Skaga. Herdís móðir
Einars, var frá Kalmannstungu
í Hálsasveit, dóttir Einars Árna
sonar, bónda í Kalmannstungu,
Einarssonar, Þor le i f s s o n a r,
bónda í Síðumúla, Árnasonar.
Kona Einars Árnasonar var
Guðrún Magnúsdóttir frá Fljóts
tungu í Hálssveit. Einar faðir
Herdísar fluttist til Canada á-
samt dóttur sinni og tengdasyni
árið 1887. Fluttist skömmu eftir
komu sína hingað til Brandon
og dó þar háaldraður árið 1920.
Ársgamall fluttist Einar Ben-
jamlínsson ásamt foreldrum sín-|
um til Geysirs bygðar. Dvöldu
þau fyrstu mánuðina hjá Bjarna
Jóhannsyni í Engihlíð, en sett-|
ust svo að á næsta landi, Hlíðar-
enda. Þar ólst Einar upp og bjó
þar alla æfi. Hann kvæntist Mál-
frtíði Jónsdóttur Skúlason. Þau
eignuðust tvær dætur, Aldísi, j
Mrs. Thorlákson; og Guðrúnu
Mrs. Frence; báðar til heimilis í
Winnipeg. Málfríður dó 1937.
Sex árum síðar kvæntist hann
Einarsínu Ingibjörgu, ekkju
Valtýs Friðrikssonar, er bjó á
Hauksstöðum í Geysir. Átti hún
tvö börn, Sigríði, Mrs. Torfason
á Gimli; og Valtýr, sem er heima
hjá móðir sinni. Einar lifa tvær
systur, Mrs. Valdheiður Thor-
lákson, og Mrs. Lilja Kernested.
Með Einari Benjamínssyni, er
er fallinn frá nýtur og merkur
maður.
Hann var nýtur maður mann-
félags og menningarmála. Hann
var maður hugsandi og frjáls-
lyndur og ætíð reiðubúinn að
leggja fram tíma sinn og krafta
til framkvæmda þeirra málefna,
er hann taldi þörf og heillarík.
Hann var samvinnu góður og
alúðlegur. Þeim sem kyntust
honum og störfuðu með honum,
varð ljóst, hve einlægur og vel-
viljaður hann var. Hann var ein-
beittur og trúði réttmæti skoð-
ana sinna, en enginn ofsamaður.1
Þreklyndur og rólegur hélt
hann leið sína í þá átt, sem hann
taldi rétta. Skynsamur og sjálf-
mentaður, leitaði hann svars við
mörgum spurningum sinnar sam
tíðar. Hann þráði að sjá rætast
hin fögru fyrirheit mannkyns-
draumsins um meira réttlæti,
fullkomnara mannfélag, frjáls-
ara og hamingjusamara. Hvenær
sem honum gafst tækifæri, þá
léði hann hverju góðu máli
fylgi sitt. '
Hann var merkur maður, en
það skilst mér að sá maður sé
sem með lífi sínu og fyrirdæmi
hvetur aðra til að birta og láta
starfa að einhverju leyti hinn
mikla mátt hins góða, sem í öll-
um býr. Þetta gerði Einar. Hann
var reglumaður, dagfarsgóður
og vel siðaður. Hann lifði fögru
lífi á heimili og útifrá. Hann
unni því sem var fallegt. Ásamt
konu og börnum, endurnýjaði
hann og prýddi heimili sitt svo
fyrirmynd er að, þótt sambúðin
yrði stutt, var hún samt mjög
hamingjusöm. Svo er það ætíð
þegar fjölskyldan verður eii%-
huga um að fegra og prýða um-
hverfi sitt og inni. Einhverjum
kynni nú að finnast að þau hafi
unnið fyrir gíg. En slíkt er mis-
skilningur. Líf vort er stutt og
hverfult. Alt sem lifir verður að
deyja, en listin er langvarandi.
“Gefið gaum að liljum vallarins
hversu þær vaxa”, sagði Jésu.
Hann sagði að þær lifðu aðeins í
dag. En yfir stutta stund lífs
síns, hafa þær með unaðsfegurð
sinni, flutt þér og mér sann-
leiksskap um mátt og guðdóm
skaparans. Flutt eins máttugan
sannleiika, og þótt þær lifðu í
! þúsund ár.
Þótt Æinar væri ákveðinn
ílokksmaður og héldi fram
í skoðunum, sem margir aðrir féll
| ust ekki á, bæði á sviðum trú-
j mála og stjórnmála, þá gerði það
hann samt ekki óvinsælan hjá
þeim, sem öðruvísi litu á atriðin.
Hann var vinsæll og virtur af
sveitungum sínum og nágrönum.
Kom það vel í ljós af sambygð
þeirra með honum og fjölskyldu
hans slíðustu mánuði æfi hans,
, þegar heilsan var þrotin og
skilnaðurinn beið fyrir dyrum.
“— Norðurheim stundum alast
enn
grannir og háir glæsimenn
sem grenitrén á Svíamoldu.”
datt mér oft í hug er eg sá Ein-
ar.' Hann var allra manna hæðst-
ur, beinvaxinn og svaraði sér vel.
Látlaus var hann í framkomu,
vingjarnlegur og hreinskilinn í
viðmóti. Hann var gæfumaður,
bar harma sína í hljóði og sýndi
hreysti í hverri raun, hann var
vel bókgefinn og hafði gaman
af kveðskap og ljóðum, var glað-
lyndur og félagslyndur og eins
og áður er getið mjög örlátur á
tíma sinn og krafta í þarfir
margra málefna. Hann var í
mörg ár forseti Samfoandssafn-
aðarins í Árborg og hin síðustu
ár vara-forseti Sameinaða kirkju
félagsins. Vér sem störfuðum
með honum söknum hans og
þökkum honum fyrir fórnfýsi
hans, áhuga og trúmensku við
málefni vor, en mestur harmur
er þó kveðin að ástvinum hans,
konu hans, dætrum, systrum og
stjúpfoörnum. Hann var þeim
sannur vinur, sem aldrei brást.
Meðfylgjandi erfiljóð ort af
vini hans og samherja, Böðvari
H. Jakobssyni, lýsa þessu. Þau
bera í hugan heim hlýja vin-
ar minningu. Hann var jarðaður
frá heimili sínu og kirkjunni í
Geysir og lagður til hvíldar í
grafreitnum þar. Fylgdu honum
til grafar margt manns, ástvinir
og sveitungar. Kveðjuorð fluttu
þeir séra P. M. Pétursson og sá
er þetta ritar. Friður sé með
minningu hans.
E. J. Melan
Einar Benjamínsson
Fallinn er fljótt að velli
Félagi vor og bróðir.
Hann var ei háður elli;
hans voru þankar góðir;
veikari í vörn á svelli
vinir hans stöndum hljóðir.
Vann hann að félagsverki,
vissi hvað gera skyldi,
Kynnist yðar
Manntals manni
Mr. R. J. Davy er einn af 18,000 manntalsmönnum
sem heimsækir hvert heimili í Canada — yðar með-
talið — og byrjar 1. júní.
Hans skylda er að fá allar upplýsingar sem álitn-
ar eru nauðsynlegar til yðar eigin hagsmuna og
þjóðinni til heilla. Bæði einstaklingar og saihfé-
lagið hagnast á því.
Allir sem skýrslunum safna (menn og konur)
hafa með sér nauðsýnleg skírteini. Upplýsingar
allar, sem þér gefið verða haldnar í trúnaði og að-
eins notaðar fyrir manntalsskýrslur. Það varðar við
lög að opinbera slíkar upplýsingar, jafnvel til ann-
ara stjórnardeilda. Verið svo góð að gefa greiðar
og áreiðanlegar upplýsingar til þeirra sem mann-
talið taka.
DOMINION BUREAU OF STATISTICS
© DF.PARTMENT OF TRADE AND COMMF.RCE
OTTAWA, CANADA
There’s A Job To Be Done In ’Sl ° Help Canada Count
, 9th Decenniei Census, June, 1951