Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.01.1895, Blaðsíða 2

46
Þjóðviljinn ungi.
IV, 12.
jeg hefi sent þér, „Þjóðv. ungi“, hefir
verið sýnt fram á, að siglingarnar fyrir-
huguðu myndu stórum bæta verzlun vora
við útlönd, veita túrista-straumi inn í
landið, og efla utanfarir landsmanna.
Að vísu myndu inillilanda-ferðirnar
einkum koma þessu til vegar, en strand-
ferðirnar innlendu í sambandi við þær,
myndu og eiga sinn þátt í þessum hags-
munum. Giott og sæmilega hraðskreitt
strandferðaskip, sem stöðugt væri hér í
förum, myndi reynast meiri þjóðarhags-
bót, en almenningur gjörir sér í hugar-
lund. Hafa á síðustu árum verið leidd
ljós rök að því, bæði í þingræðum og í
blöðunum, að tíðar strandferðir séu og
verði fyrst um sinn eina ráðið, til að
gjöra ölluin landsfjórðungum í senn þol-
anlega flutninga, og til að greiða veru-
lega fyrir innlendri verzlun og viðskipt-
um. Að ræða það mál frekara að sinni,
væri að bera í bakkafullan læk. Þjóðin
verður, hvort sem er, varlaátta villt í því
máli héðan af.
Þá er loks að minnast á þýðingjárn-
brautarinnar. Styrkurinn til hennar er,
samkvæmt frumvarpinu, bundinn því skil-
yrði, að hún verði lögð frá Keykjavik
austur að þjórsá, og vagnar hafðir í gangi
á henni, þegar unnt er sökum snjóa. Það
er: Reykjavík, Kjósar- og Gullbringu-
sýsla, Árnessýsla og Kangárvallasýsla,
með samtals um 20 þúsund íbúa, er hefðu
bein not brautarinnar. Auðvitað liefði
Keykjavik, og þær sveitir, er brautin lægí
um, mest og beinust not hennar.
Hver áhrif myndi brautin hafa á þessi
héruð? Án efa. þau hin sömu, semjárn-
brautir hafa haft, hvar í heirni, sem vera
skal, á hvert eitt hérað, er þær hafa verið
lagðar um. Áhrifin hafa jafnan sýnt sig
i því, að nýtt líf hefir færzt í öll atvinnu-
brögð, framleiðslan hefir vaxið, og efni
manna hafa aukizt, allur aðbúnaður hefir
batnað, og mönnum vegnað betur. Hvern-
ig þessu sé varið, verður auðskilið hverj-
um meðal-skynsömum manni, ef hann
vill hafa fyrir því, að hugsa um þetta
mál, og gjöra sér grein fyrir sambandinu
milli járnbrautarinnar sem orsakar, og
þessara áhrifa sem beinna og óbeinna
afleiðinga af henni.
Að framleiðsla myndi aukast mjög,
húsakynni batna, og jarðir liækka í verði,
hvar sem til jámbrautar mætti ná, er
eins víst, eins og það, að sólin er upp-
spretta ljóss og yls.
Það gegnir annars mikilli furðu, hversu
jarðir hér á landi era í lágu verði, í
samanburði við jarðir í öðrum löndum.
Jafn vel góðar túna- og engja-jarðir, eru
í afar-lágu verði, og það þótt þær hafi
næga og grösuga haga. Yæri járnbraut
lögð í nánd við slikar jarðir, myndu þær
stíga mjög í verði; og það verða þó allir
heilvita menn að telja hagsmuni, eigi
að eins fyrir jarðeigendur, heldur og fyrir
þjóðfélagið allt.
Á margri jörðu hér á landi er og
gnótt af góðu byggingagrjóti, ýmist í
túnunum, eða í grennd við þau. Það er
óburðugt, að engin hús skuli vera á slík-
um jörðum önnur, en hrörlegir moldar-
kumbaldar; og raunalegt er að vita eina
kynslóð af annari kúldast í hinum dimmu,
saggasömu, og óhollu hreysum. Nær sem
járnbraut verður lögð í nánd við slíkar
jarðir, munu kumbaldarnir brátt þoka
fyrir steinhúsunum.
En hví skyldi fremur leggja braut-
ina frá Reykjavík til Þjórsár, en einhvers
staðar annarstaðar á landinu? Af því að
allar liJcur eru til, að sú hrautin borgi sig
fgrst og hczt. Það hagar nefnilega hvergi
annarstaðar svo til h(r á lancli, að jafn
margir menn geti haft hein not af jafn
stuttri hraut, sem einmitt þarn i. Þarna
á því að gjöra hina fgrstu tilraun, sem
ætið er erfiðust; heppnist hún vel, og beri
sig, getur sir reynzla orðið lyptistöng
nýrra framkvæmda i sömu átt. Yæri
aptur á móti byrjað á óheppilegu svæði,
gæti hin skakka byrjun orðið slagbrand-
ur fyrir öllum slíkum framkvæmdum urn
óákveðinn tima.
Með pistlurn þessum lrefi jeg bent á
nokkur höfuðatriði þessa stór-máls, r því
skyni, að lesendum „Þjóðviljans ungau
verði það að nokkru kunnara, og gofist
tilefni til, að liugsa það rækilega til vors-
ins, því þá mun þjóðin öll firnia sig
knúða til að láta uppi álit sitt uni það,
í þeirri von, að málið verði á dagskrá
næsta þings. Við því rná og búast, svo
fremi sem þeir menn utanlands og innan,
er í sumar stóðu búnir til framkvæmd-
anna, eigi láta ömurlegar undirtektir,
öfugar tillögur, og tortryggnis getsakir,
bæði landshöfðingja og ýmsra þingmanna,
og svo ekki sízt hina nirfils- og rag-
mannlegu stytting styrktímans, fæla sig
algjörlega frá frekari afskiptum af máli
þessu. Einn af (24 -þ 12).
----—=oo§§o«<—-— .
Á g-öng-u í kringum .jörðina. Engiendingar
tveir, Edwin R. Louden og Herbert G. Field
að nafni, lögðu af stað frá Lundúnaborg 10.
okt. f. á., og ætluðu á göngu í kringum jörð-
ina, nema auðvitað fara þar sjóleiðis, sem ekki
er annars kostur.
Gera þeir félagar ráð fyrir, að verða komn-
ir til Calcutta á Indlandi i aprílmán. 1897, og
þaðan ætla þeir svo að bregða sér til Austi-alíu
og New Zealands, og svo þaðan sjóleiðis til
Norður-Atneríku, og fara síðan íótgangandi yíir
þá álfu þvera, frá San Francisco til New York;
en til Lundúnaborgar ætla þeir, aö öllu forfalla-
lausu, að koma heim aptur árið 1900.
Þó að Leo páfi XIII, sé enn ntjög ern eptir
aldri, — hann er fæddur árið 1810 —, þá mun
hann þó búast við, að dagar sínir séu brátt
taldir, því að hann hefir á síðastl. hausti látið
fela einum frægasta smiðnum á Ítalíu, að fara
að smíða líkkistu sína, og má nærri geta, að
hún verði hvorki óvönduð né ódýr.
Af stjörnunni Mars haí’a stjörnufræðingarn-
ir gjört sér landabréf, er sýna höf, ár og fjöll á
stjörnu þessari; og finni þeir þar eitthvert nýtt
nátturu-afbrigði, þá eru þeir vanir að auðkenna
það í svipinn á þann bátt, að segja, að það liggi
í þá eða þá Att frá fjallinu Noachis, ánni Dev-
teronilus o. s. frv.
Tekjur Daninerkur. 1 fjárlagafrumvarpi því,
sem lagt var fyrir rikisþing Dana í síðastl. okt.,
eru tekjur Danmerkur yfir næstk. fjárhagsár
(frá 1. april ’95 til 31. marzmán. ’9t>) áætlaðar
62,743,928 kr. 64 a., en útgjöldin alls 61,767,434
kr. 98 a.
Búizt or við, að tekjurnar rýrni hér um bil
um 1 milj. króna, vegna fríhafnarinnar, og er
öl-tollinum nýja ætlað að jafna þann halla.
Oddur læknir .1 ónsson, sem
vikið var frá aukalæknis sýslaninni í
Dýrafirði í fyrra sumar, sbr. 17. nr. II.
arg. „Þjóðv. unga“, var nú um áramótin
síðustu settur aukalæknir í Strandasýslu,
samkvæmt eindreginni ósk ýmsra máls-
rnetandi rnanna þar í héraðinu.
„Fi*á I löiViinrii64 heitir hið
nýja leikrit eptir cand. jur. Einar Beite-
dilctsson, sem leikið er, auk annars, af
stúdentum í Reykjavík i vetur.
Mannalát. 11. nóv. f. á. and-
aðist í Yestmannaeyjum ekkjan (ruðlinnu,
Gísladóttir, 87 ára að aldri (f. 15. ág. 1807);
hún var ekkja eptir Engilbert heitinn
Ólafsson, er lengi bjó r Syðstu-Mörk í
Ran gárval lasýslu.
1. des. f. á. andaðist að Gautlöndum
í Suður-Þingeyjarsýslu húsfrú Þóra Jóns-