Heimskringla - 13.08.1952, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. ÁGÚST 1952
Híimskringla
(StofnuO 1818)
Cimuz út á hverjum mlðvikudegl.
Elgendur: THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsimi 74-6251
VerO bktflslna er $3.00 árgangurinn, borgist fyriríram.
Allar borganir sendisrt: THE VIKING PRESS LTD.
öll viOskiftabréf blaOinu aOlútandi sendist:
Tfce Vlking Press Limlted, 853 Sargent Ave., Winmlpeg
Rltatjóri STEFAM EINARSSON
Utanáaterlft til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA. 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: GUNNAR ERLENDSSON
"Heimslcringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 13. ÁGÚST 1952
Fjölmenn hátíð
fslendingadagurinn á Gimli í ár, var, ef til vill, hinn fjölmenn-
asti, sem þar hefir verið haldinn. Um 4000 manns, er talsverður
hópur af íslendingum, dreifðir eins og þeir mega hér heita. Það er
ekki með sanni hægt að segja, að íslenzk þjóðrækni sé hér týnd -og
tröllum gefin, meðan íslendingar hnappast þannig saman. Og til
þess er ánægjulegt að vita að minsta kosti meðan hér standa uppi
nokkrir íslendingar, sem bæði unna arfi og ættjörð.
Veður var hið ákjósanlegasta allan daginn. Gestir sem ekki
höfðu bekki að sitja á, lágu á grasinu og slektu sólskinið meðan
skemtiskráin, sem allir höfðu hin fylstu not af, fór fram. Ræður
aðalræðumanna þóttu góðar en þær fluttu Finnbogi próf. Guð-
mundsson og Jón Laxdal kennari. Það sem dálítið skygði á skemt-
unina um hríð, var að Jón varð að hætta við að flytja ræðu sína sök-
um lasleika, og við tók Árni Eggertson, K.C., er hlutverkinu lauk
með lofi og lófataki frá áheyrendum. Sem betur fór hrestist Jón
þó aftur, og var ánægjulegt að heyra það. Fjallkonan, Mrs. V.
Jónasson, þótti ásjáleg í hlutveHki sínu og las ávarp sitt vel, þó hér
sé fædd, og flestir fara nærri um hve erfitt er að leysa af hendi, að
máli til, sem íslenzkar konur, fæddar heima á fslandi. En þetta
hafa nú fleiri hérfæddar konur gert og vel sé þeim. Þannig þyrfti
að halda í horfinu með arf vorn í fleiri efnum. Daginn eftir heyrð-
um vér í hópi nokkra fslendinga mann segja vini sínum: “Nú veit
eg hver hin myndarlega fjallkona var sem þú varst að spyrja mig að.
Það var hún Fríða Long, dóttir eins bezta kunningja míns, Berg-
sveins Longs.” Eg lít svo á sem skoða megi þetta sem meðmæli með
Fjallkonu þessarar hátíðar frá almenningi.
Yfirleitt höfum vér heyrt talað vel um skemtanir dagsins og
þá, sem í þeim tóku þátt. Eiga skáldin, aðrir ræðumenn og forseti
dagsins, séra Valdimar J. Eylands, sinn s'kerf af því. Sérstakt þakk-
læti og eiginlega medalíu á Páll Bardal sfcilið fyrir leiðsögu á
almennum vísnasöng ár eftir ár á þessari hátíð. Hann hefir þar
haft með höndum mikilvægt atriði á skemitskrá dagsins.
Karlakórinn, undir stjórn Mr. Anderson, á og miklar þakkir
skilið fyrir sinn veigamikla þátt í skemtiskránni.
Próf. Finnbogi Guðmundsson flutti undur skemtilega ræðu á
íslendingadeginum. Rúmleysis vegna getum vér ekki flutt hana í
þessari viku og þykir fyrir þvtt'. Er svo um fleira, er bíða verður
frá íslendingadeginum.
Eitt var það sem lofað var á skemtiskrá, en ekki kom fram. Það
var myndasýning frá íslandi. Hafa ýmsir þar orðið fyrir vonbrigð-
um.
En hátíðin hepnaðist eigi síður mjög vel. Fyrir alt það starf
sem henni er samfara, á nefnd dagsins skilið þakklæti frá öllum
þjóðraöknum íslendingum.
Ræða forseta fslands:
“Vér trúum á landið, treystum á þjóðina og
felum oss forsjá—Guðs
Eg tek með auðmýkt og bæn
um vit og styrk við þessu háa
embætti, sem varð laust við frá-
íall hins fyrsta forseta íslands,
herra Sveins Björnssonar. Eg
þakka hæstvirtum forseta Hæsta-
réttar og öllum almenningi árn-'
aðar- og blessunaróskir. — Eg
þakka þeim, sem hafa sýnt mér
tiltrú og öllum þeim, sem nú
vilja styðja mig í samstarfi að því
marki, sem vér keppum að: heill,!
heiður og hamingja íslenzku'
þjóðarinnar.
Mér er nú mikill vandi á hönd-
um. Hinn fyrsti forseti hins end-
urreista lýðveldis lagði grund-J
völlinn. Hann hafði öll skilyrði
til að taka við æðstu völdum
þjóðar sinnar og gegna þeimj
störfum sem þjónustu. Það kom í
hans hlut að leysa ýmsan vanda,
en f jölþætt lífsreynsla hans, góð-
ar gáfur og sáttfýsi greiddu vel
úr og giftusamlega fyrir land og
þjóð. Hann átti ríkan þátt í að
gera forsetum íslands framtíð-
arbústað af smekkVísi og stórhug,
og þó öllu stillt í hóf við hæfi fá-
mennrar þjóðar. Heimili forset-
ans og hans ágætu frúar var við-
urkennt fyrir gestrisni og hæ-
versku við móttökur innlendra
manna og erlendra. Bessastaðir
munu Iengi búa að fyrstu gerð og
geyma minningu þeirra. Hierra
Sveinn Björnsson vann dyggi-
lega sitt hlutverk í sögu íslands
um fjörutíu ára skeið og hann
hefir tryggt sér þar sess. Vér
minnumst hans í dag með þakk-
læti og virðingu.
Sá sem er fyrstur í starfi á rík-
an þátt í að móta þær venjur, sem
skapast um beitingu valdsins. —
Stjórnarskrá íslands fær forseta
mikið vald, í orði kveðnu, en tak-
markar það við vilja Alþingis og
ríkisstjórnar. Um ilöggjöf og
stjórnarathafnir þarf undirskrift
ráðherra, sem bera hina pólitísku
ábyrgð. Forsetinn skipar ráð-
herra og veitir þeim lausn, en er
um það bundinn af vilja meiri-
hluta Alþingis — ef hann er til,
svo sem vera ber. Þegar þjóðin
befir kosið til Alþingis, þá ætl-
ast hún til, að þingmenn hafi lag
og vilja á, að skapa starfandi
meiri hluta. Það er hættulegt
fyrir álit og virðingu Alþingis,
þegar það mistekst, og ætti helzt
aldrei að koma fyrir. Það er þjóð-
arnauðsyn að áhrif forsetans til
samstarfs og sátta séu sem ríkust,
og þá sérstaklega, þegar stjórnar-
myndun stendur fyrir dyrum. —
Um það starf er þegar nokkur
feynsla fengin á átta árum frá
stofnun lýðveldisins, en fordæm-
in ná lengra, því hér var þing-
bundið konungsdæmi frá því vér
fengum innlenda stjórn, og er
auk þess til hliðsjónar öll þróun
þingbundinnar konungsstjórnar
á Norðurlöndum og víðar um
heim. En hver sá forseti, sem
vinnur að sundrung og lætur sig
engu skifta vilja Alþingis og
kjósenda í landinu, hann hefir
rofið eið sinn og verðskuldar þá
meðferð, sem stjórnarskráin
heimilar.
Trúin á þjóðina, traust á al-
menningi, er grundvöllur stjórn-
skipulags vors, fólkið sem áður
safnaðist í Almannagjá, en nú í
kosningum um land alt, að und-
angengnum frjálsum umræðum.
Þetta er eina stjórnskipulagið,
sem leysir þjóðirnar undan oki
ofbeldisins. Kosningar eru aldrei
hættulegar í lýðfrjálsu landi, það
væri áfellisdómur um lýðræðið
sjálft. Þær eiga að líkjast sverð-
inu Sköfnung, sem græddi hvert
sár, sem veitt var með því. Bar-
áttan er óhjákvæmileg og átök
nauðsynleg. Það eru leikreglurn-
ar, sem einkenna lýðræðið, og
friðsmaleg úrslit. Lýðræðið er
jafnan í hættu, og ein hættan er
nútíma áróðurstækni, sem er mót-
uð í einræðisanda. Frjálsar um-
ræður, vakandi áhugi almennings
og þjóðarþroski er sterkasta
vörnin. Þá láta staðreyndirnar
ekki að sér hæða, — og sannleik-
urinn mun gera yður frjálsa.
Lýðræði er ekki öllum hent.
Það verður að byggja á langri!
sögu, menningu og þroska. Sú
höll, sem reist er á einni nóttu,
hverfur í jafnskjótri svipan. Vér
Islendingar erum einna frægastir
af bókmentum og langri þing-
sögu. Hæfileikinn til sjálfstjórn-
ar hefir þroskast heima í héruð-
um og á Alþingi í þúsund ár. Vér
höfum stjórnmálaheiður að varð-
veita. Það væri oss til vanvirðu á
alþjóðamælikvarða, ef þingstjórn
og lýðveldi gæfist hér illa. Braut
íslenzkrar sjálfstæðisbaráttu er
bein eins og ferill Jóns Sigurðs-
sonar, endurreisn Alþingis, verzl-
unarfrelsi, fjárráð landsins, mál-
frelsi, félagsfrelsi, almennur
kosningaréttur, heimastjórn og
endurreisn lýðveldisins á íslandi.
Það er hættulegt, ef vér gleymum
baráttunni, sem á undan var
gengin og vanmetum þann rétt
einstaklinga og alþjóðar, sem
unnnin er og teljum það jafn
sjálfsagt og loftið, sem vér önd-
um að oss. Sjálfstæði jafnt og
lýðræði er aldrei tryggt nema ís-
lendingar standi sameinaðir um
að varðveita það. Þúsund ára
þingsaga ætti að ljá oss Mfsreyn-
slu og spekt og átta ára lýðveldi
þróttinn til að meta að verðleik-
um og varðveita dýrmætan arf.
Fámenn þjóð og afskekkt má
ekki við því að afrækja arf feðr-
I S L A N D
Minni flutt að Gimli 4. ágúst 1952
Eftir Richard Beck
Sóleyjan forna! Sumarbjört þú skín,
særoknar strendur gyllir morgunbjarmi.
Fegri var aldrei fjalla-dásemd þín,
firðimar glitra vafðir hlíðaarmi.
Börn þín í fjarlægð blessa göfga móður,
brúar nú djúpið þeirra hjartans óður.
Finnurðu’ ei, ættjörð, anda þér um kinn
ylinn um sæ með hlýjum vestanblænum?
Langförull hugur lætur vænginn sinn
leiðina stytta heim að gamla bænum.
Sveipar hann enn þá æskufagur Ijómi,
angar þar sætt af hverju smæsta blómi.
Heiðbjarta land! Þinn himinn fagurblár
hvelfist í sinni tign í okkar barmi;
dunar í blóði ölduso'llinn sjár,
svellur með straumanið í traustum armi.
Bergmálar tungan brim við ægisanda,
blæhvísl í runni, fjallaþeysins anda.
Minningaland! Þín mynd í okkar sál
mótuð er djúpt að lífsins hinsta kveldi,
sonum og dætrum herðir hugans stál,
hjartað þeim vermir björtum sigureldi.
Arfur þinn, móðir, orkubrunnur dáða,
andanum flug til draumalandsins þráða.
Sagnhelga land! Nú frelsis fagur skín
fagnaðardagur þér af aldar djúpi,
vefur um tinda gullið geislalín,
glæstum þig klæðir morgunroða hjúpi.
Rætist þér, ættjörð, þjóðar dýrstu draumar,
drukkni þér fjarri tímans öfugstraumar!
ODE TO CANADA
Minni flutt að Gimli 4. ágúst 1952
By Freda Bjorn
The northern soul of Odin sings yours praise
From silent hills to valleys wide and green.
And high above your cliffs a timeless haze
Reflects the mountain’s radiant white sheen
In avenues of light across the sky
To guide the homing birds that westward fly.
Your prairie winds that cradle open fields
Hum melodies in wonder of your land.
High overtones blend where the ocean yields
The shifting.smoothness of the crystal sand.
The music of the earth is gay and free
And lures the Vikings from the roving sea.
Your forests are cathedrals tall and bright
With healing airs unstained by human grief,
Where ever rising rays of golden light
Shine on the altars of the Maple Leaf.
Your vital growth the living roots retain
In fertile soil blessed by the sacred rain.
Your flying colors proudly lead your race
In truth and justice like the friendly sun.
And dignity, sharp willed, in gentle grace
Upholds the sovereign Unity in One.
Your nature dwells in joy with wealth and fame
As Freedom holds the holy living flame.
anna. Saga þjóðarinnar, bók-
menntir, tunga og þjóðerni er
hennar sverð og skjöldur. Þjóðin
kom að ónumdu landi og þurfti
engum frumbyggjum að ryðja úr
vegi. Það er einn sólskinsblett-
urinn í sögu-f slendinga. Vér er-
um fámenn þjóð og höldum
hvorki her né flota. Landvinn-
ingar og undirokun súna ekki
vorri ættjarðarást í villu. Vér
viljum hafa friðsamleg skifti við
allar þjóðir, og eigum þeirri gæfu
að fagna að vera umkringdir af
friðsamlegum lýðræðisþjóðum.—
Þeirra eru Norðurlandaþjóðirnar
oss skyldastar að ætt, uppruna og
öllum hugsunarhætti. En lega
landsins skapar oss nágrenni við
hinar engilsaxnesku þjóðir bæði
um öryggi og viðskifti. Vér er-
um einbúinn í miðja Atlantshafi,
sem horfir beint í augu annarra
þjóða, sem jafningi, hvorki með
auðmýkt né yfirlæti, heldur sem
þjóð á borð við aðra.
Hér er gerð merkileg tilraun
til að halda uppi ríki móts við
stærri þjóðir. Vér eigum að
sjálfsögðu mest undir því, að þær
þjóðir sem ráða lofti og legi,
virði rétt smáþjóðanna, þann rétt,
sem þær hafa skapað sér með
sjálfstjórn; þroska og auðugri
menningu. Fámenn þjóð hefur
kosti sem stórþjóðir eiga erfiðara
að varðveita. í fámenni varðar
oss meir um hvers annars hag en
í f jölmenni. Það kannast allir ís-
lendingar við, sem fundið hafa
til einveru í erlendri stórborg.
Hér varðar oss miklu Hðan hvers
annars. Hinni eldri kröfu um
frjálsræði og jafnræði gagnvart
lögum og um völd er að miklu
fullnægt. Og hin yngri krafa uni
skyldur þjóðfélagsins til að
tryggja atvinnu og afkomu þegn-
anna á hér góðan jarðveg og er
viðurkend af öllum. íslendingar
sætta sig ekki lengur við örbirgð
og vesaldóm og allra sízt við hóf-
lausa misskifting lífskjara. Ár-
ferði er breytilegt og afli mis-
jafn, en moldin er frjósöm og
miðin auðug. Tæknin er vaxandi
og lífskjör þjóðarinnar hafa
stórum batnað á síðustu áratug-
um. Þjóðfélagið hefur hér nýtt
verkefni, sem því var ekki eignað
áður. Það er meðábyrgt um lífs-
kjörin og hinar stærri fram-
kvæmdir, sem einstaklingar ráða
ekki við. Kröfur eru hér miklar
og réttindi, en hin hliðin á þeim
er þegnskyldan, sem er því ríkari,
þar sem hér er engin herskylda.
Launin verða aldrei til lengdar
stærri en uppskeran.
Samt veiður göfgi þjóðlífsins
aldrei mælt í afurðum. “Hjartað
heimtar meira en húsnæði og
brauð”. Margbreyttir hæfileik.ir
íslendinga og gáfr.r njóta sin nú
að vísu betur en áður við batn-
andi hag. Þjóðin er eins og
þegninn, hún herur ekki einungis
likama, neldur og sáJ.
Ofstækið fcllur hér að mestu í
farveg stjórnmálanna, en það má
ekki henda, að hringiða flokka-
drátta sogi til sín alt andlegt líf.
Hinna stærstu verðmæta getum
vér notið í sameiningu, þau eru
einföld, hljóðlát og göfgandi. —
Þjóðernið er okkcr einkunn, sv:,,•
ur landsins, samheng: sögunnar
og samhugur vor allra, sem nú
erum uppi. Öll landsins börn
eiga jafnan rétt til menningar-
arfsins mikla, eftir því sem þeim
er áskapað að njóta hans og á-
vaxta. Rótlaus lýður verður ekki
langlífur í neinu landi. Ef vér
finnum samhengi liðinna kyn-
slóða og eining allra þeirra, sem
nú byggja landið, í sál okkar á
hátíðlegum stundum, þá höfum
vér í spenntum greipum það
krossmark, sem fjandsamleg öfl
flýja fyrir. Ef eg á mér ósk á
þessari stundu, sem eg vona, þá

need reliable
answers lo your"crisis
questions" this year!
. . . get them in
Thk
Christian Science
Monitor
. AN INTFRNATIONAC DAILV NtWSPAPtR
Often referred to as "a
newspaperman's news-
poper" the MONITOR
covers the world with a
networkof News Bureaus
and correspondents.
Order a special intro-
ductory subscriptioh
today — 3 months for
$3. You'll find the
MONITOR ''must''
reading and as necessary
as your HOME TOWN
. PAPER.
The Christion Science Monitor
One, Norway St., Boston 15, Moss., U.5.A.
Pleose send me on introductory Moni-
tor subscription—76 issues. I enclose $3.
(nome)
(oddress)
(city>
PB-IÖ
(zone)
(state)
Lay Þown a Good Swath
Swathing baríey is an ar.t. An ideal swath is one
that lies upon the stubble with a rounded top and the
heads exposed and laying on the straw of the preceeding
stem. If the stem or the head falls through the stubble to
the ground it is difficult to pick up and may be lost or if
it is pidked up the grain may be damaged by coming in
contact with the moist earth.
To lay down a good swath the stubble must be the
right length. If too short, the swath wil'l settle to the
ground and it will not have good ventilation. If too long,
the stubble will bend or let the swath down. In a norma’.
crop a stubble of from five inches to seven inches gives
good results.
The cutting bar must be long enough to provide a
good sized swath. The swather must be driven at the
proper speed and the grain not dropped from too great a
height. While straight swathes are not essential they
usually are better built and one that is easier to pick up.
For Further Information Write To
BARLEY IMPROVEMENT INSTITUTE
206 Grain Exchange Building, Winnipeg
Eighteenth in series of advertisements.
Clip for scrap book.
This space contributed by
Shea’s UJinnipeg Brewery Limited
MD-318