Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 12.05.1905, Blaðsíða 1

VerS árgangsins (minnst
52 arkir) 3 kr. 50 aur.;
trlendi8 4 kr. 50 aur., og
i Ameríku, doll.: 1.50.
Borgist fyrir júnímán-
aiarlok.
ÞJOÐVILJINN.
- |= NÍTJÁNDI ÁKÖANGDh. =|' -—
—®»a|=BITSTJÓRI: SKÚLI THOBODDSEN. i.
J Upp8egu skrifieg, ógild
nema komin sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
\ mánaöar, og kaupandi
8amhliÖa uppsögninni
horgi skuld sina fyrir
blaöiö.
M 20.
Bessastöðum, 12. MAÍ.
1 9 0 5.
Ifna og ildavélar
selur
pristjdn jjforgrímsson.
Loptskeytasamband við útlönd.
Átján loptskeytastöðvar á íslandi.
FormHður frakkneska loptskeytafélags-
ins í París hefir — að því er skýrt er
frá í „Fjallk.“ 5. mai síðastl. — boðizt til
þess, að koma á loptskeytasambandi milli
Fanmerkur, Færeyja og Islands, með átj-
án loptskeytastöðvum hér á landi, fyrir
samtals 7B61/2 þús króna (1,060,000
franka), og eru þar með talin öll stöðvar-
hús, og annað, sem með þarf.
Svo er til ætlasr, að allur loptskeyta-
útbúnaðurinn verði eign Islands, og að
allar tekjur af notkun hans renni í lands-
sjóð.
Ársútgjöld eru áætluð 79,200 kr. (110
þús. frankar).
Tilboð þetta, undirritað af formanni
nefnds félags, er í höndum eins alþingis-
manns, sem ætlar sér að leggja það fyrir
þingið.
Hér við getur „Þjóðv.“ og bætt því,
að oss er kunnugt um, að annar þing-
maður hefir skrifazt á við loptskeytafé-
lag á Þýzkalandi, sem horfur eru á, að
gera muni enn betra tilboð.
Það væri því meira, en fásinna, og
gengi vissulega landráðum nœst, að láta
bindast á klafa hjá norræna fréttaþráðar-
félaginu, eins og ráðherrann, og stjórn-
arblöðin, leyfa sér að fara fram á.
fslendingar! Sýnið nú rögg af yður,
og mótmælið slikri óhæfu öfluglega.
. ■ ■T. r.'. ..... .,. .TT7^
Stríð milli holdsins og andans.
Varla minnist nokkur meður svo á rit-
símasamninginn, að ekki sé hann stein-
hissa á þvi, að ráðherrann skuli hafa léð
nafn sitt undir slíka fjarstæðu, sem samn-
ingur þessi er.
Agnúarnir á samningi þessum eru
svo auðsæir, að mönnum blöskrar, sem
von er, að nokkur maður, fullu viti gædd-
ur, skuli hafa samþykkt hann, hvað þá
heldur ráðherra íslands, maðurinn, sem
meiri hluti fulltrúa þjóðarinnar þykist
treysta manna bezt, eptir því sem blöð-
um stjórnarflokksins segist frá.
Menn spyrja því hver annan, sem von
er, hvort það geti verið, að alþingi sam-
þykki þessar gjörðir ráðherrans, og stofni
þannig landinu í þann fjárhagslega voða,
og leggi þau höpt á sjálfstæði þess, sem
samningurinn fer fram á,
Flestir telja það óhugsandi.
Má og vera, að þeim verði að trú
sinni; vér spáum engu um það, að svo
stöddu.
Vafalaust teljum vér að vísu, að samn-
inginum yrði hafnað, ef þingmenn væru
eigi neinum flokksböndum bundnir.
Óhætt að fullyrða, að þá greiddieng-
inn þingmaður atkvæði með samningin-
um, nema ef vera skyldi ráðherrann, og
óvíst reyndar, hvort hann breytti þá eigi
skoðun sinni á málinu, því að flest er
honum betur lagið, en stefnufestan, sem
kunnugt er.
En það er flokksfylgið, sem getur ráð-
ið öðrum úrslitum, þótt ótrúlegt megi
virðast.
Þeir munu verða í miklum vanda,
nheimastjórnarmennirniru.
Það er enginn efi á því, að í þeim
hóp eru ýmsir góðir drengir, sem ættjörð
sinni unna, og nauðugir vinna nokkuð
það, er henni má til ógagns verða.
En hr. H. Hafstein er ráðherrann
þeirra; það voru þeir, sem studdu hann
til valdanna, og því munu þeir telja sér
það skylt, að veita honum fylgi sitt, eða
hafa ætlað sér það, til alþingiskosning-
anna næstu (1908).
Hér við bætist og, að hann hefir þeg-
ar verið mörgum þeirra göður, veittþeim
ýmsa bitlinga úr landssjóðnum, og aðrar
vegtyllur, svo að heldur tekur einhver
eptir sumum þeirra nú, en fyr.
Nú má og vænta þess, að í sumar
verði enn fremur margir upp á musteris-
burstina leiddir, er svo miklu þykir skipta,
að halda öllum hópnum saman.
Þar blasa við þeim — að vísu eigi
öll ríki veraldar, og þeirra dýrð, en þó
að minnsta kosti — danskir krossar, nýir
bitlingar, o. fl.
Og skyldi þá ekki einhver fallafram?
Hér við bætist og, að sumir góðir
menn í „heimastjórnar“-flokknum virðast
hafa innrætt sjálfum sér megnt hatur til
ýmsra manna, er framarlega hafa staðið
i mótflokk þeirra, og þar sem það verða
eðlilega þessir menn, er berjast gegnrit-
símasamninginum, þá er ekki óhugsandi,
að þeim verði það ef til vill óljúfara, eða
örðugra, en ella, að fylgja þeim að mál-
um.
Einhver kann að kalla þetta getsak-
ir, sem séu miður sæmilegar, þar semsú
er venjan, að allir þykjast gera alla hluti
eptir beztu samvizku; en því er miður,
að mennirnir eru ekki eins góðir, eins
og þeir ættu að vera, eða látast vera, og
„Þjóðv.“ því naumast láandi, þó að hann
geri ráð fyrir, að hið breizka manneðli
kunni ef til vill, hjá einhverjum, að verða
engils-eðlinu yfirsterkara.
Þetta er og því fremur hugsanlegt,
sem ganga má að því alveg vísu, að sleg-
ið verði á þessa strengi, reynt að auka
flokks-hatrið, sem mest má verða, og fá
menn til þess, að samþykkja ritsímasamn-
inginn, til að verja ráðherrann falli.
Það verður stríð milli holdsins og
andans.
En vér vitum, að þó að andinn sé að
vísu reiðubúinn, þá er þó holdið opt
veikt, og því er það, að úrslit málsins á
þingi eru býsna vafasöm.
Auðvitað getur það haft mikil áhrif,
að þjóðin reyni, á vorfundunum, að styrkja
þingmenn, sem auðið er, í hinum góðu
áformunum.
Á þessu er naumast vanþörf, og það
ætti því sízt að skorta.
Þingmönnum þarf að skiljast það, að
þeir, sem hjálpa ráðherranum, til að reira
þessa dönsku fjötra að þjöðinni, og stofna
henni í fjárhugslegan voða, eiga ekki apt-
urkvœmt til þings, því að svo mikill krapt-
ur reynist þó að vonum í þjóð vorri, að
hún greiði eigi hóðlum sínum atkvœði.
TT tlöndL.
Frá útlöndum fremur tíðindafátt. —
Helztu tíðindi þessi:
Danmörk. Eins og „Þjóðv.“ hefir áð-
ur getið, var þingi Dana slitið 3. april
síðastl., og þykir hafa verið afar-magurt.
— Helztu nýmælin um ráðstafanir um
varnir gegn útbreiðslu berklaveikinnar,
og ýms smálög, sem ekki voru ágrein-
ingsmál milli flokkanna. — Af ágrein-
ingsmálunum eru „hýðingarlögin“ eini
sýnilegi ávöxturinn af störfum nýju stjóm-
arinnar; lrv. um borgaralegt hjónaband, um
aukinn kosningarrétt í sveitamálum, og
breytta dömaskipun, náðu á hinn bóginn
eigi fram að ganga. - Svo er að sjá,
sem þingmálafundir muni verða óvana-
lega fjörugir í Danmörku í sumar, og eru
þegar að nokkru leyti byrjaðir. — Ný-
lega hafa 600 menn, úr ýmsum héruðum
landsins, er fylgja „vinnstrimönnum fólks-
þingsins“ að málum, sent þjóðinni ávarp,
og skorað á hana, að mynda félög um
land allt, til þess að styðja hina gömlu
stefnu vinstrimanna, og er eigi trútt um,
að stjórninni þyki styrktarmönnum sínum
drjúgum fara fækkandi. — Það hefir þvi
flogið fyrir, að stjórnin muni hafa í huga,
að boða til aukaþings í sumar, til þess
að ræða um grundvallarlagabreytingu, að
því er fjölgun kjördæma snertir, og láta
svo almennar kosningar fare fram seint
í sumar, svo að „vinstrimenn“ hafi sem
minnstan tíma til kosninga-undirbúnings.
„Influenzau var enn að stinga sér nið-