Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.04.1905, Blaðsíða 1

Verð árgangsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
-erlendis 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku doU.: 1.50.
Borgist fyrir jútnmán-
aáarlnk.
ÞJÓÐVILJINN.
— |= Nít.tándi áboanodr. =| =—
-_ |= RITSTJÓKI: SKÚLI THOKODDSEN. -
M 15
BkSSASTÖÐDM, 8. APKÍL.
Uppsögn skrifleg, ógild
\ nema komin sé til iítgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
samhliða uppsögninni
horgi skuld sína fyrir
blaðið.
1 9 0 5.
Ifna og lldavólar
selur
llristján gorgrímsson.
Af sömu rótum.
(„llndirskriptin44. — Ritsíminn. — Sýningin.)
Flestir diueu óefað geta orðið saru-
móla uni |>að, að æskilegast sé, að saai-
lyudi roilli bræðra-þjóðaDua, Daua ogls-
leDdinga, sé sem bezt.
Það mun óhætt að fullyrða, að Dana-
hatrið, sem óður kann að hafa brytt á
hjá stöku mönnum hér á landi, sé nú að
öllu, eða að mestu leyti, horfið, og munu
flestir telja það vel farið. *
En þó að æskilegt sé, að samlyndi
milli dönsku og íslenzku þjóðarinnar sé
sem bróðurlegast, þá leiðir ekki af því,
að véríslendingar eigum ekki að halda fullri
einurð vorri gagnvart Dönum, eða
dönsku stjórninni.
Þvert á móti er það einmitt aðal-
skilyrði þess, að samlyndið geti orðið
sem bróðurlegast, að hvor þjóðin virði
aðra, sem skylt er.
Einarður maður, sem heldur djarflega,
og kurteislega, fram skoðun sinni. hlýt-
ur virðingu mótpartsins, en auðmýktin
bakar fyrirlilningu, eða í bezta lagi með-
aumkunn.
Þetta er venjan, þegar einstakir menn
eigast við, og það á ekki síður við, þeg-
ar um viðskipti stjórnar vorrar ogDana-
stjórnar ræðir.
Et’ vér íslendingar skoðum oss sjálfir,
sem aumingja, þegar um viðskipti vor
við dönsku þjóðina, eða stjórn hennar,
ræðir, getur naumast hjá því farið, að
vér bökum oss óvirðingu, sem á margan
hátt getur komið oss mjög óþægilega í
koll.
Það er því afar-áríðandi, að ísl. sér-
mólaráðherrann haldi fullri einurð gagn-
vart Dana-etjórn, og beygi sig eigi í
duptið fyrir hverju, sem tir þeirri átt
kemur, enda þótt enginn óski þese, að
gerður sé leikur, til að vekja ágreining.
Mjög mikilsvert helði það því verið,
að ráðherra vor, hr. H. Hafstein, hefði
þegar í byrjuninni tekið sér þetta strikið,
og reynt þannig, að auka virðingu þjóð-
ar vorrar, í augum Dana, í stað þess, að
draga úr henni, með of kjarklítilli fram-
komu.
En það er einmitt í þessu efni, sem
róðherra vorum hefir orðið svo tilfinnan-
lega á, síðan hann tók við völdunum.
Það er enginn efi á því, að af þess-
um rótum eru runnin afskipti hans af
rundirskriptarmáHnuu, ritsmanum, oy syn-
ingarmálimt, og eru þeita einmitt þau
málin, sem ráðherrann hefir hlotið mest
ámæli fyrir hér á landi.
Að því er „undirskriptarmálið4* snertir,
tekur hann orðalaust við skipun sinni,
sem ráðherra. af hendi danska forsætis-
ráðherrans, þvert á móti tilætlun, og skil-
yrði, alls alþingis, og yfirlýsingum sjálfs
sín á þingi, enda þótt fáum væri það
Ijósara, en honum, að þetta var Vógleysa,
sem haft getur hin óheillavænlegustu á-
hrif fyrir þjóðfélag vort, og orðið rot-
högg alls þingræðis, ef alþingi tekur eigi
þegar alvarlega i taumana, eins og „Þjóðv.“
hefir margsinnis bent á.
Hví tekur hann á móti þannig lög-
uðu skipunsrbréfi? Hví mótmælir hann
eigi. og sýnir dönsku stjórninni fram á,
að slíkt gjörræði af hálfu danskaforsætis-
ráðherrans geti alls ekki borið sig, sam-
k væmt stjórnarskránni, yfirlýsingum sjálfs
sín, og alþingis?
Það er enginn efi á þvi, að hefði
hann sýnt fulla einurð, og einbeittni, í
þessu móli, hefði hann hlotið virðingu,
jafnt Dana, sem íslendinga.
En hann — hneigði sig, sinnti að
engu hagsmunum landsins, vilja sjálfs
sín, né ólyktunum alþingis.
Sama verður og uppi á teningunum,
er litið er til ritsimamáJsins, þar sem hann
lætur „norræna fréttaþráðarfélagiðmikla“,
og samgöngumálaráðherra Dana, fá sig
til þess, að rita undir samning, sem fer
fram á, að leggja landinu stórkostlegar
fjárbyrðar á herðar, sem hvorki hann, né
aðrir, vita, hve miklar verða, samning,
sem eigi að eins fer í beinan bága við
það, sem hann hefir sjálfur barizt fyrir
á aiþingi, heldur og við ákvæði gildandi
fjórlaga landsins.
H\í frestar maðurinn eigi máli þessu,
unz álit alþingis er fengið, og boðar til
aukaþings, ef honum finnst, að málinu
þurfi að hraða? Hví segir hann ekki,
sem er, að hann hafi enga heimild til
slíkra samningsgjörða?
Atti hann, isl. ráðherrann, að fara ept-
ir þvi, þótt félaginu riði á þvi, að flýta
þessum samningi?
Yissulega ekki.
Loks er sýningarmálitf, þar sem enn
kennir sama kjarkleysisins hjá ráðherra
vorum.
Svo virfist að vísu í svip, sem hann
vildi taka rögg á sig í þessu máli, er hann
sagði sig úr dönsku sýningarnefndinni.
En rAclam var ekki lengi i Paradisu,
j og eins var þvi miður um ráðherrann, að
I kjarkur hans, og sjólfstæði, i þessu máli
varð endasleppt í meira lagi.
Hann fær að vita, að dönsku stórmenni
1 í Kaupmannahöfn líki þessi úrsögn hans
úr nefndinni miður, og strax er honum
þá öllum lokið, svo að hann ritarnefnd-
inni um hæl, að fyrir sitt leyti hafi hann
alls ekkert móti sýningunni.
Og hann gerir meira, ráðherrann, til
að bæta fyrir þessa synd(!) sína ogblíðka
Dani, þar sem hann lætur venzla- og
vina-fólk sitt í Eeykjavík styðja sýning-
inguna á allar lundir, svo að Jionuni er
það að kenna, að sýningin verður hald-
in, þótt öllum þorra þjóðarinnar sé það
þvert um geð.
Það er þessi þátturinn í störfum ráð-
herrans, framkoma hans út á við, gagn-
vart Dana-stjórn, og dönsku stórmenni,
sem íslendingum hlýtur að falla afar-illa,
og þrátt fyrir allt og allt, sem athuga-
vert þykir, að því er starfsemi ráðherr-
ans hér innan lands snertir, þá er eng-
inn efi á þvi, að vegur hans myndi mun
meiri, ef hann hefði sýnt sig kjarkmeiri,
og einbeittari, út á við, en raun er á
orðin.
•-----------
rrtiönct.
Til viðbótar útlendu fréttunum í síð-
asta nr. blaðs vors, má þessara tiðinda
geta:
Danmörk. Þaðan er þeirra tíðinda
að geta, að „hýðingarfrumvarp“ Alberti’s
var samþykkt í fólksþinginu, með 56
atkv. gegn 46.
f 16. marz siðastl., andaðist skáld-
konan Amalie Skram.
Mikla eptirtekt hefir það vakið, að J.
H. Deuntzer, sem áður var forsætisráð-
herra, htifir sagt sig úr stjórnarflokknum,
og gengið í lið með „vinstrimönnum fólks-
þingsins“. — Þykir það eDn gleggri sönn-
un þess, að ráðaDeytið, sem nú er, hafi
brugðizt stefnuskrá vinstrimanna í ýms-
um greinum. — — —
Rússland. Þar sru enn uppþot, og
óspektir, á ýmsum stöðum, og hafa bænd-
ur jafn vel lagt eld í nokkra af búgörð-
um keisara, og eytt þeim.
í borgÍDDÍ Warschau á PóJlandi var
! ný skeð varpað sprengikúlu á vagn, Sem
| Nolken barón, lögreglustjóri í Warschau,
j ók í, og særðist hann að mun, en þó eigi
í til bana.
I borginni Viborg á Finnlandi skaut
finnskur maður, Matti Heimkka að nafni,
á Mjasojedoff amtmann, og særði hann
all-miklu sári, en þó eigi til bana. —
MorðÍDginn var handsamaður. — — —
Ófriðurinn. Fullyrt er, að Nicolaj
keisari hafi nú svipt Kuropatkin yfirher-
stjórninni i Mandsjúriinu, og segja sum-
ar sagDÍr, að það sé gjört, sam’kvæmt
beiðni Kuiopatkin’s sjálfs; en sá heitir
Línievitsj, er tekið hefir við yfirherstjórn-
inni.