Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 15.11.1905, Blaðsíða 2

182
Þ>job
i: n x.
XIX.. 46
ingurinn sé tilbreytingu rneiri, og það er
sú ástæða sem næst kemst sannleikanum.
Það getur að visu verið satt, að erf-
iðara sé, að ná sér í liúfu, en hatt, og í
peysu, heldur on í kjóltreyju, en orsökin
er engin önnur, en sú, að þær konur, sem
mest breyta um búning, og mestum pen-
ingum eyða í hann, spyrja einmitt eptir
höttum og kjólum, og því eru þeir búnir
til, en ekki eptir húfum og troyjum, og
því eru þær litið til sölu.
Hér kostaði útlendi búningurinn til
skamms tíma ærna fyrirhöfn, tíma og pen-
inga, því að eins tvær eða þrjár konirr
hér í Reykjavík gáfu sig í, að sauma kjóla,
eða kunnu það; en af því ekkert var spar-
að, hvorki bænir, hlaup, poningar, né þol-
inmæði, þá lánaðist heldri stúlkunum, með
karlmannsatorku, að komast. í danskan
búning. Og nú þegar svo mikill fjöldi
hefur lagt niður innlenda búninginn, og
tekið danskan, þá er það nú auðvitað far-
ið að borga sig, að gera það að atvinnu,
að sauma kjóia, og panta hatta, og skreyta
þá, og er þó víst rétt núna fyrst að kom-
ast iag á hattaverzlunina, og tæplega fyrri
en með verzlun Önnn Ásmundsdóttur
nú seinustu árin. Það er vitasköld, að
væri jafn mikið sókst eptir íslenzka bún-
ingnum, þá væri hann auðvitað engu
síður á boðstóium; að minnsta kosti myndi
Thomsens magasin fljótlega koma upp
búningadeild, ef aðrir yrði ekki til þess.
Þó yrði líklega iengi vel ennþásámun-
ur á þessu, að tninni verzlun yrði að lík-
indum með íslenzka búninginn að sinu
leyti, eða hlutfallslega, sem stafar af þvi,
að mörgum stúlkum, sem ganga ekki á
skólana lærist að saurna föt sín að mestu
sjálfar, og þær verða þó vafalaust lengi
meiri hlutinn, en hitt, sem vill vera fínna,
og meira heldur upp á útlenda búning-
inn, sendir fleira dætnr sínar á skólana,
og þaðan koma þær flestar bjargarlausar,
ekki síður til handanna, en til munnsins,
og yrðu því að ganga æði fáklæddar, ef
enginn bjargaði.
Þetta, að hægra er að ná í danska >
búningin, en hinn íslenzka. er af öngu j
öðru, en þvi, að þær, sem verða að láta j
aðra búa til föt sín og hatta, sækja meira j
eptir hinum danska, en íslenzka. j
----------- i
Hitt gæti i fljótu bragði virst sann- j
ara; að danski búningurinn væri tilbreyt- j
inga meiri, og þá mundi hann víst verða j
sjálfsagður, og dauði hins íslenzka óhjá- S
kvæmilegur, þvi um þessar mundir sýn- j
ist það vera aðalkostur á búningi, í aug- j
um kvenna, að hann sé auðugur að tii- \
breytingum, og er það ekki að lasta í j
sjálfu sér; en hitt er verra. að búningar j
kafa um allan aldur verið hinn mesti ;
háski fyrir srnekk, og alla fegurðartilfinn- j
ingu, þvi honum er svo varið, eða áhrif- j
urn hans, að þó kvennmann velgi við j
búningi, þegar hún sér hann fyrstasinn,
og henni þyki hann viðbjóðslegur,
og likust skrimsli sú, sem í honnm er,
þá þarf hún varla að horfa á hann, nema
fáa daga, og sjá einhverja vinkonu sina,
eða hefðarmey, nokkrurn sinnum í honum,
til þess að honni sjálfri fari að þykja hann
fallegur.
Tilbreytingatýknin, ogsmekkleysi ann-
ara, geta verið svo næmir sjiikdómar, að
þeir geta gert jafn vel gliiggt fólk að
verst.u smekkleysingjum. Þetta er við-
urkend regla um allan menntaða heim-
inn, og við sjáum þetta daglega fyrir
augum okkar, þó ekki væri á öðru, en
pokaermunum,ogstuttukjóltreyjunum, sem
gerðu kvennfólkið, aptan að sjá eins og
hálfflettan smokkorm, og flestar öldungis
afskræmislegar. Það bætti þá og heldur
ekki til, að maður var búinn þá að horfa
sig leiðan á þetta erlendis í þrjú til fjög-
ur árín áður, og sjá svo apaspilið vakna
hér upp, eins og vant er, þegar það var
að hverfa ytra.
Hins má og gæta við þennan kost á
búningnum, að tilbreytingin kostar ærið
fé, og sá kostnaður hefur orðið margri
konu, bæði giptrf og ógiptri, svo þungur,
að hann hefur tekið mikinn hlut ánægju
hennar, og stundurn það, sem hún átti
til af sómatilfinningu.
Því hvort sem hinum heiðruðu frúm
og fraukinum hér er það kunnngt, eða
ekki, þá er allur útlendi búningurinn
miðaður við það, að honum sé breyi t, eða
um hann skipt, fjórum sinnum á ári, auk
allra tilbreytinga, sem eru i hverjum af
þeim fjórum flokkum.
Engin kona, sem efni hefir á, geng-
ur i vetrarbúningi sínurn á vorin, eða
öndvert sumar, Kjólana má nota fram
eptir, því þeir eru stundum með líkti
sniði og vetrarkjólarnir, einkum í norður-
hluta Evrópu, þó optlega sé reyndar
kornið með glærnja vorkjóla. En vor-
kápu fá sérallir, nema fátæklingar. Efnið
í lienni er léttara, en vetrarkápunni, litur
opt Ijósari, og eptir efninu verður sniðið
nokkuð að vara, fellingar allar léttari, og
leggingar, bönd og skraut, ekki eins þung-
lamalegt, og á vetrarbuningnnm.
Þá tekur við sumarbúningurinn, létt-
ur og liðlegur, og efni eptir þvi, Ijóstog
fíngert. Á haustin nota margar konur
vorbúning sinn að visu, en fátæklegt þyk-
ir það, og enginn kvennmaður mun gera
það, nema af neyð.
Hér sýnist allt þetta vera enn þá
mjög á reiki, og mun mörgum útlendingi
þykja dálítið skoplegt að sjá, h vernig efni
og snið, eða útbúnaður, eru hér stundum
valin saman á götunum, vetrarkjóll með
sumarkápu, og svo framvegis eptir því,
hvort smekkur og þekking eru á lægra
eða lægsta stigi.
En þarf tiú tilbreytingin, þessi liöfuð-
kostur útlenda búningsins, að vera ein-
skorðuð við liann einan? Má ekki koma
að á íslenzka búningnum mörgum og
fögrum tilbreytingum, og það svo mörg-
um, að öllum mjmdi nægja, hversu til-
breytingagjarnar sem væru.
Jú, jeg held einmitt, að það mætti,
með ofurlítilli hugsun og hagleik, og skal
jeg nú i síðasta kaflanum benda á það,
sem mér hefur dottið í hug, að reyna
mætti, og hefur þann kost, að vera kostn-
I
aðar minna; en auðvitað getur það ekki
nægt þeim, sem fyrir hvern mun vilja
hafa danska búninginn, hversu fagur og
fjölbreytilegur, sem hinn kynni að verða-
('Niðurlai,).
„Búnaðiirsnniband .4.usturlands“
hélt aðal-fund að Niðum 19. sept. siðastl.. 02;
var þar, meðal annars, rætt um, að koma á fót
m jólkurbúum, nautgriparcektunnrfélögwnogkynbóta-
búi fyrir sauðfe. — Enn fremur var og ályktað
að koma á stofn gróðrarstöð fyrir Austurland. og
land valið handa henni að E’ðum.
A sameiginlegum fundi, er sýslunefndir Múla-
sýslna héldu í haust, var og samþykkt, að Eiða-
skóla skyldi haldið áfram í einhverri mynd, og
að reisa þar nýtt skólahús svo fljótt, sem unnt
er.
1 stjórn búnaðarsambandsins voru kosnir: síra
Einar Þórðarson alþm., síra Magnús Bl. Jónsson
og Bj'órn bóndi Hallsson.
„Vestra“-prentarinn sektaður.
I gestarétti ísafjarðarkaupstaðar var 11. okt.
síðastl. kveðinn upp dómur í meiðyrðamáli, er rit-
stjóri „Þjóðv.“ höfðaði í haust gegn Kristjáai H.
Jónssyni, ábyrgðarmanni „Vostra“, svo sem áður
hofir verið drepið á í blaði þessu, og urðu úr-
slitin, sem vgenta mátti, að hin átölclu ummasli
„ \estrau voru dcemd dauð og ómerk, oq ábyrgðar-
nuiður „Vestrau dcemduv í 30 kr. sekt til landssjóðs
eða 6 daga e-infalt fangelsi, sé sektin eigi greidd
í tæka tíð, 0g til að greiða stefnandanum 10 lcr. í
málskostnaö.
Vilji stjórnarliðið gera manninn skaðlausan,
sem oss virðist sanngjarnt, og viljum því fremur
mæla með, þyrfti upphæðin þó að vera nokkru
hærri, en hið ídæmda, sakir kostnaðar hans í mál-
inu. — En á sjálfs hans valdi ætti það þó að
vera, hvort hann vill heldur horga sektina, eða
„sitja hana af sér“.
Abyrgð mótorhiíta við D.júp.
Abyrgðafélagi opinna háta við Djúp er nú á-
formað að hreyta þannig, að það taki einnig mótor-
háta í ábyrgð, enda er þess brýn þörf, þer sem
þeim bátum fer þar stöðusrt fjölgandi.
Sekt.aður botnverpiugur.
'2. nóv. síðast). tók „Hekla“ botnverping i land-
helgi við Vestmanneyjar, og var hann sektaður
uu. i!60 kr.
Sjötíu íira iilniæli síra Mattliíasar.
í tilefni af 70 ára afmæli síra Matthíasar Joch-
umssonar, sem var 11. nóv, síðastl., sendu ýmsir
Keykvíkingar honum hlýlegt ávarp með síðasta
pósii, þar sem þeir tjá honum heillaóskir sínar.
Misllnga
fékk ein af dætrum ráðherrahjónanna ný skeð,
en er þó þegar á góðum batavegi, án þess aðrir
hafi sýzkt, enda vonandi, að veikin hreiðist ekki
út, þar sem sjúklingurinn kvað hafa verið ein-
angraðtir.
En ekki hafa menn hugmynd um, hvaðan
sóttnæmið geiur hafa borizt.
Sakamálsrannsúku
stendur yfir í Reykjavik um þessar mundir
gegu hr. Einari Jochnmssyni, fvrrum hreppstjóra
í Geiradalshreppi í Barðastrandasýslu, sem þvkir
hafa smánað, eða gjört gys að trúarlærdómum
þjóðkirkjunnar í mánaðarritinu „Hrópið“, sem
hann byrjaði að gefa út í Reykjavík síðastl.
sumar.
Varðar slíkt athæíi „fangelsi, ekki vægarai
en 1 mánaðar einföldu fangelsi, eða sektum. ef
niiklar málsbætur eru“, shr. 157. gr. hegningar-
laganna; en þar sem hr. Einar Jochumsson hefir
árum saman þjáðst af trúarringli, siðan honum
þótti „héilagur andi“ koma yfir sig úr kerta-
liósahjálminum í Reykhólakirkju, kemur eigi til
neinna máln, að dóinstólai nir gi'ti motið hann
sakliisfan i þessum sökum, þó að hann hafi fttlla
greind í veraldlogum efnum.
Yfirleitt munu og flestir þeirrar skoðunar.