Heimskringla - 22.07.1959, Blaðsíða 4

4. SfÐA
HEIMSKRINGLA
WPG. 22. og 29. JÚLÍ 1959
'feítttskrittgla
(matnuO 1114)
Kenuu út á hTerjura miSvikudígi
Eigcndur: THE VIKING PRESS LTD.
Árlintrton St. Wmnipee S. Man Canada Phoní SPruce 4-6251
VerS blaðsini er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfrara
411ar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD.
011 viðdúftabréf blaffinu aðlútandi sendist:
Thr Viking Prcs Limited. 868 Ariiagton St_ W'innipeg S
Riutjóri: STEÍÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
F.DITOR HKLMKKRJNGLA. S68 Arhustou St. Wiaaipee 1,
HEIM.4KRINGLA ú publúhed by THE VIKING PRESS LIMITXD
aud printed by VIKING PRJNTERS
168 Ariángtoa St, Wiampce 3, Man. Canada Pbtme SPraee 4-8251
Anthoriwd m Second Ciaati Meril—Pout Offico Dupt, Ottawq
WPG. 22. og 29. JÚLÍ 1959
ALLIR EITT
Með næsta blaði hefst sam-
eining Heimskringlu og Lög-
bergs.
Ef íslendingum hefði borist
þessi frétt fyrir tuttugu árum
hefðu margir spurt í alvöru,
hvort Íslendingum væri nú geng-
inn góðurinn.
En sundrunarsaga þjóðar vorr-
ar, hefir fátt af því flutt er henni
má til heilla telja.
í þessum efnum er nú hér ný
kynstlóð orðinn tímans herra!
Og hver er bðoskapur hennar?
Til blaðanna, Hkr. og Lögbergs,
er hann á þessa leið: “Afsakið nú
öll afbrigði boðorða guðs, sem
ykkur hafa á milli farið, og vinn
ið nú sameiginlega að öllu sem
lofsvert er.
Þetta er nú tilgangurinn. Og
sem Árni hefir síðan átt heima,
og farnast ágætlega, hefir unnið
hjá einu stærsta niðursuðufélagi
á Kyrrahafsströndinni, er Al-
aska Packers Association heitir,
og haft þar vellaunaða ábyrgðar-
stöðu og er nú seztur í helgan
stein í góðum efnum.
Hann er giftur konu er Sig-
ríður Sigurðardóttir hét, ættaðri
út Arnarfirði. Ekki hefir þeim
orðið barna auðið, en þrjú fóstur
börn hafa þau tekið.
Af því sem nú hefir sagt ver-
ið, er augljóst að Árni hefir lítið
verið á meðal íslendinga, utan
þeirra er vestur á Kyrrahafs-
strönd hafa búið.
En með þessu er ekki komið að
kjarna málsins, hinum fróðlegu
greinum Árna, sem vakið hafa
svo almenna athygli.
Það fyrsta, sem eftirtekt mína
vakti á Árna, var grein, er í
hann er ekki sem verstur. En
hvort þeir ungu tímans herrar, Eimreiðinni birtist 1939, eftir
geta nú lifað eftir sínu eigin hann eins og hér að ofan segir.
boðorði nokkuð betur en gömlu Að efni til var hún um “Sönnun
mennimir, eigum við eftir að
sjá!
En Iþrátt fyrir þetta, er
það merkilegt við þessa samein-
ingu blaðanna að farið er af stað
á setningu í flatarmálsfræði”
Sagði Sveinn Sigurdsson, rit
stjóri Eimreiðar um þá grein.
“Eg hefi sent mínum gamla
og góða kennara og ágæta stærð-
með hana af ungum sonum af:fræðingi Þorkdi Þorkelssyni
íslenzku bergi brotnu, er ekki greinina er lofsorði lýkur á hana,
hafa séð ísland og iþekkja það
einungis af sögu feðra þeirra og
mæðra hér. Þetta er það stór-
merkilega við þennan einstæða
viðburð í sögu vor Vestur-íslend
inga.
Nöfn þeirra, sem fyrir stofn-
un félagsins North American
og er, sem eg, heldur en ekki
hissa að sjá annað eins skrif af
hendi leyst í stærðfræði á ís
lenzku af sjálfmentuuðum al-
þýgumanni, búandi í framandi
landi.”
Efni greinar Árna var um
_...... _ , . * r i breytingu í aðferð frá því vana-
Pubhshmg Co. standa og utgafu , . ,,
» & . i lega n Iþnhyrningamælingum 1
a sins ögberg og Heims- einhverjum vissum skilningi og
kringluferafstaðmeð,eruskráð|Árni gat sýnt fram á> að beinni
á öðrum stað. Þeir eru ungiri^ en gú> er tíðkaðist t d við
menta menn, hugrakkir, og góðirjað mæla leiðir ^ & ;fiskimiðin.
íslendingar, er yfir meira þoli og Þ farið var að grenslast eftir
áræði búa, en kynslóðin sem lesa1, , - , r- *
, , , , , , iþessu, kom upp ur kafinu, að
a íslenzku bloðin a komandi x . , _ , , ,
.Ami haföi verið með landmæl-
nokkrum arum. . .. r , r . ,
, , , „ . | íngamonnum fyrst eftir komuna
Osk þessa siðasta blaðs Heims ^ n « A ,
, _ | til Pomt Roberts. Gróf hann sig
kringlu i hinu fyrra formi ut af; .* , , , . , . °
. . . / _ , 'Svo mður 1 verkefm þeirra, að
fyrir sig er su til fornra les-i, ,
, . 1 hann naði þessum arangri, og
enda sinna, að þeir geti ekki gert' _ , . “
, . , r 6 _ , ,,6 , mest með lestri. Hann hefir srð-
henm neitt betra, en að halda a- . , . , „
an hlaðið um sig skjaldborg af
fram stuðningi sínum við hið
sameinaða blað.
Með þökkum fyrir mörg hlý
orð og fjármunalegan stuðning.
FRÓÐLEG SKRIF
bókum, sem hafa aðallega verið
skóli hans. Sé eitthvað torskilið
hjá mér um stærðfræðina bið eg
lesarann að athuga áðurnefnda
grein í Eimreiðinni 1939 bls. 213.
jog skýringar þær, sem þar eru
í hvert sinni sem grein hefir ,<birtar.
komið út í Heimskringlu eftirj Næstu grein eftir Árna sá eg
Árna S. Mýrdal, hafa menn kom-( einnig í Eimreiðinni 1950, og
iÖ til mín og spurt um hver greinivar hún minningar frá Nýja-ís-
arhöfundurinn væri. j landi og öðrum stöðum, er hann
Höfundarins er að vísu víða bjó fyrst á hér vestra.
minst, t.d. í Eimreiðinni 1939 ogj Út í þá grein skal ekki langt
1950, og í Almanaki O. S. T. 1925. farið. Eg hafði einu sinni hugsað
Skal til þess fyrst og fremst ■ með mér, að sú grein ætti að end
vísa þeim, er í heimildir þær ná.'urprentast hér vestra, þar sem
Hinum, sem ekki hafa þær, skal hún gerðist og ekki sízt vegna
i stuttu máli svara þessu: j ummæla höfundar um bóluna því
Árni S. Mýrdal er fæddur að sálrænna höfum vér ekkert séð
Giljum í Mýrdal í Vestur Skaptajskrifað um það efni hér vestra.
melssýslu 7. október 1872. Er' Það sem til þess leiddi, að
hann því nú að verða 87 ára ájÁrni fór að skrifa í Heims-
næsta afmæli sínu. Til Canada kringlu, mun hafa verið gagn-
kemur ihann fjögra ára gamall rýni, sem hafin var á hendur
1876 með foreldrum sínum, er j þjóðvinafélags Almanakinu af
setjast að í Nýja-íslandi. Voru
þau þar óheillaárið, er bólan geis-
aði og mistu þar tvær dætur sín-
ar á bamsaldri úr bólunni. Árni
sýktist einnig, en lifði það af.
Árið 1880, er flutt til Dakota,
er þá var ekki í ríkja tölu komið
en 1894 til Point Roberts, þar
Almanaks útgefendum hér vegna
rugls í dagatalinu um einn ís-
lenzkan tyllidag. Árni var ekki
lengi að sjá, a ðhér var um fljót-
færni að ræða og almanakshöf-
undarnir hér gleymdu að taka
svonefnda “pakta” með í reikn-
inginn, og villa þeirra stafaði af
því. Tíminn í þjóðvinafélags al-
manakinu var því réttur, sem að
líkum lét.
Að beiðni ritstjóra Hkr. fór
Árni úr þessu að senda henni
greinar. Hann var tregur að reyna
það en vildi æfa sig í íslenzku,
kvað sér hafa verið enskan orð-
in eins töm 10 ára gömlum og
j innfæddum. En eins og menn
i hafa þegar séð, verður Árna eng-
in skataskuld úr því, að finna ís-
lenzt orð yfir hvað eina er hann
skrifar, og er það sem hann skrif
ar þó aldrei léttmeti að hugsun.
Hann kafar í efninu vanalega þar
til hann nær í eitthvað frumlegt
og nýstarlegt um það. Kveður
svo oft mikið að þessu, að t. d.
greinar hans í Heimskringlu
væru oft miklu líklegri til að
vera skrifaðar af sérfræðingum,
en réttum og sléttum frétta eða
bréfritara. Má þar benda á eina
af síðustu greinum hans um “hor-
mónurnar og starf þeirra, er
hann iþýddi að vísu, en sem ekki
verða skrifaðar af öðrum en
þeim, er mikinn skilning hafa á
efninu.
Það liggur mikið eftir íslenzka
aliþýðumenn skrifað af allskonar
fróðleik. Sumt af því sem við
eigum bezt til í fórum vorum af
bókmentfróðdeik, hefir af þeim
verið skrifað. Stundum vill og til
að þeir hafi farið fram úr skóla-
gengnu mönnunum, eins og Sig-
urður heitinn Kristófer Péturs-
son gerði, er hann reit “Hrynj-
andi íslenzkrar tungu”, sem vís-
indalegt afrek má heita og ein
af stoðum íslenzkrar tungu.
Og það er svo fyrir að þakka, að
margt af því sem alþýðumenn
hér skrifa, er með því fróðlegra
sem fyrir sjónir manna hefir kom
ið. Ahugi fyrir fróðleiik, virðist
íslendingum í blóð borinn, hvar
sem eru.
Nú er æðimikið farið að kvarta
undan því, að íslenzk ljóðagerð
sé að tapa sér. Og það er ekki
vegna rímleysisins eingöngu, þó
slæmt sé, heldur vegna þess, eins
og einn höfundur segir, “að dýpt
hugsana er horfin og efnið lítið.
Ein bókin rekur aðra. Eg spyr,
er nokkuð á þessu að græða?”
Þessu er alveg eins varið með ó-
bundið mál. Það verður eitthvað
fróðlegt að finnast í því flóði,
ef athygli manna á að ná, eins
og skrif Áma gera og væri af
íslendingum eystra og vestra
sæmd að viðurkenna frekar, en
orðið er.
En við þetta verður nú að sitja,
þó ekki sé hálf sögð sagan, af
þessum stórgáfaða vestur-ís-
lenzka fróðleiksmanni. Heims-
kringla þakkar honum aðstoð
veitta og óskar honum sæluríks
æfikvölds. —S.E.
HEEMSKRINGLA 73 ÁRA
VIÐ ENDURSKÍRNINA
Við sameiningu Heimskringlu
og Lögbergs, er Heimskringla
nærri 73 ára (skortir 5 blöð í ár-
ið).
Sá er þetta ritar hefir verið
34 ár ritstjóri hennar og á nú ei
við að bætast.
Nú er útkoma hennar er breytt,
vil eg taka tækifærið að þakka
lesendum hennar fyrir margvís-
lega aðstoð og vinsemd sýnda
bæði blaðinu og mér. Ennfremur
samvinnunna milli mín og útgef
enda, prentara, og annars starfs-
fólks fyrrum og nú.
Auk ritstjórnarinnar hefi eg
eitt ár verið útgefandi blaðsins,
með Jóni heitnum Tómassyni,
1923—24, það var á skuldatím-
um blaðsins og gaf því dálítið
ráðrúm, að standa af þann
strauminn.
Síðustu árin hefi eg og haft
ýmsa aðra umsjón blaðsins með
ritstjórninni, ásamt bókhaldara
þess, norskri stúlku, M. Stor-
sater að nafni, er bæði hefir
sýnt hæfni og trúmensku við
starf sitt. Veit eg vel, að starf
mitt hefir ekki verið eins full-
komið og vera skyldi, en vilja og
löngun til að gera blaðið svo úr
garði, að eitthvert gagn væri að
því, hefir mig ekki skort.
Eg veit að öllum hefir ekki
geðjast alt í blaðinu. En maður
á þó í fórum sínum dóma, er
sýna, að innan um hafi eitt og
annað nýtilegt slæðst. Birti eg
tvö bréf því til sönnunnar:
Bessastöðum 14. sept., 1950
Kæri Stefán:—
Eg má til þess að þakka þér
fyrir hátíðarblaðið af Kringl-
unni þinni frá 2. ág. 1950. Grein-
ar eins og t.d. Minningar þínar
frá árinu .1946, og um þjóðhátíð-
ir, hefi eg lesið með ánægju auk
margra annara í blaðinu.
Þið berið hátt merki íslands
fyrir vestan.
Með alúðar kveðju og beztu
óskum frá konunni og mér.
Þinn einl.,
Sveinn Björnsson,
(forseti)
Minningarnar sem hér er átt
við var ræða flutt í Friðargarð-
inum á íslendingadeginum í
Blaine 1950 og fjallaði um heim-
boðið til íslands 1946.
Annað bréf fer um þá ræðu
þessum orðum:
Anacortes, 10. okt. 1950
Kæri ritstjóri Hkr.:
Eg þakka ræðuna á íslend-
ingadeginum. Eg hefi ekki lengi
orðið var, jafnvel á minningadög-
unum slíkrar hlýju til ættjarðar-
innar sem í hverju orði í henni
lýsir af frá upphafi ræðunnar til
enda.
Þin einl.,
Margret Benediktsson
Heimskringla bjargaðist vel
efnalega á síðasta ári, sem hún
var gefin út, sem hálfsmánaðar
iblað. Það aflaði og kaupendum
lægra áskriftargjald. Um skeið
hélt eg að það yrðu framtíðartil-
raunirnar að halda hér úti blaði
og jafnvel tveimur. En fram úr
því hefir nú öðru vísi ráðist.
Einji mann ber hér að nefna,
sem óheyrilegt starf hefir unnið
að útkomu Heimskringlu síðari
árin, með greinum og fréttum,
skrifuðum í blaðið og hefir hinn
'bolli ráögjafi þess verið. Það er
séra Philip M. Pétursson. Blað-
ið er við hann í mikilli ógoldinni
þakklætis skuld.
Enfremur vil eg þakka Davíð
Björnssyni fyrir eftirlit á út-
komu þriggja blaða meðan eg var
í lamasessi á sjúkrahúsi. Á spít-
ala hafði eg aldrei legið fyrri á
æfinni, sem þó er orðinn 78 ár.
Þó vel færi um mig, og læknir
minn kunnur ljúlingur, fanst mér
þar inni alt vélrænt og einræðis-
sinnað eins og læknum er brugð-
ið um.
En í svona dúr er ekki til
neins að halda áfram. Það veit
enginn hvort sem er sína æfina
fyr en öll er. —S. E.
EATONS
Extends Congratulations
to the Icelandic People
of Canada
May your 70th anniversary
celebrations this summer be
attended by every success . . .
and may you continue to add
to the lustre of Canadian
history in the years to come
as in the glorious past.
EATON'S of CANADA