Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 26.01.1900, Blaðsíða 2

18
ÞjÓB VIL JINN.
XIV, 5.-6.
Herförin til Súdan lyktuð, —
kalífinn fallinn. Eins og áður hef-
ur verið skýrt frá hér í blaðinu, korust
Abdnlláh kalífi undan, þegar Kitchener
lávarður sigraði hann í orustunni við
Obdurman, og hafði hann síðan safnað
nokkru liði, en jafnan farið undan í
íiæmingi, unz Wingate ofursti hitti hann
fyrir skömmu 7 milur fyrir sunnan þorp-
ið Gedíd, og tókst þar þegar bardagi, er
lyktaði svo, að kalífinn féll, og mestur
þorri herforingja hans, nema Osman
Digma, er undan komst. — Tóku Egypt-
ar þar herfang all-mikið, en fjöldi af
mönnum kalífans var hertekinn.
Má nú telja, að þessari brezk-egypzku
herför sé lokið, og Sudan að öllu á valdi
Breta, eða Egyptalandsmanna, skjólstæð-
inga þeirra, þvi að Osman Digma, mun
tæpast takast að safna liði að nýju, úr
því sem komið er. — — —
Frá Þýzkalandi er þeirra tíðinda
að geta, að rikisþingið hafnaði algjör-
lega hinu svo nefnda „tiptunarhússfrum-
varpi“, er lagði tiptunarhússhegningu
við, ef menn væru hvattir til verkfalla
o. s. frv. — Efafði Vilhjálmur keisari
sjálfur verið frv. þessu mjög fylgjandi,
svo að efiaust þykir honum nú súrt í
broti.
Annars er það nú annað mál, sem
keisarinn hefur allan hugann á, og þykir
iniklu skipta, að þingið snúist vel við,
ög er það þess ef'nis, að keisari vill láta
ríkið leggja fram fé, er nægi til þess, að
auJca JiersJápaJtotann, svo að hann verði
tvöfaldur við það, sem nú er. — Vaxa
Þjóðverjum þessi stórkostlegu útgjöld,
sem von er, í augum, en búist er við
þingrofi, ef keisari fær eigi ljúflega vilja
sinn í þessu efni. — — —
1 Tyrklaudi varð það tíðinda fyrir
skömmu, að þrír meðal æðstu embættis-
manna. rikisins: Said Beg ríkisráð, Herdi
Bey, og Zea „pascha“, og urn 50 aðrir,
voru skyndilega teknir fastir, og dæmdir
i snatri til útlegðarvistar á Arabalandi,
og gufuskip þegar sent af stað með þá
þangað. — Er rn'ælt, að þeir hafi verið
riðnir við samsæri, ætlað að myrða sold-
án, og koma syni hans, Reschad prinz,
til valda; en samsærið varð uppvíst, rétt
áður en til framkvæmda kom. — — —
Bandamenn og Filippingar.
Mjög kreppir nú að Aquináldo, og hans
mönnum, á Filippseyjum, og hefur hér-
aðið Zamboanga þar á eyjum orðið að
ganga að öllu Bandamönnum á vald. - -
Allt um það, þá er Aquinaldo þó enn f'rí
og frjáls, og getur vonandi gert Banda-
mönnum leikstinnt enn um nokkurn tíma.
Ekki hafa Bandamenn enn sleppt tök-
um á Cuba, sem þeir létust vera að frelsa
frá Spánverjum, en Mac Kinleg lét þó
svo. ný skeð í ræðu, sem eyjarskeggjum
myndi selt fullt frelsi, jafn skjótt er eyjan
væri fyllilega friðuð; en þá er eptir að
vita, hvort Bandamönnum þykir það
nokkum tíma verða, eða þeir sitja þar
til eilífs nóns, eins og Bretar á Egypta-
landi.
Mjög eru skoðanir Bandamanna tví-
skiptar um réttmæti ófriðarins á Filipps-
eyjum; en svo lét Mac Kinley nýlega,
sem ekki gæti komið til mála, að veita
þeim sjálfstjórn, en má s'ke einhvers
konar sjálfsforræði í sveitarsökum, er
fram liðu stundir.
Svo ferst nú afkomendum þeirra
Jiíanna, er sjálfir börðust á svipaðan hátt
fyrir frelsi sínu á J8. öldinni!
T Látinn er að segja G. A. Hobart,
varaforseta Bandamanna. — Hann dó 21.
nóv. síðastl., og eptir grundvallarlögum
Bandamanna fer kosning á nýjum vara-
forseta eigi fram, fyr en við forsetakosn-
ingarnar næstu, sem fara fram fyrir næsta
nýjár, því forsetatign Mac Kinley’s er á
enda 4. marz 1901. — —
Líkneski hefur Ferdínand de Lesseps
ný skeð verið reist í borginni Port Said
við Suez-skurðinn, og liélt Kedívinn í
Egyptalandi sjálfur aðal-ræðuna, er líkn-
eskið var afhjúpað 17. nóv. síðastl. —
Aftakaveður gekk yfir Aþenuborg
18. nóv. f. á., og hrundi fjöldi húsa, og
menn nokkrir létust. — —
Ofróm sp a r is j ó ð s s t j ó r n. Stjórn
sparisjóðsins í bænum WieliezJca í Austur-
ríJci hefur orðið uppvís að því, að hafa
svikið sparisjóðinn um 300 þús. gyllini.
Noregur. Samskotin handa ekkj-
um og börnum sjómanna þeirra, er
drukknuðu svo voveiflega í síðastl. októ-
bermánuði, hafa gengið svo greiðlega í
Noregi, að 19. nóv. síðastl. höfðu þegar
safnazt þar í landi 250 þús. króna, og
er þó trúlegt, að nokkuð hafi bætzt við
eptir þann tíma. — — —
Danmörk. Samskota er verið að
leita í Danmörku, til að reisa veglegt
líkneski til minningar um „skírdagsslag-
inn“, eða orustuna á Kaupmannahafnar
böfn, 2. apríl 1801, og er svo til ætlast,
að likneskið verði afhjúpað 2. apríl 1901.
8. des. síðastl. varð bráðkvaddur á
einu veitingahúsinu í Kaupmannahöfn
fátæklega búinn maður, er fólkið á veit-
ingahúsinu eigi vissi, hver var, og upp-
lýst.ist síðar, að maður þessi hét A. F.
Ibsen, og lætur eptir sig margar milj.
króna. -— Svo hafði karl verið athugull
í peningasökum, að hann hafði jafnan
gætt þess, að búa aldrei svo lengi í sama
sveitarfélagi, að hann yrði settur í skatt,
og vissi enginn, að hann væri ríkismað-
ur. — Aldrei hafði hann kvongazt, svo
að bróðir hans erfir allar reiturnar.
----ooogcxx>----
Bréf frá Berlin.
Eptir
Þorvald Thoroddsen.
(Niðurlag.)
Hinn 29. september var hátíðasýning
í vísindaleikbúsinu „Urania“. Stofnun
þessi er einstök í sinni röð; húsið hefur
leiksvæði og áheyrendapalla, alveg eins
og vanalegt leikhús, en allar sýningar
þar eru vísindalegs eðlis. Yísindamenn
halda fyrirlestra, en á leiksviðinu, og á
tjöldunum, koma fram fagrar myndir, .er
sýna það, sem um er talað. í þetta sinn
var sýnd ferð á skipi fram með strönd-
um Noregs til Nordkap, og sáust höfðar
og dalir, skógar og bæir, firðir, fjöll og
jöklar, eins og maður væri sjáifur á skip-
inu. I annað sinn sá eg þar fögur hér-
uð á Egyptalandi, Aþenuborg og Róma-
borg til forna, og margt fleira fagurt og
fróðlegt. I sama húsi eru í mörgum
sölum urmull af alls konar verkfærum og
tilfæringum til þess, að fræða alþýðu i
eðlisfræði, efnafræði, og öðrum greinum
náttúruvísindanna. Undir þessa stofnun
heyrir líka stjörnuturn, þar sem almenn-
ingur getur fengið að skoða himinhnett-
ina með ágætum kikirum.
Laugardaginn 30. sept. hélt bæjar-
stjórn Berlínar fundarmönnum stórkost-
lega miðdegisveizlu í veizluhöll þeirri,
sem stendur í dýragarðinum; þar sátu
1800 manns til borðs í stórum sölum,
sem allir voru skreyttir blómfestum og
laufbogum, en mislitir, glóandi raf'magns-
lampar gægðust fram úr laufunum, eins
og tindrandi blómhnappar, en hljóðfæra-
lið í tveim stúkum „lék á simfón og
salterium, og var allt sem á þræði léki“,
eins og stendur í sögunum. Yeitingarn-
ar voru mjög ríkmannlegar, þar var
sannarlega ekkert skorið við nögl, og
ekki horft í kostnaðinn; vildi bæjarstjórn-
in auðsjáanlega sýna útlendingum. hvers
hún væri megnug. Garðurinn kringum
húsið var allur uppljómaður með raf-
magnsljósi, og skreyttur mislitum lömp-
um. I veizlunni voru, sem lög gera ráð
fyrir, margar ræður haldnar við háborðið,
á ýmsum málum, og voru sumar þeirra
ágætar; við vorum svo nærri, að við
heyrðum þær, en meginþorri manna, i
hin'um viðáttumiklu veizlusölum, heyrði
þær náttúrlega ekki; ef rúmgott á að
vera fyrir 1800 borðgesti, þarf væn húsa-
kynni. Hé.r var mikill glaumur og gleði,
og skemmtu allir sór ágætlega. Mánu-
daginn 2. október hélt landfræðisfélagið
stóra veizlu í „Hotel Kaiserhof“, og var
þar, auk landfræðinga, boðið mörgu stór-
menni úr Berlín, og seinna dansaði unga
fólkið langt fram eptir nóttu. A þriðju-
dagskvöldið var landfræðingum boðið á
konunglega „Opera“-húsið, og var leik-
inn söngleikur Richard Wagners: „Die
Meistersinger von Nurnberg“, með mik-
illi viðhöfn; stóð leikurinn frá því kl. 7
til 12, og þótti þá flestum nóg komið,
þó hljóðfærasláttur og söngur væri fagur.
Sunnudaginn 1. október fórum við
með stórum hóp fundarmanna til Potsdam,
til þess að skoða þar hallir keisarans, og
hið fagra landslag þar í kring; var ým-
ist farið á járnbrautum, vögnum og gufu-
skipum, og var veðrið hið hagstæðasta,
eins og optast meðan á fundinum stóð.
Var margt að sjá á þeirri leið, sem hór
yrði of langt að telja. Hallirnar bera
flestar menjar Friðriks mikla, og hans
tíma, og eru mörg herbergi enn í sama
lagi, eins og þegar liann skildi við. I
nýju höll (Neue Palais) eru margir stór-
ir og merkilegir salir, með myndum ept-