Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 14.05.1904, Page 1

Verð árganqísins (minnst \
62 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og \
í Ameríku doll.: 1.50. \
Borgist fyrir júnímán- j
aöarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
Átjándi ábgangub.
-n- •• =
|= EITSTJÓRI: SKÚLI THOKODDSEN. =|eosg-
\ Uppsögn skrifleg, ógild
netna komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
| mánaðar, og kaupandi
i samhliða uppsögninni
horgi skuld sina fyrir
blaðið.
M 20.
Bessastöðum, 14. MAÍ.
19 0 4.
Danska rothcggið.
—ojþo
I 18. nr. ,.Þjóðr.“ ráðgerðum vér, að
minnast eitthvað á rausið í „Beykjavík-
inniu, út af ráðherra-skipaninni, en þeg-
ar vér fórura að athuga ummæli blaðs-
ins betur, sáum vér, að urumæli ritstjór-
ans eru að vísu þegar áður hrakin í blaði
voru, og getum vér þvi verið ofur stutt-
orðir.
B.itstjóri „Beykjavikur41 reynir að telja
almenningi trú um, að alþingi hafi ekki
lagt neina áherzlu á það, hvernig skip-
un ráðherrans væri hagað, en að eins lát-
ið þá ósk í ljósi, að skipunarbréfið væri
undirritað af ráðherra Islands.
I?essi ummæli ritstjórans eru þó al-
veg tilhæfulaus, eins og nefndarálit stjórn-
arskrárnefndanna sýna, enda var sam-
þykkt stjórnarskrárbreytinganna algjör-
lega byggð á þeim skilningi alþingis, að
ráðherra Islands nyti fullrar sérstöðu, svo
að enginn annar ráðherra gæti ritað und-
ir neina ályktun um íslenzk sérmál, með
konungi, eða gefið slikri ályktun gildi
með undirskript sinni.
Sem einum nefndarmanna í stjórnar-
skrárnefnd neðri deildar er ritstjóra
„Þjóv.“ það fullkunnugt, að nefndin lagði
einmitt sérstaka áherzlu á þetta atriði,
og er óhætt að fullyrða, að stjörnarskrár-
frumvarpið hefði aldrei náð samþykki al-
þingis, ef menn hefðu eigi hyggt statt og
stöðugt á þessari skoðun.
Það er því enginn efi á því, að þeg-
ar hr. H. Hafstein tók á móti skipunar-
bréfi sínu, eins og það var lagað, hefir
hann farið í algjórðan hága við vilja þings-
ins, og er það sannarlega allt annað, en
góðs viti, að því er þingræðið snertir,
þegar byrjað er með þvi, að virða jafn
eindreginn og skýlausan vilja alþingis
vettugi, og það i jafn þýðingarmiklu
máli, er getur haft hin alvarlegustu ept-
irköst, að þvi er snertir réttarstöðu lands-
ins.
.Reykjavíkin“ segir, að þess hafi eng-
inn kostur verið, að fá þessu breytt, og
sýnist það þá að benda á það, að Dana-
stjórn líti svo á, sem hér sé eigi að eins
um form, eða venju, að ræða, eins og
„Reykjavíkin“ gefur þó í skyn i öðru
orðinn, heldur sé Danastjórn það fyllsta
alvara, að fylgja fram þeim skilningi á
stjórnarskipunarlögum vorum, að danski
forsætisráðherrann geti slett sér fram í
sérmál vor, og ráðið því, hver sórmála-
ráðherra vor er, og var þetta því enn
meiri þörf fyrir hr. H. Hafstein til þess,
að heykjast ekki, en fylgja fram vilja al-
þingis, og leyfa eigi, að gengið væri á
hlut landsins.
\ „Reykjavikin“ gefur í skyn, að hann
i hefði þá má ske orðið af ráðherra-tign-
1 inni, þar sem stjórnin myndi hafa skoð-
I að synjun hans svo, sem hann afsalaði
| sér fyrir hönd „heimastjórnarflokksins“,
að nokkur maður úr þeim flokki tækist
ráðherrastarfið á hendur.
En var „heimastjórnarflokkurinn“ þá
svo gráðugur í völdin, að hann vildi
vinna það til valdanna, að brjöta stjörn-
arskipun landsins, og ganga heint ofan í
sínar eigin yfirlysingar á þinginn?
Það er óneitanlega slæmur vitnisburð-
ur, sem hr. Jón Olafsson gefur flokks-
bræðrum sinum, og þar sem hann gefur
í skyn, að framsóknarflokksmönnum
myndi eigi hafa betur farizt, þá er það
alveg órökstuddur spádómur hans, sem
vér verðum algjörlega að mótmæla, að
hafi við nokkur rök að styðjast.
Og að því er þau ummæli hr. J. 01.
snertir, að forsætisráðherra Dana ráði ekki
kjöri ísl. sérmálaráðherrans, og að hann
fari eigi frá, þótt ráðgjafaskipti verði í
Danmörku, en að eins, er hann fái meiri
hluta alþingis gegn sér, eða konungur
neiti að fylgja ráðum hans, þá eru allt
þetta atriði, sem hr. J. 01. veit alls ekk-
ert um, eingöngu spádómar, sem að visu
væri æskilegt, að rættust, en sem naum-
ast gera það fremur, hverju sem hr. J.
Ól. spáir.
Sé það ófrávíkjanleg regla, sem alls
ekki megi víkja frá, að danski forsætis-
ráðherrann riti undir skipun sérmálaráð-
herra íslands, þá er það auðsætt, að hann,
en enginn annar, rœður þvi, hver sermála-
ráðherra vor verður, og þar sem alþingi
hefir engin tök á honum, verður eigi séð,
hvað knýja ætti hann til þess, að fara að
vilja alþingis, fremur en honum þóknast.
Það er því hverjum manni auðsætt,
að þessi skilningur á stjómarlegri stöðu
Islands getur orðið íslenzkriþingrœðisstjórn
heint rothögg, og gegnir því stórri furðu,
að til skuli vera Islendingar, er ljá sig
til þess, að verja slíkt athæfi.
Sú tilraun, til að blekkja almenning,
er felst í þeirri kenningu, að það sé
vegna sameiginlegu málanna (alríkismál-
anna), að ráðherra Islands verði að vera
skipaður af forsætisráðherra Dana „að
forminu til“, eins og „Reykjavíkin“ orð-
ar þá flónskuna, er fjarstæða, sem engri
átt nær, þar ísl. sérmálaráðherrann á alls
ekkert jatkvæði jum alríkismálin, sam-
kvæmt stjórnarskipunar lögum vorum.
Að lokum skulum vér, út af friðar-
prédikunum hr. J. Ól. í „Reykjavíkinni“,
láta þess getið, að það er mesti misskiln-
ingur, ef hann hyggur, að þjóðin meti
friðinn svo mikils — „friðinn fyrirland-
stjórnina“ —-, að hún kunni því illa, að
fundið sé að þvi, sem miður þykir fara
hjá stjórninni.
Af öllum sjálfstæðum mönnum, ekki
sízt af blaðamönnunum, væntir þjóðin
þess þvert á móti, að þeir séu sífellt á
verði, að því er snertir réttindi landsins,
og víti hvað eina hógværlega, er miður
þykir fara.
Stjórninni þarf þegar að skiljast það
frá byrjun, að þjóðin er, og vill vera,
húsbóndinn á heimilinu, og eigi síður
þarf sumum þingmönnunum, og blaða-
mönnum, að skiljast það, að hún markar
þá Judasar-m ar k i n u, eins og ritstjóri
„Reykjavíkur“ að orði kveður, er meta
hagsmuni hennar, og réttindi, minna, en
hitt, að tala, sem stjórninni lætur bezt í
eyra, til að vinna til bita og sopa.
En þvi er miður, að þeir virðast
vera ærið margir nú á dögum, sem ekki
láta það á sig fá.
Til Íslendinga.
Hlífið skógum og kjörrum!
Landið var fyrrum skógi þakið milli
fjalls og fjöru, en margra orsaka vegna,
ekki sízt fyrir sakir vægðarlauss skógar-
höggs, hafa skógarnir eyðst, og fáar og
smáar eru þær leifar, sem enn eru eptir.
Það er nauðsynlegt fyrir allanbúnað,
að hlífa og vernda þessar leifar, og að
græða nýjan skóg í staði'þess, sem eydd-
ur er.
Skógarnir veita eldivið og efnivið í
smáhýsi.
Skóga má græða svo, að þeir veiti
hlé húsum, görðum og túnum.
Skógarnir hindra, .að moldina blási
burt úr hiióunum.
Skógarnir hindra skriður og snjóflóð.
Skógarnir eru skrúð lands.
*
* *
Alþingi ’hefir veitt fé, til að græða
móðurreiti og skóga, og til náms handa
gróðursetjurum. Tilgangurinn er sá,
að selja plöntur úr þessum móðurreitum
skógræktarfélögum, og einstökum riiönn-
um; það mun þó líða eitt eða tvö ár, áð-
ur en nægileg gnægð plantna verði orð-
in til þess.
Alþingi hefir veitt fé ‘til þess, að
kaupa skógana við Hallormsstaði, Háls
og Yagla, til friðunar, og til þess að
þessir staðir geti orðið þær meginstöðvar,
er frá mégi renna þekking'á skóggræðslu
til alþýðu, og vakið áhuga hennar.
Hvervetna á landinu'eru margir meiri
og minni skógar og kjörr. "Það ríður
líka á þvi, að forða þeim við eyðingu.
Landssjóður getur ekki keypt það allt.
Þess vegna snúum vér oss að allri al-