Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 26.01.1900, Blaðsíða 5

XIV, 5.-6.
Þjóð viljinn.
21
athugað hjá honum, að „Þjóðólfur“ virð-
ist gjöra sér far um, að villa sjónir fyrir
lesendum sínum með persónulegum íll-
yrðum um einstaka menn, er hann grein-
ir á við um landsmál, og þar getur hann
verið hættulegur fyrir þá, sem litið skyn
bera á stjórnmál, en þykir hins vegar
gaman af, að heyra náunganum úthúðað,
og eru auðtrúa á öll íllmæli. En vér
hyggjum, að sá hluti þjoðarinnar sé, nú
•orðið, tiltölulega heldur fámennur, og þvi
sé hræðsla höf. ekki á svo miklum rök-
um byggð. Hvað stjórnarbótadeiluna
sérstaklega snertir, þá eru ágreinings-
atriðin þar svo einföld og auðskilin, að
hver meðal-greindur maður, sem eitthvað
reynir til að gjöra sér þau ljós, hlýtur
að sjá, að „Þjóðólfur" fer þar með villu
eina og flækjur, og vér efumst ekki um,
að „Þjóðólfur11 sjái það sjálfur og finni,
og þess vegna láti hann, eins og hann
lætur.
Vér erum þvi ekkert hræddir við hin
skaðlegu áhrif „Þjóðólfsu á meiri hluta
þjóðarinnar; einstaka skynskiptingar
kunna að taka mark á rausi hans, en
það skiptir engu. Vér teljum víst, að
vegur hans þverri óðum, ef ritstjórinn
ekki von bráðar sér að sér, og tekur að
rita í blað sitt, sem siðaður maður, en
ekki sem illa upp alinn, og miður vel
innrættur, drengur. Ritstj.
t Jón Einarsson var fæddur á Eyri
i Skötufirði 21. desbr. 1849. Foreldrar
hans voru: Einar bóndi Magnússon og
Karitas Ólafsdóttir, hattamakara á Eyri.
15 ára að aldri fluttist hann með foreldr-
um sinum að Garðsstöðum í Ögursveit,
og var þar síðan alla æfi. Fyrir innan
tvítugs aldur gjörðist hann formaður fyr-
ir föður sinn; kom það þá brátt i ljós,
að hann var afbragð annara ungra manna
að dugnaði til sjóarins, enda lánaðist hon-
um svo vel, að hann varð þegar með
mestu aflamönnum hér við Djúp. Arið
1877 gekk hann að eiga Sigríði Jóns-
dóttur, dóttur Jóns bónda Auðunssonar í
Botni í Vatnsfjarðarsveit, og Kristínar
Runólfsdóttur, prests frá Brjár*fiæk. Byrj-
uðu þau búskap á Garðsstöðum árið 1880,
fyrst móti föður Jóns, en tóku við allri
jörðinni 1883, og bjuggu þar síðan. Þeg-
ar er Jón kvongaðist, var hann talinn með
efnuðustu ungum mönnum i Ögursveit;
var það að þakka hinum frábæra dugnaði
hans og litsjón, því enga hafði hann arfa
tekið. Öllum, sem þekktu Jón heitinn,
mun koma saman um það, að meiri dugn-
aðarmann til lands og sjóar hafi þeir vart
þekkt; það var eins og hann væri óþreyt-
andi, og eptir því var útsjónin og hag-
sýnin; var það svo sem segin saga, að
Jón Einarsson bæri af flestum öðrum
með aflabrögð, hvort sem hann sótti sjó
frá heimili sinu, eða Bolungarvík, þar
sem hann reri margar vertíðir. Þótt
hann að náttúrufari væri hneigðari fyrir
sjóinn, en landbúskap, sýndi hann hinn
sama dugnað, sem landbóndi. Hann bjó
allan sinn búskap á lítilli og fremur lé-
legri jörð, en hann bætti hana rnjög mik-
ið, auk þess sem hann hafði aðra jörð
með, er liggur þó í mikilli fjarlægð; varð
honum því landbúskapurinn ærið dýr.
Allan búskap sinn var Jón einn stærsti
bóndinn í Ögursveit, og heimili hans
mjög stórt, en hann veitti því forstöðu
með prýði og snilld; þótti hann hinn
bezti heimilisfaðir og húsbóndi, eins og
líka allir lofuðu hann, sem hinn bezta
formann, enda þótt vinnan væri ströng,
sökum hinnar frábæru sjósóknar; var og
ekki öðrum, en vöskum mönnum, hent
að fylgja honum, að hvaða verki, sem
hann gekk. Þau hjón áttu 9 börn, lifa
7 af þeim, 5 synir og 2 dætur. Hjóna-
band þeirra var mjög ánægjulegt; létJón
sál. sér mjög annt um gott uppeldi barna
sinna, og gekk sjálfur á undan þeim með
góðu dagfari í hvívetna; var hann og
stilltur og gætinn maður i allri framgöngu.
Að eðlisfari var hann fremur skynsamur
maður, en hafði litillar menntunar notið
i uppvextinum. Heimili þeirra hjóna
var mesta gestrisnis og greiðaheimili, og
margir leituðu þangað hjálpar; var Jón
sál. greiðvikinn og hjálpsamur við sveit-
unga sína. I sveitarstjórn Ögurhrepps
var hann frá því 1880, og til dauðadags.
Yfir höfuð var hann mikils metinn af
öllum, sem einhver kynni höfðu af hon-
um, og sómi stéttar sinnar. Fyrir meira
en ári siðan mun hann hafa kennt sjúk-
leika þess, sem lagði hann algerlega i
rúmið í síðastliðnum ágústmánuði, og
leiddi hann til bana 27. f. m., eptir mikl-
ar þjáningar. Jarðarför hans fór fram á
Ögri 6. þ. m.
Bændastétt vor hefur með honum
misst einn sinna nýtustu liðsmanna.
»/, — 1900. — S.
20
•ekki eptirförina að óttast, því að slarkararnir i höllinni
.höfðu þá annað að hugsa.
Svona hafði hann hagað því fyrrum; en nú var
•'öðru máli að gegna, þar sem svo sterkar gætur voru á
honum hafðar.
Yið liefðum því bæði verið ílla stödd, ef við hefð-
um eigi átt eina vinnukonuna í höllinni hliðholla okkur.
Þetta var hún Úlrikka gamla, sem þekkt hafði
Ditleif minn frá því, er hann fæddist.
Hún færði mér einu sinni þá orðsendingu frá hon-
um, að hann ætlaði að bíða mín í pílviðarrunninum,
hinu megín við hallar-sýkið, þvi að lengra þyrði hann
ækki að fara.
Og var það nú að kynja, þótt eg færi þá þangað
til fundar við hann?
Jeg sá ekkert rangt í því þá, og sé það ekki enn,
því að ávallt frá kvöldinu því, er hann hafði dregið
innsiglishringinn sinn á fingurinn á mér, hafði eg ver-
ið hans.
Og hvernig atti jeg þá að neita honum um þetta,
og það nú, er hann var i raunum sínum, og átti sem
andstæðast?
Jeg fór því á fund hans á ákveðnum stað og stundu-
Og þegar svo áliðið var orðið, að jeg varð að fara
lieim, fýlgdi hann mér út úr skóginum, og kyssti mig
þá að skilnaði.
Það varð síðasti kossinn hér á jörðu, — það vissi
jeg ekki þá.
En jeg vildi, að jeg hefði vitað það þá, þvi að þá
hefði jeg beðið, og dáið svo með ástvini mínum.
Jeg gekk nú heimleiðis í myrkrinu.
13
Gæti jeg haldið mér i þessu ástandi, var jeg þess
full-vís, að jeg gæti haft áhrif á andann.
Loks varð klukkan fjórðung stundar yfir eitt, og
þá heyrði jeg fyrsta fótatakið í ganginum.
Jeg rétti út hendurnar, eins og skipandi, og beið
svo, án þess að hreifa legg eða lið.
Þegar skrefin komu að stigagatinu, varð myndin
enn sýnileg, svo sem i þoku, en varð síðan skýrari og
skýrari, nálgaðist, og nam loks staðar á þrepskildinum.
Og þar sýndist þessi þoku-mynd að dragast æ meir
og meir saman, taka á sig kvennmanns-mynd, snúa sér
að mér, og líta mig þvi augnaráði, er eg aldrei mun
gleyma.
Hún var ung að sjá, en svo raunaleg á svipinn, að
hver, sem hefði séð hana, hefði mátt vikna, því að í
augum hennar lýsti sér einhver ósegjanleg skelfing, sem
opt og einatt er afleiðing andlegra rauna.
Enda þótt jeg gæti greint alla andlitsdrætti henn-
ar, var andlitið þó ekki eiginlega, sem manns-ásjóna.
Munnurinn var hálf-opinn, hendurnar voru smáar,
og héngu þétt niður með hliðunum.
Þokumynd þessi var fblleit að sjá, og sá titringur
á hendinni og kjólnum, sem myndi þetta þá og þegar
hverfa, og verða að lopti.
En þar sem hún horfði svo alvarlega á mig, f'annst
mér, að liún hlyti að nokkuru leyti, að géta gefið rnér
hugsanir sínar til kynna, og lesið í huga minn.
Jeg sagði ekki eitt orð, en hugsaði með sjálfum
mér: „Yeslings, ógæfusama sál, jeg vil hjálpa þér, og
gera fyrir þig allt, sem þú óskar“.
Á vörum hennar sást þá, eins og titraði fyrir brosi;