Heimskringla - 22.09.1954, Blaðsíða 2

Heimskringla - 22.09.1954, Blaðsíða 2
2. SÍÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 22. SEPT. 1954 plíiittskrmjjJa rstofnua ÍSMS) Camor át á hrerjurn miðrUrudegt Etyendur: THE VIKING PRESS LTD. 853 og 955 Sargent Avenue, Winnipeg, Man. — Talsími 74-6251 Verð bhiðBlns er $3.00 árgangurlnn, borgist fyrirfram. AJlar borgantr sendiat: THE VIKING PRESS LTD. öll viOsklftabréf blaðinu aðlútandl sendxst: The Viking Press Limited, 853 Sargent Ave., Wlnnlpeg FtiUtjórl STEFAN EINARSSON Utanáfikriít tll ritstjórans: EDITOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Wtnnípeg Advertising Manager: GUNNAR ERLENDSSON "Heimakrlngla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED and printed by VIKING PRINTERS 853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man., Canada — Telephone 74-6251 Authorized aa Second Clasg Mail—Pogt Office Dept., Ottqwq WINNIPEG, 22. SEPT. 1954 Vinsældir Eskimóa einstakar Úr bók sem heitir “Northern Exposure”, voru nokkrar smá- greinar birtar í Winnipeg Free Press s.I. laugardag, er fjalla um Eskimóa og einkanlega vinsældir þeirra, sem höfundur heldur fram, að of fáum séu kunnar, öðrum en þeim, er dvalið hafa á með- al Eskimóa. Hér skulu fáein sýnishorn höfundar birt: “Eskimóar”, segir hann, “eru allra manna vinsælastir. Eg veit að ýmsir kunna að véfengja þetta, en það er þó hverju orði sann- ara. Eg get dæmt um það af eigin reynslu. Þegar eg fór til þess- arar heimskautstöðvar um 1000 mílur norðvestur af Churchill, hitti eg marga á leiðinni — svo sem veiðimenn, trúboða og flugmenn, er eg spurði hvað sagt gætu mér af kynningu þeirra af Eskimóum. Eg hitti engan, sem ekki lankj-------------— -—. ------ lofs orði á þá. Hér er svör nokk- sitt fyrir eitthvað sem það átti urra: Trúboði, sem hafði dvalið 20 ár á meðal Eskimóa, fór þessum orðum um þá: fæddust samvaxnir tvíburar árið 1811. Voru þeir skírðir Chang °g Eng. Þeir hafa orðið heims- kunnastir allra þeirra er með þessum hætti eru í heimin born- ir. Og vegna þess mun orðið “Si- am-tvíburar” hafa til orðið. Foreldrar hinna frægu tvíbura voru kínverskir, faðirinn alkín- verskur, en paóðir að hálfu. Hún var í aðra ætt síömsk. Hefði því verið ástæða, að kenna þá við Kína. En fæðingarlandið varð þar ætterninu hlutskarpara. Strengur-af kjöti, fjögra þuml unga langur og 9 þumlunga að gildleika tengir þá Chang og Eng saman. Á þeim streng er einn nafli beggja. Blóðrás er milli lifra beggja óslitin um þennan streng. Kom vegna þess við rannsókn í ljós, að aðskilnað ur gæti orðið báðum að bana. Siam-tvíburnarnir döfnuðu og þroskuðust vel og eðlilega. Ár- ið 1824, er athygli brezks kaup- manns Robert Hunts var vakin á þeim, stunduðu þeir farsællega alifuglarækt fyrir móður sína. Faðir þeirra var dáinn. Færði Hunt það í tal við móður þeirra, að mörgum mundi leika forvitni á að sjá tvíburana og gerði samn ing við hana um að sýna þá. Voru þeir þá fluttir frá Bang- kok til Boston árið 1929. Voru MAÐUR, SEM G0TT ER AÐ KYNNAST Það er nauðsynlegt að verða kunnur bankastjóra Royal banka- deildar í umhverfi yðar. Hann hefur reynslu—og er þaulkunnur málavöxtum og öllum fjármálum í umhverfinu, sem þér búið í—og ráðleggingar han.s munu þér nauðsynlegar í fjármálavið- skiftum. Þér eruð frjálsir að leita til hans hvenær, sem nauð- syn krefur. VÉR FÖGNUM VIÐSKIFTUM YÐAR. THE ROYAL BANK OF CANADA Hvert einstakt útibú er vemdað með samanlögðum eignum bankans er nema að upphæð: $2,800,000,000 5346 María Rögnvaldsdóttir frá Réttarholti: BRÉF FRÁ ÍSLANDI ekki að gera. Eg hefi heldurjþeir þá 18 ára. Ferðuðust þeir aldrei séð eða heyrt nokkur jnú um Bandaríkin og nokkuð af dæmi þess, að eiginmönnum ogjEvrópu og unnu húsbónda sín- konum þeirra hafi orðið sundur “Þeir eru hjálpfýsin ein, ávalt orða- reiðubúnir að greiða hverir fyr- ir öðrum og hverjum, sem á leið Flugliði segir: “Eitt af því bezta í fari Eski- um hjá þeim, og greiða þarfnast. móans, er að hann drekkur ekki. Eg get ekki hugsað mér neinn sem tekur þeim fram í þessu, ekki einu sinni okkar kristnustu menn, sem við köllum svo. Þá skortir flesta hinn eðlilega bróð-ís*na sem * öðru, ráða. ur kærleika, sem Eskimóar sýna Veiðimaður á Baffin eyju: Hann þiggur ekki drykk, þó hon um sé boðinn hann. Hann hefir enga löngun til drykkju og læt- ur þar einlægnina við hugsun í hvívetna.” Löreglustjóri í flugliði nyrðra tjáði mér þetta: “Ef einn sveltur, svelta allir. Er einn veiðir tvö dýr (caribou), en nágranni hans ekkert, gefur hann honum, sem að sjálfsögðu, annað dýrið. Nágranni hans mundi einnig gera þetta. Þá er hugrekki þeirra. Það á sér engin itakmörk. Eg hefi séð þá án þess að bregða, jafnvel hlæjandi, horfast í augu við bana sinn. Jarðfræðingur frá Sambands- stjórn Canada sem lengi hafði nokkra Eskimóa í sinni þjón- ustu segir: Þeir eru þeir steli hver frá öðrum, kemur aldrei fyrir. Oft hefi eg skilið nokkra Eskimóa eftir daglangt eina heima og sagt þeim, að búa sér til máltíð af birgðum búsins. En þegar við komum heim, “Maður getur ekki hugsað sér friðsamara fólk. f stríðum hvítra * manna getur hann ekkert skilið. Þeir vita ekki hvað hatur er. Þeir bera aldrei óvild hvef til annars. Eg hefi aldrei heyrt, að Eskimóar væru óvinir sín á milli.” “Þeir sem heimsækja Eskimóa, segja vináttu og hlýleik þeirra þær og dvelja á þeim til skiftis. eitt af því merkilegasta við^Efni þeirra gengu til þurðar. í heimskautalöndin, þennan norð-; þrælastríðinu var heldur ekki um og sér inn of fjár. Árið 1840 áttu bræðurnir orðið $60,000 í sparisjóði. Hættu þeir þá að sýna sig, en hófu búskap, fyrst í Wilkis County og síðar í Surry County í North-Carolina. Þeir urðu bandarískir borgarar með samþykt Washington þings og tóku sér ættar-nafnið Bunker. Þrem árum seinna giftust Chang og Eng systrum tveim, Sarah Ann of Adelaide Yeats, frá Wilk is County. Þeir áttu alls 22 börn, Eng 7 drengi og 5 stúlkur, en Chang 7 stúlkur og 3 drengi. Börnin voru sem annað fólk og hin efnilegustu. En sambúðin varð ekki farsæl. Konur þeirra greindi oft á. Urðu þeir að koma sér upp tveimur heimilum fyrir hægt fyrir þá, að fá vinnufólk sem áður, úr suður-ríkjunum. — læga kuldans og klakans heim. Eg sá hundruðir Eskimóa í þorpum og áningarstöðum á leiðj Þeir byrjuðu því aftur á að sýna inni frá Churchill og til Resol-jsig. Chang sá sem var til vinstri ution flóa. Hver einn og einastijvar geindari, en jafnframt örari ráðvendnin sjálf. Að af Þeim er eS sá’ hvort sem var '°g bráðlyndari. Hann drakk mik maður, kona eða barn, buðu gest-; ið og var þá óróasamur, braut inn velkominn með hlýju brosi. húsmuni og bramlaði. Eng Þú færð ósjálfrátt þá hugmynd, i bragðaði ekki áfengi. Er sagt að að þú sért kominn í einhvern ó-jþeim hafi stundum komið illa þektan undrunar og dýrðar heim,l saman og ekki talast við lengi er þú ert komin í hóp náttúru------einu sinni að insta kosti í tvö höfðu'þdr er ”h e imavoru 'ekk-1harna n°rðursins. , | a.r samfleytt. Á lelð heiman frá ert etið, vildu ekki snerta við! Eg hefi heyrt á flestum e,; a Englandl arið 187°’ fekk ChanS neinu, fyr en eg var kominn1 meðal Eskimóa hafa búið’að Þeir slag—og lamaðx það hann mikxð. heim ” ísakni einhvern, er til hvítra En hvorki hafði lömunin né á- ^Annar starfsmaður í flugher | manna-heima voru komnir og fengisneyzla hans áhrif á Eng. (Sargeant) sem í 20 ár hefir brái aftur á fund Eskimóa^ Nærri fjörum arum siðar þegar n rðra verið segir: i finnst hin marglofaða menning þeir voru 63 ara gamlir, do "^“Þeir eru' áhyggjulausir _ heimsins hégómlegri en nokkruXhang í svefni. Eng dó tveimur kvíða ekki komandi degi. Þessu sinni fyr- “Enginn skilur hÍart-( klukkustundum síðar og var lát áhyggjuleysi geta að vísu fylgt að“ sagði skáldið’ Má vera að hans talin aflelðing lats broður menning vor geri það ekki held-.hans. ur, eða eigi að minsta kosti lítiðj j>að kvað sjaldgæft að siam- ill eftirköst og hefir hungur stundum sorfið að þess vegna. En við slíkri óforsjálni þeirra er ekkert hægt að gera. Að kenna þeim að spara, safna á gæfta-ár- moa- um til ógæfta ára, fást Eskimóar j ekki til. Þeim finst enginn hafa1 rétt til að slá eign sinni, á eitt eða annað í náttúrunni, finst það ósæmandi, jafnvel heimskulega rándýrslegt. Og þó munu þeir minst skilja af ógæfu slíks eign arréttar í fari hvítra manna!” Veiðimaður, eftir 30 ára dvöl í íshafslöndum, segir: “Eskimóar eru ávalt kátir. Ef til vill kemur það sér vel. Eg er viss um að það er bjartsýnin sem á sinn þátt í, að þeir hafa unnið sigur í lífs baráttunni í þessu vetrarins ríki.” Annar trúboði segir: “Þeir eru ákaflega góðir við börn sín. f 20 ár, sem eg hefi ver ið á meðal þeirra, hefi eg aðeins tvisvar séð Eskimóa slá í barn við að skilja það og þar greini á tvíburar verði eins gamlir - og milli hennar og menningar Eski-, fólk yfirleitt. Erjur verða og | cft út af öðrum tvíburanna er ----------------- báðir verða að bæta fyrir. Og FRÓÐLEIKSMOLAR Hversvegna eru samvaxnir tvíburar nefndir Síam-tvíburar ? samninga á hvor um sig erfitt að gera án þess að báða áhræri. Bryces Bakery í þessum bæ Þess sézt oft getið í fréttum hefir gengið að skilmálum, er nú örðið, að tvíburar sem sam- j verkamenn félagsins fóru fram grónir fæðast séu læknaðir—að- j á, en það er 5 cents kauphækk skildir með aðgerðum er ekki j un á kl.st. fyrir alla og skal hækk þektust áður. unin reiknast frá 1. janúar 1954. Það er af því auðséð, að slíkar fæðingar eiga sér oftar stað, en menn ætla. Og þær hafa, ef til Önnur 5 centa kauphækkun hefSt 1. janúar 1955. Auk þessa er vinnuvikan Framh. Nyrst í bænum er rafstöðvar- húsið ásamt íbúð stöðvarstjórans sem nú er Hákon Pálsson. Þá tekur við verzlunar hverfið. Eru hér allmargar verzlanir eftir fólksfjölda, sýnist það arðvænleg atvinna, eftir því að dæma, hve margir geta lifað á henni. Þá eru hér tvö greiðasölu- og gistihús gamla Hótel Tindastóll og Villa Nova, sem Popp yngri kaupmað ur byggði og bjó í á sinni tíð, og sem enn heldur nafninu, hve margir sem eignast það og búa þar. Samkomuhús bæjarins, Bif- röst, er um miðbikið. Var það stækkað og gert nýtízkulegra á s. 1. ári. Gamla Templara húsið stendur enn, og er sæmilegt, þó nú þyki oflítið fyrir samkomur bæjarmanna. Uppi undir brekk- unum og meðfram aðalgötum eru mörg ný hús, en þó hefur mest verið byggt niður á mölunum,. og suður um túnin. Eru þar nær eingöngu einbýlishús, með garð ióð í kring. Býr þar aðallega verkafólk. Eiga nú flestir sína eigin íbúð. Norðanvert við þetta hverfi er nýlegur barna- og gagn fræðaskóli, búinn mörgum af þægindum nútímans, svo sem leikfimissal, eldhúsi, smíðastofu og gufubaði, o.fl. Sækja gagn fræðaskólann einnig unglingar úr sveitinni. Niðri á sandinum er ágætur flugvöllur. Geta þar lent flugvélar af stærri gerð en notaðir eru til innanlandsflugs. Mjólkursamfag Skagfirðinga á nýlega byggt samlagshús við brekkuna suður undir Sauðánni. Nær bænum er íþróttavöllur UnglingafélagSins. Sjúkrahúsið hér er orðið gamalt og væri full þörf að byggja nýtt og full- komnara. Er það líka draumur, sem vonandi rætist á næstu árum Atvinna er hér stopul, þó hafa flestir næga vinnu að sumrinu, en að vetrunum leita margir, sem heimangengt eigi til suðurlands- ins, bæði til sjóróðra og nú síð- ustu árin til Keflavíkur flug- vallar. Þar er oftast hægt að fá atvinnu, en um þá vinnu er víst bezt að hafa sem fæst orð. Einn ig fara nokkrir, bæði karlar og konur í síldarvinnu að sumrinu. Líka hafa hinar öru húsabygg- ingar lagt til mikla atvinnu, enjvej_ nú er minna um þær, þó eru nokkur hús í smíðum, þar á með al bygging yfir póst og síma. Hér er fremur lítið um útgerð, og afli stopull. T. d. hefur mjög Góðir Skagfirðingar vestan hafs! Eg fer nú ekki að hafa þetta skrif öllu lengra. Veit ekki einu sinni, hvort þið getið haft nokkurt gaman af að fara yfir það. Það væru þá helzt þeir, sem þekktu hér til um og rétt eftir aldmaót. Eins og eg tók fram í upphafi, eiga þessar línur að undirstryka þakklæti mitt til þeirra, sem senda mér Heims- kringlu. En á meðan eg er að skrifa það, sem eg geri í ígrip- um, hefur margt skeð, sem í frá sögur væri færandi. Forseti ís- lands og frú hans hafa ferðast um Norðurland, og meðal annars um Skagafjörð. Einnig allmarg ir ferðamenn, bæði innlendis og útlendir. Bændur og búaliðar notfært sér Jiina einmuna góðu tíð vorsins, og hafið slátt um það bil hálfum mánuði fyr en venjulega, og mun það hey, sem fyrst var slegið hafa fengið góða verkun. Búið var að smala fé saman, rýja það og reka til af- réttar. Þá kemur hin stórfeldasta rigning, og losar um jarðveg hlíðanna. Og svo berast hinar hörmulegu fréttir af skriðuhlaup um í Norðurárdal, og sumstaðar í Blönduhlíðinni, og stórvexti Þveránna, ein'kum Dalsá og skemdum þeim, sem þær valda á vegum og einstaka jörðum. Þess ar fréttir eru þið búin að fá greinilegar í blöðunum. Eg gæti ekki gert annað en að endurtaka það, sem þar stendur. Aldrei i manna minnum hefur annað eins skeð á Norðurárdal. Peningshús in og meginið allt túnið á tveim ur bæjum grefst undir grjót og aurskriðunni. Það virðist, Guðs handleiðsla, að bærinn á Fremri Kotum stendur eftir. Konan var ein heima með börnin. Það má nærri geta hvernig henni hefur liðið, á meðan á skriðu fallinu stóð. Þeir, sem séð hafa allar skemmdirnar, segja, að það sé ómögulegt að lýsa þeim, svo miklar eru þær. — En, sem sagt, þetta kemur allt í blöðunum vestra, tekið eftir beztu heimild um blaðanna hér. Læt eg því staðar munið, og bið velvirðing- ar á þessu fátæklega skrifi. Eg íhuga, hvers er í misst, ef hún vanrækir hestinn og hesta- mennskuna. V.-fsI. á hestbaki heima Þessi orð hins grenda bónda úr Árnessýslu eru vissulega þess virði, að þeim sé gaumur gefnin. Að gjörbreyttum aðstæðum í samgöngumálum, akvegum um land allt og f jölda ökutækja, hef ur hlutverk hestsins að vísu breytzt verulega í íslenzku þjóð lífi. Hann er ekki lengur eina samgöngutæki þjóðarinnar. — Hann er heldur ekki eina drátt- artækið við ræktun og aðra bú- sýslu. Tæknin hefur komið hér til skjalanna. En hestamennsk- an sem íþrótt hefur síður en svo misst gildi sitt fyrir íslenzka þjóð. E.t.v. er hún ennþá mikil- vægari á þessari vélaöld en hún var áður meðan hesturinn var aðal samgöngutækið. Þess ber einnig að gæta, að íslenzkir bændur geta notað hest inn til fjölþættra starfa enn þann dag í dag. Og víst getur hann oft sparað vélakaup og eldsneyt iseyðslu. Það er óþarfi að vera svo ginnkeyptur við vélunum að fé til þeirra sé eytt að óþörfu. En umfram allt er hesturinn vinur og félagi hvers þess manns, sem lærir að meta hann, feguð hans, lystilegan gang og glæsileik. —Mbl. sendi frændfólkinu, og þeim öðrum, sem kunna að kannast,HIN ÞJOÐLEGA ROT við mig, beztu kveðjur. Og að endingu segi eg: Vinir mínir, Skagfirðingar og aðrir landar i Vesturheimi! Verið þið blessuð og sæl, og farnist ykkur ætíð ÍSLENZKI HESTURINN Þegar Steinþór Gestsson, bóndi á Hæli, formaður Lands- lítið aflast í vetur og það sem af sambands hestamannafélaganna, er sumrinu. Stundum koma þó góðar aflahrotur, og fara þá allir bátar, sem til eru, á sjó. Er hér hægt að taka fisk til flökunar og frystingar. Margir bæjarbúar eiga nokkrar skepnur og hafa túnbletti, sem bærinn á, til leigu. Einnig er dálítil kartöflurægt og fleiri matjurta. Yfirleitt líð ur fólki hér vel, þó að fáir séu setti lands mót félaganna norður á Þveráreyrum í Eyjafirði um síðustu helgi, komst hann m.a. að orði á þessa leið: íslenzki hesturinn og hesta- mennskan er vissulega sérstæð- ur þáttur í íslenzku þjóðlífi, þáttur sem ekki má bresta. Slitni hann er farinn forgörðum glæsi vill, ávalt gert það. Það er að stytt í 5 daga, en vínnustundir minsta kosti kunnugt um nafn- fræga samvaxna tvíbura á Eng- landi um 1100, hina svo nefndu “Maids of Biddendon”. En sleppum því. Á nafninu Siam-tvíburar stend ur þannig, að í Meklong i Siam- ekki. En brauð eru send út sex daga vikunnar. Fá verkamenn þar aukna vinnu, sem gefur þeim 13 hverja viku frí, með fullu kaupi, eða 4 vikur á ári, auk tveggja vikna vanalegar hvíldar. Kaup hvers verður $55.00 á viku. legasta og margslungnasta íþrótt miklir efnamenn. Það er reynt að; jn> Sem íslenzka þjóðin hefur afla sér þæginda, og nú síðast er iðkað á svo sérstæðan og heill- það hitaveitan sem léttir hin!andi hátt. daglegu störf, einkum þó hús-í Landssamband hestamannafé- freyjanna. Líka hefur aukið raf laganna, sagði Steinþór Gestsson urmagn fært með sér ýms heimil snýr sér því til þjóðarinnar, og isþæginda, og gert iðnaðarmönn þá íslenzkrar æsku fyrst og im kleyft að setja upp verkstæði fremst, og skorár á hana að ■neð vinnuvélum. jstaldra við hér á sýningunni og um fornt) enn í blóma á Eng- Það er siður sumra manna að tala svo sem fornöldin kunni að hafa verið nógu góð í sjálfri sér, meðan hún stóð, en að það sé til lítils að vera nú að minnast henn ar, þar sem hún sé fyrir löngu dauð með öllu En vér höldum annað, og erum eigi fjarri því, að hinir hafi aldrei skilið forn- öldina réttilega. Það er að vísu satt, að hinn forni hjúpur er víða gjörsamlega horfinn, og ekkert er því hlægilegra en að reyna að taka hann upp að nýju, þegar ekkert er það til fyrir inn- an, sem fært sé að bera hann. En það er annað til, sem aldrei má deyja og sem vér erum fúsir á að telja fornast, þó það aldrei eldist—en það er hinn forni frjálsmannlegi andi. Hann er eins nýr í dag og hann var á dög um þeirra Kveldúlfs og Ingólfs landnámsmanns, og því lendir ævinlega fornöld og nútíma sam an í flestu því, sem verulegt er, þegar rétt er skoðað. Þannig er það nú t.a.m. að við enn sjáum þjóðlega dóma, og annað því um líkt, er við könnumst við og köll

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.