Heimskringla - 18.02.1953, Blaðsíða 4

4. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 18. FEB. 1953
j^eímskrinjila
'StolT.ua 1819)
Kamrn 61 ó hvetium rmövlkudegl.
'endur T T 'W; r>r.Rss LTD
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsími 74-6251
Verð ofaðslns er $3.00 > <. -tuKunnn, borgist fyrirfram
Allh' horganir sendis’ 'HE VTKING PRESS LTD.
öll vlOskiftabréí blaðlnu aðlútandi sendist:
The Viking Press Limited. 853 Sargent Ave., Wiranipeg
Rltstjórl STEFAN EINARSSON
i/tanéskrin .m ritstjórans
EDTTr'r' Trv,tivTSKRTNr:i s <«rppm Ave winnipeg
Advertising Manager: GUNNAR ERLENDSSON
“Heimskringlo" is pubiished by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed bv VTKTNG PRINTERS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251
Authorlxed as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 18. FEB. 1953
Hvað er tungan?
Árni G. Eylands
vart verður því með rökum neit-
nattúrunni. Vorið er sköpunar-
| tími framar öðrum tímum ársins.
j Hver bóndi, sem vinnur vorstörf
in, vinnur þau á réttan hátt, græð
andi og bætandi, fer ekki á mis
við sköpunargleðina. Þá gleði,
sem er svo sterk, að hún réttir
< bogið bak gamla mannsins og
j gömlu konunnar, sem lítur yfir
vel unnið ævistarf.”
í bókinni er eigi aðeins skil-
merkilega og skemmtilega með
efnið farið, þar er færður í einn
stað geysimikill fróðleikur og ‘
margþættur, svo að óhætt mun
mega segja, að öllum meginþátt-
um í íslenzkum landbúnaði séu
þar gerð góð skil með tilliti til
breyttra búnaðaarhátta, vélanotk
unar og annarrar nútíðartækni,1
að, að bæði þau störf eru grund- J sem auðveldað geta búskapinn
JÓNAS STEFANSSON
/rá Kaldbak
' með að hrópa “já” og “amen”
við öllu, sem hinir æðri buðu al-
menningi til átrúnaðar og eftir-
breytni og laskaðist því að
ýmsu leyti á trúnni, en trú-
menskunni ekki. Fyrir það varð
hann, eins og eg gat um, snemma
nokkuð utanveltu í mannfélag-
inu og mál hans eins og rödd í
eyðimörkinni—en það hefur ver-
ið hlutskifti flestra frömuða í
sögunni. Lofið og viðurkenning
in í þeirra garð koma ávalt með
seinni skipunum, en endast
j þeim mun betur.
Þetta skildist honum sjálfum,
því hann segir á einum stað í
kvæðum sínum:
vallandi í þjóðlífinu, og farsæld aukið framleiðslunmagn hans, og 31 ■ marz 1879 — 3. sept. 1953
j hverrar þjóðar þá byggð á traust bætt kjör þeirra, “er að honum ------
Þegar á oss, sem erlendisbúum og umkringdir erum öllum ustum gruddvellú þegar lýðrækt vinna, sér til lífsuppeldis og Hin fögru og yfirgripsmiklu
þeim freistingum, er feðratungu vorri eru hættulegar, er gott að
geta snúið sér til þeirra, er skýlaust geta samfært oss um hvað
tunga vor er. En það hefir enginn íslendingur betur túlkað, en
þjóðskáldið Matthías Jochumsson með kvæðinu, er hann orti um
íslenzku tungu og meira að segja tileinkaði Vestur-íslendingum.
Á dögum eins og þessum þremur, sem nú fara í hönd, er þjóð-
ræknisþingið hefst, gefst sérstakt tækifæri til þess fyrir oss, að
hugsa sameiginlega og sem ítarlegast um alt það, er örvar oss til
að halda áfram hér á þeirri braut, sem við lögðum út á með stofn-
un Þjóðræknisfélagsins til viðhalds íslenzkri tungu. í þessu sam-
bandi skal á þetta bent, að vér vorum sð lesa aftur hinn ágæta
greinabálk Guðmundar Hagalíns, söguskáldsins þjóðlega, um “fs-
lenzka ljóðlist” sem að hefir verið að birtast í Almanaki Þjóðvina
“Unna yngri menning
Engum reyndist gróði.
Oftast eftir dauðann
Á hann fyrst í sjóði.
Þó er vert að vaka,
Vera í broddi farar,
Ef á dauða-dægri
1 Dagrenftingin svarar.
og landrækt haldast sem bezt í þroska og til þess að tryggja hag m*nningaEorð um Jónas heitinn,
hendur. j niðja sinna.” sem séra Eiríkur Brynjólfsson
En hverfum nú aftur að bók Enginn fær heldur lesið þessa birti 1 ^ögbergi 4. des. s.l., eru
Arna Eylands um búvélarnar og efnismiklu bók, svo að honum vist öllum lesendum fersk
ræktunina. Hún ér mikið rit, verði eigi ljóst> að þar heldur á minni, og því ónauðsynlegt að
475 bls i stærðarbroti, og jafn- pennanum maður> sem er hreyfa frekari ummælum þess-
framt brautryðjandant i islenzk kunnugur viðfangsefni sínu, veSna- Lífs-saga Jónasar er þar ___________________ _ __
um an unaðarfræðum. Til- enda er ^rni brautryðjandi i \ stnrum dráttum sögð betur og höndum, því persónuleikinn var-
rogum hennar og tilgangi er^notkun iandbúnaðarvéla á ís. ítarlegar en eg fengi gert þó eg ir að eilífu í arfleyfð og minn-
ezt ýst í þessum orma sor um landi; stjórnaði fyrsta þúfnaban- le&ði mig allan við. ing; og bautasteinninn er þegar
anum, sem til landsins kom, fyr- Samt langar mig til að minn- reistur úr þeim verkum og þeim
ir rúmum þrjátíu árum, og hefir ast Jónasar í fáum orðum frá ^ efnisvið andans, sem hvorki möl
verið búnaðarráðunautur og eigin brjósti. Mér finst eg ur né ryð fá grandað.
annast innkaup landbúnaðarvéla skulda honum það fyrir níu ára
í víðari merkingu er líf hans
þessvegna að mestu ennþá fyrir
var-
höf. sjálfs:
“Nú er svo komið, og verður
enn meir er lengra líður, hvort
félags síðast liðin þrjú ár og hefir verið hið bezta rómaður. Var SC™ °SS Þyi“r hetur eða verr, að annast innkaup íandbúnaðarvéla nonum pao iyrir niu ara Þegar stundir líða fram mun
þar í ummælum höfundar um Matthías Jochumsson einmitt minst Ve ar 1 mar^s k°nay mhtaiarUm saman. Ritaskráin aftan við persónulega viðkynningu, sem sannast að Jónasar verður oftar
á kvæðið. Bragarbót. op innihald hess pr svo huiiaðarhattu, og fjárfræði vefst; hðlrin. hpr hví pínníor vitni. hvp verður mer ævinleea ocrleyman- o-ptiís no- moA moírí infninmi
á kvæðið, Bragarbót, og innihald þess, er svo ágætlega svarar uuimt'ailldttu> u£ ij<uu*ui vclsl,bókina ber því einnig vitni, hve
spurningunni yfir þessari grein. Er þessara þriggja erinda úr því Um vélarnar °S tæknina. Búvéla viða hö£ hefir leitað til fanga leS
minst um íslenzka tungu:
“Það hefir voða-þungar tíðir
þjóðinni verið guðleg móðir,
hennar brjóst við hungri og þorsta,
hjartaskjól, þegar burt var sólin,
hennar ljós í lágu hreysi,
langra kvelda jólaeldur,
frétta þráður af fjarrum þjóðum,
frægðargaldur liðinna alda.
fræðin er að verða ein aðaluppi-
staðan í búnaðarfræðinni. Þess
um heimildir. Leiðbeiningar
Hvað er tungan? Ætli enginn
orðin tóm séh lífsins forði—
hún er list, sem logar af hreysti,
lifandi sál í greyptu stáli,
andans form í mjúkum myndum,
minnissaga farinna daga,
flaumar lífs í farveg komnir
fleygrar aldar er striki halda.
inlega ógleyman- getið 0g með meiri lotningu en
i margra annara Vestur-íslend-
Að sönnu kyntist eg Jónasi inga, sem fyr og síðar hafa bor-'
. hans um val á vélum, meðferð all-nokkuð áður en eg leit hann | ið hátt við sjóndeildarhring.
vegna he eggert þessa tilraun | þeirra> og aðrar ráðleggingar augum fyrsta sinni. Við það að, Þeir ,sem tala og reka sín áform
hans i þvi sambandi, eru þa einn- lesa ljoð hans og ritgerðir í ís- eftir forskriftum vanans og
ig hinar athyglisverðustu. Djarf lenzku blöðunum um 25—30 ára ■ fljóta í næði á almennings-hyll-
tækur er hann og bendir hiklaust tímabil birtist mér hugarfar og inni, eiga létt með að feoma árum
á það, sem honum finnst miður persónuleiki, sem mér geðjaðist sínum fyrir borð. Hinsvegar
fara, en hvetur jafnframt til að. Ein ritgerð frá hans hendi, byrjar dagur mótmælendanna
dáða, og undir logar alltaf trú- sem kom fram í Lögbergi árið sjaldnast í samtíðinni, en verður
in á landið, á frjómagn íslenzkr- 1932, um trúarfar og pólitík, var! þeim mun bjartari þegar fram í
ar moldar, hagnýti bóndinn sér svo djörf og djúpstæð og svo vel sækir.
Tungan geymir í tímans straumi
trú og vonir landsins sona,
dauðastunur og dýpstu raunir,
darraðarljóð frá elztu þjóðum,
heiftar eim og ástarbríma
orlagahljóm og refsidpma,
land og stund í lifandi myndum
ljóði vígðum — geymir í sjóði.”
Á eftir þessari eilífu lexíu í ísrenzku, fer Guðm Hagalín þess-
um orðum:
að rita um búvélar og ræktun í
senn, í einum áfanga. En um leið
er mér ljóst, að eg hef ráðist á
svo háan garð, að þess er engin
von, að eg megi klaklaust yfir
komast. Bók þessi er frumsmíð,
eigi aðeins frá minni hendi, held
ur einnig í íslenzkum búnaðar-
ritum. Hið eina sjálfstæða rit
um búvélar, sem út hefur komið
á íslenzku, er rit Sveins Sveins-
sonar: Leiðarvísir til að þekkja
Og búa til hin almennuBtu
Landbúnaðarverkfæri, er Þjóð-
vinafélagið gaf út 1875.
Auk þess að bókin er frum-
smíð, er cún einnig tómstunda-
verk, unnið veturna 1947-1948 og
1948-1949, þótt nýrri upplýsing-
um hafi verið skotið inn á stöku
satð, er prentun bokarinnar
dróst álanginn meira en fyrir-
hugað var. Eg harma það, að eigi
var kostur að verja meiri og
samfelldari tíma til þess að
semja bókina, því eg tel, að efn-
ið sé þess vert og meira en það.
Þetta er ekki búvélafræði, og
þetta er ekki venjuleg kennslu-
Einhvers staðar
Benediktsson:
segir Einar
hana réttilega. samin, að hún hefur aldrei liðið
Samhliða hinni miklu og marg mer ur minni; og mörg af kvæð- J
þættu fræðslu um búvélar og um 113118 voru svo ólík að efni og “Já, þetta var listin, sú heilaga,
ræktun, er bók þessi einnig að meðferð því, sem maður hafðij háa,
öðrum þræði saga íslenzks land vanist, aft engum gat auiist ao a- að hækkast ei yfir mo uaSivS»
búnaðar, því að flestir kaflarnir ræðinn og sérstæður hugsuðurj lá^p,
hefjast á stuttu sögulegu yfir- var Þar að baki. 1 einu atriði fat- að stilla ei hjartnanna hörpur að
liti og þó að þar sé stiklað á a«ist imyndun minni þó. Sökum(nýju,
stóru þá eru þau yfirlit bæði feraftsins og einurðarinnar í orð- að hljóma þeim næst, því það er
fróðlégust og veita um leið um skáldsins varð hann í huga • • •
þeim kærst;
nokkra yfirsýn yfir þróun ís- minum risamenni að vexti og að forðast ei leik hinnar léttu
lenzks landbúnaðar. Eykur það fasmikin \ framferði’ °g var« eS
gigju.
bæði á tilbreytni bókarinnar og Því hálf-hissa að mæta lágvöxnujað leita ei neins af því það sé
gildi hennar.
ijúfmenni, er hann kom til mín
“Ekki mundi neitt sem sagt væri um málið á kvæðum sera - , „ L „ ....
Matthíasar, geta skýrt máltöfra hans betur en þetta kvæði — því b°k' En hva® " ,b?kl" ’f/ H "
að Það skáld, sem slíkum orðum og slíkri hrynjandi getur brúað I fyrSt °g frCmSt handbok °g \eS'
höf aldanna í mál- og menningar þróun þjóðar sinnar og svo ljós- j bók’ sem 1 á að vera að fmna ymS
lega og lifandi skilgrenit, hvað móðurmál hans í rauninni er Ian frót51elk um buvelar °S rækt‘
hvernig það hefir breyzt og mótast, hitað á afli sögunnar í eldi’ I un’ sem eg V°na’ 30 m/gl VC !
þrauta og rauna, meitlað og hamrað á steðja mikilla atburða og ibændum °& bændaefnum að
hert í blóði og tárum-og þannig gert skiljanlegt, hvert gildi það nokkru g3gni °g VC 33 h]a Þfm
hefir fyrir þjóðina—það skáld er kjörviður, sem á sér mikla og!áhuga fyr‘r hagnytri bunaðar’
laufríka krónu, er þiggur blessun frá himinsól skaparans' óg sýgur fræðslu-
fjómagn þeim rótum og róttaugum er ná svo langt í jörðu niður,
sem mold forfeðra og formæðra er djúp til.”
Heimskringla óskar þjóðræknisþinginu alls góðs!
j armiði, enda vakir það eitt fyrir
eigi sízt hinna mörgu í vorum mér að draSa athygU að henni:
Að sjálfsögðu brestur mig alla
sérþekkingu til þess að dæma
um slíka bók frá tæknilegu sjón
___ í fyrsta sinn fyrir níu árum síð
Hun er prydd miklum fjolda_____J
ágætra mynda og teikninga af
landbúnaðarvélum og framúr
an.
En vonbrigðin entust ekki
skarandi vönduð að öllum frá- lengi. Þvi eg hafði starblínt á
hann minkaði ekkert við við-
gangi, svo að til stórsóma er út-
gefendum.
Trúi eg ekki öðru en ýmsum
kynninguna. Stórmenni heims-
ins eru ekki öll há í lofti, og oft
og einatt vitnast ekki verðmæt-
íslenzkum bændum hér vestan fyf en . eindaga< Svo mun
hafs þætti
bæði fróðlegt og
. vera með Jonas
skemmetilegt að kynnast þessari vedð hálf.gert
Hann hefur
olnbogabarn
bók, t.d. íslenzku heifunum á hin heimsins meiri part æfinnar> lþví
erlendu landbúnaðarvelum, hann f6r sjaldnast aifaraieiðina
um
að
eitt atriði sé nefnt. Vil eg Qg lenti þessvegna oft j berhögg
því hvetja lestrarfélögin ís- yið h-nn rikjandi hugsunarhátt.
lenzku til þess að afla sér bókar- Hann yar róttækur j hu Qg
innar og þa einnig froðleiks-
hneigða landa mina í bændastétt.
Veit eg, að okkar góði íslenzki
var illa við að gefa afslátt á
sannleikanum. Hann átti bágt
MERKISRIT UM ÍSLENZK-
AN LANDBÚNAÐ
Eftir próf. Richard Beck
hópi í bændastétt; geri eg það hitt dylst mér eiZl’ eftir að hafa
fyrst og fremst vegna þess, hve kynnt mér hana a11 gaumgæfi-
merkileg bókin er á sínu sviði, lega> að hun er bæði gagnfróð'
og jafnframt minnugur þess, að leg- °g Það- sem mörgum kann
Nýlega sýndi Arni G. Eylands, Árni Eylands er oss Íslendíng- að koma á óvart um rit af Því
fulltrúi í Landbúnaðarráðuneyt-! um f landi hér að góðu kunnur tagi. blátt áfram skemmtileg af'
mu í Reykjavík, mér þá miklujsígan hann ferðaðist um byggðir lestrar. efninu eigi aðeins míö&
vinsemd að senda mér rit sitt vorar og fyrir virkan goðhug skilmerkilega skipað niður, held-
“Búvélar og ræktun”, sem kom!sinn í vorn garð, svo sem með ur jafnframt klætt í búning á-
út á vegum Bókaútgáfu Menn-j startStmi sinni árum saman í gæts máls. með skáldlegum
ingarsjóðs í Reykjavík 1950, og þágu Þjóðræknisfélagsins í sprettum og tilþrifum í stíl. Tek j sagt: “grasið er komið.” Hann
bósali í Winnipeg myndi fús- bóndans og húsfreyjunnar. Hug
lega útvega bókina, hafi hann sjónir þeirrg græða hölku Qg
hana ekki þegar til solu. sanda.”
Arni lýkur bók sinni með Iþess Vel sé bðndanum, og öðrum
um snjöllu orðum, sem slá á þeimj er samleið eiga með gró-
sama streng og gert var hér að andanum, því að óhaggað stend-
framan: ur sannleiksgildi spakyrða
“Nú þegar hætt er að mestu að skáldsins:
axla orfið og hrífuna, er hinn
góði bóndi þannig búinn að vél- “Sæla reynast sönn á storð
um og kunnáttu að beita þeim, sú mun ein, að gróa.”
að hann getur glaður og reifur —
fjærst —
og bliki þér sjónir af bjartara
degi
að bera þær varlega á annara
vegi.
Mér varð sem þar suðaði fiðrildi
og fugla
um flugþreytta haukinn, sem
átti sinn dag”
Síðan Jónas flutti með fjöl-
skyldu sína hingað til strandar-
innar áttum við marga og á-
nægjulega samfundi, og með
hverjum degi varð mér ljósara
hve eðlis-greindur hann var og
víð-fróður, og mannúðin og rétt-
lætis-tilfinningin opinberuðust
í hverju atviki og hverju orði.
Fræðin og hugsanirnar, sem
hann skildi eftir í hugum læri-
sveina sinna og vina, verða bráð-
lifandi áfram svo langt, sem sé^
verður, og ljóðin hans deyja
aldrei. Og þó við höfum nú kvatt
hann eins og hvern annan lang-
ferðamann, munum við halda á-
fram að njóta samvistar við hann
í tilverunni, alt til daganpa
enda. — P. B.
er ein af hinum þörfu handbók-
um í ýmsum greinum, sem Menn
ingarsjóður gefur út.
Höf. tók það fram ,að hann
Reykjavík og með samstarfi við eg sem dæmi uPPhafið a kaflan'
ergist ekki við byrjun neinna
anna sökum vanbúnaðar og úr-
ræðaleysis. Ræktun er kjörorð
Þjóðræknisfélag vort fslendinga um um vorið:
í Vesturheimi. i “Nú er vorið á norðurleið.
Þó að eg lærði á yngri árum “Vorið góða, grænt og hlýtt.” hins góða bónda. Ræktun jarðar,
sendi mér þetta rit sitt sem aust- að bera ljá í gras, þá hefir það, Það er gróðrar- og gleðitími, búfénaðar og manngildis. Rækt-
firzkum bóndasyni, og hafi hann eins og kunnugt er, eigi orðið upprisutími, einkanlega hjá oss un er osk hans °g 1Þrott' a 1
heill gert, því að vitanlega er eg hlutskipti mitt að fást við bú- hér norður við íshafið, sem höf- þrott stundar hinn go i lon
stoltur af því að vera sprottinn skap um dagana, enda hefði eg um legið í vetrardvala bæði vel me^ búvélum sínum, me v t
úr svo góðum jarðvegi. Og í vafalaust orðið búskussi, en og lengi. Á vorin sjáum vér sýn- s|nu» or^u °£ in^u’ ser °S
þeim anda, sem mér var þessi kennarinn og bóndinn eiga það ir sólar, lífs og vona. Hver árstíð sínum til bóta og essunar sveit
bók send, færist eg það í fang samt sameiginlegt, að þeir fást hefur sín einkenni og störf. — sinni og stett ti soma og an i
að vekja eftirtekt vestur-ís- báðir við ræktun, annar ræktar Vorstörfin eru fegurstu störf sinu 1:11 farsæl ar-
lenzkralesenda á henni, og þá( hugarlöndin, hinn jörðina, og ársins. Á vorin vinnum vér með Það sprettur gras í sporun góð
Sendið engin meðöl til Evrópu
þangað til þer haíið fengið vora nýju verðskrá.
— « -------------3" ------—* * “ ———- —*
Skrlflð efflr hlnni nv]u 1853 vcrCskrft, sem nú cr ú laktelnuin.
Verfi hjá oss er mlklu hrern en nnnars stnðar i ( nnnda.
RIMIFON — $2.10 fyrir 100 töflur
STREPTOMYCIN — 50c-grammið
Sent frá Kvrópu mn víðn vcröhl. jnfnvel niistnn jnrntjnUlslns. —
IVistKjald innlfallð.

STARKMAN CHEMISTS
J 403 BI/OOU ST. WKST
TORONTO