Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.01.1890, Blaðsíða 1

V iðankalblað
við „|yóðviljaniiu 4. ár, nr. í).
ísafirðf^ föstudaginn 24. janúar 1890.
O P IÐ B lt É P
um-
S rJ' J Ó B. N A lt S K R Á Jt M Á L IÐ.
Frá málatiutningsmanni Páli Briein
til sýsluinanris Skúla Tlioroddsens.
11.
Ej; lieft nú fengið niðurlagið af bréft
þínu ; talar þú þar um, að ólncfa sé, að
í'cda landsyftrdóininuin að dæina uin brot
ráðgjafanna, þvi að stjórnvaldir dómarar
liljúti að vera lilutdrregir og drema ráðgjöf*
unum í vil, Fyrir því heimtar þú, að fá
þingkjörinn eða þjóðkjörihn dómstól, sem
þú reyndar gefur í skyn, að verði einnig
lilutdrregur, en það á að vera móti ráð>
gjöfunum. En þú spyrð: ,,er það ekki af-
farasrella, að einn lfði fyrir alla, en allir
liði fyrir einn“.
J>að er eins og þér finnist það ómögu-
legt, að fá réttláta dómara', það er eins
og þér finnist. að dómararnir munl hvorki
skcvta um orð né eiða, réttlreti nc sann-
leika*). þetta finnst mér mjög undarleg
skoðun og injög ranglátt gagnvart lands-
mönnum.
Landsyftrdömararnir eru, eptir að þeir
eru skipaðir í embretti sín, alveg nháðir
stjórninni, en með því er aðalatriðið fengið,
og eg get ekki séð, að það liafi við fulí
rök að styðjast, að heimta meira, en að-
dómararnir séu eiðsvarnir rnenn nieð bezta
vitnisburði í löguin og óháðir stjórninni.
þ>ú vitnar til erlendra þjóða, og virðist
inér það benda á, að þú setlir að í öðrum
lönduin sé sá dómstóll að jafnaði þjóðkjör*
inn, sem dæmir uin brot ráðgjafanna**,
*) Orð Sk. Th. cru órangfærð þessi: i
„En að retla sér, að fá sakfellt ráð-
herrana fyrir stjórnvöldum dómurum,
sem má ske eiga hinum ákærðu upp-
he.fð sina að þakka, það mun í fram-
kvæmdinni reynast barnaskapur, nema
svo ótvíræð lagabrot sé um að tefia,
að enginn sé undanfærsluvegur11, sbr.
„þjóðviljinn" 4. 2.
llitstj.
**) Orð Sk. Th. eru órangfærð þessi:
„Eða á eg að trúa þvf, að föst reynsla
ýmsra erlendra þjóða liafi farið svo
algerlega fyrir ofan garð eða neðan,
að þér ‘samkomulagsmennirnir' ekki
hafið heyrt þess getið, hvaða traust
borgararnir alloptast oiga að sækja til
en þetta er engnn veginn svo, o; til þess |
að sanna mál ínitt vil eg nefna hin helztu j
lönd í Norðurálfu, þar sem er þingbundin I
konungsstjórn, og nthuga, llVernig slikir >
dómstólar eru þar skipaðir.
t Svíariki er það ríkisdómurinn, sem
dremir brot ráðgjafannn, og er hann skip-
aður eintömum embættismönnum, er kon- |
ungur hefir veitt embrettin. Sjá stjórnar* |
lög Svía 6. júní 1809. 102. og 106. gr,— j
f Hollandi dremir þossi mál hreztiróttur
rikisins, en dóinendur í honum eru skipað-
ir af konungi, sjá grundvallarlög Hollands
14. okt. 1848, 159. gr. — í Belgiu dæm*
ir þessi mál dómstóll, sem skipaður er af
konungi, til að dreina uin dóina hinna Iregri
d'íinstóla (Rass&tionsdómur), sjá stjórnar-
liig Bolgíu 7. febr. 1831, 90. gr. sbr. 95.
og 99.gr. — I Prússlandi dremirþessi
mál rikisrétturinn í Leipzig, sem er æðsti
dómstóll þýzkalands, og eru dómendur í
honum skipaðir af keisaranum, sjá stjórn-
arlög 31. jan. 1850, 61. gr., sbr. ríkislög
27, janúar 1877. —* Á Engíandi, Fng-
verjalandi og ítaliu drema efri mát-
stofurnar um brot ráðgjafanna, en þess
ber vel að greta. að i þessum efri málstof-
um sitja ekki þjóðkjörnir inenn. Á Eng- |
landi eiga þar að eins sæti aðalsmenn,
biskitpar og prinsar og sama er að segja
nm efri málstofuna (Magnatastofuna) á
Ungverjalandi, sjá stjórnarlög Ungverja
1847 —1848, III. 34. gr. sbr. stjórnarlög
1885. 1.—5. gr. En á Italiu eiga að eins
sæti í efri málstofunni prinsar af konungs-
rettinni og menn kjornir af konungi æfi*
langt.
f ölluni þessunt löndum er þannig ekki
einn einasti ntaður þjóðkjörinn, sem getur
sctið í dómi þeim, er dremir uin brot r ið-
gjafanna, en SVo má nefna Austurríki,
Danmörku og Noreg. og er nokkur
htuti dómenda í þeirra dómum þjóðkjör-
inn, en þetta á sér alls ekki stað ttm allan
dótninn. I Austurríki dæmir þossi ntál
ríkisdómurinn, er helntingur hans kosinn af
fulltrúaþinginu, en hinn helmingurinn er
kosinn af efri málstofunni (herra-stofunni),
en í ltenni á ekki sæti einn einasti þjóð-
dómstólanna (o: föstu dómstðlanna) i
pólitiskum málum“. Sbr. „J>jóðviljirtn“
1. c. G-rein Sk. Th. minnist ekki einu
orði á skipun ríkisdóma í öðrttin lönd-
urn, svo að ummæli hr. P. Br. þar að
lútandi eru gripin úr lausu lopti.
liitstj.
kjörinn ínaður. Sjá lög 25. júlí 1S67, 16.
gr. sbr, lög 21. des. 1867 og lög 2. april
1873, og vet'ður þvi enginn ráðgjafi dæmd-
ur sekur, ef dómendur efri málstofunuar
ent allir með lionuin. I Daninörku et'
lielmingtir i rikisd inti, kosinu af landsþing*
inu, en hinn heliningurinn er hresturéttar-
dómendur. Eu í landsþinginu ráða liregri
menn öllu. t Noregi er aptur á nióti
meiri hluti rikisdóinsins þjóðkjörinn.
Að Noregi undanskildum eru þaunig rík-
isdómar i lielztu löndum Norðurálfunnar
svo langt frá þvi að vera þjöðkjórnir eða
þingkjörnir, að í ftestum þeirra eiga ekki
sreti neinir þjóðkjörnir ntenn, og víða er
dómsvaldið í stjórnannálum falið óháðunt
stjórnvöldum mönnunt,
En með því að þesstt er þannig varið,
þá vreri vert að athjiga, hvort það sé lik- L
legt, að Islendingar geti fengið framgengt
þeirri kröfu, að dómur sá, er dremdi unt
brot ráðgjafanna, verði þjóðkjörinn, og
hvort Islendingar geti eigi unað við sama,
sem voldugar og auðugar þjóðir í Norð-
urálfu ltafa og una vel við ; og þó að þú
viljir vitna til Danmerkur, þá get eg vitn-
að til |>ýzkalands. Ekki er ríkisrétturinn
þar verkfreri í hendi Bismarcks og var tal-
að um það í blöðunura hér í fyrra.
J>á er eitt atriði eptir, og það er tilvís-
unin til stöðulaganna 2. jan. 1871; segir
þú, að með þessu sé seldur réttur vor til
sjálfsforrreðis, I stjórnarskrárfrumvarpinu
er sagt í 2. gt\; „Hin sérstaklegu málefni
lanclsins eru þessi, svo sem segir í lögum
um ltina stjórnarlegu stilðu íslands í ríkimi
2. jan. 1871, 3. gr.“ J>etta er svo rétt,
sein orðið getur, því að ltvað sem hver
segir, þá verður það aldrei út skafið, að
ltin sérstaklegu málefni vor eru talin upp
í stöðulögunum. En er þá hver maður
búinn að ofurselja rétt Islands, sem segir
slíkt? Ef svo Væri, þá hygg eg fáa vera,
sem ekki eru unclir sömu syndina seldir og
þeir þingmenn, sem samþykkja þessa grein
á þingi. En þú bætir ’ því við, að með
þessari tilvísun sé „erlendu löggjafarvaldi
lögheimilað, að hata í frammi hverja þá
óhæfu, er þvt þóknast“. En að mínu áliti
er þessu atriði svo varið, að þar sem kon-
ungnrinn, sem er annar aðili löggjafarvalds-
ins danska, vinnur eið að stjórnarskránni,
þá er jafnlítil ástæða til að hugsa slíkt,
eins og það et' ástæðulaust að segja. að
fulltrúar Dana myndu fara að hafa óhæfu
í frammi við oss, og eg breti því við, að,
ef á að fara að korna með þessar grýlur,