Heimskringla - 13.08.1958, Blaðsíða 1

LXXII ÁRGANGUR
CENTURY MOTORS LTD.
241 MAIN - 716 PORTAGE
1313 PORTAGE AVE.
---------------------^
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 13. og 20. ÁG. 1958 NÚMER 45. og 46.
FRÉTTAYFIRLIT
islendingadagurinn ánægju-
legur sem fyr
Rigning olli töf og ólþægindum
ýmsum á fslendingadaginum 4.
agúst á Gimli allan fyrri hluta
dags. En um kl. 2 e.h.* er byrja
skyldi skemtiskrána, var lýst yfir
að byrjun yröi frestað um eina
klukkustund til að sjá hvernig
færi. Og það var eins og við
mann væri mælt. Það kraftaverk
gerðist að birta tók yfir og kl.
3 var komið brakandi sólskin.
Steig þá Duff Roblin forsætis-
láðherra Manitoba í stólinn og
ávarpaði gesti og lauk ræðu sinni
a hreinni íslenzku, öllum að ó-
vörum. En það kom gestunum í
gott skap. Og þannig rak hver
furðan aðra til loka dagsins.
Skemtiskrána er 'hér óþarft
upp að telja. Hún var ræðuhöld
og söngur og er veigamesta atriði
hennar hér birt, Minni íslands,
flutt af Steindóri Steindórssyni
kennara. Prýðilegt ávarp var
ffutt af Fjallkonu, Mrs. Finn-
bogason. íþróttir varð að hætta
aigerlega við. En skrúðför fór
íram og ihlutu bræðurnir Valdi
og Jóhann Árnasynir prís fyrir
víkingabúning sinn, sem Gordon
Aikman, Tribune myndamaður
náði góðri mynd af og birti í
blaði sínu.
Saman munu hafa komið um
3000 manns á deginum, og því
færri en oft áður. En þegar litið
á, að vegir voru afar slæmir,
er út af þjóðvegunum kom, er
mesta furða, hve sókn var góð.
Með söng að kvöldinu var skemt
°g dansi, er komið var að hátta
hma. Karlakór, að mestu sænsk
Ur, söng og á þakkir skilið fyrir
það. Er vonandi að ekki sé að því
komið að kynslóð vor sé að
hætta að syngja í kór Eldgamla
ísafold og Ó, Guð vors lands.
Hornaflokkur frá flughernum
spilaði og var að því góð hress-
lng á hátíðinni.
Eric Stefanson sambandsþing
maður stjórnaði hátíðinni.
liaghdad samningurinn
í borginni Baghdad í byltinga
r*kinu Iraq, þar sem lán og ólán
befir svo lengi skifst á og þúsund
og ein nótt” varð til, þar var á
síðari árum einnig skrifaður
samningurj sem kendur er við
borgina, og Utn sátt og frig Vest-
ur-Asíu þjóða fjallaði, en sem
spursmál er nú um, hvort eftir
byltinguna sé ekki úr sögUnni.
Baghdad samningurinn* var
var gerður milli fjögra Asíu-
þjóða, til varnar þeim gegn kom-
múnistum, er uppgangurinn var
sem mestur hjá þeim. Þessi lönd
_0G UMSAGNIR
[voru Tyrkland, Iraq, Iran og
Pakistan. Á landamærum allra
þessara landa voru óvinaþjóðir
þeirra eins og Tyrkir, er verjast
eiga að norðan og sunnan Rúss-
um og Aröbum, Pakistan er ótt-
ast Indverja, en stjórnir Iran og
Iraq óttuðust innbyrðisbyltingar,
Iraq vegna þess, að það vildi
losna við konung sinn og hugði
sér aðstoðarvon í því efni frá
Egiptum, en Iran vegna áróðurs
kommúnista á svipaðan hátt og á
Tyrkland og Indlands að austan.
Bretland, sem þarna var miklu
ráðandi, hefði getað komið í veg
fyrir það, sem nú hefir skeð, fyr-
ir 20 árum. En á þessum atom
tímum er tækifærið alt verra,
að koma í veg fyrir það, sem nú
er skéð.
Bandaríkin tilheyrðu að vísu
ekki þessum Baghdad-samningi.
En með loforði um hernaðarlega
aðstoð við Lebanon og ríki er til
heyra Baghdad-samningunpm er
á þau litið sem aðila slíks samn-
ings. En það er ekki bókstaflega
rétt.
Samningur þessi áhrærði þær
þjóðir er ekki eru arabiskar í V.-
Asíu. Af Baghdad-sammngsþjóð
unum, var eftgin arabisk, nema
Iraqnþjóðin að helmingi. í Tyrk
landi, Iran, Pakistan eru Arabar
alls ékki og í Lebanon og Sýr-
landi eru þeir svo blandaðir, að
þeira gætir ekki. í iþessum lönd-
um eru það kommúnistar, sem
tauml Araba þykjast vera að
halda á lofti. Og það eru þeir,
sem völdum hafa náð í Sýrlandi
og hamast nú við að fá allri hjálp
Bandaríkjanna og Breta við þá
og Jordan lokið. En feitasti bit-
inn af öllu, sem Rússar eru eftir,
er Iran. Þar eru um 20 miljónir
manna, en Arabar engir.
Þannig liggur í ófriðarsögunni
í Vestur-Asíu.
Arabar eru taldir um 7 miljón
ir í sjálfri Arabíu, en svo býr
mesti fjöldi eða ef til vill eins
margir á Norðurströndum Af-
ríku. En Saudi-Arabía, er aðal
rílki þeirra og 'fáein smáríki í
kringum það. En það sem allan
ruglinginn í Vestur-Asíu gerir
er að Arabar eru Islam eða Mú-
hameðstrúar. Og það var Múham
eð sem sameinaði þá. Þó kalíf-
arnir fengju ekki haldið ríki
þeirra saman, eru Arabar síðan í
nánara sambandi við Tyrki, en
nokkra aðra. Kommúnistar eru
að berjast fyrir að snúa þeim á
sína pólitísku sveif. Þessi lönd
Tyrkiand og Rússland eru miklu
líklegri tii íandaforráða i Vestur
Asíu, en Egiptar. Af Egiptalands
þjóð eru innan við 2 pró cent Ar
Mr. og Mrs. Skúli Sigfússon
Gullbrúðkaup var Mr. Skúla
Sigfússyni fyrrum fylkisþingm.
Manitoba og Mrs. Sigfússon,
Lundar, haldið í samkomuhúsinu
á Lundar sunnudaginn 2. ágúst.
Þau voru gift 1908 í Chicago.
Eiga hjónin sjö börn, Arthur og
John, að Lundar, Svein, Skúla
°g Tihomas lí Winnipeg, Ólöfu,
Mrs. Gerald McMahon, Boisse-
vain, Man, og Maríu, frú Björn
Halldórsson, Akureyri, sem er,
sem stendur i heimsókn hjá for-
eldrum sínum hér vestra.
Heimskringla óskar hinum
mikilsvertu og vinsælu hjónum
cdl>s hins bezta á fimtugasta gift
ingarafmælinu.
Frægs flugkennara minst
AFMÆLISKVEÐJA TIL
RAGNARS STEFÁNS-
SONAR
í tilefni af 62 ára afmæíi Lieut.
Konráðs Jóhannessonar, sem var
.10. ágúst, birti blaðið Winnipeg
Tribune mynd af honum, ásamt
vinsamlegri grein um hann og 40
ára flugkenslustarfi hans.
Telur blaðið Konráði. margt til
frægðar. Er eitt meðal annars
það, að hann hafi verið flugkenn
ari hóps flugmanna, sem vanda-
sömustu flugstörf hafi hér á
hendi.
Að öðru leyti telur blaðið hann
hafa verið þann frumherja flug-
mála hér, að koma á fiski-flutn-
ingi, náma flutningi og gripa,
með flugvélum.
Konráð Jóhannesson er fædd-
Photo by Ernie Einarsson
ur 10. ágúkt 1896 í Argyle-bygð,
sonur Jónasar Jóhannessonar frá
Geiteyjarströnd í Mývatnssveit
9g Rósu Einarsdóttur frá Húsa-
vík. Konráð gekk í herinn 18.
marz 1916 og sigldi ári síðar til
Englands. Þaðan var Ihann send
ur til Egiptalands til að starfa
þar við flugskóla. Hann kiom
heim aftur 19. maí 1919, stundaði
hér háskólanám og flugkenslu
hjá hernum um skeið og síðar á
eigin spýtur, sem Íslendingum
er kunnugt
Þáttur þessa Íslendings í

Þann 12. ágúst fyrir réttum
sjötíu árum fæddist í Lækjar-
koti í Húnavatnssýslu sveinninn
Ragnar Ágúst Stefánsson, nú til
heimilis í íbúð nr. 7 í sambýlis-
húsi Guðmanns Levy við hornið
á Breiðugötu og Furby stræti í
Winnipeg.
Ekki kann eg að segja greini-
lega frá æskuárum Ragnars Stef-
ánssonar, nema hvað hann mun
hafa alizt upp ”norður þar” í
Húnaþingi við algeng sveita-
störf, eins og títt var um ungl-
inga fyrir síðustu aldamót. Trú-
að gæti eg, að fábreytileg sveita-
störf, svo sem hversdagssnúning
ar ýmiss konar og fjárrag suður
um mýrar og upp um hjalla, hafi
ckki náð að hrífa hug drengsins
Ragnars. Á eg næsta auðvelt með
að setja mér smaladrenginn fyrir
hugskotasjónir, dálítið annars
hugar, hafandi yfir vísubrot og
hugsandi um ljóðstafasetning,
meðan ógáfaður ásauðurinn rann
undan honum í flestar þær áttir,
sem örugar nefnast á máli smala
drengja.
Þetta er að vísu órökstudd
hugdetta, en víst er um það, að
snemma mun hinn sjötugi Hún-
vetningur hafa byrjað að hugsa
og leggja á minnið f róðleik ýmiss
konar. Mun hann hafa numið
margt það við móðurkné, sem ís-
lenzikir langskólamenn fá ei lært
í flóknum skólum nú á tuttug-
ustu öld.
1 æsku fann Ragnar Stefáns-
son þær lindir, sem hann hefir
ausið af éb síðan, sem eru íslenzk
ljóð og saga og alþýðufróðleik-
ur, eins og hann gerist beztur.
Námsdvöl við Flensborgarskóla
í Hafnarfirði mun og hafa komið
að drjúgum notum.
átt heima vestur við haf og í Re-
gina, og er einn af forraðamönn
um CCF flokksins, var staddur
á Gimli hátíðinni. Hann er nú að
flytja til Winnipeg og látur hér
eftir starfi flokks síns, sem hann
hefir annars staðar gert.
abar.
Dulles utanríkisráðhr. Banda
ríkjanna var á fundi nýlega í
Englandi, er fjallaði um Bagh-
dad-samninginn. Er sagt að hann
hafi verið þar sem boðinn en
ekki sem fulltrúi. En af bjart-
sýni Breta er talsvert látið af
þeim fundi og er þakkað nærveru
Dulles. ,
En þetta kvað hafa gert Rúss-
um ilt í skapi og ef hann ætlar
sér að ná í Iran, þarf hann að
veika eða eyðileggja þennan
Baghdad-samning.
GESTIR ÍSLENDINGA-
DAGSINS
Fyrsta ágúst komu til þessa
bæjar sunnan frá Hebron, Ind.,
Mr. og Mrs. Berg V. Thor, til
að vera á íslendingadeginum á
Gimli. Mr. Tihor er raffræðingur
og vann lengst af hjá Westing-
house í’ Chicago, en er nú seztur
í helgan stein. Hann kom heim-
an frá Íslandi 1914, giftist hér
danskri konu, hefir brugðið sér
tvisvar heim og, ef mig minnir
rétt vann einnig þar að rafvæð-
ingu. Hjónin eru hin skemtileg.
ustu að hitta og frjálsleg í út-
liti. Foreldrar Thors hétu Vig-
fús Pálsson frá Hvanná á Jökul-
dal, og Auðbjörg Kristjánsdótt-
ir ættuð ifrá Hvamsfirði. Gest-
irnir gerðu ráð fyrir að halda
suður strax upp úr þjóðihátíðinni.
Mr. Tihor er ramm-íslenzkur
og fylgist mjög vel með málum
heima á ættjörðinni.
Tvær sveitastúlkur frá fslandi
hittum vér á íslendingadeginum
á Gimli. Hafa þær brugðið sér
hingað vestur til að skoða sig
um, en munu nú á förum heim.
Voru það ungfrúrnar Ólma Páls
son ættuð frá Artúni í Þingeyj-
arsýslu; hefir verið hér tvö ár,
og Heiða Einarsson frá Reykja-
vík, en ættuð frá Patreksfirði.
Hún ihefir verið hér 6 mánuði. Nú
munu ferðir þessu líkar tíðar
orðnar og eru mikil breyting til
batnaðar í lífi æskunnar heima.
Við fjögur íslenzk ungmenni
urðum vér varir á íslendingadeg-
inum sem Ihér eru vestra að læra
flug. Þeir eru á flugskóla í York-
ton, Sask. Nöfn þeirTa eru þessi:
Baldur Oddsson, Flosi Gunnlaug
son, Egill Benediktsson, sonur
Benedikts í Hofteigi, Kristján
K. Guðjónsson frá Keflavík.
Frá Minneota voru staddir á
Gimli Marvin Anderson, prent-
ari hjá Minneota Mascot, er nú
er gefið út af Gísla Ragnari Gutt
ormssyni, syni séra Guttorms
Guttormssonar. Ennfremur var
hér Eina Hallgrímsson, fyrrum
bæjarstjóri í Minneota. Þeir
brugðu sér út til Mikleyjar með-
an þeir voru hér nyrðra.
Magnús Elíasson, forn Win-
nipegbúi en sem síðari árin hefir
Vestan frá Bellingham, Wash-
ington voru hér stödd á íslend-
ingadeginum Mr. og Mrs. J. Sam-
uelsson. Þau komu sunnan frá
Wilmet, 111., voru þar að heim-
sækja dóttur sina og tengdason
Mr. og Mrs. Ernie Loreen. Er
tengdasonurinn að læra til
prests. *
Mr. og Mrs. S. A. Anderson
frá Baldur, Man., voru á íslend-
ingadeginum á Gimli.
Frá Lundar voru Vigfús Gutt-
ormsson skáld, frú hans og dótt-
ir þeirra. Ennfremur Óskar Thor
gilsson.
J. R. Joihnson frá Wapah,
Man., maður af bygðarholtsætt,
var staddur á íslendingadeginum
á Gimli.
SÉÐ OG HEYRT
Vísir hermir 15. júlí: Thor
Thors, ambassador, og frú
Ágústa, kona hans, komu hingað
til lands með flugvél Loftleiða í
morgun. Þau dvelja hér tveggja
vikna tíma. Þessum glæsilegu
fulltrúum íslands á erlendum
vettvangi, er hér fagnað hið
bezta.
•
Frakkland gerin ráð fyrir
meiri hveitippskeru en Canada
á þessu ári. Hún er metin þar alls
um 400 miljónir, í Canada aðeins
300 miljón mælar.
Ragnar Stefánsson
Nærri hálfrar aldar dvöl í Vest
urheimi hefir hvergi náð að
deyfa fslendinginn Ragnar, nema
síður sé. Kunnugir vita að mað-
urinn gjörþekkir flest það, sem
íslenzkt er og að íslenzk saga er
honum það tiltæk, að með ólík-
indum má kalla. Kemur þar til
óbrigðult minni og mikill bók-
lestur. Það ætla eg, að Ragnar
Stefánsson sé með ættfróðari
Vestur-fslendingum, sem nú eru
uppi. Á eg þar ekki við þurrar
ættarskrár, heldur snarlifandi
fróðleik, ef svo mætti segja. En
það er ekki ótítt, að Ragnar setji
ættfræði sína á svið, og koma þar
þá fram hinir margbreytilegustu
persónuleikar, húnvetnskir höfð-
ingjar og hefðarkonur frá þvi um
aldamótin 1800, lægri stétta fólk
og allt þar í milli. Hver hefir sín
sérstöku einkenni, kæki og til-
svör. Ragnar Stefánsson kann
flestum betur að segja frá, ef til
vill vegng, þess að hann hefir
kunnað flestum betur að hlusta.
Maðurinn er og fæddur leikari,
eins og Vestur-fslendingar
þekkja frá Blómaskeiði islenzkr-
ar leikmenntar, í Winnipeg.
Hversdagsleg atvik verða að sér-
stæðum viðburðum í munni Ragn
ars, og þar af leiðir, að maðurinn
er ætíð skemmtilegur viðræðu,
hvort heldur sem umheimurinn
skapar mikil tíðindi eða lítil.
Það er löngu alkunna, að af-
mælisbarnið, sem er tilefni þessa
greinarstúfs, er skáld gott.
Aldrei hefi eg þó séð ljóðabók
með nafni Ragnars Stefánssonar,
þó að efni í slíka bók muni vafa
laust að finna í blöðum og tíma-
ritum, skrifborðsskúffum og
gömlum umslögum niðri á kistu
botni. En hér valda sjálfsagt
harðar kröfur skáldsins við sjálf
an sig, vandvirkni og vandfýsi.
Mörg tækifærisvísan frá hendi
Ragnars mun hafa fengið vængi,
svona ósjálfkrafa og óumbeðið.
Og víst er um það, að hann er
íundvís á nýtileg tækifæri. Það
mun þó sönnu nær, að meiri hátt-
ar tilefni sæki einkum að skáld-
inu Ragnari. Mun þetta koma
glöggt í ljós í erfiljóðum hans
eftir merka menn og konur.
Kæmi mér ekki á óvart, þó að
eitthvað af þeim ljóðum ætti eft-
ir að öðlast sess í úrvali vestur-
íslenzkra kvæða.
Vinir Ragnars Stefánssonar,
þeir sem á annað borð fylgjast
með tímatali og afmælisdagabók-
um, munu sækja hann heim sjöt-
ugan. Sjötugsafmæli er viðeig-
andi tilefni árnaðaróska, því að
sjötíu ár eru langur vegur og
gera margan aldraðan og jafnvel
gamlan. Eg vil þó taka það
greinilega fram, um leið og eg
bið Heimskringlu að skila loka-
spölinn mínum árnaðaróskum
til hins sjötuga góðvinar míns,
að afmæli hans er í mínum aug-
um aðeins tölfræðileg staðreynd,
sem eg gat grafið upp eingöngu
eftir rituðum heimildum.
Haraldur Bessason