Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 09.01.1904, Síða 1

Verð árganqsins (minnst j
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og j
í Ameríku doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnimán-
aðarlok.
Uppsögn skrifleg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30, dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samliliða uppsöqninni
- ■-=■■ |= Átjándi ábgangue. Hj ■ I Uaðið.8kuld sína fyrir
-s-§**=!= RITST.T ÓRI: SKÚLI THORODDSEK. =\sxs§—s--------- I!
M 1.
Bbssastöðum, 9. JAN.
19 0 4.
Sramótin.
—-o4þo
Það hefir verið vani „Þjóðv.“, sem
fleiri blaða, að fara nokkrum orðuin um
liðna árið við áramótin, og skulum vér
því minnast. stuttlega á gamla árið, sem
nú er nýlega gengið úr garði.
Að því er veðráttufar snerti, mátti
veturinn, frá nýári í fyrra, teljast all-
viðunandi, en í meira lagi umhleypinga-
samur, og sérstaklega mun mörgum lengi
minnisstætt mikla veðrið, 8.—9. marz, er
olli miklu manna- og eigna-tjóni.
Yorið var fremur kalt, enda rak Jtaf-
ísinn að Horni á Hornströndum í dymb-
ilvikunni, og fyllti firði og víkur á
Strandaflóa, en teppti þó eigi skipaferð-
ir, nema hvað „Skálholt“ komst eigi
norður fyrir landið í fyrstu strandferð
sinni.
Sumarið var eitt hið inndælasta sol-
skins-sumar, sem komið getur, að því er
suðurland, og ýms héruð á vesturlandi,
snertir; en í flestum sveitum á norður-
og austur-landi, og í Strandasýslu, eink-
um norðanverðri, vnr sumarið á hinn bóg-
inn afar-kalt og votviðrasamt, svo að sum-
ir telja það jafn vel verra, en hið orð-
lagða mislinga-sumar (1882).
Tíðarfarið yfir sumarið gerði það auð-
vitað að verkum, að þar sem heyskapur-
inn gekk ágætlega í þeim héruðum, er
þurrka og sólar nutu, þá gekk hann að
því skapi hörmulega í öðrum sveitum, þar
sem sífelldir kalzar og rigningar gengu,
og er því miður enn eigi séð fyrir end-
ann á því, hvaða vandræði geta af hlot-
izt, þar sem hætt er við, að mörgum
hafi orðið það á, að setja um of „á guð
og gaddinn“, sem kallað er.
Sem betur fer, hefir það, sem af er
vetri, verið fremur hagstætt veðráttufar,
frost lítil, og því víða nokkrir hagar all-
optast. —
Að því er annan aðal-atvinnuveg
landsmanna, sjávarútveginn, snertir, þá
lánaðist þilskipa-utvegurinn við Faxaflóa
yfirleitt laklega, svo að fullyrða má, að
meiri hluti útvegsmanna hafi fremur
skaðazt á þeim atvinnurekstri, og þar
sem hásetar voru nú flestir ráðnir upp á
hálfdrœtti, þá varð atvinna þessi öllum
þorranum mun óarðvænlegri, en á und-
anfömum árum, svo að allmargir munu
hafa haft lítinn, eða engan afganginn, er
frá skipi var farið. — í öðrum héruðum
landsins mim þilskipa-útvegurinn og yfir-
leitt hafa gengið í lakara meðal-lagi; en
þar sem skip eru þar flest minni, en við
Faxaflóa, og tilkostnaður því allur mun
minni, þá verðnr tjónið þar eigi einstil-
finnanlegt, þó að miður lánist i bili.
Að því er snertir bátfiski á fjörðum,
urðu aflabrögðin mun minni, en árið áð-
ur, við Isafjarðardjúp, og undir Jökli, og
i öðrum héruðum, þar sem bátfiski er
stundað, naumast, sem í meðal-ári, að
saman lögðu, nema mikið góð aflabrögð
i verstöðunum við sunnanverðan Faxa-
flóa, og mundu þó hafa orðið enn betri,
ef yfirgangur botnverpinga hefði eigi opt
og einatt keyrt langt úr hófi, einkum á
haustmánuðunum, eptir brottför varð-
skipsins, þar sem heita má, að ránsmenn
þessir hafi látið greipar sópa á fiskimið-
um vorum, bæði á Faxaflóa, undirJökli,
og á Vestfjörðunum.
Um síldveiðar á fjörðum var hvergi
að tala, sem nokkru nam, en á hinn bóg-
inn stunduðu nokkur þilskip, frá norður-
og austur-landinu reknetaveiðar, og þykir
sýnt, að þar sé um nýjan, og all-arðvæn-
legan atvinnuveg að ræða.
Hvalaveiðar Norðmanna lánuðust enn
all-vel, einkum hjá þeim hvalveiðamönn-
um, er stöðvar hafa á Austfjörðum. —
Til framfara má það telja, að á liðna
árinu fjölgaði rjómabúum að góðum mun.
— I Hafnarfirði var og stofnuð trésmíða-
verksmiðja, en í Reykjavík komið á fót
klœðaverksmiðju og steinsteypuverksmiðju,
og var þó hvorug þeirra komin fyllilega
á laggirnar um áramótin. —
Að þvi er verzlunina snertir, hélzt
saltfiskur enn í háu verði (malfiskur 6B
kr., smáfiskur 50 kr., og ísa 38 kr., sk?//.),
en landvara var á hinn bóginn fremur
lág, og ket í lægra verði, en árið fyrir.
— Útlend nauðsynjavara var með svip-
uðu verði, sem næsta ár á undan, nema
hrisgrjón ögn hærri, en kaffi aptur á móti
nokkuru lægra. —
I heilbrigðislegu tilliti var liðna árið
mjög hagstætt landsmönnum, þar sem
engar hættulegar farsóttlr gengu. — Að
vísu gerði skarlatssóttin enn vart við sig
á stöku stöðum, og sömuleiðis kighósti í
bömum, en hvorag veikin gat skæð
talizt.
Engu að síður hvarf þó eigi all-fátt
nafnkunnra manna sjónum vorum á liðna
árinu, og má þar til nefna: héraðslækni
Pál Jákok Blöndal (f 16. janúar), síra
Jósep Kr. Hjörleifsson á Breiðabólsstað á
Skógarströnd (f 6. maí), cand. phil. Ólaf
Daviðsson á Hofi (f 6. sept.), síra Filippus
Magnússon á Stað (f 26. sept.), og síra
Benedikt Kristjánsson frá Múla (f í des.)
— Enn fremur má nefna: læknisfrú
Bagnheið, G. Einarsdóttur á Úlfsstöðum
(f 18. febr.), biskupsfrú Sigríði Bogadótt-
ur (f 10. marz, í Kaupmannahöfn), frú
Guðrúnu Hjaltalin, (f 12. júní), prestsfrú
Þórdísi Sívertsen á Hofi (f 28. júlí), frú
Önnu Jóhannesdóttur (f 28. júlí), prests-
frú Katrínu Ólafsdóttur á Bíldudal (f 9.
júní), sýslumannsfrú Elínu Arnadót'nr
(f 19. sepb.), og prestsfrú Kristínu Ein-
arsdólhur i Reykjavík (f 2. okt.). — Af
leikmönnum, er látizt hafa á hinu liðna
ári, má og nefna: Bjarna kaupmarm Sig-
geirsson i Breiðdal (f 18. marz), útvcgs-
bændurna Jöhannes OJsen (f 11. apríl) og
Þórð Torfason (f 25. april), Hjalta bónda
Sveinsson í Súðavik (f 9. maí), Sigfús
bónda Thorlaciiis á Núpufelli í Eyjafirði,
(f 27. júlí), organista Jónas Hélgason (f
2. sept.), Hjálmar Sigurðsson amtsskrifara
(f 24. sept.), hafnsögumann Jón Gíslason
frá Ljótunnarstöðum (f 29. okt.), Eirik
bónda Egilsson á Stað í Súgandafirði (f
21. okt.), Jóhann G. Möller, kaupmann á
Blönduós (f 11. nóv.) o. fl. —'Meðallát-
inna merkiskvenna má og nefna: yfirsetu-
konu Þorbjörgu Sveinsdóttur (f 6. janúar),
húsfrú Guðrúnu Sigurðardóttur á Möðru-
völlum (f 20. febr.), ljósmóður Guðrúnu
Jómasdóttur í Reykjavík (f 12. apríl),
húsfrúrnar Sigríði Bjarnadóttur á Osi í
Bolungarvík (f 12. apríl), og Margréti
Jónsdóttur á Miðteig (f 2. júlí), húsfrú
Þórdisi Eiríksdóttur á Skjöldólfsstöðum
(f 17. okt.) o. fl. —
Ymsar slysfarir, einkum drukknanir,
urðu á liðna árinu, svo sem skýrt hefir
verið frá í blaði þessu, og olli mikla
veðrið 8.—9. marz þar nokkru um. —
Sjálfsmorð voru nokkur framin, en þófá,
sem betur fer. —
I Vatnajökli, milli Hágangna og
Grrænafjalls, var eldur uppi um hríð, en
olli eigi tjóni, þar sem það var fjarri
byggðum. — All-mikið hlaup kom einn-
ig í Skeiðará, og varð af farartálmi um
hríð. —
Að því er bókmenntirnar á liðna ár-
inu snertir, má þess geta, að auk blaða
þeirra, er áður höfðu komið út, hófust
tvö ný blöð í Reykjavík, „Ingólfur“ og
„Landvöm“, bæði til stuðnÍDgs hinni
svo nefndu landvamarstefnu í stjórnar-
skrármálinu, og lifði þó „Landvörn“ að
eins hálft árið. — En meðal merkra
bóka, er út komu á árinu, má sérstaklega
nefna: sagnfræðisrit Jóns Jónssonar sagn-
fræðings, um „Odd lögmann Sigurðsson“
og „íslenzkt þjóðemi“, enn fremur
„Strengleika“ eptir Guðm. skáld Guð-
mundsson, nýtt hepti af ljóðabók síra
Matthíasar Jochumssonar, og „Lýðmennt-
un“, eptír Guðm. Finnbogason keimspek-
ing. — Auk þess störfuðu og hin vana-
legu bókaútgáfufélög vor, en misjafnt
var það að gæðum, er frá þeim kom, sem
fyrri. —
í politisku tilliti mun liðna árið óefað
verða all-minnisstætt, þar sem breyting á
stjórnarskránni var staðfest af konungi 3.
okt. síðastl., og þar með gert stundarhlé