Heimskringla - 16.04.1952, Page 2

2 SlÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPBG, 16. APRÍL 1952
itrcimskringla
fStofnuB m»)
Kmdui 6t á hyerjum mlðvlkudegl.
Eleendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsíml 24 185
VerC blaOsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram.
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
öll viBskiftabréf blaðinu aPlútandi sendist:
The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Rltstjóri STEFAN EINARSSON
Utanáakrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Wlnnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimakringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept.. Ottawa
WINNIPEG, 16. APRIL 1952
Kosningar í 2 v.-fyikjunum innan skamms
f British Columbia er nú ákveðið að fylkiskosningar fari fram
12. júní.
Tilnefningu þingmanna skal lokið 22. maí.
Samvinnustjórn liberala og íhaldsmanna lauk 18. janúar, er
forsætisráðherra Byron Johnson rak einn af íhaldsmannaráðgjöf-
um sínum, Herbert Anscomb, fjármálaráðherra af ástæðum sem
enn hafa ekki verið kunngjörðar almenningi.
En hvort sem mikið eða lítið var unnið með þessu, er það
víst, að það hefir áldrei fyrr átt sér stað í þessu landi. Þetta getur
því orðið sögulegur viðburður, og maður vonar að það verði
það ekki í sama skilningi og þegar Róm brann forðum.
Vér höfum lengi verið þeirrar skoðunar, að samvinnustjórn
allra flokka væri landi og þjóð fyrir beztu. Þjóðfélagið saman-
stendur af stéttum með ólíkum verkefnum og markmiðum. Utan um
þessar stéttir myndast flokkar. í stað þess að einn flokkur ráði öllu
í stjórn ætti hún að vera skipuð fulltrúum úr öllum flokkum.
Þá þjónaði stjórninn öllum stéttum, eins og hún á að gera.
Með hinu svæsna flokksskipulagi er loku fyrir það skotið, að
fámennari stéttir eigi nokkurn þátt í löggjöf landsins. Flokks-
stjórnarfyrirkomulagið tekur því hin þjóðfélagslegu réttindi al-
gerlega frá þeim og þeim stóra flokki, sem það sendir á þing. Það
er á sinn hátt hið sama og það sem nú er að gerast í Suður-Afríku,
þar sem núverandi stjórn sviftir stóra hópa þegnanna atkvæðis-
rétti.
Fer varla hjá því að afleiðingar þess verði hinar verstu.
Það var sagt að samvinnustjórnin í British Columbia hafi sint
starfi sínu fremur vel. Hversvegna fékk hún ekki að halda áfram
eins og hún hefir gert í næri tug ára? Hún var fulltrúi tveggja
stærstu flokka landsins. Hvaða almennur hagur var að því, að lög-
gjafarsmíðinni var komið í hendur eins flokks í stað tveggja? Af
því gat ekki annað leitt en það að áhrif þeirra manna, er ekki áttu
heima í stjórnarflokkinum, koma hvorki til greina í þjóðfélaginu
eða stjórn landsins. Það er ljótt að þurfa að segja þetta, en hvernig
verður það frá samfélagslegu sjónarmiði á annan hátt skýrt? Það
er pólitískur útlegðardómur stórs hóps borgaranna alveg eins og
Malan fer fram á í Suður-Afríku.
Það hefir verið reynt að afsaka, meira að segja fegra, fram-
komu forsætisráðherra og segja hann sverja sig í ætt Víkinga með
þessu. Auðvitað er þetta ekkert annað en pólitískur trúðurleikur,
sem við hetjuskap Víkinga á ekkert skylt—og til grundvallar ligg-
ur ekkert annað, en álit eins flokks, liberal flokksins, á sjálfum sér
og ógeði, ef ekki fyrirlitningu á öllum öðrum flokkum og einstakl-
ingum, hvort sem utan eða innan þings og stjórnar eru. Það væri
ekki óhugsandi, að kjósendur svöruðu þessu á viðeigandi hátt 12.
júní.
Þetta er aðeins eitt dæmi af valdafrekjunni, sem liberalar eru
nú sýrðir af. Þessu skýtur allsstaðar upp orðið í stjórnum þeirra,
í fylkjum landsins, sem í Ottawa.
Minnir ekki frekjan í stjórn Manitoba í sambandi við orku
rekstur þessa bæjar og fylkis á þetta sama, þar sem þeirra aðalmál-
gagn í Vestur-Canada hefir orðið að skilja leiðir við Campbell-
stjórninna í því máli, vegna einræðisins, sem hún er að beita Win-
nipegbúa.
Það hefir verið velt stærra hlassi en stjórn British Columbia.
Hún hefir 23 af sínum flokki á þingi, sem 48 þingmenn hefir alls.
íhaldsmenn eru 11, C.C.F. 8 og 6 óháðir. Stjórnarflokkurinn er því
í minni hluta á þingi.Og hann á alt annað en vísan meirihluta í
næstu kosningum eftir framkomu sína 18. janúar.
í Edmonton var fylkis-þingi Alberta slitið s.l. fimtudag. Er
sjálfsagt talið að kosningar fari þar fram, áður en næsta þing
kemur saman.
Aðalmál þingsins snerist um olíuleiðslu úr Peace River daln-
um vestur á strönd.
Það eru varla nokkur líkindi til annars en að núverandi stjórn
verði endurkosin. Efnaleg velmegun af olíufundunum, er líkleg til
að hafa þær afleiðingar í för með sér, hvað sem skoðunum flokka
viðkemur.
til nýrra landvinninga íslenzkr
ar menningar. Ræða sú hin á-
gæta er hinn ungi prófessor
ílutti þann 10. desember í vetur,
þegar íslenzkt fólk kom saman
í Winnipeg til þess að heilsa
honum og hylla hann, er ekki
stórorð og ekki með neinu yfir-
læti, en ekki er um að villast að
sá sem þar talar, hann talar út úr
hjarta sínu, hefir sett markið
hátt og er einráðinn að
keppa að því með festu. Og við
megum vera þess viss, að hvert
orð hans hefir bergmálað í hjört
um tilheyrendanna og þá hefir
í hljóði verið svarinn margur
helgur eiður að liðsmenn skyldi
hann aldrei skorta. Ræða sú var
prentuð í Heimskringlu á ann-
an dag jóla og vonandi eigum
við eftir að sjá hana endurprent
aða hér heima, því að til okkar á
hún erindi. Engum er það skyld-
ara en okkur að veita liðsemd og
ómannlegt væri að gera það á
engan hátt.
Eitt af afrekum félagsins er
fslendingabók sú hin mikla —
“Saga íslendinga í Vestur-
heimi”, sem skáldið Þorsteinn
Þ.» Þorsteinsson lagði undir-
stöðu að og hóf að koma út 1940.
Af henni komu frá hans hendi
og á vegum Þjóðræknisfélagsins
þrjú stór bindi, en þá þraut hann

NYTT
'XSEAL-TITE/X
LOK
HELDUR ALTAF
VINDLINGA TOBAKINU
FERSKU
V-

brugðust þeir allir vel við því,
en aðal ræðurnar fluttu þeir
prestarnir séra A. E. Kristjáns-
son og séra H. Sigmar; íslenzkir
söngvar voru sungnir milli ræð-
anna.
Alt sem sagt var, bar vott um
heilsu til þess að' halda henni' einl*ga velvild og virðingu til
lengur fram, og félagið bolmagn
til þess að koma meiru út, og var
þó sú sökin raunar okkar. Skorti
þá tvö bindi til þess að verkinu
yrði lokið eins og það var áform
að. Hörmulegt hefði það verið
ef þar hefði það fallið niður, og
til allrar hamingju fór ekki svo.
Ágætur fræðimaður, Dr. Tryggvi
J. Oleson, tókst á hendur að rita
framhaldið og Bókadeild Menn-
ingarsjóðs að kosta útgáfuna. —
Má hvorugum aðilanum óþakk-
að láta, og engum þeim, er átt
hefir þátt í þessu stórvirki.
Nokkru fyrir jól í vetur kom
heiðurshjónanna, enda velkynnt
og búin að vera félagar Jóns
Trausta um langt skeið.
Til skemtunar var svo sungið
meira af íslenzkum söngvum,
flutt kvæði og sagðar sögur.
Þá ávarpaði Mrs. A. É. Kristj-
ánsson heiðurshjónin og kvaðst
hafa hér dálitla gjöf, sem félags-
systkinni Trausta bæðu þau að
þiggja * minningu um þessa
heimsókn, og þakklæti fyrir
góða félagsþátttöku, einnig barst
þeim mikið af hamingju- og
heillaóska kortum.
Guðni og Fríða (svo eru þau
út fjórða bindi sögunnar 0g vanalega nefnd) eins og áður er
- — - A 11 u A 1 M M A 1 « W,
þeirra stærst. Það fjallar um
sögu íslendinga í Argyle, Lun-
dar og Winnipeg, og mun sá
verða dómur manna um það, að
bæði sé það fróðlegt og skemti-
legt. Tilætlunin er víst að reyna
aðkoma út síðasta bindinu á
þessu ári, og væntanlega á nafna
skrá allrar sögunnar að verða
þar, því engin nafnaskrá er enn
komin. En vonandi að ekki verði
ekilist við hana nafnaskrálausa.
•
Nú liggur við þjóðarheiður okk
ar að rösklega gangi sala þessa
bindis. Það væri smánarlegt ef
hún yrði treg—smánarlegt ef við
sýndum okkur svo hluttekning-
arlausa um lífsbaráttu landa
okkar vcstra og baráttu þeirra
fyrir öllu því, sem okkur á að
vera kærast. Þá væri illa launuð
trygðin og fórnfýsin. “Kvöld-
vaka” vill skora á hvern og einn
lesenda sinna að hann geri sitt
til þess að afstýra þeirri háðung
Sagan á að seljast upp strax, og
drengilega hugsandi menn eiga
með öllu móti að stuðla að því,
að svo verði.
—Kvöldvaka
25 ÁRA GIFTINGARAFMÆLI
UM
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG
f SLENDINGA
í nýkomnu hefti af ritinu —
“Kvöldvaka” er þjóðræknisfé-
lagjs íslendinga í Vesturheimi
minst á þann hátt, að oss finst
nokkru skifta, að fleiri Vestur-
íslendingar sjái það, en þeir,
sem enn eru orðnir kaupendur
ritsins. Þjóðræknisþingið fer nú
í hönd og ætti að vera hið eftir-
tektaverðasta, þar sem það fer
nú fram fyrstu daga júní-mán-
aðar, en það hefir aldrei fyr ver-
ið haldið að sumrinu. Þingið er
haldið í Winnipeg. Forseti þess,
séra Philip M. Pétursson og
stjórnarnefnd þess, er nú þegar
farin að vinna að undirbúningi
þess. Nefnd grein í Kvöldvök-
um er á þessa leið:
“Orðstírr Deyr Aldrigi hveims
sér góðan getr”. Hvenær ætli að
deyi orðstír Þjóðræknisfélags V-
íslendinga? Ekki meðan ræktar-j
semi er til með ilslenzkri þjóð.l
Illa mundi nú komið íslenzkum'
málum í Vesturheimi ef það fé-1
lag hefði aldrei til orðið, og ekki
mundi þá vera til orðinn kenn-!
arastóll í íslenzkri tungu við há-
skólann í Winnipeg. En með því
mikla framtaki er stofnað ekki
aðeins til viðhalds íslenzkri
tungu þar í álfu heldur einnig
Laugardaginn 22. marz voru
þau Guðni og Fríða Davíðson
búinn að vera gift i 25 ár, af
þeirra ástæðu buðu félagar Jóns
Trausta Lestrarfélagsins þeim
að hafa með sér skemtistund
fyrrnefndann dag, komið var
saman á heimili Mr. og Mrs. G.
Guðjónsson.
Kl. 2 e. m. var glaðvær hópur
af vinum og félagssystkynum
þar saman komið til að gleðjast
og árna heilla þessum vel kyntu
heiðurshjónum. Forseti félags-
ins Herdís Stefánsson stjórnaði
samsætinu. Byrjað var með að
syngja sálminn ‘Hve gott og fag-
urt og inndælt er”, því næst á-
varpaði forseti heiðurshjónin
með nokkrum vinsamlegum orð-
um og skýrði tilgang þessa sam-
sætis. Þá kallaði hún ýmsa
fram að segja nokkur orð, og
sagt, eru búinn að vera meðlim-
ir Trausta um langan táma, og
ávalt reynst áhugasöm og ein-
lægir félagsmeðlimir, nú eru þau
bæði kominn yfir áttrætt, og en
eru þau fær að sjá um sitt eigið
heimili. Guð gefi þeim þrek til
þess sem lengst.
Þá þakkaði ritari fyrir hönd
Guðna og Fríðu, öllum sem þátt
tóku í samsætinu, fyrir þann
heiður og velvild sem þeim hefði
verið sýndur með þessu samsæti,
gjöfina, og öll vinsamleg orð,
sem sögð hefðu verið til þeirra.
Þá var sungið “Eld gamla ísa-
fold” og “My Country”; að end-
ingu var sest að ágætum veiting-
um sem búið var að tilreiða, því
þarf ekki að lýsa, þær eru ætíð
jafn rausnarlega og myndarlega
íramreiddar hjá dslenzku konun-
um, þó mætti nefna fagurlega
skeytta brúðarköku sem skreytti
borðið, búin til og gefin af Mrs.
George Thomson. Eg held allir
þarna viðstaddir séu mér sam-
rnála um það, að við höfðum
þarna skemtilega dagstund.
Sigurjón Björnsson
Ritari Trausta
Blaine, Wash. marz ’52
HLJÓTA FÁGÆTAN
HEIÐUR
Nýlega fluttu íslenzk blöð þá
frétt, að á aðalfundi Hins ísl.,
Bókmenntafélags, er haldinn var
í Reykjavík um mánaðamótin
aktóber-nóvember, hefðu þeir
dt. Richard Beck, prófessor í
Norðurlandamálum og bók-
menntum við ríkisháskólann í
Norður-Dakóta, og dr. Stefán
Einarsson, prófessor í norræn-
um fræðum við Johns Hopkins
háskólann í Baltimore, verið
kosnir heiðursfélagar. Aðrir ný-
ir heiðursfélagar voru þeir Gísli
Sveinsson, fyrrv. sendiherra, er
á sínum tíma átti mikinn þátt í
því, að Hafnardeild Bókmennta
félagsins var flutt til íslands,
dr. Helgason, prófessor í Kaup-
mannahöfn, dr. Anne Holtsmark,
prófessor í Osló, og dr. Dag
Strömbeck, skjalavörður í Sví-
þjóð; eru öll hin þrjú síðar-
nefndu kunnir norrænufræðing-
ar, er mikið hafa ritað um norr-
æn fræði.
En alls eru heiðursfélagar
Bókmenntafélagsins nú aðeins
25 talsins, í 9 löndum; einungis
einn í Canada, dr. Watson Kirk-
connell, háskólaforseti í Wolf-
ville, N. Scotia, hinn góðkunni
vinur íslendinga og þýðandi ís-
lenzkra ljóða á enska tungu. —
Hinsvegar eru þessir fimm heið
ursfélagar í Bandaríkjunum,
auk prófessoranna, sem nefndir
voru í greinarbyrjun: Dr. Vil-
hjálmur Stefánsson landkönnuð
ur og dr. Halldór Hermannsson
prófessor, sem óþarft er að
kynna löndum þeirra; dr. Henry
Goddard Leach í N. York, fyrr-
verandi forseti menningarfélags
ins The American-Scandinavian
Foundation og höfundur merkra
rita varðandi norrænar bók-
menntir, dr. Kemp Malone, pró-
fessor við Johns Hopkins há-
skólann, sem margt hefir ritað
um fornesk og norræn fræði, og
dr. Lee M. Hollander, prófessor
við ríkisháskólann í Texas, sem
snúið hefir á ensku Sæmundar-
Eddu og skáldakvæðum og sam
ið um þau merkisrit.
Auk þeirra íslenzku fræði-
manna vestan hafs, sem að ofan
eru taldir, mun eigi nema einn
Vestur-íslendingur áður hafa
íslenzka Bókmenntafélagi, en
það var Stephan G. Stephansson
skáld.
ANNÁLL ÍSLANDS í FEB.
A flabiögö
Fyrra hluta mánaðarins voru
slæmar gæftir og afli tregur.
Markaður, var þá lélegur í Eng-
landi, en hækkaði heldur þegar
á leið mánuðinn. Fyrstu vikuna
í febrúar seldu 14 togarar þar
fyrir 4.7 milj. króna, en seinustu
vikuna seldu 10 togarar fyrir 3.9
millj. kr. Alls voru farnar 34
söluferðir til Englands í mánuð
inum og nam salan samtals 14.6
millj. króna. Seinna hluta mánað
arins glæddist afli á djúpmiðum
og bátar, sem þangað gátu sótt,
fengu góðan afla.
Birt var skýrsla um fiskaflann
árið sem leið og var hann alls
370.655 smálestir, þar af síld 84.-
617 smál., (1950: heildarafli 323.-
027 smál., þar af siíld 60.441 smál.
—1949: heildarafli 337.322 smál.
þar af síld 71.407 smál.) Af
þorskafla síðasta árs höfðu tog-
arar fengið 185 þús. smál., en bát
ar 100 þús. smál. Allur fyrra árs
afli hafði verið seldur í þessum
mánuði, og voru söluhorfur góð-
ar á þessa árs framleiðslu.
Verkfall á togurum hófst 22.
febr. eftir árangurslausar samn-
ingaumleitanir. Náði það til tog-
Hafnarfirði,
ara í Reykjavík,
verið kosinn heiðursfélagi í hinu Keflavík, Patreksfirði, ísafirði,
TREIT TOUR SHI lllliLKY
If your seed barley is not damp, treat the seed for
disease. Covered smut, false loose smut and some of the
root rots can be controlled by the use of the mercuric
fungicides. Of those most readily available and most
effective are Ceresan M, Panogen and Leytosan.
Follow closely the methods and amounts prescribed
on the container. In most cases, with barley, the grain
should be treated about eight days before seeding. This
gives time for the fumes of fungicides to penetrate under-
neath the hull and kill the spores that are lodged there.
lf the grain is damp and germination low, do not treat.
Better to take a chance on the disease than on further
reducing germination.
For further information write to
BARLEY IMPROVEMENT INSTITUTE
206 Grain Exchange Building, Winnipeg
Tenth in series of advertisments. Clip for Scrap Book.
This space contributed by
SHEA’S UJINNIPEG BREWERY Ltd.
MD-310