Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 08.06.1905, Blaðsíða 2

94
Þjóbviljinn.
■A.aK., 24.
ið fyrir áður. Yar það 1898, er heima-
Btjórn íra var til umræðu.
Bandaríkin. Komið hefir til orða á
þingi Bandamanna að leggja innflutnings-
ekatt allt að 100 mörkum, á innflytjanda
hvern. Hefir Roosevelt forseti tjáð sig
frumvarpinu samþykkan.
Járnbrautarslys vildi nýlega til i Penn-
sylvaníu af þeirri sök, að hraðlest lenti
inn á rangt spor. Misstu 75 menn lífið,
en 100 særðust.
•mss...HBa—
Tíundarmálið í Ölafsvík.
Ný dómspeki stjórnarerindisrekans.
Dómurinn, sem hr. Ouðm. Eggerz hef-
ir nýlega kveðið upp, í tíundarmálinu
gegn sira Helga Arnasyni í Ólafsvík, hef-
ir losað stjórn vora úr miklum ótta.
Eptir ráðstöfun „yfir-ráðherrans“, „dánu-
mannsinsu, í Stykkishólmi, hefir stjórn-
in látið hr, Guðm. Eggerz vera að eltast
við síra Helga mánuðunum saman, út af
því stóra sakarefni, að dregin hafa verið
frá tíund hans, með samþykki hreppstjóra
nokkur fallin kirkjujarðakúgildi, er í hans
ábyrgð voru.
Það mun hafa varðað sveitarsjóðinn
rúmum tveim krónum, og landssjóðinn
svipuðu smáræði, ef skilningur síra Helga
og hreppstjórans, reyndist rangur, og út
af þessu lætur stjórnin fara fram kostn-
aðarsamar rannsóknir um hávetur.
En eptir því sem lengra leið á rann-
sóknina, varð það æ ljósara og ljósara,
að ekkert viðlit væri, að fá sira Helga
dæmdan sekan um rangt tíundarframtal,
svo að stjórnin var að lokum farin að
láta erindisrekann grátbæna síra Helga,
að borga áfallinn málskostnað, og skyldi
þá málið niður falla.
Stjórnin var kominn í mjög óþægi-
lega klípu, þar sem eigi var annað sýnna,
en að landssjóðurinn mætti borga allan
kostnaðinn.
En úr þessum ótta hefir dómur er-
indisrekans losað stjórnina — í bráðina.
Hann telur að visu eigi ástæðu til að
ætla, að síra Helgi hafi vísvitandi viljað
telja rangt fram til tíundar, og dæmir
hann þvi syknan saka, en lætur hann þó
borga málskostnaðinn, er óefað nernur
hundruðum króna, og segir að það sé
„meðal annarsu af því, að hann hafi eigi
fengizt til þess, að „útkljá inál þetta með
sátt, og var því hið opinbera neytt, til
að höfða málw.
Þessi rökfærsla stjórnarerindisrekans,
að hið opinbera hafi verið neytt til þess,
að höfða mál gegn manni, sem eigi hefir
neitt hegningavert að hafst er alveg fyr-
irtak.
í henni felst játning þess, að stjórnin
hafi séð sig komna í vandræði, þar sem
hún hafði látið “yfirráðherrannu ginna
sig út í kostnaðarsama rannsókn gegn
alsýknum manni, út af smávægilegum hé-
góma, óverulegum tíundar-frádrætti, sem
vafasamt var um, og enginn annar en
hreppstjórinn, bar í raun og veru ábyrgð á.
Þrátt fyrir orðatiltækið „meðal ann
arsu þá er auðsætt, að stjórnarerindis-
rekanum hafa fundizt þessi vandræði
stjórnarinnar vera veigamesta, og í raun
og veru eina frambærilega ástæðan til
þess, að smella málskostnaðinum á sira j
Helga, sem hann telur þó sýknan saka. j
En þó að stjórnin geri axarskapt, og j
komist þar af leiðandi í vandræði. sér þó !
hver maður, að slíkt er engin ástæða til !
þess, að smella stór-útgjöldum á mann j
þann, sem hmn er að eltast við, allsendis |
ástæðulaust.
Það var skylda stjórnarinnar, er hún í
sá, að ekkert lagabrot hafði verið fram- j
ið, að stöðva þegar rannsóknina. — Hitt !
var að bæta gráu ofan á svart, að byrja |
engu að síður opinbera málshöfðun.
En óttinn við vanþóknun „yfirráðherr- !
ansu hefir verið yfirsterkari, en réttlæt- j
istilfinning stjórnarinnar.
Og hin annálsverða dómspeki hr. Guðm. j
Eggerz hefir svo hjálpað upp á stjórnina i
í svip.
En — rétt í svip, því að það er naum-
ast vafi á því, að þessi dómur hr. Guðm.
Eggerz muni vonum bráðar leggjast í gröf-
ina, eÍDS og aðrir dómar hans í Snæfells-
nessýslu. —
Þingmálafundur.
Pingmálafund hélt Jón Jónsson frá
Múla, á Seyðisfirði 28. f. m., voru fund-
armenn um 40.
Þar voru ýms mál rædd, bæði sem
landið varðar í heild sinni, og svo ser-
mál kjördæmisins.
í ritsímamálinu var eptir miklar um-
ræður samþykkt svolátandi tillaga, með
23. atkv. gegn 8:
Fundurinn lýsir óánægju sinni yfir þvi,
að stjórnin skuli hafa gjört samning um ritsíma-
lagning hingað til landsins svo úr garði gjörð-
an, sem hann er, að þinginu fornspurðu, einkum
þar sem fjárlögin virðast ekki heimila fe það,
er ætlað er að til þurfi. Þingið eitt á að ráða
úrslitum þessa máls og hafa óbundnar hendur
til að velja um þau tilboð um hraðskeytasam-
band, er fyrir kunna að liggja. Væri því rótt
að þingið þegar í þingbyrjun setji nefnd til að
rannsaka öll tilboð og hvað annað, sem gjörzt
hefir i þessu máli.
FId í eiuu hljóði var samþykkt, að
sæsíminn yrði lagður á land á Seyðisfirði,
ef þingið samþykkir ritsímamálið.
í undirskriftarmálinu var í einu hljoði
samþykkt svohljóðandi tillaga:
Fundurinn lýsir óánægju sinni yfir því, að
forsætisráðherrann danski skrifaðijundir skipun-
arbréf ráð herra vors,þvert ofan í skýlausan vilja
síðasta þings; skorar fundurinn á þingið,aðgjöra
allt sem í þess valdi stendur til þess að slíkt
komi ekki fyrir optar.
Um meðferð þingmála var með 28. at-
kv. samþ. svolátandi tillaga:
Fundurinn telur það vonbrigði mikil og skerð-
ing á eptirþráðu þingræði, að i stað þess að birta
opinberlega kjósenduin og þingmönnum til at-
hugunar, nýmæli þau og lagafrv. er stjórn vor
væntanlega hefir samið ogjætlar að leggja fyrir
þingið í sumar, — skuli þeim nú sem fyrr hafa
verið haldið leyndum fram að þingtíma og þau
fyrst borin undir konung (eða ríkisráðið danskaj,
áður en vér áttum kost á að kynna oss þau, og
skorar á þingið að gjöra sitt ýtrasta til að ráða
bót á þvi 1 framtíðinni.
Sjávarútveg vill fundurinn láta efla,
skorar í því skyni á alþingi að veita
Bjarna kennara Sœmundssyni svo rífleg
laun, að hann geti eingöngu gefið sig
við fiskirannsóknum, og aefið út tíma-
rit um fiskiveiðar, o. fl., vill fundurinn
láta þingið framleggja fé þeirri atvinnu-
grein til framfara.
Þá skorar fundurinn á þingmann sinn
að beitast fyrir því, að sem fyrst verði
unnið að framkvæmdum í menntamálinu,
og vill ekki láta þingið skera við nögl
fjárveitingu til þess máls.
Amtsráðin vill fundurinn láta niður-
leggja.
Sveitfestistímann vill f'undurinn ekki
láta stytta, heldur halda i 10 árin, sem
verið hefir hingað til.
Prestum vill fundurinn fækka að mun,
launa þá úr landssjóði en leggja aptur
kirkjueignirnar undir landssjóð.
Til millilanda-gufuskipafcrða vill fund-
urinn að hætt sé að veita fé, svo að nokkru
nemi.
Þingtímann vill fundurinn láta færa,
halda þing á vetrum en ekki sumrum,
og skorar á þingm. sinn að gangast fyr-
ir því.
Við norsku stjórnina vill fundurinn
láta leita samninga um afnám á innflutn-
ingsgjaldi á íslenzku keti í Noregi.
Einnig óskar fundurinn að Norðmönn-
um verði með lögum gert erfiðara fyrir
með fiskiveiðar hér við land.
Innlend ábyrgðarfélög vill fundurinn
eem fyrst láta stofna.
Önnur mál, er til umræðu komu, voru
bæjar og héraðsmál þar eystra.
Frá ísalirði
er „Þjóðv.“ ritað 31. maí. þ. á.: „Tiðin einatt
fremur köld; 23.—25. þ. m. gerði hér norðan kulda-
hret, svo að jörð varð alhvít, og hafa síðan hald-
izt kuldar, og snjó hreytt öðru hvoru, og urðu
svo mikil brögð að þvi 29.—30, þ. m.. að dyngdi
niður töluverðum snjó svo að hvergi sá í dökkan
blett. — Stafa kuldar þessir óefað af þvi, að haf-
ísinn, „landsins forni fjandi", er hér að eins fá-
ar mílur undan landi, og við búið, að hann verði
þá og þegar landfastur, ef líkri veðráttu fer fram.
— Margir bændur hafa orðið að eyða nokkru af
korni handa skepnum sinum, enda illt, er slík
ótíð er um sauðburðinn.
Lungnabólga hefir verið að stinga sér niður í
Hnifsdal, Höfnum, og fleiri verstöðum, enda hafa
sjómennirnir sætt all-mikilli vosbúð, og opt not-
ið lítt svefns, eður hvíldar, þar sem bæði hefir
verið lang-róið til fiskjar, og mikið slit, og fyr-
irhöfn að afla kúfiskjarins, sem nú er eina beit-
an, sem almenningur notar, og nokkuð aflast á,
enda verður því ekki neitað, að mikil björg er
þegar á land komin, siðan á paskunum; enda þótt
aflabrögð manna séu harla misjöfn, eins og aðr-
ar gáfur guðs.
Enski fiskikaupmaðurinn P. Waril hefir í þ.
m. keypt smáfisk upp úr saltinu, óþveginn, á 36
kr. sk'M. og keypti einnig um tíma blautan smá-
fisk á 7 aura pd.; en annars er verð á þorski,
smáum og stórum; almimnt 6—7 aur. pd. í pen-
ingum.
Verzlunarsamkeppnin vex hér svo að segja dag
frá degi. og má almennt fullyrða, að flestar nauð-
synjavörur séu nú seldar öllu ódýrar á ísafirði
en i sjálfum höfuðstaðnum. — Það eru banka-út-