Heimskringla - 27.05.1953, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 27. MAÍ 1953
HEIHSKRINGLA
5. SÍÐA
varðar um, en ekki hvað aðrir
segja.”
Hann lifði á þrælahalds dög-
um í Bandaríkjunum, og því var
ekki tekið vel að mæla á móti
þrælahaldi þá. En hann komst
að þeirri niðurstöðu að það væri
mikið þjóðarmein, og að þörf
væri á nokkrum ákveðnum rödd
um á móti því, og hann gerðist
því ein þeirra.
Ritstjóri nokkur, Lovejoy að
nafni hafði verið skotin til dauðs
vegna afstöðu hans á móti þræla-
haldi, og taldi fjöldinn það vera
réttmæta hegning. En stuttu
seinna, í fyrirlestri um “Hetju-
skap” sem Emerson var að flytja
gekk óttafullur hrollur um á-
heyrendur hans, er hann mintist
Lovejoys, og gat um hetjuskap
hans og trygð við réttmætan mál-
stað.
-Hann notaði sér önnur tæki-
færi seinna til þess að mæla á
móti þrælahaldi, og þó að sumir
létu mótstöðu sína í ljósi, lét
hann það ekkert á sig fá, en gekk
sína leið, með fulla sannfæringu
um réttmæti afstöðu sinnar.
Þetta var maðurinn Emerson.
Hann var einn þeirra, sem á
19. öldinni bætti upp að nokkru
leyti þá synd sem 17. öldin
drýgði, að færa trúarlíf manna í
fjötur. Hann hjálpaði til þess
að losa þá fjötra, og að bera ljós
inn í myrkur guðfræðinnar. —
Hann hjálpaði til þess að opna
augu manna fyrir verðmæti ein-
Staklingsins, og fyrir þeim skiln
ingi að heimurinn og alt sem í
honum er, verður að dæmast eftir
því, hvað hann færir mönnum til
góðs eða ills. Hann reisti frelsis
blys á lofti, sem hefur verið leið-
arljós æ síðan til að leiða menn
á veg til sannleika, til fullkomn-
unar, til skilnings á sínu eilífð-
areðli, og til frelsis í hugsun og
í orði.
Hann var mikill og göfugur
fyrirrennari þeirrar frelsistrúar-
stefnu, sem vér nú þekkjum.
Nokkrum árum eftir að deilur
um Elmerson höfðu lagst niður,
rneðal Unitara, völdu þeir sér
að einkunnarorðum latnesku
orðin: “In LUCE VERITATIS”
sem þýða “í ljósi Sannleikans”.
Það táknar að leita beri úrlausn-
ar allra vandamála og að sjláfum
tilgangi æfinnar í ljósi sannleik-
ans.
Megi oss nú, er vér minnumst
merkra manna, og við þetta tæki-
færi, Ralph Waldo Emerson, á
hundrað og fimtugasta afmælis-
degi hans, auðnast, í hans anda,
að fylgjast þeim einkunnarorð-
um í sem flestum efnum. Megi
kirkja vor, sem hefur mótast af
stefnu og hugsun hans, ásamt
öðrum göfugum mönnum, standa
nú og um ókominn tíma, In Luce
Veritatis” í ljósi hins lífgandi
og frelsandi sannleika.
-
FRIÐARSTO-FNUN
(þrýtt úr Free Press)
Prófessor við Manitobahá-
skólann gerist leiðtogi al-
heims stofnunnar, sem
vinnur að Alþjóða friði.
★
Stofnun, sem nær yfir alla
Canada er hafin hér í landi, með
þá stefnuskrá, sem stofnendurn-
ir álíta að sé eina aðferðin til
þess að koma á Alþjóða friði og
afnámi allra drápsvopna.
Hóvær og hægfara prófessor
við háskólann í Manitoba er leið-
togi þessarar hreifingar. Hefir
hann óbifandi trú og traust á
henni, og fylgja honum að mál-
um margir málsmetandi menn
og mikilhæfir. Vinna þeir að því
að skapa þessu máli fylgi og
koma þeirri skoðun inn hjá sem
flestum að stofna þurfi Alþjóða
stjórn—eina og sömu stjórn um
allan heim, sem kosin sé af fólk-
inu.
Prófessorinn heitir B. G.
Whitmore : “Ef úrslitum þeirra
^ála, sem nú vofa yfir þjóðun-
um” segir hann, “verður ráðið til
lykta með stríði, þá er það lang-
líklegast að ekki þurfi á nokk-
urri stjórn að halda—engin þjóð
verði lengur til, og því engu að
stjórna.”
Þessi hreifing heitir: “The
Federalists of Canada”, og er
sameinuð annari hreifingu, sem
einnig vinnur að friðarmálum að
allega með því að vinna að alls
herjar stjórnarstofnun.
Þessar tvær hreifingar vissu í
upphafi ekkert hvor af annari
og hófu báðar starf sitt í kyrþey
hvor í sínu lagi og hvor á sínum
stað.
Þegar starf þeirra útbreiddist,
fréttu þær hvor af annari, og
tóku saman höndum. Er nú svo
komið að starf þeirra nær yfir
alla Canada.
í framkvæmdar nefndinni, auk
professors B. G. Whitmores eru
þessir: H. A. Miller hljóðfæra-
kaupmaður í Toronto, Mrs. G.
J. McEwan í Ottawa, og Clem-
ent Roles prófessor við háskól-
ann í Alberta.
Ábyrgðarmenn félagsins (spon
sors) eru þessir: Rauph May-
bank dómari í Winnipeg, Mr. J.
T. Haig leiðtogi íhaldsdeildar
öldungaráðsins í Ottawa, Allist-
er Stewart, senator í Monteral
og N. A. M. MacKenzie formað-
ur háskólans í British Columbia
í Vancouver.
Nú sem stendur leggur félagið
aðallega áherzlu á tvö atriði í
starfi sínu. í fyrsta lagi að sam-
eina Atlantz þjóðirnar, í öðru
lagi að breyta og fullkomna
stjórnarskrá þjóðbandalagsins.
Hið síðara verður að takast til
umræðu á næsta þingi árið 1953.
Þessi stofnun óskar þess að þjóð
bandalagið mætti vera sjálfráð-
ara í gerðum sínum en það hefir
verið.
Prófessor Whitmore álítur að
fulltrúar í Allsherjar stjórn
þegar hún kemst á, ættu ekki að
vera útnefndir af stjórnum sín-
um, heldur kosnir af þjóðinni,
hver í sínu landi.
Stjórnarskrá félagsins verður
saminn og samþykt af fulltrúa-
þingi frá öllum þjóðum:
“Friður stjórnast af lögum”,
segir þessi stofnun, “og lög eru
á valdi stjórnar. Þess vegna eru
alþjóðalög á valdi alþjóða stjórri
ar.
Aðal erviðisleikarnir búast fé-
lagsmenn við að verði fyrir
hendi þegar til þess kemur að
sumar þjóðirnar verða að gefa
eftir sum af sérréttindum sínum,
því þær verða að beygja sig und-
ir Alþjóða lögin og lúta hinni
nýju stjórn.
Þessi hreifing hefir þegar
breyðst austur til Asíu. Síðast
liðinn nóvember var haldið þing
i Japan undir umsjón þjóðþings-
ins þar. Næsta þing félagsins
verður haldið i Kaupmannahöfn
i Danmörku í ágúst-mánuði næst
komandi.
Sig. Júl. Jóhannesson
—Free Press 13./5 —1953
Kvöldvaka Þjóðræknisfélags
íslendinga
Hér er um að ræða dagskrá,
sem útvarpað var á íslandi s.l.
vetur, var útvarpið tekið á segul-
band og sent Þjóðræknisfélagi
okkar hér. Er um að ræða ágæta
kórsöngva og úrvalsræðumenn.
Þessari dagskrá verður útvarp-
að frá stöðinni CKY Winnipeg,
á fimtudaginn 18. júní frá 9.30
til 10.30 e.h. (D. S. T.) 8.30 til
9.30 (Standard Time). Fólk er
beðið að athuga tímann og aug-
lýsa útvarpið svo að sem flestir
geti notið þess.
.^fLAGI LINDEMANNS
Frh. frá 3. bls.
heyrnartólið dró hann andann
léttara. En erfiðasti þátturinn í
fyrirætlunum þeirra félaga var
þó enn eftir. Mende og Bergel,
sem ekki vissu annað en náðun
þeirra væri lögleg, mundu auð-
vitað fara til heimila sinna, og
þar yrðu þeir handteknir aftur
undireins og svikin kæmust upp.
Það þyrfti því að koma orðum
til þeirra, að flýja til Vestur-
Berlín þegar í stað. Svo Hans
fór til Zwickau til að bíða eftir
þeim.
Það er enginn hægðarleikur,
að vera á njósnum í kringum
Zwickan fangelsið, og ekki
hættulaust heldur því strangar
gætur er haldið á öllu þar. —
Hans tók það til bragðs ,að hann
fór inn á veitingahús í grendinni
og tók sér sæti við glugga þaðan
sem hann gat haft gætur á hliðinu
á fengelsinu. Þar sat hann lengi
dags við öldrykkju.. Veitinga-
manninum sagði hann, að hann
væri að drekkja heimilissorgum
sínum, kvaðst ekki þora heim til
kellu sinnar sem væri í vígahug,
og gestgjafinn gat ekki fengið
sig til að amast við manni sem
hafði svo mikið konuríki.
Þó kom að því að hann gat ekki
verið þar lengur ,og eftir nokkra
frekari bið, komst hann að þeirri
niðurstöðu að ráðagerðir þeirra
hefu komist upp, og hélt aftur
til Berlínar dapur í bragði.
En í raun og veru hafði ekkert
komið fyrir nema það, að náðun
arbréfin voru lengur á leiðinni,
en þeir félagar höfðu búist við
En jafn skjótt og þau komu voru
þeir Mende og Bergel kallaðir
fyrir yfirfangavörðinn.
“Öryggisráðaneytið hefur á-
kveðið að gefa ykkur upp sakir”.
sagði hann vingjarnlega. “Þið
eruð nú frjálsir menn.” Þeim
voru síðan fengin borgaraföt, og
nægilegt skotsilfur til að kom-
ast heim til sín og jafnvel gefn-
ar cigarettur að skilnaði.
En frelsi þeirra hefði líklega
ekki orðið langætt, ef fyrir-
hyggja Lindemanns hefði ekki
komið til sögunnar. Hann óttað-
ist að Schmidt kynni að verða
tekinn fastur, áður en hann hefði
aflokið áætlunarverki sínu, og
sendi því annan vin sinn, Kurt
Braun að nafni, til að mæta föng
unum og leiðbeina þeim til Ber-
línar. Braun var á vakt umhverf-
is fangelsið í meira en sólar-
hring, svefnlaus og matarlaus,
því hann þorði ekki að fara nein
staðar inn til að fá sér hressingu.
Aðframkominn af þreytu og
hungri, var hann rétt í þann veg-
inn að gefast upp á verðinum
og ætlaði að fara að stíga upp í
strætisvagn á leið til járnbraut-
arstöðvarinnar, þegar honum
varð litið um öxl að fangelsis-
hliðinu, og sér hvar tveir menn
koma þar út. Hann beið því eftir
því að þeir nálguðust hann, og
gekk svo stundarkorn í heim-
átt á eftir þeim til að ganga úr
skugga um að þetta væru réttu
mennirnir.
Loks gaf hann sig fram við þá,
stingur bréfmiða í lófann áj
Mende og segir: “Fylgið þessum
tyrirskipunum. Flýið til Berlín-
ar í stað. Fjölskyldur ykkar eru
þar.”
Hræðsla og vantraust speglaði
sig í svip fanganna. Þetta gat
verið einhver hrekkur hjá lög-
reglunni. “Fyrir alla muni fylg-
ið mínum ráðum”, sagði Kurt
með áherzlu, um leið og hann
hvarf fyrir næsta húshorn.
Næsta morgun voru Mende og
Bergel fríir og frjálsir í Berlín,
þar höfðu f jölskyldur þeirra ver
ið fyrir að mæta þeim. Og þó
þeir ættu en erfitt með að át\a
sig á heppni sinni, fóru þeir þó,
á fund Lindemanns til að þakka
honum fyrir hjálpina. Það var^
einkennilegur fundur, segir
Lindemann. Fyrverandi fangar
og kærandi þeirra, en mjög á-
nægjulegur fyrir mig.
Og en var eftir að losa þrjá úr
varðhaldi, einn í Zwickau og tvo
í Waldheim.
En rétt þegar Schmidt var að
leggja af stað til Leipzig í ann-
að sinn kom enn nýtt babb í bát-
inn. Útvarpstöð í Vestur Þýzka-
landi skýrði frá því í fréttum að
tveir menn hefðu sloppið úr feng
elsi í Austur Þýzkalandi og kom
ist til Berlínar. Þetta gat vel
orðið rothögg á fyrirætlanii
Lindemanns. En af því hann var
c4 Queen ió Cxowned
The pageantry of the procession from Buckingham Palace.
the ceremony in Westminster Abbey where the Archbishop of
Canterbury anoints the Queen and places the St. Edward’s
Crown upon her head—all these things are part of the tradition
and heritage shared by all the British Commonwealth of
Nations.
The people of Winnipeg join with the rest of Canada and other
members of the Commonwealth in paying tribute to Her
Majesty Queen Elizabeth on this historic occasion.
Ctu UifJte
vel kunnugur vinnubrögðum yf-
irvaldanna í Leipzig, taldi hann
nokkrar líkur til að hann gæti
komið ráðagerð sinni í fram-
kvæmd, ef fljótt væri brugðið
við. Hann vissi að allir yfirmenr
lögreglunnar og flestir dómar-
arnir fóru úr borginni á laugar-
dögum, og dvöldu út í sveit yfir
hlegina, og þá var ómögulegt að
komast í samband við þá fyr en
þeir komu á skrifstofur sínar á
mánudagsmorgna, sem oftast var
ekki fyrir kl. 10 eða 12. v
Schmidt fór því til Leipzig
eins og ákveðið hafði verið og
notaði allar sömu aðferir og áð-
ur. Og nú var engin töf á því,
að náðunarbréfin kæmust til
skila. Svo snemma á mánudags-
morgun voru þrír ungir flótta-
menn á leið til Berlínar, undir
leiðsögn þeirra Schmidt og
Braun. t
Hér skall þó hurð nærri hæl-
um, því fimm mínútum eftir að
þeir félagar sluppu yfir línuna
ínn í Vestur Berlin ,var vörður
settur á allar leiðir til Berlínar.
Gerhart Eisler (sem eitt sinn
lék á dómsvaldið í Bandaríkjun-
um á líkann hátt) var þá áróðurs
eða upplýsingaráðherra. Hann
kom á skrifstofu sína snemma á
mánudags morgunin, og var þá
strax skýrt frá útvarpsfréttinni
frá V.-Þýzkalandi, um fangana
tvo sem áttu að hafa sloppið úr
haldi. En þó hann sæti við sím-
ann tímum saman, var komíð
undir hádegi áður en hann náði í
nokkurn ábyrgann embættis-
mann, sem gat staðfest eða neit-
að þessum orðasveim. En þá var
líka hleypt af stokkunum þeim
stórkostlegustu mannaveiðum
sem fram hafa farið í Sovét-
Þýzkalandi. Það var leitað í járn
brautarlestunum, bílar voru
stöðvaðir, og gangandi menn
voru dregnir á næstu lögreglu-
stöð til yfirheyrslu.
En alt um seinan, eins og áður
er sagt.
En á litlu veitingahúsi í Vest-
ur-Berlín, voru flóttamennirnir
saman komnir, ásamt Lindemann
og hjálpamönnum hans, og
glöddust yfir fengum sigri Og
Lindemann, s^m virðist vera
fremur óframfærinn og alvöru-
gefinn ungur maður, lyfti glasi
sínu og sagði: “Við verðum lik-
lega að nota aðrar aðferðir næst,
en eg held að við ættum að geta
leikið á þá aftur.” E. S.
pjfarajEjaiHJHJHiatBiHiaiErErEiEÆfarajaiaiafgiaraiaiaiHrajaíHfaiHjaiHiarajtfafafafajaiHiararajHiEnjHJHJiirarajajajalg
GISLI S. BORGFORD
C. C. F. CANDIDATE
Winnipeg Centre
Gísli er sonur TKorsteins Borgfjörðs, sem var
í hópnum sem að heiman kom árið 1886.
Gísli, sem hefir verið mikið starfandi í verka-
mannasamtökunum um fleiri ár, er fulllrúi
verkamanna. Hann mælist til kosninga-fylgi
frá Islendingum.
GREIÐIÐ ATKVÆÐI MEÐ ÖRYGGI
Styðjið yðar C.C.F. þingmannsefni
Markið atkvæðaseðilinn 8. júní
B0RGF0RD, Gisli S.
Room 201 Union Building—536Y2 Main Street Phone 93-0131
I'ubiished By Authority of Winnipeg Labour Council-Political Action Committee