Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 07.03.1905, Blaðsíða 3

Þjóðviljinn .
39
XIX., 10.
Jónssonar, — en móðir Jónasar í Iiétt-
arholti Sigfússonar, var Rósa Jónsdóttir
frá Hrauni, Þorleifssonar, Jónssonar, Þor-
leifssonar, prests í Blöndudalshólum (f
1688), Olafssonar; — móðir Jóns Þor-
leifssonar á Hrauni, var Þorbjörg Sig-
fúsdóttir, prests á Glæsibæ (ý 1728), Þor-
lákssonar. Jónas i Réttarholti var tví-
kvæntur, og var Jónas, sonur hans, laun-
barn hans, milli kvenna, með Hólmfriði,
dóttur Þorláks hins auðga á Plugumýri
og Stóru-Ökrum, Símonssonar frá Utan-
verðunesi, Þórðarsonar. Systir Hólmfríð-
ar var Helga, móðir sira Þorláks áUnd-
irfelli (f 1871), Stefánssonar. Hólmfriður
átti fyr Halldór Kláus, Brynjólfsson,
Halldórssonar biskups, en hún tók fram
hjá honum, með Jónasi í Réttarholti. og
var Jónas sál. sonur þeirra; en Hólmfríð-
ur fékk leyfi, tii að giptast seinna.
Jónas var fæddur á Höskulsstöðum,
hjáleigti frá Stóru-Ökrum, 26. október
1827, en ólst upp í Réttarbolti, hjá föð-
ur síuum, þar til hann var 19 ára, eða
til 1846, en dvaldi siðan nokkur ár hjá
móður sinni, sem þá var orðin gipt seinni
manni sinum, Eldjárni Hallsteinssyni, frá
Stokkhólmi í Skagafirði, og þjuggu þau
hjón í Ásgeirsbrekku i Viðvíkursókn, og
þar var hann, þegar SkagHrðingar gjörðu
hina nafnkunnu norðurreið sina 1849, og
var hann þá 22 ára gamall. Árið 1865
giptist hann eptirlifandi ekkju siuui, Mar-
gréti Hallsdóttur, bónda frá Reykjum í
Hjaltadal, Jónssonar hreppstjóra á Bjarna-
stöðum í Kolbeinsdal, Jónssonar læknis
i Viðvík (f 1801); Péturssonar; systkin
Halls á Reykjum voru mörg, og var eitt
þeirra (iuðrnundur bóndi á Narfastöðum
í Viðvíkursveit, faðir Jóhannesar sýslu-
manns í Hjarðarholti, er úti varð 1869.
Þau hjón Jónas og Margrét bjuggu fyrst
um nokkur ár all-góðu búi í Skagafirði,
þar til þau brugðu búi vorið 1874; var
þá ætlun þeirra, að flytja til Ameríku,
en sökum veikinda fórst það fyrir. Dvöldu
þau hjón síðan í húsmennsku á ýmsum
stöðum í Skagafirði, um 19 ár, þar til
árið 18;j3, að þau fluttu þaðan alfarið
vestur til Dýrafjarðar, og dvöldu þar síð-
an, til þess hann dó, hjá dóttur sinniog
manni hennar á Núpi. Þau hjón áttu
sarnan 5 börn; dó eitt þeirra i æsku, en
4 náðu þroskaaldri: 1. Valdimar, drukkn-
aði 1904, með Kristjáni skipstjóra úr
Reykjavík, Bjarnasyni, frá Baulhúsum,
Símonssonar. 2. Sigurður, bóndi á Ytri-
húsum i Dýrafirði, giptur. 3. Rakel, kona
Kristins bónda og hreppsnefndaroddvita
á Núpi, Gruðlaugssonar. 4. Guðlaug Indi-
ana, kona Sigurðar Siguiðssonar frá Felii.
Jónas sál. var mjög vel látinn maður.
Hann var stilltur og kurteis, en þó glað-
vær og skemmtinn í tali, og vel greind-
ur um marga hluti, og mundi margt frá
sinni löngu æfi, úr sínu héraði, en var
fáorður og skrumlaus. Jeg átti eitt
sinn tal við hann, og spurði ýmsra hluta
frá yngri árum hans úr Skagafirði. Leysti
hann úr fiestu því með greind og góðum
skilum, en jafnnær fór jeg af því, er
eg vildi fræðast um, norðurreiðina. Hann
gat nefnt nokkra þeirra, sem norður riðu
úr ýmsum hreppum, en alls engan úr
Akrahrepp, þar sem hann átti sjálfur
heima, og fann jeg glöggt, að maðurinn
var engin flysjungur. Hann mun hafa
verið fjörinaður mikill á yngri árum, þvi
í elli sinni var hann enn kvikur, og létt-
ur á sór, og skjótur til hvers, sem vera
skyldi. Hann var sóriega góður verk-
maður, og sívinnandi, og vel hagur á tré
og járn. Blessuð sé hans minning.
Sic/hv. tír. tíorgfirðingnr.
Hinn 16. ág. f. á. andaðist að Stðru-Vatns-
leysu á Vatnsleysuströnd merkiskonan Guðrún
Gísladóttir, rúmlega 80 ára, kona Stefáns óðals-
bónda Pálssonar. Guðrún sáluga var fædd á Stóru-
Vatnsleysu 27. desbr. 1823, og dvaldi allan hinn
langa og dáðríka aldur sinn á Vatnsleysunum.
Guðrún sál. var tvígipt; var fyrri maður hennar
Bjarni Jónsson, ekkjumaður, og eignaðist hún
með honum3syni,sem allir eru dánir, 2 dóu í æsku,
en binn 3., Gisli að nafni, drukknaði 9. desbr.
1880, nýkvaentur Guðrúnu, sem nú er eiginkona
Jóns Þórðarsonar, nú í Hafnarfhði. Með síðari
manni sínum, eignaðist hin framliðna 2 börn,
Bjarna, nú óðalsbónda á Stóru-Vatnsleysu, og Sig-
ríði, gipta Eiríki óðalsbónda á Bakkakoti í Leiru.
Guðrún sál. var skýrleikskona, heppin yfirsetu-
kona, þó ólærð væri, stjórnsöm húsmóðir, ágæt
móðir og maki, og yfir höfuð hinn mesti kvenn-
skörungur. A. Þ.
Bessacföðnm 7. marz 1901.
Það, sem af er þ. m., hafa haldizt einkar hag-
stæð þýðviðri bér syðra, svo að hagar eru hví-
vetna nægir.
Skip „Thoro“-félagsins, „Tryggvi kongur11, kom
til Reykjavíkur 4. þ. m., frá Vestfjörðum ogBreiða-
firði. — Með skipinu var Þorvaldur prófastur
Jónsson á ísafirði, á leið til Danmerkur. — Sömu-
leiðis kom með skipinu fjöldi sjómanna, er ráðn-
ir voru til þilskipa.
32
Edith leit upp, svo að augu þeirra mættust, og greip
hana þá svo mikil feimni, að hún varð allt í einu kaf-
rjóð í framan, og virtist þá enn yndislegri, en áður.
Gerald kyssti hæversklega litlu höndina, sem hann
iiélt í, og sleppti henni svo.
Það var auðsætt, að honum hafði litizt vel á ungu
unnustuna sína, þó að það væri eðlisfari hans gagnstætt,
að verða þegar heillaður, eða íanginn.
Nú varð hann þess og áskynja, að önnur ung stúlka
var einnig þar í herberginu, og sneri hann sér því spyrj-
andi að ofurstanum.
„Danira fósturdóttir min!“ svaraði ofurstinn þurr-
lega, og var auðheyrt á röddinni, að honuin þótti óþarfi,
að eyða fleiri orðum.
Gerald hneigði sig, og Daníra svaraði á sama hátt,
án þess að lita upp.
Ungi liðsforinginn skilaði nú kveðju frá móður sinni,
og afhenti bréf frá henni, og út af þvi spunnust svo nokkr-
ar umræður, og feimnin fór þá að hverfa.
Edith varð kát, og glaðleg, eins og bún átti vanda
til, en Gerald sama stillingar-ljósið, sem fyr, þó að hann
evaraði að vísu kurteislega, og enda alúðlega, öllum
spurninguna, er lutu að ferð hans, heimilinu og móður
hans.
Loks barst ræðan að herferðinni, og kom þá í ljós,
að ofurstinn taldi uppreisnina töluvert viðsjár-verðari, en
almennt var álitið.
Hann varð mjög alvarlegur, og enda áhyggjufull-
ur, er hann mmntist á hana, og komst Gerald þá þegar
allur á lopt, og var eigi trútt um, að Edith finndist fátt
■uin, að sjá hann meta herferðina meira, en sig.
29
þó brktt, að siða þessa uppreisnar-flokka, enda skal eg
brýna fyrir Gerald, að hann verði að hraða sér, að vinna
sigur, og koma hingað aptur, ef hann eigi vilji missa
hylli mína“.
Enda þótt þetta væri að eins sagt í gamni, virtist
Daníra þó skilja það eitthvað öðru visi, því að svo var,
sem leiptur léki i augum henni, er hún svaraði:
„Beiddu hann heldur, að gæta þess, að gleyma ekki,
bæði heimkomunni, og brúðkaupinu, — að fullu og öllu“.
Edith horfði forviða á Daníru i örfáar sekúndur, og
mælti síðan, all-gremjulega:
„Mér finnst hálft um hálft, að þú sért að óska
þess. — En er það mögulegt, að þér geti enn þá verið
annt um þessa hálf-villtu menn, sem ekkert hafa um þig
sýslað, síðan þú varst í bernzku? Pabbi hefir óefað rétt
að mæla, er hann segir, að þú vitir ekki, hvað þakklæti
só, þrátt fyrir allt gott, sem hann hefir auðsýnt þér“.
Drættirnir, er komu um munn Daniru, meðan Edith
lét þessa dælu ganga, lýstu bæði sorg og gremju.
„Þakklæti!“ mælti hún í hálfum hljóðum. „Þú veizt
ekki, hve þungbær skylda það er, þegar þakklætisins er
krafist.u
Þrátt fyrir beiskjuna, er lýsti sér í röddinni, var þó
eitthvað í orðum þessum, er gerði það að verkum, að Edith
reiddist eigi, en gekk til vinstúlku sinnar, lagði hendina
á handlegg henni, og inælti, sumpart ásakandi, en sum-
part ofur-innilega:
„En jeg? Meturðu þá vinfengi mitt einskis?“
Daníra varð þá þýðlegri í málrómnum, og svaraði:
„Jú, inikils, Edith, fjarska mikils! En — við höt-
um aldrei skilið hvor aðra, og eigum það vist ekki eptir“.