Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.04.1905, Blaðsíða 2

58
ÞjÓÐ VILJINN.
XIX., 15.
Sjálfsagðasta krafan.
Sjáltsagðasta krafan, er kjósendur vorða
að gjöra til hvers þingmannsefnis, virð-
ist óneitanlega vera sú, að þingtnanns-
efnið segi þeirn hreinskilnislega frá skoð-
unum sínum, en reyni eigi að fleka þá
með föiskum yfirlýsingum, látist t. d.
vera mótstöðumaður stjórnarinnar, eða
„utan flokka“, þegar hann er stjórnar-
innar maður, og ætlar sér að ganga í henn-
ar flokk á þingi.
Hver góður drangur gengur hreint að
verki, segir hreinskilnislega, sem er, og
sigrar svo, eða fellur, upp á þáijátningu
sína.
Hin aðferðin, að látast vera allur ann-
ar, en rnaður er, til þess að reyna að ginna
út atkvæði kjósandanna, sæmir engurn rjóð-
um drenq, og þó að ekkert væri annað
út á manninn að setja, þá ætti hann að
vera sjálf fallinn, ef hann beitir slíkri ó-
hreinlyndis aðferð gagnvart kjósendunum.
Því er það, að súyfirlýsing hr. Maqn-
úsar kaupmanns Kristjánssonar á Ákur-
eyri, að hann sé „utan flokka“ í politík-
inni, kefir hneixlað fjölda manna, víðs
vegar um land, þar sem kunnugt er, að
hann bauð sig fram á Akureyri, sem þing-
mannsefni stjórnarflokksins, í síðastl. sept.,
og er einn af aðal-styrktarmönnum „Gjall-
arhorns“, sem er eitt af svæsnustu mál-
tólum stjórnarinnar.
Stjóraarblöðin hafa og öll fagnað þing-
mennskuframboði hr. M. Kr. mikillega,
og telja hann mjög eindreginn á stjórn-
arinnar bandi.
Það virðist því ljóst, að yíirlýsing hr.
M. Kr. geti naumast verið í neinu öðru
skyni gjörð, en að reyna að villa kjós-
endunum sýn, til að auka fylgi hans við
kosninguna, og verður slíkri aðferð, slíkri
óvirðingu við kjósendur, eigi betur svarað
á annan hátt, en þann, að láta manninn
falla við kosninguna, með sem allra mest-
um atkvæðamun.
Komist menn fram með það, að látast
vera aðrir, en þeir eru, Og nái kosningu
með slíkum meðulum, þá fer kosninga-
rétturinn vissulega að verða ærið þýðing-
arlítill.
Hér þarf því ao taka alvarlega í taum-
ana, svo að önnur þingmannaefni fýsi eigi,
að leika sama leikinn.
Akureyrarbúar! Sýnið það við kosn-
inguna 15. maí næstk., að þér kunnið að
meta slíka aðferð gagnvart yður, sem
vert er.
Frá málaferlunum á Snæfellsnesi
bárust ný skeð þær fregnir, að erinds-
reki stjórnarinnar, cand. jur. Guðm. Egg-
erz, situr þar enn, upp á sinar 6 kr. á
dag, auk ferðakostnaðar, og kvað nú loks
hafa lokið rannsóknunum í þessum hlægi-
legu, ómerkilegu málaferlum, sem ráð-
herrann hefir látið mág sinn, „dánumann-
innM í Stykkishólmi, leiða sig út í. —
Nú er því loks málshöfðanin byrjuð.
Að því er snertir annað þessara mála,
sem er út af tiundarframtali sira Helga
Arnasonar, kvað hr. Guðm. Eggerz ný skeð,
að fengnu samþykki stjórnarinnar, hafa
boðið síra Helga, að láta það mál niður
falla, gegn áminningu til hans, að gæta
betur fyrirmæla tiundarlaganna framveg-
is, ef hann vildi borga einhvern hluta
af áföllnum málskostnaði, og sýnir þetta
dável, hvaða hégómamál hér er um að
ræða.
En þar sem síra Helgi lítur svo á, sem
hann hvorki þarfnist, né verðskuldi, neina
slíka áminningu, hafnaði hann boði þessu,
og var stjórninni þá nauðugur einn kost-
ur, að halda áfram rnálinu, ef ske kynni,
að landssjóðurinn slyppi þá við málskostn-
aðinn(!)
Að því er hitt málið snertir, sakamál-
ið gegn síra Helga, og þrem öðrum hrepps-
nefndarmönnum í Neshreppi innan Ennis,
er getið var i“ 12. nr. blaðs vors, mun
ráðherrann að líkindum engu síður vera
með lífíð í lúkunum, að kostnaðurinn lendi
eigi á landssjóði.
Yfir höfuð virðist margt banda býsna
greinilega i þá áttina, að það sé ráðherr-
ann, sem þarfnast, og verðskuldar, mjög
alvarlega áminningu, út af öllu þessu
heimskulega málavafstri.
Nektaðir l»otnverping,ar.
„Hekla“ tók þrjá botnverpinga ( grennd við
Vestmannaeyjar 28. marz síðastl., og voru tveir
þeirra sektaðir ura 60 sterlingspund hvor, en hinn
þriðji um 20 pund sterling.
Fjárkláðinn enn.
„Norðurland“ skýrir frá því 11. marz jsíðastl.,
að fjárkláða hafi enn orðið vart í nokkrum kind-
um á Steinkirkju { Fnjóskadal, og í einni kind
í Fornhaga í Skriðuhroppi.
Aríðandi er, að onginn leyni þvx, ef fjárkláða
verður oinbvers staðar vart, svo að gerðar verði
tafarlaust nauðsynlegar lækninga-ráðstafanir, því
að ella getur svo farið, að ollu því mikla fé, sem
varið er til útrýmingar fjárkláðan3, sé á glse kastað.
Sunnanfari,
mánaðarblað með jmyndum, sem legið hefir í
dái um hríð, á i ;vor að fara að koma út aptur,
og verður hr. Einar Hjörleifsson, útgefandi „Fjall-
konunnar“, ritstjóri blaðains.
Annað mvndablað,
sem einnig verður mánaðarrit, auglýsir hr. Þor-
steinn Qíslason, fyrrum ritstjóri „Bjarka" að hann
byrji að gefa út nú í aprílmánuði.
Ráðsinaður holdsveikraspítalans.
Ráðsmanns-starfið við holdsveikraspítalann í
Lauganesi var 1. apríl veittalþm. Hermanni Jón-
asarsyni á Þingeyrum. — Mælt er, að umsæk-
endur um sýslan þessa hafi verið alls 46, og var
alþm. Ólafur Briem, umboðsmaður á Álfgeirsvöll-
um, einn í þeirra tolu, og töldu allir óvilhallir
hann sjálf-kjörinn, og staka heppni fyrir stofn-
unina, og landssjóðinn, að eiga kost á jafn hæf-
um ágætismanni.
En „matar-politik“ heimastjórnarflokksins
þurfti auðvitað að komast að hér, sem annars
staðar, og hefir það ráðið úrslitunum.
Varpeigendur við Eyjaíjörð
vilja fá lögum 22. marz 1890 breytt á þá leið,
að varpeigendum sé, engu síður en jöðrurn, bann-
að, að nota sér æðar-egg, að viðlögðum 10—100
kr. sektum, er tvöfaldast, ef brotið er ítrekað.
Úr Rangárvallasýslú
er „Þjóðv.“ ritað 20. marz þ. á.:
„Næstl. sumar var hér yfir höfuð mjög hag-
fellt; að v/su voru fremur daufir þerrar, helzt á
fjallbæjum, en betri með sjúnum; töður hröktust
því nokkuð hjá sumum. Tún voru mjög vel
j spi-ottin, og allt hax-ðvelli; dælu og starungs-mýr-
| ar fremur ílla. Þó vaið heyskapur i mjög góðu
j lagi. — Veturinn má kallast stórharðindalaus,
mjög litlir snjóar, og óðar tokið upp aptur, þó
snjór hafi komið; frost voru að vísu talsverð dag
og dag á jólaföstunni, 14. st. á R. hæzt. — Komi
ekki vorharðindi, verða töluverðarheyfyrningarhjá
j mörgum.
Kálgarða ávöxtur var með allra bezta móti í
haust; kartaflan náði óvanalega miklum vexti;
þær stærstu viktuðu l1/^ pund, og gulrófan 5 til
6 pund; mundi þetta ekki þykja álitlegt í Am-
eríku? Eitt af því rammöfuga í okkar viðskipta-
lifi er það, að vexa að flytja og kaupa kartöflur
frá öðrum löndum, að minnsta kosti bér á suð-
uxdandi, því óefað er það, að suðurlands-undir-
lendið gæti veitt Reykjavík nógar kartöflur, ef
um það væri hugsað. -- Kartöfluræktin er sú
arðsamasta jarðrækt hér, ef markaðurinn fengizt.
Ef vér, sem búum hór á suðui-lands-undirlend-
inu, hefðum allt af sumar-veðráttu, eins og 3
næstl. sumur, nefnil. værum lausir við rigning-
arnar, mundi búskapur og hagur bænda blómg-
ast fljótt, og sjást þess glögg merki, eptir þessi
3 ár. —
Tilfinnanlegasta meinið hér er hinn voðalegi
vatna ágangur úr Markarfljóti, sem þegar hefir
gjört, og heldur áfram að gjöra, stór-tjón, þar
sem 11 býli eru kornin í eyði, og margt af þeim
beztu jarðir; með sama íramhaldi á vatninu, verða
víst bráðum 20 jarðir í eyði, flest-ar i Vesturland-
eyjum; en ö hreppa sýslunnar skaðar vatn þetta
meira og minna, og er það sannarlega raunalegt,
að sjá blómlegustu jarðir algjörlega eyðileggjast
á 5 til 6 árum, svo að ekki sézt ncitt eptir,
nema niður grotnaðn.r húsatóptir, en allt annað
hulið sandi og vatni.
Manndauði hofir verið hér i sýslu óvanalega
mikill, næstl. ár, og heldur áfram enn þá. Lungna-
bólga hefir verið lang skæðust. Sagt er, að i
Ásahreppi séu dauðir, síðan um nýár í fyrra, 20
manneskjur, enda hefir hvergi kveðið eins mik-
ið að manndauða, og í þeim hreppi; þar dóu 4
menn, á tæpum 4 vikum í vor, úr ákafri lungna-
bólgu, 3 á sama beimilinu, bóndinn, tengdafaðir
hans, og vinnumaður, svo að af karlmönnum lifði
að eins einn unglingspiltur eptir á bænum; og
þó að lungnabólga hafi ekki verið hingað til tal-
in meðal mjög næmra sjúkdóma, gat engum dul-
izt, að hún var það þó á þessum bæ.
Ný dáinn er einn af betri bændum í Holta-
hreppi Einar Hinriksson í Ölvusholti, rúmlega
miðaldra maður. Nú ar og sagt, að barnaveiki
só að ganga í Þykkvabænum, þó að enn bafi ekki
dáið, nema eitt, enda hafa yms börn, er veikzt
hafa, lækanzt af innspýtingu.
Margir eru hér hræddir, og gramir yfir hinni
fyrirhuguðu ritsímalagningu, og þeim gífurlega
kostnaði, sem landsímalagningin, og viðhald, hlýt-
ur að hafa í för með sér, og álita menn, að það
só eitthvert hið mesta fjárglæfrafyrirtæki, voru
fátæka landi algjörlega of vaxið, og lætur marg-
ur segja sér það þrisvar, og trúir þó ekki, að ráð-
herrann hafi gjört sig sekan, mér liggur við að
segja í því gjörrceði, að ráða því máli til lykta
upp á sitt. eindæmi, þvert ofan í tillögur þingsins,
og þvert á móti hans eigin orðum á þingi; og skyldi
það reynast satt, að hann, upp á sitt eindæmi,
hafi gjört samning þenna, án þess að löggjafar-
þing vort hafi nokkuð frekara þar um að segja,
þá er það fyllilega komið í ljós, að allar þær fögru
þingræðisvonir, sem fylgdu þessari nýju stjórnar-
breytingu, eru ekkert nema tál; en annars kemur
manni það ekki á óvart, þó að þingræðisvonin,
og ráðherraábyrgðin, verði opt lítil í höndum þjóð-
arinnar, eíns og nú er háttað stjórnarástandinu í
landinu.
Vandræðalegt má það heita, að þegar loks er
fengin stjórnarhótar-nefna, eptir þetta langastjórn-
arbótarstríð, sem háð hefir verið, þá skuli strax
koma í ljós megnasta óánægja yfir stjórnarástand-
inu, og sjá það allir sjáandi menn, að ef ekki
verður ráðin bót á því hið allra bráðasta, svo að
sundrung og flokkshatur hverfi, þá eigum vór
ekki viðreisnar von til framfara og blómgunar,