Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 30.06.1900, Blaðsíða 2

90
ÞjÓÐ VILJINN.
XIV, 23.
gangshugsunarháttar eru þessir piltar. —
Það iná opt með réttu áfellast þingið
fyrir örleik þess á landsjóðnum til bitl-
inga til einstakra manna, sem ýmist
koma þjóðfélaginu að litlum eða engum
notum, en fyrir embættismannafjöldann
ættu landsmenn sízt að áfellast þingið,
því að þar gefa þeir sjálfum sér á munn-
inn. —
Þá er landbúnaðurinn; vanalega við-
kvæðið hjá þessum „merkisbændum“ er,
að þingið gjöri ekkert fyrir hann, og
yfir höfuð lítið, til að efla atvinnuvegi
landsins. Það er t. d. mjög munntöm
setning hjá ýmsum framfaraleiðurum,
að þingið eigi „að finna markað fyrir af-
urðir landbúnaðarins“, krafa sem ekki
mun að vísu vera gjörð til nokkurs þings
í heimi; og svo er þinginu kennt um, ef
við sveitabændurnir fáum ekki gott verð
fyrir sauðina okkar. Vel má vera, að
þingið geti gjört meira fyrir atvinnuvegi
landsÍDS, en gjört hefur verið hingað til,
en það er engu að síður ástæðulaust gasp-
ur, annaðhvort sprottið af algerðri van-
þekking á því, sem fram hefur farið á
alþingi, eða þá sagt móti betri vitund,
að alþingi láti sig atvinnuvegi landsins
litlu skipta. Síðasta alþingi veitti t. d.
töluvert á annað hundrað þúsund krónur
á fjárhagstímabilinu bæði beÍDlínis og ó-
beinlínis til eflingar landbúnaðinum. Þeg-
ar litið er á tekjur landsins, er þetta fé
allt eins mikið, eins og það, sem hinar
mestu landbúnaðarþjóðir veita af landsfe
til eflingar búnaði, og þó dirfast sum
blöðin okkar að álasa þinginu fyrir, að
það hugsi ekkert um viðreisn atvinnu-
veganna. Slíkt er ótýndra hreppapoli-
tikusa, sem lítið sjá út undan asklokinu,
og ætlast til, að þingið láti í askinn
þeirra á hverju máli, en sjá eptir hverj-
um eyri, sem annað fer.
ÞÍDgið gæti eflaust gjört rneira fyrir
alla atvinnuvegi landsins, ef það ætti við
þá stjórn, sem væri þvi samhent i hví-
vetna, er til þrifnaðar horfði landi og
þjóð, og þekkti þarfir lands og þjóðar;
en því er ekki að heilsa hér hja oss.
En því óviðurkvæmilegra er það af þeim
mönnum, sem halda vilja öllu 1 sama öf-
uga horfinu, að álasa þÍDginu fyrir að-
gerðaleysi þess. Þótt leitað sé um all-
an hinn menntaða heim, mun hvergi
finnast það löggjafarþing, er eigi að búa
við jafn ókunnuga og áhugalitla stjórn á
öllum velferðarmálum landsins. En í
stað þess að lita á þessa örðugleika og
taka tillit til þeirra, þykist nú margur
hver maðurinn, sem lagt getur sinn skerf
til þess, að álasa þinginu, þótt með litl-
um eða engum rökum sé. Með þvi
gjöra þeir góðu menn reyndar ekki ann-
að, en að kveða upp þann dóm yfir þjóð-
sinni, að hún sé ekki fær um að hafa
þau litlu ráð yfir málum sÍDum, sem hún
nú hef'ur, og væri þá nær fyrir þá, að
biðja kónginn að afnema alþingi sem
bráðast, og setja hér aptur á laggirnar
kancelli og rentukammersstjórnina gömlu.
Alþingi er í mínum augum sá dýr-
gripur þjóðar vorrar, sem vér eigum að
telja beztan í eigu vorri; vald þess og
virðing eigum vér þvi að kappkosta að
efla á allan hátt. Með drengilegri einurð
og sanngirni ber oss að dæma gjörðir
þess. G-egni alþingi skyldum sínum ílla,
þá er það vottur þess, að þjóð vor er
ekki því vaxin að ráða sér sjálf, en þvi
lengra sem þjóðin kemst áleiðis til sannr-
ar menningar og sjálfsforræðis því betra
þing á hún. Hinir beztu kraptar þjóðar-
innar eiga þar að starfa að hagsældum
landsins, og þá viðleitni ber hverjum
borgara þjóðfélagsins að styðja eptir
megni; en slíkt verður ekki gjört með
ósanngjarnri áreitni og sleggjudómum,
heldur með einlægum áhuga, og elju í
hverju því, er þjóðinni má að gagni
verða. —
Aluminium hafa menn nú ný skeð tekið að
nota í leikhústjöld, og er tjaldið haft */ia úr
þumlungi á þykkt.
Sá. sem sjá vill einu sinni allt það, sem til
sýnis er á Parísarsýningunni, verður að borga
um 1000 kr. í inngöngueyri.
Arslaun brezka varakonungsins á Indlandi
eru 1,440,000 krónur.
í erlendum stórborgum eru víða plöntuð tré
með strætum fram, bæði til prýðis og heilnæm-
is, og er talið, að fullar 90 þúsundir slíkra trjáa
séu i Parisarborg.
Enn um lausn síra Halldórs á Presthólum,
Rógberinn í gapastokk.
Með því að menn sjálfsagt langar til
að vita, fyrir hvaða sakir eg hefi verið
leystur frá embætti mínu, og eg þarf
ekki að bera neinn kinnroða af þeim, þá
vil eg biðja yður, hæztvirti herra ritstjóri,
flytja lesendum yðar boðskap þann, er
eg hefi fengið um þetta efni, og er að
finna í ráðgjafabréfi, dags. 22. febr. síðastl
til landshöfðingja, svo látandi:
„Með bréfi dags. 11. f. m. hafið þér,
herra landshöfðingi, sent hingað bréf
frá biskupinum viðvíkjandi prófasti í
Norður-Þingeyjarprófastsdæmi og presti
í Presthóla- og Asmundarstaða-sóknum,
Halldóri Bjarnarsyni, sem um stund
hefur verið settur frá embættum, og end-
urrit af dómi hins kgl. islenzka lands-
yflrréttar upp-kveðnum 6. nóvbr. f. á.,
er dæmir nefndan embættismann í 200
kr. sekt, eða, ef sektin eigi er greidd, í
60 daga einfalt fangelsi, samkvæmt
205 gr. hegningarlaganna, fyrir ofbeldi
og líkamsmeiðing. Hafið þér, sökum
þess að samkomulagið fari stöðugt
versnandi milli Halldórs prófasts
Bjarnarsonar og sóknarbarna hans
einkum í Presthólasókn, svo að ávaxta-
samt kristilegt samlíf milli hans og
safnaðanna þar sé ómögulegt, og að
það sé því ógerningur að láta hann
taka aptur við embættum sínum, lagt
það til, að hann sé leystur frá em-
bættum þessum með eptirlaunum sam-
kvæmt lögum
Út af þessu er yður til vitundar
gefið til leiðbeiningar og frekari aðgerða,
að ráðaneytið fellst á, að nefndur em-
bættismaður sé leystur frá embættum
sinum á þann hátt, er þér hafið lagt
til“.
Eins og menn geta séð, er það um-
hyggjan fyrir „ávaxtasömu kristilegu
samlífi“ og góðu samlyndi, sem þeir láta
sér ganga til þessara aðgerða. * Og lengi
hefur þeim tekizt að gera mönnum til
hæfis, þjóðkirkjustjórunum okkar, en sjald-
an broslegar, en í þetta sinn, því meiri
hluti safnaða þeirra, er njóta eiga góðs
af þessari röggsemi þeirra, er nú genginn
úr þióðkirkjnnni fyrir bragðið. Ef þeim
góðu herrum skilst það ekki, að þeir eru
sér til minnkunar og athlægis fyrir rögg-
ina, þa verður það ekki, þó eg segi þeim
það, og því skal eg ekki eyða orðum um
það. En hitt laDgaði mig að vita, hver
tjáð hafi landshöfðingja „að samkomu-
lagið fari stöðugt versnandi“, rnilli mín og
safnaðanna, „einkum í Presthólasókn“.
Því það er tóm lýgi. Eg spyr, hver vill
kannast, við, að hafa borið þetta upphaf-
lega fram ?
Pyrst og fremst verða þessi orð ekki
skilin öðru vísi, en ósátt eða ósamkomu-
lag sé milli mín og Ásmundastaðasafn-
aðar, þó minni brögð séu að, en í Prest-
hólasókn. En slíkt er með öllu tilhæfulaust,
engin ósátt hefur nokkru sinní átt sér
stað rnilli mín og þessa safnaðar. Því
fer svo fjarri, að ÁsmuDdarstaðasöfnuður
hefur hvað eptir annað, að því eg hefi
fyrir satt, vottað mér góðvild sína, bæði
með því að taka svari mínu frammi fyrir
kirkjustjórn, og heimta mig settan inn í
embætti mitt. í annan stað er sann-
leikanum snúið alveg við með þeirri um-
sögn, „að samkomulagið fari stöðugt
versnandi“ o. s. frv. Því sannleikurinn
er sá, að það hefúr farið stöðugt batn-
andi í Presthólasókn, og verið í nokkurn
veginn góðu lagi síðastliðin 2 ár. Að
samkomulagið gat náð sér aptur svo fljótt,
er því að þakka, að eg hafði ekki gert
neitt á hluta nokkurs manns í Presthóla-
sókn, og svo því, að uppþotið náði aldrei
nema til lítils hluta af kallinu. Þegar
amtmaður Július Havsteen flónskaðist í
þjófnaðar eða gripdeildar málið sitt
fræga við mig, þá byrjaði uppþotið í
Núpasveitinni, því tækifærið var notað
jafn framt til æsinga og rógs gegn mér.
Fiskuðust á þvi fína agni 7 bændur, og
fleiri tóku það aldrei. Þessir bændur og
börn þeirra létu tælast til að bjóða eiða
sína út á það m. m., að eg væri sannur
að [æirri sök, sem amtmannsnefnan Júlí-
us þóttist gruna, og það fór með sam-
komulagið. En þegar hæztiréttardóm-
urinn kom með „snoppunginn ljóta“ á
Júlíus, þá sefaðist sveitin.
Meðan stóð á spýtnarannsaki Bene-
dikts Sveinssonar, mátti heita, að mér
væri varla vært í sveitinni innan um
hina uppæstu amtmannavini. Amboð
mÍD voru mölvuð fyrir rnér, hvar sem
náðist í þau, fjárbráin var rifin niður, og
bátsárar brotnar, en seglið skorið i sund-