Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 28.01.1902, Side 6

18
Í’JÓÐYILJIJVN.
XVI, 4.-5.
Og svo er þess að gæta, að talsvert
fé kemur í aðra hönd, á rnóti þessum út-
gjalda-auka.
I kaupinu, sem að framan er talað
um, er meira, en Ólafsdalur og Belgs-
dalur, með byggingum, (nfl. meira, en
það, sem amtið fær, ef skólinn leggst
niður). I kaupinu er líka Stóri-Múli, sem
síðast var seldur á 1200 kr., og er til
muna endurbættur síðan. Og svo er
fénaður og búsáhöld fyrir 8000 kr., eða
11000 kr., eptir áætlun amtmanns, einn-
ig i kaupinu. Hér að auki má líta á
það, að ef skólinn heldur áfram í Ólafs-
dal, þá verður húsunum haldið við, og
jarðirnar allar hættar smámsaman. Jarð-
irnar verða þvi orðnar miklu meira virði
eptir 28 ár, en þær eru nú, nema svo
fari, að landbúnaðurinn eigi engrar við-
reisnar von, heldur veslist upp, og verði
aldauður að 28 árum liðnum. Ef að
nokkrir gjöra sér slika hugmynd um af-
drif landbúnaðarins, þá er ekki von, að
þeir vilji leggja fé til búnaðarskólanna.
En þeir munu, sem betur fer, vera fáir,
sem með sliku vesalmennsku-marki eru
brenndir. —
Enn fremur væri vert, að gæta þess,
að búnaðarskólinn hlýtur framvegis að
vinna landbúnaðinum mikið gagn, ef
skólanum er sæmilega stjórnað. En þeg-
ar amtsráðið hefir tekið skólann að sér
að öllu leyti, er því innanhandar að sjá
um, að stjórn skólans og kennsla sé við-
unandi. —
Jeg vil svo benda á eitt atriði i þessu
máli, sem jeg hefi ekki séð, að neinn
hafi athugað, en sem hefir þó talsverða
þýðingu. Ef að amtsráðinu virðist kostn-
aðar-auki sá, sem leiða mundi af fram-
haldi skólans, eptir því, sem að framan
er áætlað, svo mikill, að amtsbúum sé
um megn, að bæta honum á sig, þá er
auðvelt að minnka hann álitlega, eða
jafn vel eyða honum með öllu, og láta þó
skolann lifa. —
Amtsráðið þarf ekki framar, en það
vill, að kaupa Ólafsdal, Belgsdal og
byggingar fyrir nokkurt umsamið verð.
Ráðið á kost á að taka þetta fyrir það
verð, sem skuld minni við amtið nemur.
Eigur þessar mundu ekki komast í svo
hátt verð á uppboði. Svo gæti ráðið
keypt bú fyrir 8000 kr., og haldið skól-
anum áfram. Jeg sé ekki betur, en að
ráðið sparaði amtinu mikið fé með þessu
móti.
Ef amtið fengi jarðir og hús fyrir
17450 kr., og bú fyrir 8000 kr., samtals
25.450 kr. og landssjóður leggði til 10,-
000 kr., þá borgaði amtið ekki nema
15.450 kr. Kostnaðurinn við rekstur
skólans yrði þá svona:
1. Vextir og afborgun af 15450
kr., 6% 927 kr
2. Kennslulaun.................. 1500 —
8. Annar kostnaður .... 2000
Samtals kr. 4427
Sem borgaðist með:
1. Tillagi landssjóðs .... 2500 kr.
2. Búnaðarskólagj. og vöxtum
af bún.sk. sjóði............. 1040 —
3. Tillagi úr amtssjóði . . . 887 —
Samtals kr. 4427
Ef svona væri farið að, yrði kostnað-
araukinn af framhaldi skólans í orði
kveðnu 87 kr. á ári á allt amtið — fram
yfir það, sem niðurlagningin kostar —,
og verður það 1 kr. 60 a. á hvern hrepp.
Og í rauninni yrði kostnaðaraukinn mikla
minni, en enginn, þegar þess er gætt, að
amtið eignast 8000 kr. bú, auk þess sem
fæst, ef skólinn er lagður niður. Þetta
væri því í rauninni talsverður gróði fyr-
ir amtið, móts við það, að leggja skól-
ann niður.
Og þó er ekkert tillit tekið til þess,
að húsuDum verður haldið við, að jarð-
irnar mundu stöðugt batna, og að skól-
inn mundi vinna landbúnaðinum mikið
gagn. —
En einhver kann að svara á þessu
leið: „Þetta ráð, sem þú bendir á, má
ekki upp taka. Það mundi gjöra þjer
mikið tjón, en amtsráðið vill gjarna
stuðla til þess, að þér líði sern bezt“. —
Jeg skal sízt vantreysta því, að amts-
ráðið vilji fara vel með mig, og auðvitað
er það mikið tjón fyrir mig, að tapa því
fé fyrir ekkert, sem jeg hefi kostað til
bygginga í skóians þarfir. En hér er
þess að gæta, að amtsráðinu er vandi á
höndum.
Það er skylda amtsráðsins, — fyrsta
skylda þess —•, að gœta sóma og hags■
muna amtsins i öllurn efnum. Mig grun-
ar, að fáir muni telja það sæmdarauka
fyrir Vestur-amtið, að leggja Ólafsdals-
skólann niður. Hinir munu verða fleiri,
— í öilu falli þegar fram í sækir —,
sem telja það sóma amtinu, að leggja
20
auka í höfðinu, og hélt sig þá sjá þrjá karlmenn, en
missti svo strax meðvitundina.
Nokkrum kl.tímum síðar höfðu íbúarnir í Beutling-
en, — er Heiwald þingmaður hafði kvatt til hjálpar —
fundið hann í skurðinum, öðru megin vegarins, og lá
hann þar, sem dauður væri.
Póstþjónninn lá og rétt fyrir aptan póstvagninn,
og var — steindauður.
Morðingjarnir höfðu að líkindum lostið hann svo í
höfuðið með steini, að heilakúpan brotnaði.
Póstvagninn höfðu þeir rænt, það er að segja tekið
þessar 20 þúsundir króna, er póstþjónnÍDn hafði talað
um, og var það víst opinbert fé.
Bréfapokann höfðu ræningjarnir á hinn bóginn alls
ekki opnað, og voru þar þó peningabréf, auk annara
bréfa.
Ekki hafði heldur neitt verið hreift við peninga-
buddu póstþjónsins, er myrtur var, né við vasaúrinu hans“.
„En þingmaðurinn? Hvernig tókst honum að kom-
ast undan ?“ spurði Steinert.
„Hm! Já, það er nú spurningin44, mælti gestgjaf-
inn. „Hann var auðvitað yfirheyrður, og kvaðst hann
hafa farið út úr vagnÍDum, ásamt póstþjóninum, gengið
lengi með honum, og rabbað við hann, en svo hefði
póstþjónninn orðið nokkuð aptur úr, til þess að ná sér í
hríslu, úr kjarri við veginn.
Hr. Heiwald þingmaður kvaðst hafa gengið áfram
í hægðum sínum, og þá eigi fyr vitað, en hann heyrði
óp rnikil að baki sér.
Sneri hann sér þá við, og kom auga á þrjá karl-
menn, er voru að lumbra á póstþjóninum.
25
I því skyni hafði hann all-mikið fé meðferðis í
bréfaveski sínu.
Hve mikið það var, vita menn eigi; segjaa sumir,
að það hafi verið 60 þús. króna, en aðrir fullyrða^aðjþað
hafi verið enn meira.
Hr. Soharnau varð brátt góðkunningi hr. Karls af
Heiwald á Glrombergi.
Ætlaði hann að kaupa af honum jörðina, og stóð
víst eigi á öðru, en að þeir kæmu sér sam^n um verðið.
Sagt var einnig, að honum litist enn betur á fall-
egu dóttirina, ungfrú Idu, en á jarðeignina.
Tímunum saman var hann opt á gangi með henni,
eða þau reru á báti, sér til skemmtunar.
Þau voru bæði lagleg.
Hann var 26 ára gamall, laglegur, og hár vexti,
og hún var ekki síður töfrandi fögur, enda finnst varla
fríðara kvennandlit.
Hún er svarteyg, og í augu hennar er að líta, sem
í hyldýpishafý
„Nú farið þér að tala ærið skáldlega, hr. Brunu,
mælti Steinert hlæjandi.
„Já, hví ekki?u mælti hr. Brun. — „Vínið er fyr-
irtaks gott!u
Það var líka auðsætt, að honum þótti það gott,
þar sem hann á augabragði tæmdi hvert glasið eptir
annað.
Eptir bendingu hr. Steinert’s hafði sjötta flaskan
þegar verið sett á borðið.
Hr. Steinert hafði að visu hjálpað vel til þoss, að
grynnka í flöskunum, en hann var vínskvampinu van-
ari, en veitingamaðurinn, sem vanari var bjórdrykkjunni.