Heimskringla - 21.01.1953, Blaðsíða 1

AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“'Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD -look for the
Bright Red Wrapper

r'”
AT ALL LEADING GROCERS
Super-Quality
“BUTTER-NUT”
BREAD
“Tops in Quality & Taste”
CANADA BREAD —look for tbe
Bright Red Wrapper

LXVII ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN 21. JANÚAR 1953
NÚMER 17.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
TEKUR VIÐ FORSETA-
STÖÐU
Dwight D. Eisenhower
ið að greiða í peningum. Og svo
eitthvað meira, er gasframleiðsl-
an og flutningsreksturinn verður
tekinn yfir seinna.
Þingflokkarnir hreyfðu litlum
eða engum mótmælum gegn kaup-
unum.
íhaldsflokkurinn muldraði
eitthvað fyrir munni sér um
skuldabyrði lagða fylkisbúum á
herðar með þessu.
C. C. F. flokkurinn fagnaði
því að með kaupunum hefði verið
stigið merkilegt spor í þjóð-
eigna-áttina, hina einu réttu átt.
Hafði flokkurinn þó heldur á
móti kaupum olíu frmaleiðsl-
unnar. Var hann hræddur um að
hún mundi ekki reynast gróða-
vænleg. Svo það eru til fyrir-
tæki, sem ekki er heppilegt, að
rekin séu af landsstjórnum!
Winnipeg Electric félagið er
nú orðið að þjóðeignar-fyrirtaeki.
Ef alt sem þjóðeign heitir, er á-
Dwigrht D. Eisenhower, sem
kosinn var forseti Bandartíkjanna
4- nóv., er þessa daga að taka við
forsetastarfinu. Vann hann em-1 kjósanlegt, þá er alt gott og
bættiseið sinn í gær (20. jan.) á blessað. En því er nú ekki að
fyrsta degi hátíðarinnar af þrem-j fagna. Þjóðegin í höndum stjórn-
ur, sem hún stendur yfir. Um málaflokka, byggist ekki á hinni
hálf miljón manna er haldið að viðurkendu samvinnustefnu. Hún
hafi verið viðstatt. í verður aðeins að gróðalind fyrir
Ræða Eisenhowers við embætt- Uokkinn. LiberaLstjórn þessa
istökuna, þótti með ágætum. — lands °i víðar> er ofmikið fynr
Hann útskýrði stefnu sína í nlíu Það gefin- að taka yfir rekstur
greinum. Var hún aðallega um íyrirtækja svo að flokkur hennar
stefnu hans í utanríkismálum. —1 Seti Þess betur matað krókinn.
Kvaðst hann fúslega rétta hönd- Afleiðing þeirrar stefnu sézt í
ina fram til friðar og sátta hverj- Rússlnadi. Er árangur samvinnu-
um er þess leitaði af einlægni, á-' stefnunnar í sínum bezta skiln-
huga og ást á friði. Hann kvað ingi er finna á Norðurlondum.
hvíla mikla ábyrgð á Bandaríkj-j H*vað hefir til dæmis þjóð þessa
unum; þau væri mikils megnug' lands graett á C. N. R. járnbrauta-
og það væri vegna þess, sem þau ! kerfinu? Hún hefir goldið frá 14
yrðu að starfa einbeitt í þágu ril 50 milíón dala árlegt tap ríðan
þess, sem mannkyninu horfði til Það var Sert að Þíóðeign. Auk
góðs. | ÞeSs stendur sú þjóðeign þess
í blaðinu Free Press á Winni kerfis íve^ laekkuðu burð'
peg, andstæðingablaði republik-j argíaldi • Og svo ta a nu í on
ana flokksnis, var viðurkent, að málSdSn vesturlandsins um, að
aldrei mundi maður með meiriIC- P- R- félaSið Þurfl emmS að
séu bundin frumþörfum hans, að, óháður, en það er enn óvíst.
reynslu 0g þekkingu á utanríkis-
málum hafa tekið við forseta-
stöðu, en Eisenhower.
, Þetta er mjög athugunarvert
atriði. Margir af þeim, sem or-
sakir og afleiðingar yfistandandi
ríma rannsaka, eða kynna sér
raekilega, eru á því, að ókunnug-
leiki sumra forustumanna Bandá
ríkjanna í utanríkismálum, eigi
ekkert lítinn hlut að máli um
hvernig ástatt er.
Hitin nýi forseti hreyfði ekki
neinu deilumáli, eða lét í ljósi
hatur til nokkurrar þjóðar.
Bandarikjaþjóðin hefir ef til
vill góða ástæðu til að líta á-
hyggjulausari augum á fram-
kvaemdir hins nýja forseta síns,
en oft áður.
RAFORKUKAUP FYLKIS-
STJÓRNARSAMÞYKT
Fylkisþing Manitoba hefir
samþykt ger^ðir fylkisstjórnar-
innar um kaup á Winnipeg Elec-
tric-félaginu svo að segja með
húð og hári.
Raforkukerfið sjálft kostar 54
miljón dali. Flutnings og gas-
framleiðslan nærri annað eins.
Allar eða þrjár greinar félagsins
K°sta því fylkið um 100 miljón
dali.
Reksturs-fyrirkomulag fylkis-
stjórnarinnar á þessum félögum
öllum, verður fyrst um sinn það
sama og verið hefir. Það munu
fáir sjá af rekstrinum að dæma,
að um nokkur eignaskifti hafi
verið að ræða.
Winnipeg Hydro félagið á að
fá að eiga sig. Hár á höfði þess
segist fylkisstjórnin ekki ætla að
skerða.
Um 20 miljón dali verður fylk
gera að þjóðeign!
Nei — hefði Winnipeg Elec-
tric félagið verið keypt af ópóli-
tísku samvinnufélagi, hefði alt
verið eins og það átti að vera. En
hvaða hag þingmenn sáu 1 því, að
leggja það undir flokksstjórn, og
einokunar brask þeirra, er rann-
sóknarefni. Aðferðin sjálf að
spyrja fylkisbúa ekkí með al-
mennri atkvæðagreiðslu um mál-
ið, sýnir einokunar-andann.
GREIN UM ÍSLAND
f RITI UNESCO
Sjálf aðalgreinin í blaðinu
Courier, sem Unesco gefur út,
fjallar um’ fsland. Er stór for-
siíðumynd frá íslandi í blaðinu
en greinina ritar franskur blaða-
maður að nafni Michel Salmon,
sem var á ferð á íslandi í sumar.
Það er að vísu mjög mikils
virði fyrir íslenzka landkynningu
að grein um ísland birtist í blaði
sem þessu, er berst út um viíða
veröld. En hér er þvá miður sá
inisbrestur á að all-mikið er um
villur og misskilning í greininni.
Virðist sem höfundur hafi ekki
leitað sér nógu traustra upplýs-
inga um hvað eina.
Mikiil fjöldi prýðilegra mynda
prýða greinina.—Mbl. 24. des.
BLAÐSTYDENTABANNAÐ
Útgáfu á blaði háskólastúdenta
i Manitoba, var bönnuð s. 1. viku
af háskólaráðinu.
Blaðið, sem heitir “The Mani-
toban”, kemur út aðra hvora viku.
Háskólaráðinu þótti innihald síð-
asta blaðs óalandi og óferjandi.
Kæruefni blaðsins eru talin orð
í einni ritstjórnargrein, sem víkja
að því, að fyrstu störf mannsins
éta, sofa og viðhalda tegundinni.
Þá þóttu myndir á fyrstu síðu
blaðsins óviðeigandi og hafa að
líkindum verið aðal-ástæðan fyr-
ir útgáfubanninu.
Það er mjög stutt síðan að há-
skólaráðið tók sér valdið 1 hendur
að banna blaðið.
ÍSLENDINGAR TIL STARFA
VIÐ FLUGVELLI f
GRÆNLANDI ?
í athugun mun nú vera hvort
íslendingum verði gefinn kostur
á vinnu á sambandi við rekstur
flugvallanna í Thule og Bluie-
Wset Two á vesturströnd Græn-
lands. Það mun vera bandarísk-
um yfirvöldum hugleikið að fá
íslendinga til starfa á fulgvöll-
unum. Aftur á móti hefir Græn-
land alt til þessa verið öllum út-
lendingum lokað land og hafa
ekki aðrir fengið að stunda þar
atvinnu en danskir þegnar og
Bandaríkjamenn, er samkvæmt
samningi við dönsku stjórnina
annast varnir landsins.
Thule er geysistór flugstöð,
sem kunnugt er og liggur alt
norður á 77. gráðu norðlægrai
breiddar.
Búist er við, að flugsamgöngur
um þennna flugvöll, sem erj
nyrsti flugvöllur í heimi, munuj
aukast mjög í náinni framtíð, er
flugleiðin vestur liggur yfir
heimskautið. Þar nyrðra er
firndakuldi og dagskíman í nó-
vember innan við hálftíma. Þar
munu og frost vera svo mikil að
iðulega sýnir mælirinn 30—5þ
stig, þótt í gær hafi gengið þar
“hitabylgja”, með 15 stiga frosti.
Hinn flugvöllurinn, sem hér
um ræðir, Bluie-West Two, mun
vera miðja vegu milli Thule og
Bluie-West One, Narsasuak
Allir þessir áhugasömu borgar-
ar sóttu í síðustu kosningum og
féllu.
★
Stofnun, sem heitir Toronto
Arts Council, tók góða og gilda
lausnarbeiðni ritara síns, Ralphs
Cook, en hann er tengdasonur
James Endicott, forseta Canada
Peace Conference. Hafa nokkrir
fleiri farið úr félaginu af þeirri
ástæðu að ýmsir halda að það sé
vermireitur kommúnisma.
★
íbúum Rússlands kvað hafa
skotið skelk í bringu við hinar
nýjustu aftöku-hamfarir Rússa-
stjórnar. Er sagt að það fari í
vöxt, að menn bendi á nábúa sína
sem þeim er illa við, sem vini og
samverkamenn einhvers svikar
anna og eftir það sé ekki að lög
um að spyrja.
STUTT FERÐAMINNING
(Flutt á Frónssamkomu af
Páli Hallssyni)
Framh.
Morguninn eftir var símað til
mín að mér hefði borist skeyti
frá Canada og varð okkur báð-
um heldur felmt við. En Alfred
var hjá okkur og lagði til að sá
sem talaði læsi skeytið yfir sím-
an. Þetta var þá heillaóskaskeyti
írá fjölskyldu minni í tilefni af
afmælisdegi mínum. Eg hafði þá
gleymt í svip að eg var í heim-
inn borin 21. júní. Þennan dag
gengum við á skipsfjöl og Jón
H. með okkur og fórum við tii
Akraness. Þótti mér gaman að
koma út á sjó eftir öll þessi ár.
Einar bróðir Benedikts og kona
hans tóku okkur opnum örmum
og vildu alt fyrir okkur gera.
Akranes er fæðingarstaður Ben-
þangað sem Gullfaxi flýgur iðu-l^ Þurfti hann nú heldur að
ie£a’ ! athuga hann. .Höfðum við báðir
Sá völlur mun aftur á móti;beztu skemtun af, Þetta er orð.
ekki hafa verið notaður neitt í
in stór bær, yfir 3,000 íbúa en
lengri tíma. Þar varð stórbrum á v,st f.f 3()0 er Benedikt
stríðsárunum. Verður þar þvi um( f6j. ðan Þar ef fjöldi af ágæt_
endurbyggingu flugstöðvarmnar. um bygginguril) nýr skóli og
að ræða. | sjúkrahús. Einnig er þar fiski-
Það sem emkum mun mæ*a iðjufyrirtæki) að iíkindum það
með ráðningu fslendinga til Þess'lmesta á landinu. Er það rekið af
ara starfa, er að þeri muni betur ra]d. Böðvarssyni og syni
þola kulda og illviðri, en an a j hang Sturlaugi. Var okkur sýnt
rikjamenn. , það alt; var þá verið að fletja
Sokum hinnar koldu veðrattu f f , .
karfa og var hann settur a eins
og erfiðu starfsskilyrða, mun
kaup það sem greitt verður
starfsmönnum flugvallanna ef úr
ráðningu verður, æöi hátrt á ís-
punds pakka með sérstaklega
smekklegum umbúðum, alt unn-
ið með nýtísku vélum. Einnig
, , * A/rui -> j var þar unnið mikið af hvalkjöti,
lenzkan mælikvarða.—Mbl. 2. des,' ^
SAMTININGUR
Verzlunarráð Canada
Canadian Chamber of
merce) skorar á stjórnina í Ot-
tawa, að greiða leiðina til svo
mikils fólksinnfltnings, að íbúa-
talan verði hér tveföld við það
sem hún nú er eða 30 miljónir
árið 1975.
Eftir Bretum, Frökkum og
Bandar.íkjamönnum var þó frek-
ast æskt.
★
í gær fór C.N.R. lest út af
spori í grend við Sioux Lookout
í Ontario. Lestavagnar voru um
11 og fóru allir út af spori, en
aðeins 4 ultu þó um. Einn maður
fórst, en 64 meiddust.
★
Auka-kosning fer fram í annari
deild Winnipeg-borgar 18. febr.
til að kjósa skólaráðsmann í sæti
Adams Beck, er dó nýlega. Er
vitað að tveir menn sækja, annar
frá borgaraflokki og er hann Dr.
A. C. Brotman, en hinn frá C.C.F.
og heitir Walter Seaberg. Peter
Jessiman getur skeð að sæki, sem
sem er fryst og notað sem dýra-
fóður.
Á sunnudaginn voru haldnar
kappreiðar og þótti okkur gam-
að sjá tilþrif íslenzku hest-
Com"|anna. Um kvöldið fóru þau hjón-
in Einar og kona hans með okk-
ur út um sveitir, alla leið fram
að Ferstiklu f Hvalfirði og í
kringum Akrafjall. í bílnum var
útvarpstæki og vorum við rétt
fyrir ofan Saurbæ, kl 8.45, er end
urvarpað var af stálþræði hinni
snjöllu ræðu séra Valdimars Ey-
lands, er hann flutti hér 1 borg
3. júní og fanst mér í svip sem
eg væri horfinn aftur vestur um
haf. Við vorum 3 daga á Akra-
nesi og máttu heita uppihalds-
Iaus veizla. Kona Einars mat-
reiddi uppihaldslaust rauðmaga,
lax og hangikjöt o.fl.
Þá var næst að halda norður
til heimkynna minna. Fórum
við með norður leiða rútubíl (svo
eru bus nefnd heima). Vegir eru
ágætir þó helzt til séu mjóir og
beri mann að brú, er betra að
vera algáður þvá veginn þver-
beygir oftast inn á þær. Enda
eru þeir er bíla þessa keyra, bráð
flínkir. Margt ber fyrir augu á
leið þessari, sægur ágætra bænda
býla og einkennileg fjöll. Er
Baula eitt af þeim. Meðal far-
þega í bílnum voru hjón nokkuð
um aldur, Jóns Auðuns, fyrr-
um þ.m. ísfirðinga, og kona hans.
Voru þau að fara norður á Sauð-
árkrók eins og við. Þau voru í
kynnisferð til tengdasonar síns,
Torfa læknis Bjarnasonar. Þar
þektu þau fjölda tæjanna á
leiðinni og voru ótrauð að svara
spurningum okkar. Það var
stansað í Hreðagerði, þar er ný-
bygt gistihús og kallað Bifröst,
eign íslenzkra Samvinnufélaga.
Þar í kring eru mikil hraun. Til
Blönduóss komum við um kl. 6,
fundum Pál lækni Kolka og frú
hans. Er heimili þeirra rétt hjá
bílastöðinni. Þá er keyrt fram
Langadalinn og fór eg þá að
kannast við mig, því þar hafði eg
farið um áður, 1912 frá Bólstaða
hlíð upp í Vatnsskarð. Er þar
snarbrött brekka og fór bíllinn
ekki harðara en svo, að maður
hefði getað gengið eins hratt.
Þá er upp á Vatnsskarðið kom,
var þungbúið loft ,en þó dágott
útsýni er við komum á eystri
brún þess. Sá eg nú út og suður
um minn góða gamla Skagafjörð
Blasti þar við Blönduhlííð,
gamli Glóðafeykir beint á móti
Drangey, Málmey og Þórðar
höfði í norðri og Dal og Mæli-
fellshnúk í suðri. Runnu þá upp
í hugann margar minningar frá
bernsku árunum. Út á Sauðár-
krók komum við klukkan 7 um
kvöldið Þar var eg uppalinn og
þaðan kom eg vestur um haf fyr-
ir 39 árum. Var nú margt að
ryfja upp. En mikil var breyting
orðin á. Er nú Krókurinn eflaust
þrem til fjórum sinnum stærri
en í minni tíð. Samt þekti eg
HEIÐRUÐ
Frú Hólmfríður Pétursson
Ræðismaður fslands, Grettir
Jóhannesson, hefir tilkynt ís-
lenzku vikublöðunum hér, að frú
Hólmfríður Pétursson, 45 Home
St., Winnipeg, ekkja dr. Rögn-
valds Péturssonar, hafi 12. des.
verið sæmd Riddarakrossi Fálka-
orðunnar af Ásgeiri Ásgeirssyni,
forseta fslands fyrir framúrskar-
andi mikið starf í þágu íslenzkra
menningarmála hér vestra.
Fréttinni fagna hinir mörgu
vinir frú Hólmfríðar hér og árna
henni heilla með hinn sérstaka
heiður, sem henni hefir að verð-
ugu verið sýndur.
Á gamlárskveld 1952
ARINBJÖRN S. BARDAL — MINNING
Hve glatt var fyr á gatnamótum,
Er gamlárs kyndill skærast brann
Og æskan lyfti léttum fótum,
Og lék og söng í kringum hann.
Eg horfi yfir hljóðlátt “stræti”,
Það hylla’ upp ljúfar minningar
Um gamlan mann, sem kvað af kæti;
Og kveikti nýárs-blysin þar —
Og mitt í köldu myrkra veldi,
Þótt minnist sagan ekki á það
Á mörgu gengnu gamlárs kveldi
Var glatt, og bjart, á þessum stað.
í stigin spor, er fljótt að fenna. —
Hið forna svið, er dimt og kjurt:
í kvöld er engin álfabrenna,
Því Arinbjörn — er horfinn burt. —
• Lúðvík Kristjánsson
gömlu húsin sum. Gistingu feng
um við í Villa Nova. Var það
bygt af dönskum kaupmanni sem
íverhús og þótti þá mikil höll
og ber enn nafn það er hann gaf
þvá.
Eg vissi af einum systursyni
mínum á Sauðárkrók, Guttormi
Óskarssyni, gjaldkera kaupfélga
Skagfirðinga. Ekkert vissi hann
um komu mína. Urðu það fagn-
aðarfundir, er við hittumst í
fyrsta sinni og var hann mitt at-
hvarf þessa daga er eg dvaldi á
Sauðárkrók. Úr því hittum við
fleiri er eg mundi eftir. Daginn
eftir gengum við til ísleifs kenn
ara Gíslasonar. Var hann kátur
og reifur þótt hann sé nú 79 ára.
Hann var og er bráðvel hag-
orður og leið ekki á löngu, að
talið snerist um vísur. Skyldi
hann ekkert í þvá hvernig ein
vísa hans varð landfleyg og sung
in á gleðimótum svo árum skifti,
Hún er svona:
Detta úr lofti dropar stórir
dignar um í sveitinni.
Tvisvar sinnum tveir eru fjórir,
taktu í horn á geitinni.
^Þar rak hver vísan aðra. —
Tveimur sköllóttum mönnum
hafði lent saman; þá kvað hann:
Ekki skil eg atburð þann
en undur má það kalla
Hafi þeir lent í hár saman
sem hafa báðir skalla.
Um sköllóttan heiðursmann:
Eg virði hans skalla að vonum
en vorkenni þvilíka nekt.
Að standa upp í hárinu á honum
held eg sé ómögulegt.
Gudda segir frá erfiðum kring
um stæðum meðan mæðuveikin
gekk heima:
Við mæðuveikisfaraldur hann
Björn lengi bjó
búskapurinn illa gekk (1)
ekkert fékkst úr sjó.
Svo bólgnaði í honum botnlang-
inn
sem botnlanga er siður.
Framh. á 4. bls.