Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 25.02.1890, Blaðsíða 2

42
ÞJÓÐVILJINN.
Nr. 11
*
framkvæmt gæti verið fyrir aldamótin næstu,
að minnsta kosti.
Fyrst er að sniia sér að pví, er greitt
getur viðskipti manna á ýmsan máta,
með pvi að fjörugt viðskiptalíf er hvívetna
öflugasti og vísasti frömuður allra sáinnra
pjóðframfara. Hefir séra Jens Pálsson á
Útskálum nýlega í fjörugri og gagnorðri
grein í „Isafold“ sýnt rækilega fram á, í
live herfilegu ásigkomulagi öll sámgöngu-
og viðskipta-mál vor eru, svo að óparfi er
að lýsa pví frekar.
En hvað getum vér gert?
Lang pýðingarmesta og jafnframt til-
tölulega kostnaðarminnsta framfarafyrir-
tækið í peim efnuin er að koma upp m á 1-
práðaneti (telephon) milli ýmsra staða
á landinu; pað parf ekki að eyða orðum
að pví, hve stórkostlega pýðingu pað hefði
fyrir allt viðskiptalíf vort að geta daglega
haft tal af mönnum og fregnir frá fjar-
lægustu ])örtum landsins, í stað pess að
nú gcngur til pess opt og tíðum svo mán-
uðum skiptir til ómetanlegs tjóns fyrir ein-
staka menn og pjóðfélag vort í heild sinni.
Hvað kostnaðinum til pessa fyrirtækis
viðvíkur, getum vér að vísu eigi gjört neina
nákvrema áætlun að p e s s u sinni, en ept-
ir pví er skilvísir menn, sem kunnugir eru
slikum fyrirtækjum í öðrum löndum, liafa
sagt oss, má ætla, að hann yrði alls ekki
fráfælandi, og landinu engan veginn um
megn að leggja málpræði frá Heykjarík til
ísafjarðar, Akureyrar og Austfjarða; en
pegar aðalpræðirnir væru fengnir, má eiga
pað víst, að sýslu- og sveita-nefndir legðu
fram fó, til pess að fá sambnnd við ein-
hvern aðalpráðanna.
J>á er annað aðalatriðið viðskiptalífinu
til eflingar, að efla gufubátsferðir
m o ð f r a m s t r ö n d u m 1 a n d s i n s.
Júngvallafundurinn síðasti leiddi sérstak-
lega athygli pingsins að pcssu framfara-
máli, en ekki verður annað með sanni sagt.
en að pingið liafi tekið pví mjög slaklegn,
og gafst pvi pó gott færi til að sýna rögg
af sér í pví efni, par sem nýstofnað var
félag einmitt í peim tilgangi að koma á
innlendum strandferðum. þinginu gat eigi
verið ókunnugt um, hve sára dauflega liafði
gengið að safna nauðsynlegu hlutafé, prátt
fyrir mikið ötula framgöngu forgöngumann-
anna ; pað sem pingið á 11 i að gera og
g at gert, pegar svona stóð á, var að láta
lándið taka t. d. helining hlutabréfanna,
og styrkja svo fyrirtækið par á ofan með
vissu árlegu tillagi. En hvað skeður? |>að
sargast út — og ekki umtölulaust — lit-
ilfjörlegur árlegur styrkur, og fyrir pessar
bágbornu undirtektir rekur ef til vjjjl að
pví, að petta parfa fyrirtæki lognist út af,
nema forgöngumennirnir, sem óskandi er,
sýni pví meira prek og prautsegju, og
næsta ping sjái betur sóma sinn, en síð-
asta ping. það, sem parf að gera strand-
ferðunum til etíingar, er pað, að lands-
sjóður leggi t. d. fram helming stofnfjár,
til að koma á fót að minnsta kosti prem
gtifubátum til byrjunar, einum fyrir Faxa-
flóa og Yesturland, öðrum fyrir Norðui-
land og priðja fyrir Austfirði. Ferðirnar
í til útlanda yrði pá að láta dönsku gufu-
| skipin gutla við, pó að slæmt sé, enda er
pað opinber leyndardómur, að pingið sér
| eigi fært — prátt fyrir alkunna óánægju
pjóðarinnar með fyrirkomulag og margvisa
háttsemi peirra gufuskipa — að útvega
lundinu gufuskipsferðir til landsins úr ann-
ari átt, af pví að við pví pykir búið, að
danska stjórnin léti landið heldur vera án
alls gufuskipasambands við útlönd, en að
pola, að Danir séu sviptir peirri atvinnu.
STYRKTARS.TÓÐURINN ÍSFIRZKI.
—o—o:o—o—
Samskotin til „styrktarsjóðs handa ekkj-
um og börnum ísfirðinga, erísjó drukkna",
hafa iirið sem loið gengið framar öllum
vonum; frekar 2500 kr. í frjálsum sam-
skotum á einu ári úr einni sýslu, pað er
talandi vottur um lofsverðan almennings
áhuga, ekki sízt pegar litið er til efnahags
og mannfjölda, enda hafa mjög margir,
konur sem karlar, lagzt á eitt. til að vekja
almennings áliugann fyrirtækinu til styrktar.
Eign sjóðsins nemur nú nálægt 3500 kr.,
og pað er nú eitt af ætlunarverkum í liönd
farandi sýslufundar. að semja í sameiningu
við bæjarstjórnina á ísafirði reglur fyrir
sjóð penna, svo að hann geti orðið héraði
voru til sein mestrar blessunar um ókom-
inn tima.
J>að er enginn efi á pvf, að slikur sjóð-
ur sem pessi, er bezt geymdur í söfnun-
arsjóði íslands, pví að par er tryggingin
áreiðanlog fyrir pví, að féð fari eigi for-
giirðum, er ábyrgð landssjóðs er annars
vegar; svo er og ékki, nú sem stendur,
hægt að fá annars staðar hærri vexti, en
i söfnunarsjóðnum.
En pað er ekki nóg að liugsa um að
varðveita pað fé, sem fengið er, heldur
verður og að liafa pað hugfast, að sjúður-
inn parf drjúguin að aukast, svo að hann
með framtiðinni geti orðið héraðinu að
verulegum notuin; pað mun nú sannast á
sjóði pessum sem öðrum, að leiðir verða
langpurfamenn, og er pví vallt að ætla upp
á, að sjóðurinn aukist til muna með sam-
skotnm ; réttast er pví að ákveða svo pegar
í byrjun, að einn fjórði árlegra vaxta skuli
jafnan leggjast við höfuðstólinn. pví að pá
fér sjóðurinn sívaxandi.
Hvað stjórn og vaxtaútlilutun úr sjóðn-
um snertir, á hún sjálfsagt að vera i hönd-
um sýslunefndarinnar og t. d. priggja úr
bæjarstjórninni á Isafirði, og mætti ef
purfa pætti fela amtsráðinu í Yestnramt-
inu, að hafa á hendi eptirlit með pví, að
frumskrá sjóðsins væri eigi brotin.
KAUPFÉLAG ÍSFIRÐINGA.
—o—
Eg hefi áður i blaði pessu stöku sinnum
minnzt á félag vort, og tilraunir pær, er
gerðar hafa veríð, til að koma pvi um koll;
að svo miklu leyti sem slíkar tilraunir lýsa
sér í frjálsri samkeppni, má skoða pær
sem eðlilogar og gleðilegar afleiðingar af
félagsskap vorum; en aptur á móti er pað
vítavert, pegar gripið er til rniður drengi-
legra meðala, eins og aðferðin, sem beita
átti við fiskfarm „Yaagens“, og sem allir
— kaupmenn eigi siður en aðrir — eru
ásáttir uui að fordæma. J*að ætti líka að
inega vænta pess, að hugmyndirnar um
frjálsa verzlun væru orðnar svo ljósar, —
síðan 1854, er vér fengum verzlunarfrelsið
—, að kaupmenn skoði pað eigi sem stór-
vægileg afbrot eða ódæma óknytti, pó að
bændur leitist við að komast að sem hag-
kvæmustum verzlunarkjörum. Hver maður
parf ekki annað, en líta í sinn eigin barm.
til pess að sannfærast um réttmæti slíkrar
viðleitni. En einmitt pví óskiljanlegri er
sú liin kalda undiralda, sem vakin er gegn
félagi voru; nýjasta vo])nið, sem beitt er
gegn félaginu, er pað, að reyna að gera
pá, sem í pess págu vinna, einkum stjörn
og deildarstjóra, sem tortryggilegasta í aug-
um almennings, og er pá ekki sparað að
minnast á ó m a k s 1 a u n i n , pessa feitu
bita, sem allt á að vera unnið fyrirt.
Hvað petta atriði snertir hefir nú tilhög-
unin verið höfð sú, að 3 p. C. af f i s k-
andvirðinu hafa verið látin gnngatil launa
stjórnarnefndinni og deildarfulltrúunum
prettán; hefir sú tilhögun pótt uinsviia-
íuinnst og félaginu kostnaðarminni að öUú