Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.05.1902, Blaðsíða 2

78
PJÓÐ ÍLJINN'.
XVI. 20.
enn ineð friðarsamningana. Búar krefj-
ast að vísu eigi fullkomins sjálfsforræðis,
en þeir heimta, að Bretar reisi að nýju
öll býli þeirra, er eydd hafa verið í ó-
friðnum, að uppreisnarmönnunum. þar á
meðal þegnum Breta í Kapnýlendunni,
sé veitt uppgjöf allra saka, að útlegðar-
úrskurðir Kitcheners lávarðar verði úr
gildi numdir og að sem fyrst verði kom-
ið á fullkoniinni sjáifstjórn í löndum
Búa eins og í enskum nýlendum. Að
sumum þessum skilyrðum þykjast Bretar
eigi geta gengið; einkum greinir á um
sakauppgjöfina. Nú eru foringjar Búa
komnir aptur frá Prætoríu og hafa þeir
lofað að bera undir liðsforingja siria,
hvort þeir vilji ganga að friðarskilmálum
þeim, er Bretar bjóða. Er talið, að á
þessu muni standa í þrjár vikur og er
friðarsamningunum frestað á meðan.
Kitchener hefir neitað Búum um vopna-
hló meðan á samningunum stendur, og
heldur því ófriðurinn áfram sem áður.

c}Jt af einui rógburðarsögunni, sem
flaggað var með í Isafjarðarsýslu i
vetur til þess að sverta ritstjóra þessa
blaðs í augum kjósenda hans (sbr. „Þjóð-
viljann“ 16. tölubl. þ. á.), hefir oss bor-
izt svolátandi
Yfii'lýsing.
I tilefni af. að jeg hefi heyrt, að sú
saga gangi í ísafjarðarsýslu og sé höfð
eptir mér, að herra alþingismaður Skídi
Thoroddsen hafi sagt við mig hér í Kaup-
mannaliöfn í vetur, að Valtýingar ætluðu
að samþykkja stjórnarskrárfrumvarpið frá
siðasta þingi óbreytt í sumar, ef þeir
yrðu í meiri hluta á þiugi, lýsi jeg því
yfir, að það eru tilhœfulaus ósannindi, að
hann hafi nokkurn tima sagt nokkuð
slíkt við mig, og livern þann inann, sem
ber mig fyrir slíkri sögu lýsi jeg úsann-
indamann.
Kaupnnannahöfn 27. apríl 1902.
Björn Líndal
Cstud. ,jur.).
Jafnvel þótt rógsaga sú, sem hér
ræðir urn, væri svo klaufalega sett sain-
an, að engum, jafnvel ekki þeim, er fegn-
ir hefðu víljað trúa henni og fá aðra til
þess, gat blandazt hugur um, að hún
væri tilbúningur f'rá upphafi til enda, þá
þótti samt sýsluinannsliðinu ísfirzka hún
nógu góð til þess að „umvendau Isfirð-
ingum með herini.
Nú verður það liklega að finna npp
eitthvað nýtt, því að þessa sögu getur
það naumast notað lengur gagnvart ský-
lausri yfirlýsingu þess manns, er fyrir
henni var borinn.
En óskemmtilegt hlýtur það að vera
fyrir Andvaltyinga, að svona meðulum
skuli vera beitt til þess að afla leiðtogurn
þeirra fylgis.
Reglugjörð ræktunarsjóðsins.
íhald og skriffinnska.
þær góðu vonir, er menn almennt gerðu
sór, um gagnsemi ræktunarsjóðs Islands,
hafi talsvert dofnað, er rnenn lásu reglu-
gjörð sjóðsins.
I 3. gr. laga 2. marz 1900, um stofn-
un ræktunarsjóðs Islands, segir svo:
„Tilgangur sjóðsins er að efla ræktun
landsins. Stofnféð má aldrei skerða,
en því skal varið til lánveitinga tip
jarðabóta og annara framkvæmda, er
að jarðrækt lúta. Vöxtunum má verja
til verðlauna fyrir frábæran dugnað í
jarðabótum, að því leyti sem þeim er
eigi varið til að auka stofnfó sjóðs-
ins“.
Þessurn fagra og mikilsverða tilgangi
sjóðsins, segir nú reglugjörðin, að ná
skuli á þann hátt, að lán megi „að eins
veita gegn jarðeignarveði, með trygging
innan s/5 af virðingarverði veðsins“.
l?að eru því jarðeignamennirnir, sem
eiga að verða aðnjótandi jarðabótalán-
anna úr ræktunarsjóðnum, sem veitt eru
gogn 3 u/o vöxtum, og eru afborgunar-
laus 4 fýrstu árin, en endurborgast sið-
an með '/1(i á ári.
Sjódurinu á, með öðrum orðum, ein-
göngu að verða fyrir efnarfíenninu, er sízt
þtirfa hans með.
Slíka reglugjörð hefði engin frjáls-
lynd stjórn getað samið.
En hún er góður minnisvarði yfir alla
stjórnarstefnu núverandi landshöfðingja,
og dönsku hægri ráðherranna, sem aldr-
ei liafa látið sór mjög umhugað um þann
hluta þjóðarinnar, sem efnaminni er.
Það dylst þó oigi, að eigi ræktun
landsins að eflast svo, að uin það muni
verulega, þá getur það því að eins orðið,
að fjoldinn hetjist handa.
Það eru því efnaminni bændurnir, og
þurrabúðarmennirnir, sem helzt þurfa
hjálpar og upphvatningar.
En slíkir menn hafa sjaklnast jarðar-
veð að bjóða.
Þegar landstjórnin saindi ofan nefnda
reglugjörð, átti hún því að spyrja sig
sjálfa, hvort eigi væri neinn vegur til
þess, að veita þessum mönnum lan iir
sjóðnum, þótt fasteignarveð vantaði.
Og ráðið hefði þá verið, að lána ekki
að eins gegn jarðarveði, heldur og gegn
ábyrgð sýslu- og sveitafélaga, því að
sýslu- og sveitafólög geta látið sér margs
konar tryggingu nægja, þótt eigi só
jarðarveð. —
En það er meira, sem vér höfum við
reglugjörð þessa að athuga, og það er
þessi óþolandi skriffinnska, og vafningar,
sem þar koma fram, eins og annars í
fiestu öðru, sem ihaldsliðið er við riðið.
I 4. gr. reglugjörðarinnar segir svo:
„Sá, sem óskar t.ð fá lán úr ræktun-
arsjóðnum, skal, auk venjulegra fast-
eignar-lántökuskilríkja, senda með
beiðni sinni um lánið roitorðýrá sveit-
ar- eða bœjarstjbrninni um, hvuð hann
áður kavn að hafa unnið að jarðabót-
um, svo og skýrslu um, hvernig jarðabót
þeirri er varið, er liann œtl&r að frarn-
kvœnia nteð láninu, og hvað hún muni
kostau o. s. frv.
Hvað eiga nú allir þessir vafningar
að þýða?
Það er engu likara, en að lán þossi
eigi að skoðast. sem einhver náð, og
hlýtur öll þessi skriffinnska að fæla
inarga framtakssama menn — sem meira
hugsa um að framkvæma, en að skrifa
og þvæla um það fram og aptur enda-
laust fyrir fram - algjörlega frá þvi, nð
leita til ræktunarsjóðsins.
Samkvæmt tilgangi ræktunarsjóðslag-
anna rná það vera nóg. að lántakandi
sanni, innan þriggja ára, svo sem 1. gr.
reglugjörðarinnar gjörir honurn að skyld *,
að> hann hafi notað lánið til jarðabóta, en
verði ella tafarlaust að endurborga lánið,
ásamt 5 °/0 vöxtum frá þeim degi, er lán-
ið var tekið.
Yór teljum því, í stuttu máli, þessa
reglugjörð íhaldsstjórnarinnar svo stór-
gallaða, að óhjákvæmilegt só, að alþingi
skerist þegar í leikinn og fái reglugjörð-
inni breytt á þá leið, að stjórn sjóðsitis
verði frjálslegri og vafningaminni
-----OOO^CTO------
ísfiröingar hafa eigi verið vel settir
siðastliðinn vetur að því leyti, að þéim hefir
svo að segja verið bægt frá að láta uppi skoð-
anir sinar á iandsmáluin, því að eina prent-
smiðjan á Isaíirði hefir verið í hönduni íhalds-
liða, sem kunnugt er, en hitt er óhægt og tals-
verðum vandkvæðum bundið að þurfa jafnan að
leita til blaða i öðrum landsfjórðungum. Til þess
að ráða bót á þeim vandkvæðumj hefir ritstjóri
þessa blaðs flutt til ísafjarðar prentsmiðjuna, er
„Þjóðviljinn ungi“ var fyrrum prentaður í. Jafn
framt hefir hann byrjað að gefa þar út blað, er
„Sköfnungur“ nefnist, og geta því ísfirðingar
framvegÍ8 rætt frjálslega og frá ýtnsum hliðum
framfara og áliugamál þjóðariunar, og borið
hönd fyrir höf'uð sér gagnvart ýmsu því góð-
grt-ti, er „Vestra" kann að þóknast að bera á
borð fyrir þá. Stærð „Sköfnungs" er eigi lást-
ákveðin, en hann mun koma út við og við, þeg-
ar Ih-amfaraflokknum i Isafjarðarsýslu þykir
þörf' á að taka til máls.
Atkvieðaskuldbimlingar sýslumannsliðsins. —
Auðvirðileg aðt'erð. Að ílla niuni ganga, að
afia sýslunianni H. Hafstein, og félaga hamb
hr. jVTatthíasi Ólafssyni. atkvæða héríkjördæm-
inu, virðist mega niarka af því, að sýslumanns-
liðið hefir í sumum hreppum gripið til þess ó-
yndis-úrræðis. að reyna að ginna menn til skrif-
logra atkvæðalof'orða.
Oss hefir borizt eptirrit af einu þessara
skuldbindingarskjala, sem safnkóngarnir i Þing-
oyrarhreppi eru að satna undirskriptum undir;
skjalið er prentað i prentsmiðju ísfirzka aptur-
haldsliðsins, og er svo hljóðandi:
„Vér undirritaðir kjósendur til alþingis í
Þingeyrarhroppi leyfum oss hér með að skora
á hr. sýsiumann H. Hafstein á ísafii'ði og hr.
Mattlnas Óiaf'sson, verzlunarstjóra í Hauka-
dal, að gefa kost á sér, sem þingmenn fyrir
þotta kjördæmi við næstu þingmannakosn-
ingar, og skuldbindum oss jafn framt til að
mæta á kjörfundi, og greiða þeim atkvæði,
verði þeir í kjöri“.
Sagt ei'. að skjöl þessi bafi verið send hrepp-
stjóra-leiðina, rétt eins og væri þetta — em-
bættiserindi!
Skyit cr þó að geta þess, að suniir hrepp-
stjórar í Vestur-ísafjarðarsýslu hafa sent skjöl
þossi aptur. eða eigi viljað sinna þeim, ogkjós-
endum i Djúphreppunum hefir apturhaldsliðið
eigi dirfzt, að bjóða slíkar „trakteringar“, að því
er enn liefir heyrzt: en í Grunnavíkur- og
Sléttu hreppum þart vist oigi að þeim sökum
Ekki getum vér öðru trúað, en að