Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 03.05.1904, Blaðsíða 2

70
ÍPjÓÐVILJIJN n
XVIII., 18.
sér, að hann eigi ekkert atkvæði um sér-
mál vor.
Og hvernig stendur á því, að hr. H.
Hafstein sættir sig við það, að yfirhjdngu
sjálfs hans, og vilja alls þingsins, er traðk-
að, og stjórnarskipunarlög landsins virt að
vettugi?
Hér er meira, en lítið i húfi, þar sem
tiltæki þetta getur eigi þýtt annað, en
að dönsku ráðherrarnir þykist eiga at-
kvæði um sérmál vor, svo að vér eigum
á hættu, að þeir sletti sér fram í önnur
sérmál vor, þegar þeim býður svo við að
horfa, og getur þá orðið ærið lítið úr sér-
réttindum iandsins, og vaidi alþingis.
Mér virðist það Ijóst, að ráðherra sá,
sem vér nú höfum, er ekki skipaður sam-
kvæmt stjórnarskrá vorri, heldur eptir
dönsku grundvallarlögunum, sem alþingi
hefir aldrei talið gilda hér á landi, og
hefi jeg því heyrt ýmsa vekja máls á
því, að réttast væri, að þingið sendi rík-
isráðinu þenna danska ráðherra aptur, og
heimti ráðherra, er skipaður sé í sam-
ræmi við stjórnarskrána.
Veit jeg það að visu, að „heimastjórn-
armenn“ ráða, sem stendur, meiri hluta
atkvæða á þingi, en mér getur eigi til
hugar komið, að þeir gangi svo beint ofan
í allt, sem þeir hafa sagt og ritað um
stjórnarskrármálið, að þeir samþykki þá
tröðkun landsréttinda vorra, sem felst í
þessu háttalagi Dana-stjórnar, og kalla
jeg, að nýi ráðherrann hafi riðið fremur
ólaglega úr hlaði, og brugðizt mjögvon-
um flokksbræðra sinna, og þjóðarinnar
yfir höfuð, er hann tók á móti svona
meingallaðri útnefningu, sem fer í bein-
an bága við stjórnarskipun Jandsins.
27/4 ’04. Hrói Höttur.
* *
*
Síðan ofan rituð grein hr. Hróa Hattar
var skrifuð, hefir bæði „Reykjavíkin"‘ og
„Þjóðólfur"1 vaðið fram á völlinn, til að
reyna að verja gjörðir ráðherrans, og
getum vér þvi eigi varizt þess, að láta
þess getið, að óneitanlega virðist flokks-
fylgið, og „matarástin", fara að ganga
nokkuð langt, þegar jafn vel er eigi horft
í það, að reyna að verja þær gjörðir
stjórnarinnar, sem ríða í beinan bága við
stjórnarskipunarlög landsins, og eru mjög
alvarleg og hættuleg árás á sjálfstæði
þess.
Eins og við er að búast, þá er vörn
þessara blaða eitthvert allra aumasta
bullið, sem sézt hefir á prenti, kryddað
ýmsum lieiinsku-vaðJi, og flónslegum get-
sökum.
I „Þjóðólfi“ gamla er t. d. einhver
„Heiðrokui u látinn koma frarn á sjónar-
sviðið, og nrun það vera merki þess, að
ritsljóri „stjórnar gagnsinsa skammist sín
sjálfur iýrir það, sem segja átti, sem
nauuiast er beldur að í'urða, þ<ir sem lrann
er að burðast við að hrekja þjð, sem
„Þjóðólfur“ hefir sjálfur verið að prédika,
enda er aðal-vörn „Heiðreks“ fólgin í
þeirri naglalegu setningu, að „þótt ráð-
herra vor sé sérmálaráðherra Islands, þá
sé hann jafn framt ráðherra konungs, og
varð þvi, sem slíkur, að vera skipaður af
forsætisráðherra konungsins að „forminu“
til“(!!)
En nú segir stjórnarskrá vor beinum
orðum, að enginn, nema ráðherra Islands,
geti framkvæmt hið æðsta vald konungs
yfir sérmálum Islands, og átti sérmála-
ráðherrann því, sem ráðherra konungs og
Islands, að skipast af konungi, með undir-
skrift ráðherra Islands, en einskis annars,
eins og hr. H. Hafstein sýndi fram á á
alþingi, þótt hann virðist siðar hafa brost-
ið þrek til þess, að fram fylgja. þeirri
skoðun sinni gagnvart dönsku stjórninni.
Og þó svo væri, — sem alls ekki er —,
að það væri ófrávíkjanleg regla, eins og
„Heiðrekur“ segir, að forsætisráðherra
skrifaði undir skipunarbréf annara ráð-
herra, þá getur sú regla alls eigi náð til
ísl. sérmálaráðherrans, sem er sjálfstœður
ráðherra, óháður forsætisráðherranum, þótt
hann beri sármál vor fyrir konunginn
til undirskriptar í ríkisráði. Að minnsta
kosti hefir hr. H. Hafstein áður litið svo
á sérstöðu ísl. sérmálaráðherrans, og með
þeim skilningi samþykkti alþingi stjórn-
arskrárbreytinguna.
Að þvögla um það, að hér sé að eins
um þýðingarlaust „form“ að ræða, er sú
fjarstæða, sem eigi þarfnast svara, því að
það liggur i augum opið, hvort það get-
ur eigi haft afar-mikla þýðingu, að sér-
málaráðherra vor sé skipaður af manni
(danska forsætisráðherranum), sem er á-
byrgðarlaus gagnvart, alþingi.
Að öðru leyti minnist „Þjóðv.“ að
líkindum á vaðandann í „Reykjavíkinniu
í næsta nr. blaðsins.
I* 4 114"» 4 l»l4»»l.*.,»»».
Úr Norður-tsafjarðarsýslu
er „Þjóðv.“ ritað 22. apríl síðastl: „Tíð er
hér köld, og stormasöm, svo að fremur má heita
sjaldgjöfult til sjávarins, og fiskiskipin haldast
eigi við úti fyrir, og aflinn fremur litill hjá
skipum þeim, er inn hafa komið.
Siðan vorvertíð hófst (á páskum), hefir afli á
Bolungarvikurmiðum verið all-misjafn, annan
daginn hezti afli hjá sumum skipum, 4—6 hundr-
uð tólfræð á skip, en önnur skip hafa naumast
orðið fiskvör á sömu miðum, og virðist fiskur-
inn því halda sig mjög i hnöppum“.
Mislingar.
Á hvalveiðistöðinni að Gimli i Sléttuhreppi í
ísafjarðarsýslu hefir hrytt á mislingum meðal
norskra hvalveiðimanna.
Vonandi er, að gerðar verði ýtarlegar ráð-
stafanir til þess, að varna því, að mislingarnir
hreiðist út, enda mun þegar hafa verið gjörð
ráðstöfun til þess, að banna samgöngur við
hvalveiðistöðina, meðan veikindin standa þar
yfir.
Kirkja á Patreksfirði.
í verzlunarstaðnum á Patreksfirði er áformað,
að hyggð vei'ði kirkja á komanda sumri, og á
það að verða steinsteypuhús.
Kirkjan verður hyggð fyrir samskotafé, og
að nokkru fyrir lánsfé, er sparisjóður á Patreks-
firði veitir.
Framfaramál Xorður-ísflrðingti.
Út af fyrirspurn stjórnarráðsins um aðal-áhuga-
mál Norður-ísfirðinga, að því er til atvinnu- og
samgöngu-málefna kemur, taldi sýslunefndin
hrýnasta nauðsyn á þessu:
1, að regltibundnum gufuhátsferðum verði komið
á fót utn Isafjarðardjúp árið um kring,
2, að fiskimiðin verði vernduð gegn vfirgangi
iitlendra fiskimanna,
3, að gert vérði við lendinguna í Bolungarvík,
svo að þar verði viðunanleg lending fyrir opin
skip, og
4, að afnumið verði útflutningsgjald af fiski.
Sektaður botnverpingur.
Danska varðskipið „Hekla“ náði ný skeð við
Vestmanneyjar i enskan hotnverping, er kærður
hafði verið fyrir botnvörpuveiðar í landholgi, og
var skipstjórinn sektaður um 900 kr.
Sýslumenn settir.
Cand. jur. Páll Bjarnasnn Vídalín hefit- 'jverið
settur sýslumaður í Eyjafjarðarsýslu og hæjar-
fógeti á Akureyri frá 1. maí þ. á.
Frá sama tíma er cand. jur. Gnðm. Bjnrns-
snn settur sýslumaður í Skagafjarðarsýslu.
Mannalat.
I blaði þessu (7. nr. þ. á.) hefir þeg-
ar verið getið andláts Pétars Björnssonar,
skipberra á Bíldudal, og skal hér nú
stuttlega getið hinna helztu æfiatriða
hans, að því er upp spurt hefir orðið
Hann var fæddur í Reykjarfirði i
Suðurfjarðarhreppi í Barðastrandarsýslu
árið 1850, og voru foreldrar hans: Bjórn
Pétursson, Péturssonar, hreppstjóra i
Suðurfjarðarhreppi, og kona hans, Kristin
Einarsdóttir, bónda á Hreggstöðum á
Barðaströnd. — Pyrstu 6 ár æfi sinnar
ólst Pétur upp hjá afa sínurn, og ömmu,
Guðrúnu Sigurðardóttur, en“var^síðan“‘3
ár hjá Bjarna bónda Sveinssyni í Fremri-
Hvestu, með því að móðir hans var lát-
in; en 9 ára að aldriTfluttist hann til föð-
ur síns, er þá var flutturýað Bíldudal, en
síðar að Hóli í Bíldudal, og loks að Hlaðs-
eyri í Patreksfirði.
Snemma hneigðist hugur Péturs sál.
Björnssonar til sjávarins, og var hann
nokkur ár háseti á fiskiskipum, ýmist frá
Bildudal (á gamla „Pílot“), frá Geirseyri
(á skipi, er Lúðvík Asgeirsson varjfyrir),
eða frá Isafirði (á „Sigríðiu), og þaðan
sigldi hann til Danmerkur um haustið,
en kom sumarið eptir til Geirseyrar, á
slcipinu „Emanuel“, og stundaði fiski-
veiðar á því skipi um sumarið, en sigldi
aptur til útlanda um haustið, og var þá
í förum erlendis í 4 ár, en fór síðan til
Australíu, og dvaldi þar við ýms störf,
þar á meðal við gullgröpt, i 12—13 ár,
og var hann þá alinennt talinn dauður
hér á landi, þar sem eklrert spurðist til
hans áram saman.
Eptir heimkomu sína til íslands, brá
hann sér til Noregs, og tók þar próf í
stýrimannafræði, og keypti þá þilskipið
„Snygu, og var jafnan skipstjóri á því
skipi á fiskiveiðum, nema nokkra liríð,
er hann var skipstjóri á fiskiskipinu
„Kjartanu, er hann og keypti í Noregi,
og var sameign hans, og nokkurra ann-
ara.
Pétur sálugi var einstakur atorku- og
dugnaðar-maður, laginn sjómaður, og
heppinn aflamaður. — Hann var og
snemma hagsýnn og sparsamur, og gjörð-
ist því maður all-vel fjáður. — Áhuga-
maður var hann mikill, að þvi er ýms
atvinnumál snerti, einkum fiskiveiðar,
bæting lendinga o. fl., og horfði hvorki