Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 06.09.1901, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur.,og
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aðarlok.
ÞJOÐVILJINN.
- -|= FlMMTÁNDI ÁRGANtfUR. =|~" -
-s—-g*xa|= RITSTJÓRI: SKÚLI T H O R O D D S E N. =|^asg—>-
L'ppsogn skrifleg, óyild
nema komin séWútgef-
anda fyrir 30. dug júní-
mánaöar. og kaupandi
samhliða uppsngninni
borgi skuld sina fyrir
blaðið.
M 37.-38.
Bessastöðum, 6. SEPT.
19 0 1.
Biðjið ætíð um:
Otto Monsteds
Danska smjörlíki,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott, eins og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stœrsta í Danmörku, og býr til
óefað hina beztu vöru og ódýrustu, í samanburði við gæðin.
Fæst lijá iLaupmönnunum.
Stjórnarskrármálið á þingi.
Breliur apturhaldsliða.
Þegar stjórnarskrárfrumvarpið var
samþykkt, tóku íhaldsmenn í neðri deild
það ráðs, að koma fram með tillögur til
þingsályktunar um málið.
Þingmaður Snæfellinga, hr. Lárus H.
Bjarnason, er grípur hvert tækifæri, til
þess að tjá sig sem einn af aðal-mönn-
um í þeirri sveit, reið fyrstur á vaðið,
og bar fram svo látandi tillögu:
„Neðri deild alþingis skorar á stjóm-
ina, að leggja fyrir næsta þing frum-
varp til stjórnarskipunarlaga fyrir
Island, er veiti þjóðinni ríflegri bætur
á stjórnarfari hennar, og innlendari
stjórn, en farið er fram á i frumvarpi
því, er nú er samþykkt i báðum deild-
um, en útkljáð var í neðri deild, áður
en kunnugt var orðið um stjórnar-
skiptin í Danmörkuu.
En með því að ýmsum apturhaldsliða
mun eigi hafa þótt tillaga þessi sem
heppilegust, bar hr. Hannes Hafstein, að-
al-hjálparmaður landshöfðingja-„klíkunn-
aru, fram tillögu, er svo hljóðar:
„Neðri deild alþingis skorar á stjórn-
ina, að leggja fyrir næsta alþingi frum-
varp til stjórnarskipunarlaga um hin
sérstaklegu malefni íslands, er komi í
stað frumvarps þess, um breyting á
stjórnarskránni, er nú er samþykkt af
báðum deildum alþingis, en útkljáð var
í neðri deild, áður kunnugt var orðið
um stjórnarskiptin í Danmörku, og sé
í því frv. skipað fyrir um alinnlenda
stjórn, eptir því sem frekast má við
koma, án þess skert sé eining ríkisins,
eður að minnsta kosti sú breyting
gjörð á fyrirkomulagi hinnar æðstu
stjórnar i sérmálum íslands, að hér bú-
settur, innlendur maður, er mæti á al-
þingi, og beri ábyrgð á allri stjórnar-
athöfhinni fyrir innlendum dómstóli,
hafi yfirstjórn sérmálanna á hendiu.
Tilgangurinn með þingsályktunartillögum
þessum var auðsælega sá, að geta flagg-
að með tillögu þessari gagnvart þjóðinni,
þvi að auðvitað mun flutningsmönnum
aldrei hafa komið það til hugar, að neðri
deildarmenn færu að gjöra sig seka í
jafn barnalegri og óþinglegri aðferð, eins
og þeirri, sem þeir fóru fram á, að fara
að senda þingsályktun og frumvarp um
sama málið í senn, hvort öðru gagnstætt.
Með slíkri aðferð hefði þingdeildin
orðið sér til athlægis.
Stjórnbótamennirnir, sem var annt
um, að þingið eigi yrði sér þannig til
minnkunar, gjörðu apturhaldsliðinu þá
tilboð þau, sem prentuð eru á öðrum
stað í blaði þessu.
Með tilboði þessu, eins og líka með
ávarpi því, er stjórnbótamenn efri deild-
ar sendu konungi, hafa þeir sýnt, að þeim
er það alvara, að þjóðin geti orðið allra
þeirra stjórnarbóta aðnjótandi, sem frek-
ast er auðið að fá.
Ötl framkoma apturhaldsliða, er öUu
samkomulagi höfnuðu, og greiddu atkvæði
gegn ávarps tillögu stjórnbótamanna
neðri deildar, svo að hún féll, með 11
atkv. gegn 11, eins og þingsályktunar-
hneixlið, sýnir aptur á m'oti Ijbslega, að fyrir
þeim herrum vakir það dgi, aðþoka stjbrn-
arskrármálinu áleiðis, heldur að eins það
eitt, að geta varpað sem mestu blekkingar-
rylá í augu kjósendanna, látast vera að
berjast fyrir auknum stjórnarbótum, þótt
þeir í raun og veru séu að eins hlaupa-
sveinar fáliðaðrar embættismanna-„klíku“,
sem halda vill öllu stjórnarfyrirkomulagi
voru rígföstu í gamla farinu.
Samkonmlagstilraunir stjórnbótamanna.
Ár 1901 16. ágústmánaðar var oss
undirrituðum á flokksfundi stjórnbóta-
manna i neðri deild alþingis falið að tala
við flutningsmenn að tillögu til þingsá-
lyktunar um stjórnarskrármálið ásamt
breytingartillögu við hana, þá sýslumenn-
ina Lárus Bjarnason þm. Snæf., og Hann-
es Hafstein, 2. þm. Isf., og leita sam-
komulags við þá. viðvíkjandi frekari
aðgjörðum í stjórnarskrármálinu. Var oss
falið að benda þeim á, að það væri í
sjálfu sér algerlega óþinglóg aðferð, að
sama þingið sendi frá sér til sjórnarinn-
ar bæði frumvarp til laga og þingsálykt-
un um eitt og sarna mál, og það því
fremur, ef innihald frumvarpsins og
þingsályktunarinnar riði í bága hvað við
annað, svo að þingið yrði tvísaga. Vér
vildum því mælast til, að þeir tækju
þingsályktunartillögu sina aptur, gegn
því, að báðir þingflokkar deildarinnar,
stjórnbótamenn og andstæðingar þeirra,
kæmu sér saman um að fela stjórnar-
skrárnefndinni að sernja ávarp til kon-
ungs, sem samkvæmt almennri þingreglu
vel gæti orðið samferða frurnvarpi og
meira að segja jafnan hefði verið sent,
þegar stjórnarskrárfrumvarp hefði verið
samþykkt af þinginu. í þessu ávarpi
skyldi svo tekið fram, að þó að þingið í
hinu samþykkta frumvarpi hefði haldið
sér innan þeirra takmarka, sem boðskap-
ur konungs til alþingis hefði afmarkað,
þá álitum vér oss þó skylt að geta þess,
að þjóðin hefði að undanfórnu þrásinnis
látið þær óskir í ljósi, að stjórnarfyrir-
komulaginu yrði breytt í það horf, að
hin æðsta stjórn vor yrði búsett í land-
inu ujálfu, eins og glögglega hefði kom-
ið fram í stjórnarskrárfrumvörpum þeim,
sem samþykkt voru á þingunum 1885,
1886, 1898, og 1894. Jafn framt skyldi
og farið fram á, að hin nýja stjórn vor
léti uppi álit sitt um það, hvort hún
treysti sér til að verða við þessum ósk-
um hinnar íslenzku þjóðar.
Þetta erindi fluttum vér ofan nefnd-
um flutningsmönnum þingsályktunartil-
lögunnar þann 17. ágúst árdegis, á fundi
í fjárlaganefndarstofu alþingis, og höfðu
þeir eptir samkomulagi tekið með sé til
ráða þingmann Borgfirðinga Björn Bjarn-
arson, svo að stjórnarskrárnefndin var
þar öll sainan komin. Kváðust þeir þeg-
ar ófúsir á að ganga að þeim boðum til
samkomulags, sem vér hefðum að flytja,
en vildu þó skjóta á flokksfundi og ráð-
færa sig við flokksbræður sína, áður en
þeir svöruðu til fullnustu. Eptir að þeir
höfðu rætt tilboð vor á flokksfundi sama
dag, skýrði 2. þingmaður Isfirðinga,
Hannes Hafstein, oss frá þvi, að enginn
þeirra vildi sinna þessari málaleitan og
væru því frekari samningstilraunir árang-
urslausar. Til þess þó enn að gera
síðustu tilraun til samkomulags á
þessum grundvelli, í þeirri von að
minnsta kosti einhver þeirra mundi sjá
sig um hönd, gerðum vér og flokksbræð-
ur vorir þá breytingartillögu við þings-
ályktunartillögu þeirra, að henni skyldi
I snúið upp í ályktun um að fela stjórn