Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 24.01.1890, Blaðsíða 2

2
VIÐAUKABLAÐ við „Í>jó3vi]jann“ 4. ár, nr. 9.
pá má alveg eins fara að víla út af ])ví,
að vér höfum eigi herlið til að verja oss
fyrir ræningjum o. s. frv.
í síðari hlutum bréfs þins finn eg ekki
neinar ástæður. heldur mest hugleiðingar
um, að ekki sé kominn tími til að hafa
neitt samkomulag við hina konungkjörnu í
þessu máli. En hvenær kemur sá hent-
ugi tími, til að hrinda stjórnarmálinu áfrain?
Hefir það ekki að jafnaði verið sá hentugi
tími, sem margir hafa strandað á? f>ú
ert nú að benda á ástandið í Danmörku
og segir: „Meðan rússneska aldan ómar
sem hæst í Danmörku, og litlar líkur eru
til þess að neítt verulegt vinnist11. En í
fyrra sagðir pú á þingvaílafundinum : „En
hvað lengi eigum vér að bíða hins hentuga
tíma? Ástandið í Danmörku er oss alveg
óviðkomandi, pví vér keppum eingöngu ept-
ir að ráða vorum eigin málum“ (þingvalla-
fundartíðindi 1888 bls. 9).
J>ar að auki eru i öllu bréfi pinu megn-
ar ásakanir um, að vér, sem höldum fram
frumvarpinu frá í suinar, geruin pað af
lítilmennsku og fákænsku. það er auðvit-
að hægur vandi, að senda pessar ásakanir
til baka, en pað er bezt að láta slíki vera,
pví að pað eru, hvort sem er. aðrir, sem
eiga að meta málstað vorn, og pegar peir
eiga að finna sannleikann, hygg eg, að
stóryrðin verði létt á metunum.
Reykjavík, 30. nóvember 1889.
SVAE TIL PÁLS BRIEM.
II.
Eg hefi nú kynnt mér síðara bréf pitt,
og ætla að svara pví nokkrum orðum.
Allar laga-upptalningarnar, og upplýs-
ingar pær, er pú gefur um fyrirkoinulag
ríkisdóma í flestum Norðurálfuunar lönd-
um, met eg mikils.
En pó er mér spurn: Hvað koma allar
þessar upptalningar og innvitnanir stjórn-
arskrármáli voru við?
í bréfi pínu liggur pað svar, að lítil séu
líkindi til, að íslendingar fái pjóðkjörinn
dóm, par eð Hollendingar, Ungverjar,
Belgir o. fl. o. fl. ekki skipi dóma sína á
pá leið.
Eg sé, að pessi sönnun hefir orðið pung
á metuin í pínum augum, par sem pú
liennar vegna hefir hoifið frá pvi, er pú
fylgdir fast l'rarn, bæði á alpingi 1887, og
allan fyrri part alpingistimans síðast liðið
sumar, að liafa dóminn pjóðkjörinnl,<.
*) I fyrri bréfum mínuni kenuir pað ekki
ljóslega fram, að eg kalla dóiiiinn ping-
kjörinn eða pj<'■ ðkjörinn, pegar meiri
hluti hans er svo skipaður, og pó að
honura á annan hátt sé tryggð nauð-
I í mínum augum er pó sönnun pessi lengra
sótt en svo, að eg skilji orsakasambandið.
Aptur á móti undrar mig pað mjög, að
pú gerist nú enn apturhaldssamari, en
danska stjórnin sjálf.
I stjórnarskipunarlagafrumvarpi pví, er
alpingi sampykkti 1885, var svo fyrir mælt,
að pjóðkjörinn dómur dæmdi um brot ráð-
herranna ; en ekki fann stjórnin sanit eina
ögn að pessu í auglýsingu 2. nóv. 1885,
og mun par pó hafa verið tínt til pað,
sem tínandi pótti, mót stjórnbótakröfum
fslendinga. Ef stjórnin á annað borð léti
leiðast til að verða við óskum vorum ura
innlenda stjórn, pá er og ekki gott að sjá,
hvað henni gæti gengið til, að meina oss
að haga ábyrgðarákvæðunum, eins og oss
sjálfuin sýndist bezt fara; slíkt gæti að
eins verið í págu innlendra höfðingja t. d.
hinna konungkjiirnu, sem óefað yrðu Is-
lands fyrstu innlendu ráðherrar.
Eg hygg pví, að oss beri að bera pað
traust til stjórnar vorrar, að pegar hún
loks lætur sannfærast um pörf vora á inn-
lendri stjórn, pá muni hún fremur vilja
gera heilt verk en hálft, fremur vilja veita
oss góða en gagnlitla endurskoðun.
Annars get eg eigi leitt hjá mér, að
benda pér á, hvort pað muni ekki valtur
vegur í stjórnarskrármáli Islands, að breyta
til aptur og aptur eptir einberum líkum
og getgátum um ópekktan vilja stjórnar-
innar ?
Gfetur ekki srx gata leitt allt annað, en
Islands parfir heimta?
þá er að snúa að pví, er pér pykir pað
„mjög ranglátt gagnvart landsmönnum11,
er eg kýs fremur, að pjóðkjörinn, en stjórn-
valinn dómur dæini um brot ráðherranna.
Ranglátt gagnvart pjóðinni getur pað pó
aldrei álifizt, að vilja sjá rétti liennar sem
bezt borgið. og pví pykist eg vita, að pú
hafir ætlað að segja, að eg væri ósann-
gjarn við yfirdóminn.
En —, eins og eg -tók fram í bréfl mínu
til pín —, pá parf reyndar ekki hlutdrægni
til að dreifa, til pess að gera yfirdóminn
einan saman óákjósanlegan ráðiierradóm i
„dissentiunt docti — falluntur juris periti“;
lögfræðingarnir hafa apt nauða ólikar skoð-
anir um alveg sömu lagagreinina, og kom-
ur pá engi hlutdrægni til, pó að liver dæini
eptir sinni sannfæi jngu og sinum skilningi;
synleg lögfræðisleg pekking, svo sem
var með landsdóminn eptir stjórnar-
skrárfrumvörpum pingsins.
en heldurðu ekki, að sumir riíðiierrarnir
geti verið svo gerðir, að ota peim inn í
yfiidominn raðherradóminn — öðrura
freniur, sein sörau hafa skoðanirnar og
sjálfir peir?
Finnist pér pað óhugsandi. pá ertu meiri
„optimisti“ en eg.
Og pö að eg hafi eitthvað lauslega vik-
ið í pá átt, að ekki væru óhugsandí peír
yfirdómendur, er létu t. d. vinfengi eða
vorkunnsemi leiða sig vel mikið, samkvremt
reglunni „in dubio pro reo“, ef lagaákvæð-
in vxeru ekki sem glöggust, pá get eg ó-
mögulega látið mér svo, sem mér hafi orð-
íð stór óhæfa. „f>jófabæn“ fiiður míns
sxlluga: „Sjáðu pingkæn príeining“ hefði
tæplega verið tekið eins vel hjá almenn-
ingi, ef almenningsálitið hefði jafnan borið
einskorðað traust til óhlutdrægni yfirdóms-
ins.
Annars parf eg ekkí að fara frekar út
í yfirburði pjóðkjörins dóms gagnvart pér.
pví að sé pað „undarleg raugsleitni“ af
raér, að telja liann heppilegri en stjórn-
valinn dómstól, hvað var pað pá af pér,
er pú greiddir atkvæði með annari eins
rangsleitni l>æði á alpingi 1887 og fyrri
part alpingis 1889?
f>á kem eg að „uppgjöfinni nr. 3“ í
„málainiðlunar“-baslinu, eða ummælum pin-
um um stöðulögin 2. jan. 1871, og pýkir
mér vænt um, að pú kanuast pó við, að
raeð „málamiðluninni“ sé ríkispingi Dana
seldur háls- og handar-réttur yfir alpingi
og allri íslenzkri löggjöf.
Að pú hefir uppgötvað pað í sumar. að
barátta Jóns sál. Sigurðssonar — og sjálfs
pín til skainms tíma — gegn gildi stöðu-
laganna hafi í rauninni aldrei verið annað
en óskynsainleg glíma við auðvirðilegt
„grýlu“tetur, pykir mér aptur á inóti mesta
meistarastykki í pingmannlegri „logik“, pví
að pú byggir petta á pví, að af pví að
konungur vinni eið að stjórnarskránni —
sora viðurkepnir, að hún hafi eigi tilveru-
heirafld lengnr ep löggjafarvalcjinn flapsk^
sýnist — pá geti konungur ekkert tillit
tekið til vilja löggjafarvalclsins clanska!
Annars get eg gjarna játað pað með pér,
að nú senx sfendur liafi petta a(riði ekki
verulega praktiska pýðingu ; en vér verðuin
að afhuga, að vór vimrara hér ejnnlg fyrix’
eptirkomendurna, og megum pví ekki gefaupp
rétt vorn, neaia að minnsta kostieitthvað verú-
legt fáistíaðra hönd; setjum svo.—sem ekki
er óhugsandi —, að skipting Danaríkis