Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 17.08.1895, Side 1

Verð ín-gangsins (minnst
40 arka) 3kr.; í Ameríku
1 doll. Borgist fyrir jnni-
mánaðarlok.
DJOÐVILJINN UNGI.
he: Fjóbði Abgangub.

Uppsögn skrifleg ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar.
RITSTJÓRI: SKÚLI THORODDSEN. =|s<æg—s-
M tiG.
ÍSAFIBÐI, 17. ÁGUST.

Stjórnarskrármálið.
Þingsályktunartillaga sú, sem getið
var um í 34. nr. „Þjóðv. ungau þ. á., var
óinnig borin upp í efri cleild, og voru
þeir nafnarnir J'on Jakobsson, þm. Skag-
firðinga, og Jón A. Hjáltálín konung-
kjörnir flutningsmenn kennar. — Yið um-
ræður þær, sem um tillögu þessa urðu í
deildinni, skoraði alþm. Sig. Stefánsson á
landshöfðingja, að skýra frá því, að hve
miklu leyti stjórnin myndi sinna þessari
þingsályktun, og svaraði Magnús þá, að
hann gæti ekki mælt með 2 síðari liðum
tillögunnar, en lézt á hinn bóginn allt
af hafa álitið, að ráðherra Islands ætti
ekki að sitja í ríkisráði Dana, og vildi
leggja með tillögunni að því leyti.
Eins og vita má er „lsafoldu fjarska-
lega ánægð með þetta svar landshöfðingja,
enda þótt hver maður sjái, að það er
álveg þýðingarlaust, þar sem hann tekur
það fram berum orðum, að liann sjái sér
ákki fært, að mæla með því, sem er aðal-
kjarni tillögunnar, að maður mæti af
stjornarinnar liálfu á alþingi, er beri á-
byrgð gjörða sinna fyrir landsdómi, er
skipaður verði hér á landi.
Og að hitt fengist, að hætt væri
að skýra svo núgildan(ji stjórnarskrá vora,
að serstakleg malefni íslands verði ekki
rædd í ríkisráði Dana, þá er lítil von um,
að mikið skipist við það til batnaðar i
stjórnarfari landsins, meðan því fæst ekki
broytt, að útlendur og ókunnugur maður,
oins og ráðherra íslands nú er, getur á-
hrffðarlaust, og eptir tillögum ábyrgðar-
luusrar undirtyllu sinnar her a landi,
ráðið úrslitum ísl. mála.
I efri deild var tillaga þessi þo sam-
þykkt með atkvæðum konungkjörinna
þingmanna og tveggja þióðkiörinna (Jon
Jak. og Þorl. Jónsson).
Netnd sú, er skipuð var í stjórnar-
skrarmalið í neðri deild, varð ekki á eitt
mál sátt; meiri hlutinn (Guðl. Guðin.,
síra Jens, 01. Br., síra Jón á Stafafelli,
Jón Jensson og dr. Valtýr) réð til að
samþykkja ekki stjornarskrárfrumvarpið
að þessu sinni, heldur aðhyllast þingsá-
lyktunartillöguna, bónar-veginn til stjórn-
arinnar, en minni hlutinn, Pétur Jónsson,
réð til að samþykkja frumvarpið óbreytt;
hefir nú frv. þegar gengið gegnum tvær
umræður í deildinni, og eru að eins 13
þingmenn því fylgjandi, en 10 hafa greitt
atkvæði á móti málinu: hinir 6 ofan
nefndu nefndarmenn, Tryggvi Gunnars-
son, Jón Þórarinsson, Þorlákur Guðmunds-
son og Björn Sigfússon.
Líklega má fullyrða, að málið strandi
í efri deild, og nái því ekki fram að
ganga á þessu þingi.
----<00§gcoo----
Skúlaimiliö á alþingi.
i.
Það var mikil aðsóknin að áheyrenda-
palli efri deildar 26. júlí þ. á., þegar alþrn.
Sigurður Stcfánsson í Vigur beindi þeirri
fyrirspurn til Magm'isar landshöfðingja
Stephensen, fyrir hverjar sakir stjórnin
hefði veitt Sk. Thoroddsen lausn frá em-
bætti, þrátt fyrir sýknudóm hæztaréttar,
og hvers vegna honum hefði verið boðið
sýslumannsembættið i Rangárvallasýslu;
neðri deildar þingmenn þustu og inn i
þingsal efri deildar, til þess að hlíða á
umræðurnar, og tjáði það ekki, þó að
forseti neðri deildar hringdi í sífellu, til
að kveðja þingmenn til sæta sirma; þing-
salur neðri deildar varð tómur, svo að
forseti neðri deildar varð að gjöra fundar-
hlé um hríð.
Spyrjandinn, alþm. Sig. Stefánsson,
kvað mál þetta þannig vaxið, að það
snerti allt landið. Að vísu væri það ekki
mikill viðburður, þótt konungur, sam-
kvæmt 4. gr. stjórnarskrárinnar, viki em-
bættismanni frá embætti; en sú stjórnar-
athöfn gæti þó orðið með þeim atburðuin,
að alinenningur léti sig hana miklu skipta.
Hér stæði þannig á; liér væri af land-
stjorninni beitt þeirri aðferð við embætt-
ismann, er vera myndi eins dæmi á ís-
landi. Þott konungur hafi þau einka
réttindi, samkvæmt áðurnefndri stjórnar-
i skrár grein, að geta vikið embættismönn-
um frá, þá væri þessi einka réttindi bundin
við tillögur þeirrar stjórnar, er hann hefði
við hlið sér. En hver samvizkusöm stjórn
mun telja það mjög varúðarvert, að ráða
konungi til slikrar athafnar, nema brýn
nauðsyn beri til; og þess vegna sé það
tíðasta, að dómstólarnir séu látnir skera
úr þvi, hvort embættismaður hafi unnið
til embættismissirs, eða ekki; landstjórnin
vilji mjög sjaldan taka þann vanda upp
á sig. Röggsemi landsstjórnarinnar sé
allt annað en víta-verð, þegar hún stjórn-
ast af samvizkusemi og réttlæti, en sé
það náð eða ónáð, velvild eða óvild, sem
ræður afskiptum stjómarinnar í embætta
skipun landsins, þá er liætt við, að allur
landslýður þykist í stað samvizkusamrar
röggsemi sjá gjörræðisfulla hlutdrægni
hjá stjórninni, sem hverri stjórn sæmir
hið versta, og grefur grundvöllinn undan
þvi trausti og virðingu, sem hver stjórn
þarf að hafa hjá undirmönnum sínum, ef
vel á að fara. Þetta eru almennar at-
hugasemdir.
Urslitum þessa máls í hæztarétti, var
tekið með fögnuði, ekki einungis í ísa-
fjarðarsýslyþ heldur um land allt. Menn i ac-
glöddust yfir þessum úrslitum af því, að
almenningur leit svo á þetta mál, að öll
þessi rekistefna gegn Skúla Thoroddsen
hefði ekki verið gjörð af neinni brýnni
þörf, ekki gjörð til að losa ísfirðinga við
óhlutvandan embættismann, ekki gjörð
til að forða landsjóði frá fjártjóni. Menn
fundu það eins og á sér, að allur þessi
málarekstur væri ekki gerður vegna rétt-
vtsinnar, þótt hann væri háður í nafni
réttvísinnar. Þessi ætlun styrktist og
rnjög við það, að yfirboðarar Sk. Th.
höfðu gefið honurn glæsileg vottorð fyrir
dugnað og reglusemi. Það var að vísu
liart fyrir landstjórnina, að almenningur
skyldi líta svo á þetta mál, en þvi sorg-
legra var það fyrir hana, að hæztiréttur,
þessi réttur, sem hún sjálf aldrei fær
full-lofað fyrir skarpskyggni og réttdæmi,
skyldi staðfesta þetta almennings álit með
dómi sínuin, og dómur hans þannig verða
áfellisdómur yfir landstjórninni, um leið