Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.04.1906, Blaðsíða 4

64
JÞ.ióðviljxn’n.
XX. 16.—17.
bjugKU á Bakka fá ár, og ólst .Jóhanna þar upp
með þeim, til þess þau hættu búskap 1846, var
Jóhanna þá 18 ára gömul og flutti með þeim að
Loðkinnhömrum, i Alptamýrarsókn, þar var hún
4 ár, en 1850 fluttist hún að Álptamýri, og gipt-
ist þar 28. septembr. 1852, eptir lifandi manni
sínuiu, hinum allcunna merkis- og ágætismanni
Ásgeiri Jónssyni prests að Álptamýri (ý 25. sept.
1886.j Ásgeirssonar prófast í Holtí, Jónssonar.
Þau hjón byrjuðu búskap á hálfri jörðinni Álpta-
mýri, móti síra Jóni Ásgeirssyni og bjugguþar
2 ár, en fluttu svo að Staparlal, næsta bæ fyrir
utan Álptamýri, og bjuggu þar um 8 ár. Þar
dó Sveinn Sölvason stjúpi Jóhönnu hjá þeim
hjúnum, því þau Sveinn og Helga voru þá kom-
in_til þeirra og dó Helga líka hjá þeim.
Þcgar síra Jón Ásgeirsson bafði veriðprest-
ur á Álptamýri 23 ár, fékk hann Rafnsayri og
flutti þangað 1863, byggði hann þá staðinn á
Kafnseyri Ásgeiri syni sinum, og fluttu þau hjón
þangað frá Stapadal, bjuggu þar síðan rausnar-
búi miklu eptir því sem gerist hér vestra, og
var þar tíðum all-mannmargt af gostum og gang-
andi lýð, því öllum var beini búinn og ekki til
sparað, þau byrjuðu búskap fyrst við lítil efni.
en fyrir frábærann dugnað, staka atorku og sam-
taka reglusemi beggja hjónanna, græddist þeim
talsvert fé, svo að þau bjuggu alla tíð með rausn
og höfðingskap, bœði við skilda og vandalausa,
og sá enga þurrð á, þrátt fyrir alla ómegð þeirra,
enda náðu þau bjón almennings virðingu, fyrir
alla framkomu sína í borgaralegu félagi, og jafn-
an var heimili þeirra talið hið mest-a fyrirmynd-
ar heimili að sæmd og dugnaði. Vœri Saga
Arnfirðinga yfir 19 öld rituð, svo í nokkru lagi
væri, þá væri margra dáðríkra drengja að tninn-
ast úr því byggðar lagi, enda or það þjóðkunn-
ugt hverjir afburðamenn þar voru margir uppi
um það skeið, og meðal þeirra voru framarlega
í flokki þeir Álptamýrarbrœður, Ásgeir og bræð-
ur hans; sem allir voru mikilmenni bœði til lands
og sjávar, og hofir það allt fram á þennan dag
haldist við meðal þeirra kynsmanna. Þegar þau
hjón bjuggu á Rafnseyri höfðu þuu öll umráð
staðarins og kirkjunnar þar, en síra Jón var hjá
þeim búlaus og þá orðinn ekkjumaður, naut hann
hjá þeim hinnar ástríkustu umönnunar í elli
sinni, en þegar síra Jón sleppti embætti, bá
varð Ásgeir að flytja af staðnum, og afhenti hann
stað og kirkju á Rafnseyri 9. apríl 1883. Pluttu
þau bjón þá um vorið búferlum að Álptamýri
og bjuggu þar síðan um 14 ár, með óskertri
sæmd og göfuglyndi sem alla tið áður, en seldu
þá búið og bújörðina í hendur Gísla syni sínum
og voru þar síðan í húsmennsku á 9. ártilþess
Jóhanna dó. Hún var hin mesta atgorfiskona, bæði
í sjón og reynd, afbragðs vel gáfuð að náttúru-
fari, en hafði kennt hinna sömu annmarka í æsk-
unni, sem svo margar annars niikilhætar dœtur
íslands, að menntunin var af næsta skornum
skammti, og sem svo mörgum konum sem körlum
hefir orðið að sorglegum hnoKkir, en lífsreynslu-
skólinn stóð henni opinn alla æfi og hún vissi
svo ágœtlega hverjar námsgreinar hún átti að
lesa, og hún nennti líka að refa sig í þeim. Rrá-
bær ráðdeild hennar og útsjón var orðlögð, svo
hússtjórnin var fyrirmynd. Barnauppoldið bar
þess ljósastann vottinn. Hin þrekmikla, sístarf-
andi iðja, með innilegri guðhræðslu, göfuglyndi
og umhyggju fyiir annara velferð, það voru dag-
legir förunautar hennar, því bún elskaði allt það
sem fagurt var og gott. Hún var sérloga ást-
rík eiginkona og umhyggjusöm móðir barna
sinna, og fósturbarna, sem all-mörg nutu hjá
henni uppeldis um lengri eða skemmri tíma
og móðurstörfunum gegndi hún til hinstu æfi-
stundar, þar sem hún hafði einn sonarson sinn
allt frá móðurhnjánum um síðustu 11 æfi ár sin
Hún var alblind um hin síðustu 20 ár æfi sinn-
ar, en aldrei heyrðist eitt einasta möglunaryrði
um það, og gegndi hún þó húsmóðir störfum um
11 ár af þeim tíma, með dóttir sinni fyrir og um
fermingar aldur og þótti öllum undrun sæta hve
snildarlega henni tókst að afkasta slíku, enda
var hún starfskona meö afbrigðum, svo furðu
gegndi allt til dauðadags.
Með manni sínum var hún í ástrikasta hjóna-
bandi rúm 53 ár, og áttu þau saman 13 börn,
9 sonu og 4 dætur. Öll voru börn þeirra sér-
lega mannvænleg og bera þess glögg vitni að
þau eru af góðu bergi brotin, af þeim voru 6
á lifi þegar hún dó, 1. Mattías Ásgeirsson, fyrr-
um skipstjóri, bóndi og sýslunefndarmaður á
Baulhúsum, átti fyr Kristínu Pálsaóttur *frá
Stapadal Sí monarsonar, hún dó úr mislingum
1882, ept.ir 7 ára hjónaband^ síðan átti hann 1885
Daðínu Benónýsdóttur frá Meðaldal, Daðasonar
prests á eöndum, Jónssonar. 2. Gísli Ásgeirs-
son, skipstjóri og bóndi á Álptamýri, átti 1896
Guðnýju Kristjánsdóttir frá Loðkinnhömrum.Odd-
sonar bónda Gíslasonar. 3. öuðmundur Ásgeirs-
son, bóndi á Steinanesi, átti Kristínu Þorleifs-
dóttur frá Hokinsdal, bróðurdóttur Sigurðar sál.
Jónssonar sýslum. í Stykkishólmi,en sonardóttur
húsfrú Margrétar, alsystur Jóns sál. Riddara Sig-
urðssonar. 4. Bjarni Ásgeirsson, bóndi i Hokinsdal,
áttiSigríði Kristjánsdóttur hreppstjóra frá Stapa-
dal, Kristjánssonar. 5. Ásgeir Ásgeirsson, húsmað-
ur á Bíldudal. 6. Jóna Ásgeirsdóttir, kona Jón-
asar Ásmundssonar búfræðings i Reykjarfirði.
Áður enn Jóhanna sál. giftist átti hún eina
dótturmeð Jóni Einarssyni skipstjóra,sem drukkn
aði frá Loðkinnhömrum 1850, og var það Bjarney
Kristín, kona Þorgeirs Eiríkssonar frá Rafnseyri.
Þegar Jóhanna sál. dó, átti hún á lífi 6 börn,
35 barnabörn og 1"2 barna-barna-börn. Allir
þeii’ sem kynni höfðu af þessari mikilshæfu
merkiskonu, skildir og vandalausir sakna henn-
ar, og minnast hennar með virðingu og þakk-
læti fyrir fagurt og vel unnið æfistarf. Hless-
uð só minning hennar.
Sighv. Gr. Borgfi.rðirgur.
Ölafur læknir Gudmundsson,
Eins og getið var í 14. nr. .ÞjóðvÁ
þ. á., andaðist Ólafur iæknir Ouðmundsson
að heimili sínu Stórólfshvoli i Rangár-
vallasýslu 16. marz síðastl.
62
„Xú skai jeg kveikja í honum“, mælti hún, vafði
brétinu saman, kveikti í þvi, og iét mig kveikja í vindi-
inum.
En er bréfið var brunnið til ösku, rnselti hún enn
fremur:
„Ef eg skil hér við yður, feliur grunur á okkur
bæði, og — við verðum hneppt í varðhalcP.
„Gerir ekkert til, þar sem við erum amerísk“.
„Þér eruð það, en jeg ekki, þó að jeg tali mál yð
ar, eins og jeg væri íædd þar“.
„í guðanna bænum, liver eruð þér?“
Þ..ð er enginn timi, til þesi að segja yður það
núua, nema nafn mitt þekkja rnenn hér í landi, og eru
inædi.r við | íið —
„G.’.ð minii, þer eiuð þá — —“
_K,yrr!-
11n:i lagði hönditú á munn inér, og héit svo áfram
n.áli síriu á þ">ssi leiðs
.. Þegar eg lagði af stað frá París, var það vou mín,
iu) eg gæti skilið við yður, jafu skjútt er eg væri hingað
komiij“.
„En þegar þér fóruð írá ParÞ, þekktuð þér rnig
tdls ki“, svaraði jog.
„Lofið mér að tala áfram“, rnælti hnn. „Það var
<’ii jákvæmilegt, að einhver úr félagi voru tækist ferð á
he.ndur tii Rússlands, til þess að koma á nýju teiknsam-
b„ij.,ii. Eða iialdið þér, að mér hefði koinið til liugar,
að stíga fæti iníuum inn í þetta land, sem guð h dir
sleppt hehdinni af, neina j«g hefði áður hugsað svo r ð
mín, að ætia mætti, að þsu rækjust? En heí’öi j-g veiið
passalaus, hefði jeg þegar v irið iiu -<j• t í -y..rðhald
71
_En það eru korrrnir gestir í kvöld! — tveir ungir,
laglegir, rússneskir ]iðsforingj»r, BorÍ9 og Sascha Wel-
etsky“.
_Svoi“
„Það ginnir þig líklega út úr herberginu, litii, inn-
dæli unginn minn!“ mælti jeg, og var ekki laust við, að
jeg væri ögn önugur.
„Án efa, vinur minn“, svaraði hún innilega.
í sörrm svipan komu Íiðsforingjarnir inn, og voru
báðir i einkeunisbúningum.
fíoris hafði. stór, blá augu, og þó að iiann væri
nokkuð alvarlegur, hiaut maður þegar að fá góðan þokka
á iionum, og þegar hann tók í liönd rnér, fann eg þegar, að
hugur fylgdi.
Bróðir haus, sem var nokkru eldri, va.r eius ólikur
honum, eins og þeir voru síiidir. — Hann var iúeira, en
sex fet á hæð, með dökk og fjörieg augu, hrokkirihærð-
ur, og með snúið yfirskegg; og það var eitthvað töfraudi,
og ijörlogt, i fari hans, se:n hlaut að ganga i augun á
kvouní’ólkinu.
hn er þeir höfðu heiisað, mælti Boris, svo sem til
afsökunar:
„.Jeg or hræddur urn, að heimsókn okkar sé yður
óþægileg., bvi UJér virðist þér, góði ofureti minn, vera
i talsverðri geðshræringu!"
„Miskunni inér!“ hugsaði jeg. „Það vautaði nú ekki
.,nnað. en að útlit mitt kærni upp um mig!“
_Og frúin“, ruælti fíoris enri fremur „er að iikind-
uin of þreytt, til þess að geta tekið inóti okkur. Það
«ru Hjklfstigt engu síður vonbrigði fyrir þig, Sasoha, en
fyrir rnig!“