Heimskringla - 29.07.1953, Blaðsíða 16

16. SlÐA
HEIMSERINGLA
WINNIPEG, 29. JÚLÍ 1953
STEPHAN G. STEPHANS-
SON
Frh. frá 13. bls.
engin takmörk sett, enda sagði
hann sjálfur: “öll veröld sveit
mín er“. Nægir um það að minna
á hið stórbrotna kvæði hans
“Transvaal”, þar sem hann hellir
úr skálum fyrirdæmingar sinnar
yfir Breta fyrir meðferð þeira
á Búunum. Hér, eins og víða
annarsstaðar í kvæðum Steph-
ans, talar heimsborgarinn, því að
hann var það í fegurstu merk-
ingu orðsins. Viðfleyg orð hans,
“Til framandi landa eg bróður-
hug ber”, voru töluð beint út úr
hjarta hans.
Og þá er ekki erfitt að skilja
það, hversvegna hann, hinn
mikli mannvinur, var jafn ein-
lægur og djarfmæltur friðarvin-
ur, eins og kvæðaflokkur hans
“Vígslóði” ber órækan vottinn,
þar sem skáldið fordæmir vægð-
arlaust vígaferli og styrjaldar-
aðila alla.
í öðrum kvæðum Stephans, og
þá ekki sízt erfiljóðum hans má
hins vegar finna þess mörg
dæmi, hve vel hann kunni að
meta manndóm og drengskap,
og er “Helga-erfi”, um vin hans
Helga Stefánsson, bróður Jóns
skálds Stefánssonar (Þorgils
gjallanda), alkunnugt dæmi
þess, og ekki síður merkilegt
fyrir það, hve sönn lýsing það
er einnig óbeinlínis á skáldinu
sjálfu, og taka þessi erindi af
skarið um það, að svo er:
Meðan uppi er eikin há,
illt er vöxt að greina.
Niðrí holti heiglustrá
hæðarmörkum leyna.
Verða um stórleik merkismanns
misgár ýmiss konar.
Svo fór það um haginn hans
Helga Stefánssonar.
Sönnu næst, að sjálfir við
sæjum, hvað hann gilti,
þegar autt var öndvegið
okkar, sem hann fyllti.
Hvar sem Helgi heitinn fór,
hyggjum við, að finnum:
eftir situr svipur stór
samt í flestra minnum.
Helgi bjóst með hug og ráð
-----hélzt ei inni í skála--
þegar hvöttu'að drýgja dáð
dísir réttra mála.
Hreifur fram á hinztu stund
hann um mein sitt þagði,
faldi sína opnu und
undir glöðu bragði.
Og þá sætir það engri furðu,
um jafn framsækinn mann og
Stephan var í þjóðfélagsmálum,
heil-lundaður og hreinskiptinn
málsvari skoðana sinna, að hann
deildi í kvæðum sínum á aftur-
haldssemi, þröngsýni og skin-
helgi í trúmálum, og hallaðist að
hinum frjálslyndari trúarhreyf-
ingum. Þó skyldi enginn láta þá
neikvæðu hlið afstöðu hans til
trúmálanna, ádeiluhliðina,
blinda sig gagnvart jákvæðari
hliðinni á lífsskoðun hans í þeim
efnum, en hún kemur fagurlega
fram í hinu merkilega kvæði
hans “Eloi lamma sabakhthani”,
þar sem kenningar Meistarans
frá Nazaret eru túlkaðar af
djúpum skilningi í erindum sem
þessum:
Hann sá, að eiginelskan blind
var aldarfarsins stærsta synd
°g þyngst á afl og anda manns
var okið lagt af bróður hans —
Sem grimmd og lymsku lengst
til ver
að láta aðra þjóna sér,
sem aldrei sér, að auðna þín
er allra heill og sín og mín.
Hann kenndi, að mannást heit
og hrein
til himins væri leiðin ein.
Hann sá, að allt var ógert verk,
sem ekki studdi mannúð sterk.
Né skyldi því heldur gleymt,
að þó Stephan væri ádeiluskáld,
þá var hann einnig ávalt í hjarta
sinu bjartsýnn hugsjónarmaður,
bar í brjósti óbifanlgea trú á
framlíðina og lokasigur sann-1
leikans, eins og sjá má glöggt af J
kvæði hans “Martíus”, einu af i
hinum miklu kvæðum hans frá
síðari árum. Þroskinn var hon-J
um fyrir öllu. “Framförin er,
lífsins sanna sæla”. Sú hugsjóna
ást hans og framtíðartrú eru
klæddar í áhrifamikinn orða-
buning í lokaljóðlínunum í hinu
stórfellda kvæði hans “Bræðra-
býti”:
Það er ekki oflofuð samtíð,
en umbætt og glaðari framtíð,
sú veröld, er sjáandinn sér.
Stephan segir um hlákuvind-
inn, að hann sé “höfundur, sem
engan stælir”. Þar er honum
sjálfum rétt lýst sem skáldi, þvi
að hann fór mjög sinna ferða um
valyrkisefna og meðferð þeirra,
um bragarháttu og málfar, og
auðgaði íslenzka tungu og bók-
menntir vorar að sama skapi.
Hrjóstrugt er ljóðalendi hans
ósjaldan yfirferðar og nokkur
brögð að því, að lesandinn verði
að brjótast gegnum myrkrið og
klungur, áður en honum opnast
fjölskrúðug fegurðarlönd skálds
Látið atkvæði yðar verða áhrifaríkt
með viturlegri atkvæðagreiðslu
Þann 10. ágúst verður í fyrsta sinn, er hundruð þúsunda nýrra
Canadamanna greiða atkvæði í almennum kosningum. Sam-
kvæmt aðferðum leinilegra atkvæðagreiðslu getið þér greitt
atkvæði hvaða frambjóðanda sem er, án þess að nokkur viti um
það. I þessu felst fjöregg lýðræðisins. Látið áhrifa atkvæðis yðar
gæta með viturlegri atkvæðagreiðslu. Hugfestið, að Progressive
Conservative flokkurinn berst fyrir mörgum umbótum sem
Canada þarfnast. Hann er ákveðinn í að Iækka skatta, koma upp
nýjum húsum þar sem aðeins þurfi að greiða tíu af hundraði til
að byrja með og tryggja vægar afborganir á mánuði. Hann mun
tryggja hagkvæmilegar heilsutryggingar handa fjölskyldu yðar,
og gera ábyggilegar ráðstafanir gegn áróðri kommúnista.. Og
hann mun endurvekja virðingu fyrir þinginu og losa þjóðina
við einræði Liberal-ráðherranna. Er þér greiðið Progressive
Conservative atkvæði, greiðið þér atkvæði með betri Canada.

VITIÐ ÞÉR ÞETTA?
Vitið þér, að til þess að fá Progressive Conservative stjórn
i Ottawa, verðið þér að greiða frambjóðendum
Progressive Conservative flokksins atkvæði í
kjördæmi yðar?
Vitið þér-Nafn Progressive Conservative frambjóðandans
í kjördæmi yðar?
Vitið þér að þér getið fengið nafn P. C. frambjóðandans
hjá klúbbnum yðar eða fundafélagi?
Vitið þér að einungis með því að kjósa P. C. stjórn, fáið
þér lægri skatta, ný hús gegn lágri borgunar-
greiðslu og alþjóðarheilsutryggingar?
V-

Látið fána frelsisins blakta við hún!
þann 10. ágúst
Greiðið Progressive Conservative atkvæði
In Selkirk Constituency — VOTE
| Baryluk, Mi ke X
ins; en annars staðar blasa þau
óðar og fljótar yndisleg við aug-
um í ljóðrænum og blæmildum
kvæðum, sem fljúga lesandanum
í fang, eins og “Við verkalok”
eða “Að leikslokum”, úr heim-
ferð skáldsins til ættjarðarinnar
1917, en þetta er upphafserind-
ið:
Ef að vængir þínir taka að
þyngjast,
þreyttir af að flúga í burtuátt,
hverf þú heim, og þú munt aftur
yngjast
orku, er lyftir hverri f jöður hátt.
Jafnvel þó við skilnað kannske
skeður,
skyndidepurð grípi róminn þinn
sem á hausti, er heiðló dalinn
kveður,
hugsun um, að það sé efsta sinn.
Og mörg kvæðin, sem hann
orti heima það sumar, sýna það
ótvírætt, að hann yngdist við
ferðina. Heill og heiður sé Ung-
mennafélögunum íslenzku fyrir
að standa að heimboði skáldsins,
en heimförin varð bæði honum
hin ánægjulegasta og bókmennt-
um vorum ávaxtarík að sama
skapa, eins og sézt bezt á kvæða-
flokkinum “Heimleiðis”.
Af nokkrum kennileitum hef-
ir þá verið svipazt um í víðlendu
og gróðursælu landnámi Steph-
ans G. Stephanssonar í íslenzk-
um skáldskap, en þó farið æði
hratt yfir, jafn mikið víðlendi
í andans heimi og þar er um að
ræða. Skal nú, nær málslokum,
horfið aftur að komu minni í
heimabyggð hans í Alberta; vit-
anlega fór eg eigi þaðan, svo að
eg kæmi eigi að legstað skálds-
ins. Er eg stóð við leiði hans,
sóttu fast á mig ódauðlegar
ljóðlínur hans.
En ættjarðarböndum mig gríp-
ur hver grund,
sem grær kringum íslendings
bein.
Og mér hvarf í hug þessi frá-
sögn Jóhanns Magnúsar Bjarna-
sonar rithöfundar úr heimsókn
hans til Stephans 1924 (Vestan
um haf): “Eitt kvöldið sýndi
Stephan okkur grafreit fólks-
ins síns, og benti hann mér á
þann reit, er hann ætlaði sér —
í norð-austur horni garðsins.
Eg spurði hann, af hverju hann
hefði valið þennan sérstaka blett
handa sér. “Af því eg vil vera
sem allra næst íslandi”, svaraði
hann.”
Þau orð voru skáldinu lík, og
fjarri því að vera nokkurt hé-
gómamál, eins og skráð er
gullnu letri í lífi hans og ljóð-
um. Og þá er áletrunin á minnis-
varða hans eigi síður sérkenn-
andi fyrir hann og löndum hans
öllum um leið lögeggjan til
dáða:
/
Að hugsa ekki í árum, en öldum,
að alheimta ei daglaun að kvöld-
um,
-----því svo lengist mannsævin
mest.
FLEYGAR — hin nýja ljóða-
bók eftir Pál Bjarnason, er nú
komin á markaðinn. Er 270 blað-
síður. Kostar $5.00 í bandi Og
fæst hjá —
BJORNSSON’S BOOK STORE
702 Sargent Ave. Winnipeg
Kaupið Heimskringlu
Borgið Heimskringlu
viðskifta vina
... sem hafa hjálpað mér í viðskipta-
lífi í síðastliðin 40 ár, vil eg votta
mitt innilegasta þakklæti og um leið
minna þá á að eg ennþá hefi elds-
ábyrgð og bílaábyrgð í beztu félögum
til boða.
Dnion Loiin & Investmcnt Do.
508 Toronto General Trust Building
Winnipeg, Man.
H. Peturson
Sími 925 061
s.-