Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 21.02.1893, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn ungi.
39
H, 10.
ættismenn landsins, og þar af leiðandi
alla þjóðina.
II.
Það er eitt með óðru, sem leiðir af
iiimi öfuga stjórnarfyrirkomulagi voru,
að landstjórnin getur varla litið þá róttu
auga, sem ekki eru elskulegir jábræður
liennar i þeim málum, er snerta réttindi
þjóðar vorrar og samband vort við sam-
þegna vora i Danmörku. Siðan Islend-
ingar tóku að heimta þjóðróttindi sín i
hendur Dönum, heíir þjóðin og stjórnin
á Islandi staðið öndverðar hver annari i
sjálfstjómarmáli voru. Stjörnin liefir vilj-
að halda oss rígföstum i hinum dönsku
alrikisfjötrum, og barizt því með hnúum
og hnefum móti sjálfstjórnarkröfum þjóð-
arinnar. Þetta er eitt hið mesta böl
hinnar islenzku þjóðar á þessari öld. Af
þessu hefir leitt, að landstjórnin hefir
lagt meiri og minni fæð á þá, er fram-
arla hafa staðið i flokki þjóðarinnar i
þessari baráttu, sem nú liefir staðið i
meir en hálfa þessa öld. Þegar svona
stendur á, standa embættismennirnir verst
að vígi; þeir eru háðir landstjórninni, og
sjálfstæði þeirra í landsmálum þvi meiri
hætta búin, en ella. Eg hvgg, að fátt
geti gert íslenzkan embættismann ver
séðan hjá landstjórninni, en það, að gefa
sig mikið við pólitik, og vera þjóðarinn-
ar rnegin. Vilji embættismenn vorir vera,
sem maður segir, í náðinni, þá er þeim
annaðhvort að gjöra, að Ijúka ekki upp
sinum munni um þau mál, er þjóð og
stjóm greinir á um, eða þá ganga i flokk
stjómarínnar. Fyrir embættismenn vora,
einkum liina verzlegu, er það sannar-
lega all-mikil freisting, að fylla heldur
þann flokkinn. Það er hverjum næst,
þar sem hann sjálfur er, og það borgar
sig miklu betur, að eiga von á feitu emb-
ætti við fyrsta mögulegt tækifæri, held-
ur en að komast ef til vill aldrei i líf-
vænlega stöðu, eða þá, þó hún fáist, að
vera sviptur henni, er minnst varir. Þjóð-
in, sem stendur aflvana gagnvart erlendu
ofurvaldi, hefir sannarlega lítið að bjóða
sinum mönnum á inóts víð stjórnina, er
hefir öll embættin í hendi sér, og getur
meira að segja látið ónýta menn sitja
árum saman í embættum og sólunda
landsins fé, án þess að þjóðin geti kom-
ið fram nokkurri ábyrgð á hendur henni.
Það er ekki til ^ neins, að dyljast þess,
að svona er ástandið hjá oss; það
er hörmulegt að hugsa til þess, og engin
furða, þótt þrælsótti, hræsni og smjaður
við þá, sem völdin hafa, samfara áhuga-
leysi og enda óbeit á öllum framförum,
verði drottnandi hjá embættismanna-
■stéttinni.
Af hverju skyldi það koma, að vai'la
nokkur einasti af öllum embættismanna-
hópnum í höfuðstað landsins er, svo menn
viti, þjóðarinnar megin í hinni nú ver-
■andi stjórnarbaráttu vorri? Þar eru þó
margir vel menntaðir, góðir og greindir
menn saman komnir, sem gætu orðið
þjóð sinni að ómetanlegu gagni. Hvers
vegna skyldi allur þessi hópur landsins
beztu manna, annaðhvort steinþegja um
hin brennandi spursmál á dagskrá þjóðar-
innar, eðalítaáþau frá sjónarmiði dönsku
stjómarinnar? Skyldi það ekld vera af
því, að þeir veigra sér við að ganga i
berhögg við landshófðingja og ráðherra-
vahlið danska, sem þar er í almætti sinu?
Frá þvi stjómarbarátta vor hófst, hefir
það atvikazt svo, að æðstu embættismenn
landsins hafa undantekningarlaust verið
eindregnir fylgifiskar stjórnarinnar. Þetta
er sorglegt umhugsunarefni fyrir hvem
þann, er af alhuga óskar eptir betri tim-
um i stjóm og löggjöf vorri. Yér stæð-
um að líkindum nú ekki í strangri bar-
áttu fyrir landsréttindum vorum gagn-
vart samþegnum vomm i Danmörku, ef
þessir beztu menn vorir liefðu barizt eins
hraustlega með oss, eins og móti oss, all-
an þenna tíma, síðan er vér tókum að
kalla eptir þjóðréttindum vorum.
ARNARBÆLISPRESTAKALL. Af
óllum þeim hóp, er sótti um Arnarbæli,
verða þessir í kjöri: próf. Bjarni Þórarins-
son á Prestsbakka, séra Jónas Jónasson á
Hrafnagili og.séra Olafur Olafsson í Gutt-
ormshaga.
í bréfum að sunnan er gizkað á, að
séra Olafur muni verða hlutskarpastur, er
til kosninga kemur.
MANNALÁT OG SLYSFARIR. 21.
jan. andaðist í Reykjavík Torfi prentari
Þorgrímsson, 64 ára, talinn dugnaðar- og
forstands-maður; eitt af börnum hans er
Ásmundur, sem fyrstur var prentari liér
á ísafirði.
28. des. f. á. varð úti yngispiltur, Þor-
gils að nafni, frá Hraunkoti i Landbroti.
Bátur fórst á Skerjafirði 16. jan., og
dmkknuðu allir, er á vora, én þa,ð var
heimilisfólk frá Breiðabólstöðum á Álpta-
nesi: bræðm- tveir, Olafur og Stefán, syn-
ir Björns heitins bónda Björnssonar á
Breiðabólsstöðum, vinnumenn tveir: Fr.
Bjarnason og Mey vantBjarnason, en fimmti
var kvennmaður, Soffía að nafni.
JÓN SKxURÐSSON, morðinginn úr
Bárðardcd. Eptir þvi sem blaðið 'Austri'
skýrir frá 12. jan. hefir morðingi þessi,
sem fluttur hafði verið til Kaupmanna-
hafnar, fyrirfarið sér þar með þeimhætti,
að hann renndi af alefli höfðinu á múr-
inn i varðhaldsklefanum, svo að hausinn
molaðist og heilasletturnar fóru út um
allt herbergið.
BARNSMORÐSMÁL. Úr Þingeyjar-
sýslu er oss ritað 25. jan.: ‘Hroðalegt barns-
morðsmál hefir orðið uppvíst hér austur
i sýslu, sem endaði þannig, að móðirin
fyrirfór sér á eitri, áður en hún varð tek-
in fyrirrétt; en barnsfaðirinn, hálfbróðir
hennar, meðgekk, að hafa verið með henni
i samtökum um að freinja morðið1.
BORGARFJARÐARSÝSLU, 3. febr.
1893: „A all-fjölmennum fundi, er hald-
inn var fyrir báðar' sýslurnar (Mýra- og
Borgarfjarðar-sýslur) að Þingnesi 18. f.
m., var samin og samþykkt áskorun til
landshöfðingja þess efnis, að veita séra
Matthiasi Jochumssyni nægilegan styrk
af landsfé, til að mæta fyrir Islands hönd
á sýningarhátiðinni í Chicago i sumar
er kémur“.
Fyrsti kristni rithöfundur um
LÆKNISFRÆÐISLEG EFNI, sem nokkuð kveð-
ur að, vav Aétius frá Arnída, er lifði á dögum
Justinians keisara I. (527—565); hann ritaði
mikið verk, ‘tbtra-biblos1, um læknisfræðisleg
efni, og hafa þessi rit hans að geyma mesta
fjölda af reglum og læknisráðum, er eiga við
ýmsum sjúkdómum; en liætt er við, að nútíðar-
mönnum myndu þykja sum af læknisráðum
Aétiusar gamla ærið óviðfelldin; þannig er það
t. d. eitt af ráðum hans, ef bein stendur í manni,
að taka skuli dálitið ketstykki, binda utan um
það sterkum snærisþætti, láta siðan sjúkhngimi
gleypa ketbitann, en kippa jafnharðan snöggt i
snæris-þáttinn.
Viða má þess dæmi sjá í rit-um Aétiusar, að
hann hefir verið maður vel kristinn, enda er það
annað ráð hans. ef bein stendur í manni, að
læknirinn skuli mæla við sjúklinginn svo felld-
um orðum: „Bein, kom þú fram, svo sem Laz-
arus reis úr gröf sinni, er Kristur kallaði á
hann“. A öðrum stað í ritum Aétiusar er for-
sögn um tilbúning smyrsla nokkurra, og ségir
hann þar, að það sé einkar áriðandi, meðan
smyrslin eru gjörð, að tauta jafnan fyrir munni
sér upp aptur og aptur: „Guð Abrahams, Isaks
og Jakobs, gef að smyrsli þessi verði áhrifagóð.
MOLTKE hershöfðingi hafði látið eptir sig
i handriti: ‘Sögu danska stríðsins1, og kvað hún
verða prentuð á Þýzkalandi i vetur. *
NÝ STEINATEGUND hefir fundizt í Co-
lombíu-fylki í Bandarikjunum, og er mikið aí
henni þar; steina-tegund þessi er á lit sem raf-
ur, gagnsæ, og brennur ekki; við tilraunir ýms-
aí, er gerðar hafa verið. þykir það sýnt, að hún
muni einkar gott efhi í banka-seðla.
DÝR REIÐSKJÓTI. Auðinaður í San Fran-
cisco, M’ Donagh að nafni, keypti nýlega veð-
hlaupa-hestinn ‘Ormonde' fyrir 540 þús. krónur,
og eru þetta hin dýrustu hestakaup, er menn
vita dæmi til.
SPILABANKINN í MONTO CARLO. Árið
1891 voru tekjur spilabankans 23 milj. franca,
eða frekri miljón meiri, en árið næst á undan;
útgjöldin voru aptur á móti að eins nálægt 12
milj. franca, svo að bankinn hefir gefið eigend-