Heimskringla - 15.02.1956, Page 1

CENTURY MOTORS LTD.
247 MAIN — Phone 92-3311

1
LXX ÁRGANGUR
WINNIPEG, MEÐYIKUDAGINN, 15. FEB. 1956
CENTURY MOTORS LTD.
211 MAIN-716 PORTAGE
NÚMER 20.
FRÉTTAYFIRLIT OG UMSAGNIR
Fimm manna læknanefnd kvað
upp þann dóm í gær í Washing-
ton, að Eisenhower væri fær um
að takast forseta starfið á hend-
ur.
Þeir töldu honum hafa farið
stöðugt batnandi og jafnvel þótt
vafasamt gæti verið að hann heíði
fengið fullan bata á hjarta-slag-
inu 24. september, virtist þeim
hann fær í flestan sjó í sambandi
við vanaleg störf forseta næstu
5 eða 10 árin.
Eisenhower hefir ekki ráðið
við sig hvað hann geri. En þetta
álit læknanna, virðist nokkur
bending um, hvers vænta megi.
Hlutir á eignamarkaði hækk-
uðu í verði við frétt læknanna
af bata forsetans.
•
1 háskólanum í Madrið hefir
á ærslum borið hjá nemendum
um skeið. Til þess að komast að
skoðunum þeirra í því sambandi
var 400 háskólanemum falið að
skrifa og segja álit sitt um
stjórn, her, háskólarekstur og
kirkjuna á Spáni. Sjötíu og tvö
af hundraði nemenda sögðu
stjórnina óhæfa til að stjórna,
90% töldu herinn úreltan, há-
skóla kennarana töldu 84% nem
en^a ekki nógu mentaða og kirkj
an var óboðleg. Vildu þeir sjá
alt þetta hverfa og í stað einræð-
isstjórnar yrði stofnað lýðveldi
til að koma á breytingum til hins
betra.
Ef margir íbúanna fylgja skoð
unum háskólalýðsins, má Franco
biðja fyrir sér.
•
Á Manitoba þingi er þetta
rætt og ráðgert: Að koma upp
atómstöð til iðnaðarreksturs,
sem lokið yrði við 1965.
Að gera nauðsynlegar umbæt-
ur á rekstri Headingly fangels-
ins.
Að prenta þingtíðindi í Mani-
sóma frá byrjun ólympsku leikj
anna, að tveim árum undan-
skyldum, (1936 og 1954). Banda
ríkin voru nú önnur í röðinni,
en Can. hið þriðja, sem það hef-
ir aldrei áður verið, þó ekki hafi
ávalt fyrst verið, sem að ofann
getur. |
Sir Anthony Eden, sagði í
ræðunni, sem hann hélt á þingi
Canada, fyrir nokkrum dögum,
að Rússar mundu reka kalda
stríðið hér eftir með vopnum
hagsmuna og viðskifta, en ekki
með vopnum hernaðar. Hann
skrapp hingað eftir heimsóknina
til Washington. Hann kvað lýð-
ræðisþjóðirnar eigi síður þar, en
í hernaðarmálunum, verða að gá
að sér. Samvinna Breta, Canada
og Bandaríkjanna, kvað hann
aldrei hafa betri verið en nú.
•
Stjórnin í Suður-Afríku
skipaði konsúlum Rússa að hætta
starfi 1. marz á þessu ári og fara
úr landi. Ástæðan: landráða-
áróður konsúllanna.
•
Verzlunarmálaráðherra Howe,
kvað bændur í sléttufylkjunum
verða greiddar $22,300,000 15.
febrúar. Er það önnur greiðsla á
hveitiuppskeru ársins 1954.
Fyrsta borgunin nam $1.40. Fá
bændur í Saskatchewan um 13
miljónir af þessu fé. Þessi borg-
un er fyrir betra flokkshveiti þ.e.
númer 1, 2, 3, og 4. Mun þó tals-
vert enn eftir ógreitt af því. Lak
ara hveiti en númer 4, er ekki í
þessari greiðslu fólgið.
THE WESTERN CANADA
UNITARIAN CONFERENCE
(fyrv. Sameinaða Kirkjufélag íslendinga)
óskar
Þjóðræknisfélagi íslendinga alls góðs
á þingi þess og árangursmikils starfs. .
ÞING GESTIR OG FULLTROAR ERU BOÐNIR OG VELKOMNIR TIL MESSU
I FYRSTU SAMBANDSKIRKJU, SUNNUDAGINN 19. FEBROAR 1956
LJóÐABRÉF TIL GÍSLA
JóNSSONAR
9. feb. 1956
Dríf eg draumfley mitt
í dögun austur
hlaðið hlýviðri
og heillaóskum!
Hrein mjöll hjúpar fold
•en heiðríkt yfir.
'Mesta skyldan
Hver er skyldan, sem oss ligg-
ur þýngst á herðum þessa stund-
ina, sem íslendingum?
Hún er að sjálfsögðu sú, að
toba sem á sambandsþingi, svo sækja Þjóðræknisþingið.
almenningur sjái hvað gerist.
Að koma til leiðar, að ellistyrk
ur sé alstaðar jafn hár. Fjögur
fylki og Yukon greiði til við-
bótar styrknum frá sambands-
stjórn, serrí er 40 dalir, talsvert,
en önnur fylki ekkert. f g q
nemi fylkisviðbótin $20.00, i
Sask. alt að $20.00, í Alberta $15,
í Ontario $10 og Yukon $10. í
eina liberal fylki Vestur-lands-
ins, Manitoba, væri ekki eyrir
greiddur til viðbótar sambands-
styrknum.
Smjörsala sambandsstjórnar
til Rússlands á 24 cents ódýrara
Pundið en til Canadabúa var og
rædd.
í blaðinu New York Times, 5.
febrúar, hermir að stjórn Banda-
ríkjanna hafi í dag lagt til að
íarið væri að ráða til lykta 111
daga gamla verkfallinu hjá
Westinghouse; Electric Corpor-
ation. Um 55,000 verkfallsmenn
er þarna að raeða. Vill stjórnin
leggja Þ1 milligöngumann og
verkamenn taki þegar til starfa,
meðan á samningum standi.
Auk margs, sem þar verður nú
til skemtunar, sem áður, erum
við svo lánsöm, að eiga von á
að hlýða á og kynnast einum
snjallasta og sjálfstæðasta rit-
höfundi íslands, Kristjám
Albertssyni.
Ef við vanrækjum tækifærið,
að hlýða á hann, kveðum við y£ir
oss og þjóðrækninni sem víð
gumum svo oft af, þungan dóm.
Það er, því miður, að komast
í hefð hjá oss, að sækja illa ís-
lenzka fundi og samkomur.
Þetta kemur oft tiltakanlega
fram á fundum Fróns, sem betra
eiga oftast skilið.
En svo er annað þjóðræknis-
starf hér, sem vikulega fer fram
en sem svo lítil athygli er veitt
sem slíku, að sjaldan þykir þess
vert að minnast á það. Það eru
íslenzku messurnar í kirkjum
vorum vestra.
Vér teljum þá starfsemi eitt
með því veigamesta sem hér er,
°g hefir verið unnið í þjóðrækn-
ismálum íslendinga. Prestarnir
segja nú auðvitað sem svo, að
sókn íslenzku messanna sé til
fbúatala Winnipeg jókst um
5036 á s.l. ári. Er hún nú 249,069.
Þetta nær aðeins til Winnipeg-
borgar. Að meðtöldum íbúum út
borganna (Graeter-Winnipeg)
er talan 375,000.
A fylkisþingi Manitoba er
spurt um það hvort stjórnarflokk
urinn sé að sundrst? Ástæðan
er sú að talsvert hefir á því bor
ið, að þingmenn úr flokki stjórn-
ar hafifundið að ýmsu í fari henn
ar. Eitt dæmi skal nefna, til að
sýna hvað átt er við. Chris Hall-
dorsson þ.m. frá St. George, lét
mikla óánægju í ljósi út af að-
gerðarleysi Campbell-stjórnar-
innar í sambandi við eyðingu
jarða af flóðum norður við Mani
tobvatn, þar sem bændur urðu
að hverfa frá búum sínum. Svip-
að þessu hefir átt sér stað 'njá
öðrum liberal-þingmönnum, að
þeir finna ekki a'ðeins að þvi
sem stjórnin hefir ekki gert,—
heldur og einnig því sem hún
hefir gert eins og að gera orku-
virkjun þar sem þess var minni
þörf og áhrærði Winnipeg meira
en sveitirnar. Það getur skeð að
minni brögð séu að þessu en úr
er gert í fréttunum. En það er
nýurxg, að flokksmenn íinni að
við sína stjórn, séu knúð-
ir til þess. Þá árar ílla fyrir
stjornum, hvort sem byltingu
spáir innan flokksins eða ekki.
Legg eg Ijóðabréf
hjá luktum dyrum:
“Velja vinir þér
vordags kveðjur!
Fjarlægt frændalið
fagnar með þér!
Skíni röðull skært
svo skelfist þorri!
Endist aftanskin
unz ársól ljómar!”
Þér varð létt til ljóðs
og listrænt jafnan.
Svifi söngrödd þín
var sælt að hlýða.
Hugur hrifinn flaug
“heim á Þórsmörk”,
eða eyrðarlus
“út í Máney.”
Vitja vinir þín
í vöku og draumi ,
mætan merkisdag
minninganna.
Þakka ljóð og lag
á langri vegferð.
Endist aftanskin
unz ársól lýsir!
Jakobína Johnson
—Seattle, Washington
RÆÐUMAÐUR LOKA-
SAMKOMU ÞJÓÐ-
RÆKNISÞINGSIN S
Það hefur verið venja á þjóð
ræknisþingum — og öðrum ís-
lenzkum stórhátíðum — að reyna
að fá ræðumann úr “öðrum lands-
fjórðungi”, ef svo mætti segja,
einhvern, er dálítill gustur stæði
af, er svalað gæti þingheimi og
sent á eftir fulltrúunum, er þeir
hverfa heim af þingi, “hagstæðan
byr, seglfylling”, eins og Hómer
kemst að orði í kviðum sínum.
Það er því gleðiefni félaginu
að geta tilkynnt, að ræðumaður
að þessu sinni á lokasamkomu
þjóðræknisþingsins v e r ð u r
Kristján Albertsson rithöfund-
ur. Kemur hann hingað frá New
York, þar sem hann hefur verið
einn af fulltrúum íslands á þingi
sameinuðu þjóðanna.
Um Kristján Albertsson mætti
segja, að hann hafi verið far-
drengur góður um dagana; fór
ungur utan til náms, til Kaup-
mannahafnar, kom svo heim aft-
1 ur og gerðist atkvæðamikill rit-
I stjóri í Reykjavík. Lét hann sig
| einkum varða bókmenntir og
önnur menningarmál og tók t.d.
fyrstur manna af skarið um
snilld Halldórs Kiljans, er Vef-
arinn mikli kom út árið 1927. En
Kristján hefur ekki heldur hlift
Halldóri, þar sem honum þótti
hann fara út í öfgar, svo sem i
stjórnmálum, og hafa þeir
Kristján og Halldór marga hildi
háð og ekki mátt í milli sjá, hvor
betur hefði.
Kristján hefur verið búsettur
erlendis nær samfellt undanfar-
in 20 ár, fyrst sem íslenzkukenn-
ari við Berlínarháskóla, en síðar
fastur fulltrúi íslenzka sendi-
Af 98 framleiðslustofnunum I að gera okkur að kristnari og
Westinghouse, hafa 30 verið frá
störfum síðan 17. október, vegua
verkfalls.
betri mönnum. Eg skal ekki a
móti því hafa. En hitt er víst og
satt, að þar er um einri" veiga-
á kl.st. En þeir fara fram á
centa hækkun.
Eftir því sem verkfallið leng-
ist, er farið að bera meira á óróa,
og meira eftirlits krafist af fé-
laginu frá stjórninni.
•
Á ólympsku-hockey leikunum
fyrir tveim vikum á ítalíu, urðu
Rússar heimsmeistarar. Féll
þeim því í skaut kórónan, sein
Canada leikarar hafa borið, með
Kaup verkfallsmanna er $2.101 mesta þátt í þjóðræknisstarfi
15 voru að ræða. Um það er ekki
neitt spursmál. Það sem ísíend-
ingum hér ber þjóðræknisskyldu
þeirra vegna, að leggja mikla
rækt við, er sókn íslenzku mess-
anna í kirkjum.
Vér vildum, án þess að fara hér
lengra út í þetta mál gera þetta
að einkunnar orðum á meðal vor:
Sækjum þjóðræknisþingið, sækj
um alla íslenzka samfundi, sækj-
um íslenzkar messur!
MARGRÉT J. BENEDIKT-
SON
Kristján Albertsson
ráðsins í París. Þrátt fyrir langa
útivist hefur hann aldrei misst
sjónar á heimalandinu og því,
sem þar var að gerast, og bæði
oft og óspart hóað í lætin, ef
honum fundust þau úr hófi
keyra. Mun þar frægast bréf
hans frá París með tillögum um,
hvað gera skyldi við drukkna
dóna á götum Reykjavíkur. Vildi
Kristján láta stinga þeim í búr
og hafa þá til sýnis á Lækjar-
torgi, þar sem umferðin er mest
og flestir gætu séð þá!
Fyrir seinustu jól kom út í
Reykjavík safn ritgerða Kristj-
áns, gamalla og nýrra. Langar
mig að lokum að birta hér um-
mæli Páls ísólfssonar um bók
Kristjáns 1 gróandanum, tekin
úr Morgunblaðinu 20. des. s.l.
Segir Páll þar m.a.:
“í gróandanum” er bók um allt
milli himins og jarðar, enda vissi
eg, að Krstjáni var ekkert manu-
legt óviðkomandi. Hann er fædd-
ur húmanisti, skáld og drengur
af þeirri gerð, sem við þekkjum
bezta, fágaður stílisti og heims-
borgari. Hér er hver ritgerðin
annarri betri, allt sjálfstæð sköp-
un. Þessi fcók er ekki klippt út
úr bókum annarr, eins og nú
tíðkast svo mjög, hjá beztu
mönnum. Allt sem höfundurinn
(Eftirfrandi grein birtist i síð-
asta hefti, af tímaritinu Hlín
og er skrifuð af ritstjóra henr,-
ar Halldóru Bjarnadóttur.)
Margrjet er Húnvetningur, frá
Hrappsstöðum í Víðidal, fædd
16. marz 1865. Faðir hennar var
jón Sigurðsson, söðlasmiður, en
móðir Kristjana Ebenesardóttir.
Margrjet fór ung sð aldri til
Ameríku (21 árs) og aflaði sér
þar góðrar mentunar. Árið 1892
giftist hún Sigfúsi B. Benedikts-
syni, búfræðingi. Þau hjón stofn
uðu kvenréttindablaðið ‘Freyju’
1898 í Selkirk og settu þar upp
prentsmiðju. Margrét aflaði fyr-
irtækinu fjár með því að ferðast
var ritstjóri blaðsins, en auk
ferðalaganna og ritstarfanna ann
aðist hún um heimili og börn.
Heimilisannir hafði hún miklar,
því þau hjónin voru bæði ’ með
afbrigðum gestrisin, enda komu
þar margir, oft stanslaus straum-j segir við okkur er í vissum skiln
ur frá morgni til kvölds. Mar- ingi nýtt, að svo miklu leyti sem
grét var skemtileg í viðræðum, \ hægt er að segja, að nokkuð sé
víðlesin og fróð um margt. Húninýtt undir sólinni. Ef til vill tek
gat gert tvent í einu, og stóðu ur greinin um Jónas Hallgríms-
margir undrandi að horfa á hana son þó öllu fram, og mundu
gera það, hún setti stílinn, en margir áreiðanlega gjarna viljað
meðan hún var að því, gat hún hafa skrifað hana. Gaman er að
talað um alla heima og geima við, lesa eftirmálann um Halldór
gesti sína. | Kiljan, einkabréf, er farið hafa
Þeir, sem komu til þessa lands’á milli þessara tveggja fágætu
upp úr aldamótunum, muna vtl j heimsborgara, þar sem þeir
baráttu Mrgrétar í Kvenfrelsis-í skylmast af miklum móði, dreng-
málinu. Hlýnaði mörgum umTyndi og fimi.
hjartaræturnar, við að heyra1 Allt ungt fólk ætti að lesa
hana af allri sinni mælsku, hita t þessa bók, þó ekki væri nema
og krafti berjast gegn þeirril til þess að nema þá list að skrifa
heimsku, að Irona mætti ekki lög fallega.” F. G.
um samkvæmt greiða atkvæði,
vegna þeirra kosningaskilyrða er
lögin settu.
“Eins og það, að konan væri
ekki persóna. Heldur hvað?”|
spurði Margrét, “heldur hlutur,
ekki persóna, heldur fugl, ekki
persóna, heldur ósjálfstæð vera,
ekki persóna, heldur áhald?”
í kosningalögunum víðast hvar
var þess þá getið, að þeir sem
kosningarétt hefðu væru karl-
menn, þó hvorki væru læsir né
skrifandi. En vitfirringum,
KJÖRIN FORSETI
Séra Valdimar J. Eylands
Þjóðræknisþinginu, sem hefst
kl. 10 að morgni á mánudaginn
stjórnar dr. Valdimar J. Eylands,
forseti Þjóðræknisfélagsins. —
Flytur hann þá erindi yfir starf
félagsins á árinu. Á erindi það
sem ávalt er hin ágætasta grein-
argerð, ættu sem flestir að hlýða
Það er öllum þarflegt til að
fylgjast með í málum þeim, sem
síðar verða rædd.
um íslenzku bygðirnar og safna reynslulausri æsku og glæpa-
áskrifendagjöldum og svo varlmönnum — og hlustið nú á —
undirskiftum og áskorunum um| konum (!) var ekki veittur sá
kosningarétt kvenna safnað umj réttur. — Konur, sem karlmenn-
allar bygðir og sendar stjórnar-j irnir kalla ástirnar sínar, voru
völdunum. settar á bekkinn me'ð vitfirring-
Þegar tekið er tillit til erfið-
leikanna í sambandi við útgáfu
íslenzks blaðs í Vesturheimi, má
segja að það hafi gengið krafta-
verki næst að geta stofnað og
haldið áfram útgáfu mánaðar-
blaðs í samfleytt 12 ár. Margrét
um og glæpamönnum!” — Svo
mörg eru þau orð.
Vafalaust átti “Freyja”, frú
Margrét og aðrir, sem fylgdu
henni að málum, stóran þátt í því
að Manitoba var fyrsta fylkið í
Framh. á 4. bls.
Björg ísfeld
Á ársfundi Jóns Sigurdson-
ar félagsins, I.O.D.E. sem hald-
inn var 3. febrúar, var Mrs. V.
Björg Isfeld kosin forseti. Mrs.
Flora Benson var forseti áður.