Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 22.01.1895, Qupperneq 3

IV, 11.
Þjóbviljinn tjngi.
43
var að eins einn maður í Bandaríkjunum, sem
iltti yfir B milj. dollara, en samkvæmt hagfræðis-
skýrslunum 1890, voru þk þar i landi 30 menn,
sem át.tu yfir 35 milj. dollara hver.
•---<vo^oo»------
Dr. Etilers og siðferðið á íslanði.
í 3.—4. og 9.—10. nr. „Þjóðv. unga“
þ. á. liafa lesendur vorir þegar sóð nokk-
urt sýnishorn þess, hvaða vitnisburð dr.
Ehlers hefir gefið þjóð vorri, að þvi er
þrifnað, hibýla- og lifnaðar-háttu snertir,
og munu það margir inæla, að liann hafi
þar fæst það undan dregið, sem ísl. þjóð-
inni mætti til vansæmdar verða.
En þessi íslands góði gestur liefir
þó eigi látið sér lyiula, að út hropa þjoð
vora fyrir óþrifnaðinn að eins, heldur
ræðst liann og á siðferðis-ástandið liér á
landi, og verður all-skrafdrjúgt um það,
hve bágborið það sé.
Um þetta efni hefir hann ritað grein
nokkra: „saurlífis-sjúkdómur („syfilis“) á
Islandi“, sem prentuð er í danska tíma-
ritinu „Ugeskrift for Læger", nr. 41
(1894), og birtum vór hér stuttan útdrátt
úr henni.
Dr. Ehlers getur þess, að siðferði
manna á Islandi hafi verið hrósað, en
til þess þykir lionum eigi vera ástæða,
því að það só að minnsta kosti engu
skárra á íslandi, en í öðrum löndum,
eins og það gerist; leitast hann siðan
t ið að sanna, að siðferðið á Islandi sé
slæmt, eins og inenn geti getið nærri,
er menn sjái 14-16 menn: karla, kon-
ur og börn sofa saman í baðstofunni; og
máli sinu til frekari sönnunar nefnir hann
svo enn fremur ýmsar kerlingabækur úr
riti dr. Schleisner's um ísland, sbr. bls.
164, 179 og 180. — Hann minnist og
á það, hvaða sóðar Islendingar séu, að
heilsast og kveðjast með kossi, sein ineðal
annars geti orðið til þess, að breiða út
næma sjúkdóma, svo sem t. d. saurlífis-
sjukdóma.
„8aurlífis-sjúkdómur“, segir dr. Ehlers,
,,er svo sjaldgæfur á íslandi, af því að
kvennþjóðin hefir eigi mök við útlenda
sjómenn“.
„Að eins i Dýrafirði á Yestfjöi'ðum
en þar er livalveiðistöð og fískiverk-
unarhus rnikil, og þangað sækir fjöldi
utlendra fiskimanna — kemur „franzós-
in“ („syfiiis“ = sára-sótt) all-opt fyrir;
Sigurður læknir Magnússon var svo eink-
ar góðgjarn, að skýra mér frá því, að
hann liefði t. d. árið 1893 haft til lækn-
inga 3 sjúklinga i sama husinu; hafði
konan fengið sýkina af enskuin sjomanni,
bóndinn sýkzt af konunni, og litla barnið
þeirra fengið veikina af foreldruin sin-
um. — Sömuleiðis skoðuðum við (o: dr.
Ehlers og Sig. Magn.) hér tvo kofa, sem
í daglegu tali eru kallaðir: „Hóruhúsið1'
og „ N unn uklaustr ið “, — hvorttveggja
nöfn, sein ekki mæla neitt sórlega fram
með siðferði íbúanna“.
„Yið annan kofann var dálitill, ljóm-
andi fallegur, svarthærður og. svarteygð-
ur, drengur að leika sér — bersýnilega
frakkneskur; og eptir því sem læknirinn
(Sig. Magn.) sagði, var einnig amen-
kanskt barn i sama kofanum; en við hinn
kofann staulaði liálf-visið gainalmenni
(„ liemiplegiker“), ■— 0g er hvorttveggja
þetta órækur vottur, sumpart um þá
frjóvsemi, og sumpart um þann sjiikdóm,
er stafað getur af þvi, að eiga allt of inni-
leg mörk við erlenda sjómenn
Vér höfum birt þenna kafla úr ritgjörð
dr. Ehlers orðréttan, svo að Dýrfirðingar
þeir, sem hér eiga hlut að máli, geti
séð, livað um siðseini þeirra er ritað i
útlendum blöðurn, — fyrir „góðgirni"
þeirra eigin læknis, eins og dr. Ehlers
orðar það.
Hér er og; um eigi litið alvörumál
o o
að ræða, því að svo viðbjóðsleg, sem
holdsveikin er, þá er þó saurlífis-sjiík-
dómur þessi, - sein hér á landi hefir
stundum verið nefndur „sára-sótt“, af
þvi að sár detta á líkamann — hálfu
ógeðslegri i alla staði, og væri siður en
ekki heppilegt, að hann fengi fótfesti
hór á landi, eða næði að útbreiðast.
Hvað sem dr. Ehlers segir um sið-
ferðið hér á landi, þá mega þó islenzku
stúlkurnar yfir höfuð eiga þann vitnis-
burð, að þær eru siðsamar, og láta ekki
út.lendinga fleka sig; en ritgjörð dr.
Ehlers sýidr það, að til eru Ijótar undan-
tekningar sums staðar í Dýrafirðinum,
enda er það og löngu farið að kvisast
um land allt, að siðferði só þar verra,
en annars staðar hér á landi, og getur
því svo farið, þegar þessi orðrómur er
á lagstur, að enginn almennilegur maður
þori að kvongast kvennmanni þaðan.
íslenzka kvennfólkið ætti þvi að vara
sig á útlendum sjómönnum; lieilsa og
farsæld getur verið í veði, og er þá of
mikið lagt í liættu.
----oOO§§COo--■
Eyfirðingum virðist vera orðið
það áhugamál, að koma á gufuskipaferð-
um um Eyjafjörð, enda er þess stór
nauðsyn; áttu þeir fund um þetta á Akur-
eyri 24. nóv. f. á,, og kusu þar fimm
manna nefnd, til þess að afla ýmsra upp-
lýsinga málinu til undirbúnings.
1 Noregi er það orðin landsvenj-
an, að tala hispurslaust og einarðlega
við landstjornarmennina, ekki síður en
við aðra, euda veit norska þjóðin það
full-vel, að hja henni er valdið, ef í hart
skerst.
Einn aí lielztu þingskörungum Norð-
manna, Ullmann að nafni, komst þvi,
meðal annars, þannig að orði i kosninga-
rimmunni síðustu: „Jeg er lýðveldis-
maður, og ann lýðveldinu: vilji konung-
urinn eigi sinna þeirri kröfu vorri, að
veita oss serstakan utanríkis-ráðherra,
þá segjum vér: Verið þér sælir, yðar
hátign, vér getum kornizt af án yðar
hátignar“.
i^*cliicx'l>ecli: landlækni, sem sið-
astl. sumar sigldi til Danmerkur, og var
þá talinn al-farinn liéðan, kvað nú hafa
snúizt hugur, og er fullyrt, að liann
muni taka aptur við embætti sinu á kom-
anda sumri.
^ísa-veður og skemmd-
ii'- Aðfaranóttina 28. des. siðastl. urðu
skemmdir af ofviðri á surnum stöðum á
Suðurlandi, og urðu mest brögð að því
í Reykjavik; gekk sjór þar á land, braut
verzlunarhús Helga kaupmanns Helga-
sonar, og-tók þar út ýmsar vörur; enn
fremur brotnaði og kolageymsluhús AY.
Christensens verzlunar o. fl.
Hiisbi'uni. 24. nóv. f. á. kvikn-
aði í verzlunarhúsum „Gránufélagsins“
á Vestdalseyri við Seyðisfjörð, og brunnu
þau öll, 5 að tölu. Eeikningsbókum
verzlunarinnar bjargað, og einhverju litlu
af krami. Hús og vörur vátryggðar fyrir
150,000 kr.
Slysíai'ir. 7. nóv. f. á. drukkn-
aði maður i Blöndu; hann hét Jalíob