Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.01.1891, Page 2

02
Nr. 16.
Orðið að “níða“ getur pvi engan veginn
átt við þessa lilið málsins.
J>eir liafa og fundið að pví, að ýmsir
lielztu menn landsins sýndu helzt til mikla
Inilfvelgju í landsmálum, að pá virtist vanta
sannfæringu og sérstaklega trú á.sumum
peim málefnum. er peir fram fylgja.
En ætli vér Islendingar höfum eigi einn-
ig í pessu efni ástæðu til að lita í vorn
eigin barm ? Hvernig fór á alpingi síðast?
Höfum vér par eigi skuggsjána nógu lag-
lega ?
J>eir hafa og, til að taka enn eitt dam-
ið, bent á hina hnignandi kirkjurækni á
landi voru.
|>essu svara hirn'r “skynsömustu og sjálf-
stæðustu" í pá átt, að orsakirnar til hnign-
andi kirkjurækni séu einkum, hvernig kirkj-
urnar “séu úr garði gerðar, alstaðar út
um landið ofnlausar og illa byggðai", og
enn fremur “örðugleikinn á pví að halda
uppi viðunanlegum söng í kirkjunum“, og
enn nefna peir, að, “pað hljóti óneitanlega
að hafa ill áhrif á prestskap kennimanna,
Iivernig staða peirra sé í pjóðfélaginu; peir
verði að fást við búskap, til að geta lifað“.
Um petta atriði eitt, um orsakirnar til
hnignandi kirkjurækni, hefir fundurinn hætt
sér út í röksemdaleiðsluna, en hefir tekizt
báglega.
Hver maður sér, að pessar ástæður, sem
héraðsfundurinn til nefnir, eru ekki annað
en rugl; pað er pannig alkunnugt, að kirkj-
ur eru, nú orðið, alinennt miklu betur
byggðar, en pær voru áður t. d. um mið-
bik aldarinnar; kirkjusöngur hefir einnig
tekið stórum bótum. Hvorttveggja petta
ætti pví miklu fremur að hafa' aukið en
minnkað kirkjuræknina.
Sauia er að segja um kjör presta, að
pau hafa miklu fremur batnað en versnað
á seinni árum; brauðin hafa verið gjörð
jafnari en áður var, eptirlaunamáli presta
liefir verið skipað í viðunanlegt horf, og
prestastéttinni tekizt að ná 1 nokkurn styrk
á fjárlögunum til uppbótar fátækum brauð-
um, uppgjafarpresta o. s. frv.
Orsökin til hnignandi kirkjurækni liggur
annars að voru áliti eigi svo mjög í hirðu-
leysi presta -— peir eru margir skyldu-
ræknir og vinna að köllun sinni af alhuga
— heldur liggur hún mest í tiðarandanum,
sem í pessu sem öðru er pað tröll, er
bvorki séra Jón Bjarnason né aðrir fá
yfirstigið; menntun hefir aukizt hjá alpýðu
manna, og par með trúin dofnað á margar
kreddur kirkjunnar, er eigi fá lengur full-
|>JOÐYILJINN.
I nægt trúarpörf manna; orðið “trúðu“
hefir eigi lengur sitt fyrra gildi; mannsihs
rannsakandi andi kastarpví burtu. er hann
eigi getur fellt si'g við, hvað margar presta-
raddir sem endurtaka oröið “trúðu“. En
pegar kirkjan stendur senr forngripur, pó
að tími og tíðarandi breytist, pá er öll von,
að kirkjuræknin dofni, enda má og ætla,
að sú umhugsun og rannsókn um andleg
efni, er frain fer í hvers hugsandi manns
hjarta geti verið eins farsæll auðnnvegur,
eins og kirkjugöngurnar, sem opt virðast
að vera gerðar frekar til gamans en gagns.
Bríglsyrði Húnvetninganna um “hroka-
legan óvildaranda“ og vantandi “sannleiks-
ást“, er peir hafi sýnt prestarnir vestra,
fellur höfundunum sjálfum í koll, og eru
peim eigi til sóma.
Yfir 1 Iiöfuð virðist fundarskýrslan úr
Húnavatnssýslu bera pess ljósan vott, hve
sára skammt sumir hér á landi eru á veg
komnir í pví efni, að p o 1 a umræður um
opinber málefni; hroka, illgirni eða óvild-
aranda pykjast peir geta lesið milli linanna,
ef umræðunum eigi er haldið í peim und-
irgefnis- eða hræsnis-tón, sein samsvarar
peirra eigin hugsunarhætti; og pá sjaldan
peir skríða út úr sínu pagnar-skúmaskoti,
er pað e k k i til að ræða málefnið, heldur
til að skamma persónurnar, sem um mál-
efnið rita eða ræða.
|>essari aðferð, sem hér á landi er allt
of almenn, virðist eigi vanpörf á að mót-
mæla, og pví höfum vér fundið oss skylt
að bregða pessari húnvetnsku sleggju snöggv-
ast upp fyrir lesenduin blaðsins.
Að endingu, ef prestastétt vor hefði eigi
annað svar gegn ummælum prestanna vestra,
en pað, sem héraðsfundarmenn Húnvetn-
inga hafa haft að bjóða, pá væri sæmra að
pegja, að steinpegja hreinlega, heldur
en að gera sér og pjóðinni vanvírðu með
jafn óhönduglegu sleggjukasti.
NORÐUR-flNGEYINGAR
og
STJÓRNARSKRÁRMÁLIB.
—:o:—
J>egar eptir alpingi 1889 tók að brydda
á töluverðri óánægju hjá Norður-þingey-
inguin út af pví, er pingmaður peirra Jón
Jónsson fyllti fiokk „miðlara“ á pingi;
pessi óáuægja kjósandanna hefir síðan leitt
til pess, að Norður-þingeyingar hafa sam-
ið áskorun til pingmannsins um að leggja
p e g a r niður pingmenusku, svo som gjörr
segir frá í eptirfylgjandi bréfkafla að norð-
an, dags. á Akureyri 2. des. f. á :
,,Norður-J>ingeyingar hafa samið langt
og mikið skjal, sem ríflegur meiri hluti
kjósanda kjördæiuisins kvað hafa und-
irskrifað; pað innilieldur vantr.iusts-
vtírlýsingu á pingmanni peirra. og á-
skorun um að leggja niður pingmennsku
nú pegar.
I skjalinu liafa peir tilgreint 3 mál,
sem pingmaðurinn hafi brugðizt kjós-
endum í, og er stjórnarskrármálið par
á meðal; priggja manna nefnd hafði
verið kjörin til að færa lionum skjalið,
pegar er hann kæmi heim úr ferðalagi
pví, er hann hefir verið í fyrir Zöllner“.
J>að geta eigi verið skiptar skoðanir um
pað, að Norður-J>ingeyingar hafa með á-
skorun pessari drengilega af sér vikið, og
svo sem samboðið er sjálfstæðum kjósend-
um; pað er réttnr og skylda kjósanda að
hafa vakandi anga á pví, hvernig pingmenn
fara með umboð sitt, og að láta pá af-
dráttarlaust vita, í hverju peim pykir ping-
mennirnir hafa brngðizt vonnm sínum.
Fyrir pingmennina hefir slík aðferð einn-
ig mikla pýðingu, og efumst vér eigi um
að pingmaður Norður-þingeyingn, sem er
drengur góður, og kann að meta almennings-
álitið, muni gefa kjósendum sínum góð svör
og greið ; og par sem pingmaður Norður-
þingeyinga aldrei mun hafa verið ákafur
„miðlunarmaður“, heldurgeta fyllilega sætt
sig við að framfylgja sjálfstjórnarstefnunni
í stjórnarskrármálinu, væntum vér, að hann
muni gefa kjósendum sínum svo fullnægj-
andi yfirlýsingar, að báðir málspartarnir,
pingmaðurinn og kjósendur hans, verði á
eitt mál sáttir, pó að eigi láti hann af
pingmennsku,
Aðöðru leiti ætti pessi áskorun Norður-
þiugeyinga að ýta undir aðra, sérstaklega
Húnvetninga og Skagfirðinga, að gera ápekk-
ar áskoranir, pví að peim er petta mál
vissulega eigi óskyldara, og meira að segja
peim er pað stór-hnoisa, að hafa eigi gert
slikt fyrir löngu síðan.
BRÁÐAPEST hefir viða gert vart við
sig í vetur á Suðurlandi, eins og hér vestra.
FÓLKSTALA í REYKJAYÍK. Yið
manntalið 1. nóv. f. á. reyndist fdkstalan
í Reykjavík að vera 3711.
AAGAARÐ, danskur maður, sem lengi
hefir gegnt sýsluinannsembættinu i Yest-
mannaeyjum, hefir að sögn sótt um hér-
aðsfógeta-embætti í Danmörku, og pvkir
líklegt að haun fái pad; verður pá laus
sýslan Vestmannaeyjar.