Heimskringla - 22.09.1954, Blaðsíða 1

LXVIII, ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 22. SEPT. 1954
NÚMER 51.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
og mikið þakklæti og hafi hún
þökk fyrir komuna hingað.
,Páll fsólfsson
—Mbl. 12. september.
FUNDUR í LONDON
Til fundar á að efna í London
28. september. Verkefni þess
fundar er að athuga með hvaða
hætti Vestur-Þýzkaland megi á-|UM j^yAÐ ER BARIST?
samt öðrum þjóðum taka þátt í
vörnum Evrópu, Frökkum að
reiðilausu.
Dagblöð þessa bæjar og líkleg
ast flest blöð landsins hafa skrif
að langt mál um deilu þeirra St.
Á fundinum verða fulltrúar frá Laurent Qg Duplesses. Þau hafa
þessum löndum er um málið talað á miklu velta fyrir þjóðina
fjalla: Bretlandi, Bandaríkjum I hvernig henni ljúki gvo mikil.
Canada, Belgíu, Frakklandi, V.-| sé hún.
Þýzkalandi, Hollandi, ítalíu ogl
Luxemburg.
TIL RICHARDS BECK
í tilefni af heimsókn hans 1954
Þetta virðist aðeins ein af hin
um mörgu pólitísku kórvillum,
sem eiga sér stað. St. Laurent
fýsir að sjá liberala komast til
í nánu sambandi við þetta mál,
mun fundur 14 þjóða Atlanzhafs
satakanna koma saman 15. okt- . ,__r ,, • ^ .
i valda i Quebecfylki. En þess er
ober. Frá úrslitum hervarnar- Htil von meðan Duplessis er for.
málsins verður eitthvað að segja, ingi flokks þjóðernissinna. j sið
að Þeim fundi loknum- ef Frakk! ustu fylkiskosningum hlaut
ar fella ekki Atlanzhafssamtök-1 flokkur hans 68 þingmenn> en
in eins og Evrópuherinn á nýju
nússnesku bragði.
PÍANÓLEIKUR SNJÓLAUG-
AR SIGURÐSSON
Snjólaug Sigurðsson
liberalar 23. Á sambandsþinginu
eru liberalar 66, af 75 þingmönn
um alls frá Quebec. Báðir for-
ingjarnir eru því áhrifa menn.
En hvor þjónar Quebec Frökk-
um þó betur, er auðséð á útkomu
fylkiskosninganna.
St. Laurent hefir ástæðu til að
vera smeykur við fylkisvaldið.
Það getur 'ef í hart fer orðið
flokki hans á sambandsþinginu
að fótakefli.
Duplessis flokkurinn hefir
eins marga liberala í sínum
flokki og úr nokkrum öðrum
flokki. Og það er þjóðernisstefna
hans, sem gerir það. í hermálum,
skattamálum og fleiru, eru Que-
becbúar með Duplessis.
En deila þessara foringja fylk
isins er nú alt í einu að funa upp.
1 St. Laurent heldur að hann geti
Ungfrú Snjólaug Sigurðsson Srætt Það utan Quebecfylkis,
píanóleikari, hélt tónleika í sem hann tapar þar við að fara á
Gamla-Bíó síðastilðinn föstudag.
Ungfrú Snjólaug er Vestur-ís-
lendingur, búsett í New York.
Hefir mikið orð farið af píanó-
leik hennar og hefur hún víða
haldið tónleika í Canada og Am-
eríku. Síðastliðinn vetur lék hún
í Carnegie Hall í N. York.
Á efnisskránni voru verk eftir
Bach-d’ Albert, Schubert, Liszt,
Magnús B Jóhannsson, Barbara
Pentland, Ravel og Chopin.
Það sem auðkennir leik ung-
frú Snjólaugar einkum, er vand-
virkni hennar og alvara. Skapið
mætti stundum hafa lausari
tauminn, því auðsætt virðist mér
að innra fyrir brenni eldur í sál
þessarrar listakonu. Kom það
meira í ljós í yndisþokka þeim,
sem hvíldi yfir öllum leik Snjó-
laugar og í þeim varma, sem tón
arnir túlkuðu undan snilldar
höndum hennar.
móti þjóðernissinnum. En það
er óvíst að þessari fylkispólitík
hans verði svo mikill gaumur
gefin utan Quebec sem hann held
ur. Nokkur blöð,\ þar á meðal
Winnipeg Tribune halda að það
sé bezt að lofa Frökkum einum
að fljúgast á um ágreining sinn.
Veifa St.‘ Laurent framan í lands
lýð, að hann sé að berjast á móti
þröngsýnni stefnu Quebecbúa,
munu flestir renna grein í, að
vera muni hálfvolg.
FORUSTUMENN f QUE-
BEC DEILA
f ræðu sem Louis St. Laurent
forsætisráðherra Canada hélt 9.
september í Montreal komst
hann svo að orði, að það væri
öllum fögnuður, að sjá hinar
miklu framfarir síðari ára'í Can-
Nú faldar ísland sínum sumarskrúða
og sólin gyllir brattan fjallahring.
Blómin vagga vot í daggar úða,
vorsins raddir hljóma allt um kring.
Það er að fagna sínum ikæra syni,
og sýna virðing fósturlandsins vini.
Hann lagði ungur upp í víking vestur,
með vonir djarfar, sem að fylltu hug,
vann þar lönd og lýði, frama gestur
er lýsti fornum Egils-kappa dug.
Þó vó hann ei með vígabrandi neinum,
en vizku og kostum mannkærleikans hreinum.
Heill þér vinur hrópa íslands vættir
frá hlíðum smala upp að jökulstól,
strengir Braga, meir en þúsund þættir,
þreyta lag úr álfaborg og hól.
Bóndinn gali þrumar Vikivaka,
vorsins gróðurdísir undir taka.
Þú ert og verður þjóðar þinnar sómi,
og því svo kært, að sjá þig kominn heim.
Um þig stendur vörð sá vorsins ljómi
sem vitni bera þér í álfum tveim.
Það ber svo hátt þitt frónska frama merki,
sem fylgir þér í hverju þínu verki.
Heill í sigri, unga fslands arfi,
öflin máttarvalda fylgi þér,
og styrki þig í stóru og smáu starfi
— er stuðlabundin hjartans ósk frá mér —
Svo bregst þér ei, með bróðurhug og snilli,
að brúa djúpið heimsálfanna milli.
Hjálmar Þorsteinsson, frá Hofi
—Tíminn, 5. september 1954
ada nema “þeim fyrir austan járn
Meðal verkanna, sem Snjólaug* tjsldið, og sumum mikilsmetn-
um Quebecingum. Atti hann þa
siáanlega við nationalista-fylkis
lék, var Prelúðía 1 nýtízku stíl,
með ívafi íslenzks þjóðlags, eft-
ir ungan íslending, sem stundað
hefur nám í New York um nokk
urra ára skeið, Magnús B. Jó-
hannsson. Var vel til fallið af
listakonunni að taka eitt íslenzkt
verk á efnisskrá sína hér heima,
en Magnúsi mun Snjólaug hafa
kynnst vestan hafs, þar sem hann
hefur stundað tónlistarnám í
mörg ár. — Vestur-íslenzkir lista
menn beggja vegna hafsins eru
beztu fulltrúarnir til að efla
frændsemina og auka kynnin
milli þjóðabrotanna. f þessum
efnum erum við hér heima hvergi
nærri nógu vel a verði. Lista-
konu, eins og Snjólaugu Sigurðs
son ber að fagna vel, er hún kem
ur hingað til lands feðra sinna
flytjandi góða list.
Áheyrendur tóku leik Snjó-
laugar með miklum fögnuði og
lék hún aukalög og fékk blom
stjórn Duplessis.
En Quebecingar og Duplessis
hafa reiðst þessu, og af góðri á-
stæðu einnig, segir Duplessis.
Telur hann eina ráðið fyrir St.
Laurent, að taka orð sín aftur,
þau er hann hafi beint að Que-
becingum. Þeir þegi ekki við því
að vera settir á bekk með rúss-
neskum byltingarseggjum af
landsins föður.
Illmælum til flokks síns, seg
ír Duplessis, að svarað hafi verið
rækilega og réttilega í nýafstað-
inni kosningu, þar sem flokkur
St. Laurents hefði beðið smánar
lega hrakför.
ATTLEE KOM TIL
WINNIPEG
Clement Attlee, fyrverandi
stjórnarformaður Breta og frú
^hans komu til ■Winnipeg um
tólf leytið á sunnudagskvöldið.
Þau stóðu 20 mínútur við á Stev-
enson flugvellinum; eru á leið
heim úr ferðalagi sínu til Rúss-
lands, Kína, Ástralíu og fleiri
landa. Við komuna hingað fundu
þessir þau að máli: Donovan
Swail, ritari CCF flokks þessa
fylkis, V. B. Anderson ritari
Winnipeg and District Trade
and Labor Council, William
Bryce, CCF flokks-sinni, Al-
istair Stewart, P.M. og Stanley
Knowles P.M.
EIN AF ELZTU
ÍBÚUM MANITOBA
Margrét Þorbjarnardóttir Ól-
afsson, Selkik, Man., varð 101
árs gömul s.l. föstudag (17.
september). Er hún með elztu
íbúum Manitobafylkis. Hún kom
með manni sínum Jóni Ólafssyni
vestur um haf 1884. Jón dó 1948.
Býr Margrét hjá syni sínum Joe
Ólafssyni á Morris Ave, í Sel-
kirk. Að frádregnum fyrstu
fimm árunum, er hjónin bjuggu
í Arnesi, hefir Margrét búið í
Selkirk.
Margrét er ættuð úr Austur
Landeyjum í Rangárvallasýslu,
en maður hennar, Jón, var frá
Syðstabæ í Skaptafellssýslu.
Annar sonur Margrétar og
Jóns er á lífi og heitir Ólafur;
býr í Vancouver. Margrét er á
fótum og hitaði sér og vinum
sínum sem heimsóttu hana á af
mælisdaginn, kaffi. ,
TAP Á TVÆR HENDUR
Saskatchewan Farmer Union,
eða bændasamtökin í Saskatche-
wan fylki ræddu á fundi 8. sept-
ember, mikið um tap bænda á
þessum síðustu og verstu tímum.
Jim Gray heitir formaður sam-
takanna. Fórust honum orð á
þessa leið.
Bændur hafa tapað einum
þriðja af markaði á Bretlandi,
vegna þess, að sterlings pundið
er ekki skoðað góð og gild vara.
Þetta er óviðunandi. Canada-
stjórn ætti að sjá svo fyrir að
Iþetta eigi sér ekki stað. Hún
ætti ekki einungis að ábyrgjast
bændum gott verð á hveiti, held
ur jafnframt að sjá þeim fyrir
fullri tryggingu á uppskeru
sinni með skaðabóta-ábyrgðum.
Á þessu hvorutveggja eru bænd-
ur nú að stór tapa. Það sem gera
þarf, er að við kjósum nefnd um
alt land til að senda til Ottawa
og fá þar séð fyrir þessu fári.
Formaður talaði og um að ekki
væri úr vegi að bændafélög
nefndir leita þar fyrir sér með
sölu á hveiti. Við seljum ekki
mæli af hveiti 900 miljónum
manna, sem þarna búa.
ÚR BRÉFI FRÁ ÍSLANDI
(í Minneota Mascot)
M. próf. Thorfinnsson, sem nú
dvelur á fslandi og vinnur þar að
rannsókn á jarðvegi fyrir korn-
yrkju, af hálfu háskóla í Banda-
ríkjunum, skrifar, að áhugi ís-
lendinga fyrir jarðrækt sé mikill
og eiga megi víst, að þeir geri
sér mat úr öllum rannsóknum
henni viðvíkjandi. “Eg hefi
aldrei séð eins samanþjappaðann
jarðveg neins staðar’’, segir Mr.
Thorfinnsson “eins og á staðn-
um sem eg nú starfa á og sem
er tilrauna-bú, en var áður bú-
land afa míns.”
LIFUM VIÐ EFTIR LÖG-
UM FRÁ 17 ÖLD?
Dorothy Holtz heitir ung og
einkarfögur stúlka frá Jamaica,
sem kom til Canada nýlega til að
giftast piltinum sínum, Englend
ingi, kennara nú á Vancouver-
eyju, en var áður kennari á
Jamaica. Giftust þau 6. septem-
ber og fengu sér heimili skamt
frá skólanum. Fimm dögum eftir
giftinguna, fær Mrs. Hewitt, en
maður hennar heitir John Mich-
ael Hewitt, skipun um það frá
skólayfirvöldunum, að henni sé
bönnuð landvist hér sakir hör-
undslitar hennar og hún verði
burt að hverfa. Konan gerir það
um hæl, fer til foreldra sinna á
Jamaica, en þar er faðir hennar
eftirlitsmaður reikninga hjá
stjórninni. Hefir hann skrifað
Hewitt bréf og spyr í því hvort
Canada sé stjórnað eftir hjúskap
arlögum frá 17 öld. Hann neitar
og að stúlkan sé af “coloured”
þjóðflokki, sem meinar eflaust
að hún sé hvorki svertingi né kyn
blendingur. Hún mun því vera
Austur-indversk því af þeim er
nokkuð í Jamaica. Sumir í stjórn
British Columbiafylkis segja að
Hewitt-hjónin ættu að vera beð-
in forláts á landrekstrinum og
goldnar skaðabætur. Miss Holtz
var leikkona einnig fyrirmynd
(model) hjá tízkusýnendum í
klæðaburði; er hún því ekki
alveg fákunnandi í siðum þess-
arar aldar.
VINABÆJASAMB AND
í sumar hefur verið unnið að
því að koma á fót vinabæjasam-
bandi milli Selfossbæjar á ís-
landi og Lundar, Manitoba, og
er það nú formlega stofnað.
Þetta er gjört í samræmi við
samþykktir síðasta þjóðræknis-
þings um aukna samvinnu og
kynningu fsl. báðum megin
hafsins. Hr. D. J. Líndal á Lun-
dar barst bréf frá oddvita Sel-
fosshrepps varðandi þetta mál
og birtist hér kafli úr bréfinu.
Jörðin Splfoss er landnáms-
jörð og liggur á suðurbakka
Ölfusár, 3 km. suður frá Ingólfs-
fjalli, 12—13 km. frá sjó og hin-
um gamla verzlunarstað Suður-
lands, Eyrarbakka 59 km. frá
Reykjavík. Brú var byggð þarna
yfir Ölfusá 1891, fyrsta stóra
hengibrúin hér á lantii. Beindist
þá öll umferð af Suðurlandsund
irlendinu um Selfoss. Byggð fór
þó ekki að aukast verulega við
brúna fyrr en um og eftir 1920—
1930. Nú búa hér um 1200 manns
og fjölgar enn. Mjólkurbú Flóa
manna, byggt 1929, er lang-
stærsta og þýðingarmesta at-
vinnufyrirtæki hér, tekur á
móti rúmum 20 miljónum lítra
af mjólk á ári, flytur af því
magni daglega til Reykjavíkur
nálega 40 þúsund lítra til sölu
þar og vinnur smjör., osta og
skyr úr afganginum. Þá eru hér
verzlanir, banki, pósthús, ýms
iðnaðarfyrirtæki o.fl. Hér situr
sýslumaður Árnessýslu og hér-
aðslæknir Selfosslæknishéraðs,
sem í eru, auk Selfosshrepps, 4
aðrir nágrannahreppar.
Flest hús hér eru hituð upp
með um 80 gráðu C. heitu vatni,
sem er leitt til bæjarins um eins
til tveggja km leið. Er sú upp- \
hitun ódýrari en kolakynding. j
Kalt vatn er leitt í hvert hús ogj
er vatnið tekið úr uppsprettum
undan Ingólfsfjalli. Rafurmagnj
höfum við frá Sogsvirkjuninni, J
sem er í 14 km. fjarlægð hér fráJ
Af framkvæmdum, sem hrepp I
urinn hefur staðið að á undan-;
förnum árum, má nefna: Lok- j
ræsagerð, gatnagerð, ræktun á j
landi, sem hreppurinn hefur’
keypt, bygging barnaskóla, í ■
honum voru s.l. vetur á þriðja
hundrað börn, aukning vatns-
veitunnar og fleira. íþróttavöll-
ur hefur verið í byggingu hér á
vegum ungmennafélagsins, með
fjárframlögum úr hreppssjóði.
Þá er í byggingu kirkja og legg-
ur hreppurinn henni fé.
Bragi Friðriksson,
Lundar, Man.
í RÉTTA ÁTT
Það er í rétta átt stefnt og er
nokkuð, sem gaumur ætti að vera
gefin hér af fl. en einni bygð,
að mynda “Vinabæjarsambönd”,
eins og frá er skýrt í frétt, sem
séra Bragi Friðriksson á Lundar
sendir islenzku blöðunum og haf
in eru milli Lundar og Selfoss-
bæjar. Svipur Selfossbæjar verð
ur mönnum hér kunnari fyrir lýs
inguna, sem gefin er í fréttinni,
og Lundarhérað verður Selfoss
búum einnig gleggra fyrir upp-
lýsingar, sem eflaust hafa verið
gefnar af því í staðinn. En þetta
er þó ekki nema byrjun. Segjum
að klúbbar eða félög væru mynd
uð í þessum vinabæjum, er skift
ust á fréttum, er hægt væri að
lesa á fundum klubbanna, þá
gæti talsvert fræðslu upplýsinga
og skemtistarf orðið úr því öllu.
Þessi hugmynd séra Braga er
ný og lofar góðu um kynningu
milli frændanna austan hafs og
■vestan. Hér blasir við vítt verk-
svið. Menn úr hverri stétt sem
væru, ættu að geta skifts á skoð
unum á þennan hátt; konur og
æskulýðurinn eystra og vestra
jafnframt. Og þá væri unnið að
því, sem takmark vort ætti að
vera, að eignast hér íslenzkt ríki
innan enska ríkisins og fylgjast
á þann hátt með frændum. vorum
og verið með þeim í hverju því,
er hina fámennu heild þeirra á-
hrærir. Hér er nýr hlekkur í þá
átt að við höldum allir hópinn,
þó hafið skilji löndin.
ANDREW DANIELSSON
LÁTINN
Um miðja s. 1. viku lézt i
Blaine, Wash. einn af hinum
kunnari fslendingum vestra,
Andrew Danielsson, maður 75
ára gamall. Hann hefir haft
mörg opinber störf með höndum,
verið bæjarráðsmaður, ríkisþing
inaður og friðdómari. Hann
stundaði verzlun, fyrst sem verzl
unarþjónn, en síðar á eigin spít-
ur. Síðari árin rak hann fasteigna
verzlun.
Andrew (Andrés) var fæddur
1879 að Kárastöðum á Skaga-
strönd. Hann kom vestur 9 ára
gamall með foreldrum sínum.
Hann tók mikinn þátt í íslenzk
um félagsmálum. Leit sá er þetta
ritar svo til, er hann hitti An-
drew 1950 í sambandi við íslend
ingadagshald, sem hann léti sig
mál íslendinga mikið skifta. Var
liann þar í fslendingadagsnefnd
og virtist sem vandamál er ekki
urðu í hasti leyst, væru oftast
falin honum. Að heimsækja hann
á heimili hans, var viðbrugðið
af öllum.
Hann var giftjir Guðbjörgu
Vilhelmínu Ingimundardóttur,
ættaðri frá Hólabæ í Langadal.
Leikför Þjóðleikhússins
til Austfjarða
Þjóðleikhúsið er að efna til
leikfarar um Austfirði og verður
franska leikritið Topaz, sem
hlotið hefir fágætar vinsældir
hér, sýnt. Fyrsta sýning verður á
Hornafirði 24. ágúst, en síðan
verður haldið norður og sýning-
ar í hverju kauptúni og kaupstað
allt til Vopnafjarðar. Leikstjóri
er Indriði Wáage.
—Tíminn 18. ágúst
•
Vænir dilkar koma til
sumarslátrunar
Sumarslátrun er hafin á Hofs
ósi og er ráðgert að slátra 400—
500 dilkum. Kjötið er sent til
Reykjavíkur og Siglufjarðar. Fé
er vænt og hraust og útlit fyrir
góða afkomu sauðfjárræktarinn
ar á þessu ári. —Tíminn 18. ág.
•
Á fundi bæjarráðs Akureyrar,
22. júlí s.l. samþykkti ráðið að
i mæla gegn því, að bæjarstjórn
gangi að tilboði eiganda “Sigur-
hæða”, húss þjóðskáldsins Matt-
bíasar, — en hann hefur boðið
bænum hæðina fyir kr. 140 þús.
—Dagur.