Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 28.09.1889, Blaðsíða 2

2
komist strax í hendur rétts málsaðila, ráð-
herrans í Höfn, en að pau flækist frá
Pilatus til Heródesar.
Á skipun dómsvaldsins gerir frumvarpið
alls enga broytingu; pað verður jafn dansk-
iu’ á pví kollurinn eptir sem áður.
Og ekki batnar, er til framkvæmdar-
valdsins kemur. í (i. gr. frumvarpsins er
að vísu ákveðið, að konungur „geti látið
jarlinn í nafni sínu og umboði framkvæma
æðsta vald í hinum sérstöku málefnum
landsins“*, en liver er tryggingin fyrirpví,
að svo verði? Getur eigi konungur í líkan
máta falið landshöfðingja að „framkvæma
æðsta vald“ eptir 2. gr. hinnar núgildandi
stjórnarskrár ? Og pó hefir liann látið pað
ógert,
J>ér „samkomulagsmennirnir“ huggið yð-
ur við pað,. að 7. gr. frumvarpsins kveði
svo á, að ráðgjafarnir innlendu eigi að
liafa á hendi stjórnarstörfin innunlands,
pvi að af peim ákvæðum pykir yður leiða,
að „jarlinn hljóti að hafa á hendi fram-
kvæmdarvaldið, nema par sem sé skýrt tek-
ið fram, að annað megi vera“ sbr. nefnd-
arálitið.
En petta er fjarskalega fátældeg huggun;
eins og landshöfðingi nú hefir fullnaðar-
vald í ýmsum málum, sbr. erindisbréf 22.
febr. 1875, svo má og ætla, að stjórniu í
Danmörku geri eigi jarlinum og innlendu
ráðherrunum peim raun lægra undir höfði,
að hún lofi peim eigi að leika sér við fá-
tækramálin t. a. m.; og pau ákvæði 7. gr,,
að „ráðgjafarnir liafi á hendi stjórnarstörf-
in innanlands“, geta auðvitað eigi átt við
önnur stjórnarstörf en pau, er konungur
sainkvæmt 6. gr. hefir falið peirn að fram-
jcvæma í nafni sínu og umboði, hvort sem
pau verða mörg eða fá,
|>að er pá sýnt, að h'iggjafarvald, dóms-
vald og framkvæmdarvald, verður allt sain-
jin meira .og minna danskt eptir pessu efri-
deildar frumvarpi, sem pér „samkomulags-
mennirnir“ lútið í auðmýkt andans.
011 sérstakleg löggjafarmál íslands og
aðrar áríðandi stjörnarathafnir verða rædd-
*) Að undanteknum embættaveitingum,
náðunarvaldi og leyfisveitingum.
J> J Ó Ð VIL .JINIST.
ar og ráðnar í ríkisráði Dana, alveg eins
og nú.
Og hvað er pá unnið ?
Eru pað elcki einmitt afskipti pess góða
ríkisráðs í Danmörku, sem vér lslendingar
viljum vera lausir við ?
Eru pað ekki einmitt pessi afskipti, sem
mesta hafa gremju vakið í öllum hugsandi
íslenzkum hjörtum, með pví að danskir ráð-
lierrar, eins og eðlilegt er, draga taum
danskra hagsmuna í öllum peim efnum, er
Islands hagnaður er öndverður hag Dan-
merlcur ?
Og pér „samkomulagsmennirnir“ gerið
yður að góðu, að eptirskilja petta prætu-
epli. —
Með öðrum orðum, innlenda stjórnin,
sem pér ætlið að gera yður að góðu, hún
er „humbug“, vægilega talað; og „mála-
miðlunin“ yðar svo nefnda, hún er í raun
og veru, hvað petta atriði snertir, u p p-
g j ö f á p e i r í' i a ð a 1 k r ö f u í s 1 e n d-
i n g a , a ð s t j ó r n i n s é j o n 1 e n d.
SYONA EE HEIMUEINN.
í 66. nr. „ísafoldar“ p. á. eru kosn-
ingarbærar konur í Eeykjavik hvattar til
að neyta rækilega kosningarréttar síns við
prestakosniiiguna í Eeykjavík, til pess að
sýna, að pær séu eigi álnigalausar um rétt-
indi sín, og jafnframt er pað látið í veðri
vaka, að pingið muni pá verða íúsara á,
að auka réttindi peirro.
Konurnar í Keykjavík svöruðu pessu með
slíkum áhuga á prestakosnirigunní, að karl-
mennirnir inega skammast sín fyrir deyfð-
ina og áhugaleysið, seni peir sýndu í sam-
anburði við pær,
En hvað kemur svo?
f>að er ekki nóg með pað, að „pingmað-
urinn“, sem hvatti svo digurinannlega í
„ísafold“, forsömar að hreifa' kvennfrelsis-
málinu á pihgi, heldur fá konurnar hnútur
í ,.Fjallkonunni“, og peim er að ástæðu-
lausu brugðið um ósjálfstæði, pó að pær
muni flestar, ef ekki allar, hafa kosið af
meiri sannfæringu, en sunjar karlmanna-
hræðurnar,
En petta er vaninn, að skamma og at-
yrða kvennpjóðina, hvernig sem hún breytir.
Svona er heimurinn.
Nr. 1.
B Ó K A F E E 0 N I R.
—o—o—
T í m a r i t u m u p p e 1 d i og m e n n t a-
mál. Utgefendur: Jóhannes Sigfússon,
Jón J>órarinsson, Oginundur Sigurðsson.
Annað ár. Eeykjavík. 1889. 116 bls. 8vo.
I tímaritinu eru pessar greinar:
I. Um stafsetningu. Fyrirlostur,
fluttur í „hinu íslenzka kennaraféla,gi“ af
Birni Magnússyni Ólsen. Líkt og Fjölnis-
nienn (Konráð Gíslason sérstaklega) fóru
fram á, vill höf. umsteypa stafsetningunni
í íslenzlui og færa hana sem næst fram-
burði; vill hann útrýma stöfunum y og ý,
*en rita hvívetna i og í; 55 vill hann einn-
ig gera úthega, en rita alstaðar s, par sem
nú er /. Tvöfaldan samhljóðanda vill hann
; aldrei rita á undan öðrum samhljóðanda,
nema tvöfaldi samhljóðandinn heyrist glöggt
| í framburði; hann ritar pannig t, a. m.
! brendi í stað brenndi, enapturvill hann
rita t. d, fnllra, af pví að tvöfaldi sam-
hljóðandinn heyrist par glöggt. A undau
t vill höf. allstaðar rita f, en eigi p t. d.
oft í staðinn fyrir opt o. s. frv,
Höf. fylgir sjálfur pessum réttritunar*
reglum, en litlar líkur eru til pess, að pær
verði aliuennar, meðan íslenzku-kennarinn
við lærða skólann eigi aðhyllist pær, Ef
fylgt væri réttritunarregluin höfundaiiiis,
myndi, eins og hann sýnir frajn á, sparast
mikill thni, og niörgmn hneixlunum í mál-
fræðislegu tílliti niyndi verða útrýmt.
II. Bræðrahúsið í Keutlingen
eptir Emilie Minet, pýtt af Jóhannesi
Sigfússyni, er frásaga um lífsstarf Werner
prests, sem sjálfur hefir komið fótum und-
ír ýmsar mjög parflegar uppeldisstolnanir
fyi’ir munaðarlaus og umkomulitil börn;
hhfa stofnanir pessar mikið orð á sér uiu
allt |>ýzkaland ; Werner prestur lætur hvert
fósturbarn sitt, stúlkur sein pilta, læra ein-
hverja' iðn, og eigi fara frá sér, fyr en pau
eru sjálfhjarga, og viss að komast áfram í
lítínu.
III. Um 1 njj d a fr æ ð i s k e nn s ] u al-
pýðu eptir Ögmund Sigurðsson,
Hiif. er móthverfur liijini andlausu upp-
talniugatuggu bæja, úa, fjalla, íjarða o. s,
frv., sem um of tíðkast í skólum, og som
líðui' úr nrinni nemendanna óðar en varir;
leggur hami aðaláherzluna á, að börnununi
sé gert vel skijjanlegt pað, sém pauneina;
jafnhliða bóklegu kennslunni vili hann pví
stöðugt láta ganga skýringar kennarans, en
ekki að peir eingöngu „hlýði yflr“, eins og
algengast er. Eyrst af öllu er pað áfíð-
andi, að nemendur fái glögga hugmynd um
pað, sein optast ber fyj'ir augu; viti t. d.
hvað veðurbreytingum veídur, hið algeng-
asta uin lögun jarðar, hæða hlutföll, slfipt-
ingar tímans og hvað peim veldur o, s.frv.
Kitgjörðiji liefir yflr liöfuð að tala marg*
ar mjög mikilvægur bendingar fyrir barna*
kejinendur að gevina.
Auk ritgjörða peirra, sein nú hnfa tald»