Heimskringla - 05.10.1955, Page 1

LXX ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVTKUDAGINN, 5. OKTÓBER 1955
Heilsast allvel
Eisernhower forseti er sagt, að
heilsist allvel. Síðast liðin
mánudag skrifaði hann Nixon
vara-forseta og fór fram á við
hann, að hann tæki að sér eftir-
lit öryggisráðsins og ráðuneytis-
ins.
Eisenhower er á Fitzsimon
Army Hospital í Denver, hefir
verið þar síðan 24. september.
Læknir hans, Dr. Paul White,
sérfræðingur í hjartasjúkdóm-
um frá Boston, sagði honum líða
vel í byrjun þessarar viku, og
ekkert vera ómögulegt um að
hann gæti tekið við starfi sínu
áður en kosningar færu fram
1956.
Eisenhower er 65 ára 14. okt.
Fyrst eftir veikindafréttina,
varð verðfall á eignamarkaðin-
um í N. York. Sala á hlutum
jókst talsvert og tap á þeim var
frá einum til sjö dali.
Blaðavika
Vikan frá 1. október til hins
8. hefir verið ákveðin blaðaviká.
Þýðing vikunnar aðallega er sú
að reyna að bæta og efla blaða-
starfið eftir föngum, svo að blöö
in geti orðið þjóðfélagi sínu til
sem mestrar aðstoðar með frétta-
burði sínum og fróðleik um ný
ungarnar, sem hver reka nú orð-
ið aðra. Mælist vikan vel fyrir
og hafa margir málsmetandi
menn óskað fyrirtækinu til
lukku, þar á meðal Louis St.
Laurent forsætisráðherra Can-
ada, Douglas Campbell forsætis-
ráðherra Manitoba og Imperial
Oil félagið, er mikla rausn og
góðvild hefir sýnt blaðavikunni
og starfi blaða yfirleitt.
Að blöðin skiftist þá sem mest
á greinum og blaðamenn kynn-
ist út á við með því, er eitt sem
yfir vakir.
Viðskifta-þing
Félag, sem undir nafninu Can
adian Chamber of Commercc
gengur, heldur ársþing sitt í
Winnipeg um þessar mundir.
Er það 26. þingig. Félagið stofn-
uðu nokkrir viðskifta og iðnað-
armenn í Canada 1925 í þessum
bæ.‘ Voru fulltrúar þá 134, en
eru nú um 150,000 og félagsbúin
eða deildirnar um 730 í Canada.
Fundur þessi er nokkurskonar
alþingi viðskiftahöldanna. Á.
honum eru öll vandamál iðnaðar-
og viðskifta athuguð og reynt til
að stýra hjá skakkaföllum eins
vel og hægt er.
Stjórnandi þessa volduga fé-
lags, er íslendingur, G. S. Thor-
valdson Q.C. Þinggesta, sem eru
um 750 að tölu byður Winnipcg
borg velkomna.
The Community Chest
Það getur verið, að mönnum
sé ekki vel við söfnunarstofnan
lr- En ef sá er til, sem nokkuð
finnur sig geta gefið, á hann
það víst, að hann getur ekki til
neins betra varið fé því er hann
getuir séð af, sér að bagalausu,
en til Community Chest-nefnd-
arinnar. Hver eyrir sem henni er
gefinn, huggar, gleður og lækn-
ar einhvern- Og æðri köllun er
ekki til en sú, að aðstoða hjálpar
þurfa.
íhugið þetta er leitað verður
til yðar um aðstoð af ofannefndri
stofnun.
0
Góð skemtun
Á Frónsfundi fór fram kapp-
ræða s.l. mánudag, er góð skemt-
un þótti að. Efni kappræðunnar
var um það, hvort viðhald ís-
lenzkrar tungu væri ekki veiga-
mest af öllu þjóðraeknisstarfi ís-
lendinga. Að því leyti, sem
tungumál skifta mannkyninu í
þjóðflokka, fremur en nokkuð
annað, lætur að líkum, að við-
Ihald þess, sé veigamest þjóð-
ernisatriði. En hinu má ekki fyr
ir því gleyma, að hver þjóð lærir
svo mikið af annari nú orðið, að
óútreiknanlegt er, hverri þessar
eða hinar framfarir séu að
þakka.
Efnið er viðkvæmt, en kapp-
ræðendur fóru svo ágætlega með
það og fluttu mál sitt með svo
miklum myndugleik, að bæði
mikla skemtun og fróðleik var
þar að hafa.
Frón fór vel af stað með þess
um fundi.
Tvent íhugunarvert
G. S. Thoivaldson, Q.C.
í forsetafæðu sinni á þingi
Canadian Chamber of Commerce
í gær, gat G. S. Tihorvalcfson,
Q.C. þess, að það sem honum
virtist mestu skifta um viðskifta
og iðnaðarrekstur þessa lands,
væri það, hvort landið héldi ó-
íslandi með foreldrum sínum
þegar hún var tólf ára að aldri.
Inga og James Mioorhead voru
gefin saman í hjónaband annan
nóvember 1897. Hann dó. 14.
marz 1947.
Mrs. Moorhead lætur eftir sig
tvö uppkomin börn, eina dóttir.
Mrs. B. A. Freeman, sem lifir
í Neche, N. Dak., og einn soti,
Harold Moorhead í Minneapolis,
Minn. Einnig eina systir, Mrs.
Ed. Landsiedel í Shaunavon,
Sask. 11 barnabörn og 22 barna-
barnabörn.
Árið 1953 dó eldri sonur Ingu
er hét James.
Mrs. Moorhead bjó í Pembina
til dauðadags, og var meðlimur
lútersku kirkjunnar. Skyldfólk
viðstatt við jarðarförina er sem
fylgir: Robert Freeman frá Chi-
cago, 111.; Mr. og Mrs. Harold
Freeman, Mr. og Mrs. Vernon
Johnson, og Mr. og Mrs. James
Freeman, öll frá Grand Forks.
N., Dak.; Gerald Freeman, Lang
don, N. Dak.; Mr. og Mrs. Ed
Lupien og Mr. og Mrs. B. A.
Freeman og fjölskylda frá
Neche, N. Dakota.
TRCr A TRÉ
hefir haldizt s um þúsundir ára
Fyrsta tré, sem sögur fara af,
er skilningstréð góðs og ills,
sem óx í aldingarðinum Eden.
Biblían segir að guð hafi bannað
vorum fyrstu foreldrum að eta
ávexti þess, en Eva stóðst ekki
freistinguna, og af því hefir
mannkynið sopið seyðið síðan.
Sagan ber því vitni, að snemma
hefir mannkynið talið að tré væri
gædd yfirnáttúlegum eiginleik-
um. Trén hafa verið mönnum ráð
gáta. Menn hafa undrast stærð
þeirra, sveigjanleik greinanna,
hvernig þau laufguðust á vorin
en felldu laufið á haustin, hinn
undarlega þyt og klið í skógar-
laufi, og þá eigi sízt hitt hvað
trén gátu orðið gömul, allt að
því ódauðleg og sívaxandi. Menn
heldu því að þ au væri guðir, eða
að guðir byggi í þeim.
Þessarar trúar verður þegar
vart hjá Egyptum, er fyrstu sög-
ur fara af þeim. Osiris, inn æðsti
guð þeirra, var talinn eiga sér
bústað í tré. í Assyríu hefir
einnig verið mikil trú á helgi
trjáa, eins og sést á ýmsum mynd
um þaðan. Sama trú var í Persa-
Talið er að Olympsguðir hafi
flestir upphaflega verið tré.
endanlega efnalegu sjálfstæði, ... „ , , . t _
_* u,rí r , . . riki, en Babylomumenn truðu
sinu með þvi að framleiða fyrirí ’ , * ,
erlendan markað. eða mei, þv, að!Þ«.
snúa sér að byggja upp sjálfsteð; W.ttM 1 öllu þvr, sem „I vrer. a
an markað heima fyrir. Hitt1 jorðmni.
atriðið var, hvort að stjórnir
yrðu færar um að styðja iðnaðar
14. - -i 4.-i uQcc =.<0'"i,uStl Suðmn, Zeus, var talinn
rekstur nogu mikið til þess, að - , , .
• - , . u A A- elga ser bustað í eikartré í “En-
sia hinum hraðvaxandi mann-, .
c . 4 cyclopedia Britannica” segir að
fjolda fyrir atvinnu. Við þetta , . . ° ^
. *. , * 11 hinu elzta hofi Grikkja, Do
hvorttveggja sagði hann að íðn- , . , J
v , J • u r*- 4. - - i dona, sem helgað var Zeus, hafi
aður landsins horfðist nu 1 augu1 * , - „
__ , ___. , , , , 6 J venð vefrett og ao hun hafi ver-
ið fengin með því, að menn hlust
^ 4 , .,. uðu á þytinn í gömlu eikartré.
að þetta annað en hið frjalsal , J , , * , * , ,
framtak I Er tallð liklegt að það se leifar
við og það væri vafi á þvi í aug
um margra, að nokkuð gæti lækn
OáNARFREGN
Mrs. James Robert Moorhead,
qÓ annan september 1955 í hjúkra
húsi í Grafton, N. Dak. Hún var
84 ára gömul.
Hún var jarðsungin frá “ensk”
lútersku kirkjunni í Pembina,
N. Dak., 6. september, af presti
safnaðarins, Rev. Gerhard Bret-
heim.
Ingveldur Helga Moorhead var
fædd 16. júní árið 1871 að Eiríks1
stöðum í Svartárdal í Húnavatos
sýslu á íslandi. Hún var dóttii'
hjónanna Sigfúsar Pétursonar
frá Kolgröf í Skagafirði, og
Engijlráðar Sigurðárdóttir.
Inga eins og hún var kölluð af
kunningjum og vinum kom frá
af gamalli trjádýrkun.
Dionysus var »sonur Zeus og
Semele og var frjósemisguð.
Rómverjar kölluðu hann Bakkus
og hjá þeim var hann guð vín-
viðarins. Opello var sonur Zeus
og Leto og hann var næst æðstur
Olympusguðanna, og á hann var
gott að heita í veikindum. f bók-
inni “The Ascent of Olympus”
segir; “Hann læknaði öll mein
með mistilteinsberjum, berki og
laufum og ýmsum jurtum, sem
einu nafni voru kallaðar Apollo-
jurtir. Er það undanfari töfra-
meðalanna og lyfjabúðanna.” —
Systir Apollo var Artemis, þau
voru tvíburar. Encyclopedia
Bitannica, segir: “Hjá Orchamen
us var trélíkneskja hennar {
stóru sedrustré, og bendir það
til þess að upphalega hafi til-
beiðsla 'hennar byrjað á tilbeiðslu
trésins (Kedreatis, “sedrusgyðj-
an”). Hjá Caryae var líkneskja
Artemis, kölluð Karuatis (hnotu
trés gyðjan)’. í Lakonia var myrt
usviðurinn helgaður henni, en í
Spörtu var það pílviðurinn.
Þannig hefir tilbeiðsla þessarar
fjölskyldu verið tengd við trjá-
gróður.
Rómverksa gyðjan Diana sam-
svaraði Artmeis, en upphaflega
hét hún Vesta og var dýrkuð hjá
vatninu Nemi. í hafi hennar
brann hinn eilífi eldur og er tal-
ið að hann hafi verið kynntur
með eik, sem talin var heilög.
Hjá Rómverjum var Venus ásta-
gyðjan ,en Afrodite hjá Grikkj-
um. Tákn þeirra var hjónagrasið.
fsraelsmenn áttu sér helga
lundi, og þangað fluttu þeir
fórnir sínar í stað þess að koma
með þær til tjaldbúðarinnar, eft
ir að þeir höfðu sezt að í Kanaan.
Má sjá þetta hjá Esekiel spá-
manni.
Á Forum í Rómaborg var heil-
agt fíkjutré, sem kennt var við
Romulus, og dýrkað um aldir. Á
Palatinehæðinni var annað heil-
agt tré og ef einhver þóttist sjá,
oað lauf þess væri að visna, þá
var sjálfsögð skylda að hrópa
slíkt út um borg og bæ, og þusti
þá hver, sem vetling gat valdið,
með vatnsfötu á staðinn, alveg
eins og um mikinn eldsvoða væii
að ræða.
Þá er og trú á tré mjög ná-
tengd Búddatrúnni Sagan segir
að Gautama Búdda hafi setið í
sex ár undir tré og með því hafi
hann komizt yfir alla vizku og
þekkingu þess. Þetta tré var
kallað Bo og var af ætt fíkju-
trjáanna. Það er fyrir löngu
horfið af yfirborði jarðar og nú
þekkist ekki þessi trjátegund.
En á Ceylon er tré, sem er heil-
agt og tilbeðið, og Búddatrúar-
menn segja að það hafi sprottið
upp af græðling af trénu, sem
Búdda sat undir.
Druidarnir, sem áttu heima í
Frakklandi og á Bretlandseyjum,
dýrkuðu eikartré, og það er sagt
að nafnið Druidar þýði “eikar-
menn”. Þeir dýrkuðu einnig
mistiltein, ef hann óx á eikar-
trjám, og venjulega heldu þeir
helgisamkomur sínar undir eik-
artrjám.
Víða um Evrópu var eikin
dýrkuð, vegna þess að hún naut
sérstakrar hylli þrumuguðsins.
Það er kunnugt, að eldingum
lystur mikið oftar niður í eik en
önnur tré. Grikkir og Rómverj-
ar höfðu þann sið að afgiröa
þann stað, þar sem elding hafði
klofiö eikartré, vegna þess að
þeir töldu þann stað heilagan.
Annars hefir trúin á tré og ti’
beiðsla þeirra verið algeng um
allan heim, og er enn algeng
meðal frumstæðra þjóða.
Forfeður vorir trúðu á lífsins
tré, sem þeir kölluðu Yggdrasil.
Þeir trúðu því einnig, að vorir
fyrstu foreldrar hefði verið skap
aðir úr tré. Annars var svo lítið
um tré hér á landi, að þess er
naumast að vænta að trú á þau
væri mjög algeng. Þess eu þó
dæmi að menn hafa haft trú á sér
stökum trjálundum. Má þar
nefna söguna um landnámsmann
inn Þóri snepil, sem bjó að
Lundi í Fnjóskadal og “blótaði
lundinn”. Aftur á móti hafði
Geirmundur heljarskinn illan
bifur á reynilundinn, sem óx þar
sem nú stendur bærinn Skarð.
Meðal frumstæðra þjóða, svo
sem Afríku og á Indlandi, er trjá
dýrkun enn í fullu gildi. Svo
ramt kveður að þessu að menn
og konur giftast trjám í Indlandi
og viðar í Asiu, eins og þau væri
lifandi verur. Hindúar dýrka lót
NÚMER 1.
KVEÐJA OG ÞAKKARORÐ
ÞORSTEINN J. GÍSLASON
'iandnámsmaöur og leiðtogi
Þorsteinn J. Gíslason
“Svo ertu Island í eðli mér fest,
að einungis gröfin oss skilur.”
Hann var fæddur að Flata-
tungu í Skagaf jarðarsýslu 12.
maí 1875. Foreldrar hans voru
Jón Gíslason Stefánssonar og
Sæunnar Þorsteinsd. frá Gil-
haga í sömu sýslu. Var Sæunn
dóttir Þorsteins Magnússonar og
konu Oddnýjar Þorsteinsdóttir,
er var afkomandi Rutar Konráðs
dóttir systur séra Jóns Konráðs-
sonar prófasts á Mælifelli.
Þorsteinn ólst upp með for-
eldrum sínum í Flatatungu, og
með þeim flutti hann til Vestur-
heims 1883. Þau settust að í
grend við Hallson, N. Dak., á
landi er faðir hans keypti. Faðir
Þorsteins andaðist 1893, höfðu
dvalar árin í hinu nýja landi orð -
ið honum ærið örðug; lítil upp-
skera, hin fyrstu ár, og hrörn-
andi heilsa er leiddi til dauða
'hans.
Eftir lát föður síns tók Þor-
steinn við búsforráðum með
móður sinni, kyntist hann
snemma af eigin reynzlu, hörð-
um kjörum frumlandnemanna.
Síðar seldu þau bújörð sína og
settust að í Hallson þorpi, unz
fjölskyldan flutti til Brown-
bygðar i grend við Morden, í suð
urhluta Manitoba fylkis. Voru
þau Þorsteinn, móðir hans og
systkini í brjóstfylkingu ísl.-
landnemanna þar. Flestir þeir
er fyrstir námu þar land, munu
hafa komið úr íslenzku byggðun
um í Norður-Dakota.
Af systkinum Þorsteins er nú
einn bróðir á lífi: Jón Magnús,
bóndi í hinni fornu Brown-bygð
við Morden, gildur bóndi og
hinn merkasti maður, kvæntur
Margréti Pálsdóttir fsakssonar
og konu hans Sigríðar Eyjólfs-
dóttir, er bæði voru ættuð úr
Árnessýslu. Látin eru: Anna
Ingibjörg, Mrs. J. S. Gillis, d.
1927; Dr. Gísli Guðmundur,
Grand Forks, N. Dak, d. 1934;
Oddný, d. 1949, í Brown, P.O -
bygð.
Á ungþroska árum sínum, og
alla ævi, átti Þorsteinn mikla
fræðslu- og menta-löngun, en
kringumstæður öftruðu honum
frá skólagöngu utan þess að i
tvo vetur studaði hann verzlunar-
skóla í Grand Forks. Fyrstu árin
í Brown-byggðinni bjó hann með
móður sinni og systkinum er
heima dvöldu. Árið 1909 keypti
hann verzlun Jósteins Halldórs-
sonar og starfrækti hana til árs-
ins 1927. Samtímis hafði hann
póstafgreiðslu með höndum í
bygð sinni. Er hann hætti við
verzlun, hóf hann bú á eignar-
jörð sinni og bjó þar til dauða-
I dags.
Árið 1927 kvæntist Þorsteinn
Lovísu hjúkrunarkonu Jónsdótt-
ur Þorlákssonar frá Stóru-Tjörn-
um í Suður Þingeyjarsýslu, bróð
ur séra N. S. Thorlákssonar og
þeirra systkina. Kona Jóns en
móðir Lovísu var Petrína Guðna-
dóttir Jónssonar fædd að Arnar-
vatni í Mývatnssveit. Móðir
Framh. á 2 síðu
ustréð og það er enn siður þar
í landi, að ungar konur ganga í
kring um slík tré til þess að öðl-
ast mikið barnalán.
Sumir menn munu segja að í
hinum menntaða heimi sé öll
trjádýrkun fallin í gleymsku fyr
ii löngu. En hvað á þá að segja
um jólatrén? Þau eru arftakar
mistilteins dýrkunarinnar í
heiðni. Og jafnvel mistilteins
dýrkunin er ekki fyrir borð bor-
in enn, að minnsta kosti ekki
meðal enskumælandi þjóða.
—Lesbók Mbl.
The Women’s Association of
the First Lutheran Church meet
Tudesday, Oct. llth at 2 p.m. in
the lower auditorium of the
cihurch.
★ ★ ★
The Icelandic Canadian Club
meet in the lower auditorium of
the Federated Church, Sargent
and Banning, Monday evening,
October 17 at 8.15 p.m.
The speaker will be Miss
Mattie Halldorson, and she will
speak on her trip to Europe this
last summer.
Hvað kom fyrir stúlkuna í ull-
arsokkunum?
Ekkert!
Members and friends of the
Icelandic Canadian Club please
keep this date and place in mind.
SÉRA EINAR STURLAUGSSON LÁTINN
í skeyti til dr. V. J. Eylands,
frá Reykjavík, þriðjd. 27. sept.
getur þess, að nýlátinn sé séra
Einar Sturlaugsson prófastur á
Patreksfirði. Hann lézt í Reykja
vík. Þess góða manns er saknað
af íslendingum vestan hafs sem
austan.