Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 28.02.1907, Blaðsíða 2

34
Þj ÓÐYILINN.
Ritsímaskeyti
til flÞjóðv.u
Kaupmannahöfn 19. febrúar 1907.
Ritstjóri Secher látinn.
Secher, ritstjóri blaðsins „Dannebrogu,
andaðist i dag.
(Blaðið „Dannebrogu er málgagn Al-
bertí’s ráðherra, og hefir Secher verið rit-
stjóri blaðsins, siðau Alberti varð ráðherra
sumarið 1901; en áður hafði Secher, með-
al annars, verið ritstjóri blaðsins „Dags-
avisenu.
Járnbrautarslys.
Yið járnbrautarslys, er varð í New-
York, létust 20 menn.
Skáldið Carduecí dáið.
Italska skáldið C'ardacd er látinn i
Bologna.
(G. Carduccí var nafokunnasta skáld
Itala, og hlaut Nobels-verðlaun síðastl. ár.)
Þýzka ríkisþingið.
VUhjálmur keisari setti þýzka ríkis-
þingið, og las upp boðskap sinn til þings-
ins.
Danskt-íslenzkt verzlunarfólag.
Félag, sem nefnist: „Bið nýja dansk-
íslenzka verzlunarfélag44, er stof'nað i Kaup-
mannahöfn, og or liöfuðstóll þess 4 millj.
króna. — Aðal-stofnendur félagsins eru:
Tuliníus, Orum og Wulfjf' og Oránufélag-
ið. — Akveðið var á fundi á laugardag-
inn (16. febr.), að aðal-stjórn félagsins
skyldi vera í Kaupmannahöfn, og Tulin-
íus vera frarnkvæmdarstjóri þess fyrst um
sinn; en umboðsmenn félagsins á íslandi
voru kosnir: Chr. Havsteen, forstjón Gránu-
félagsins, og J. Arnesen, konsúll á Eski-
firði.
Blöðin „Kjöbenhavnu og „Politikenu
eru félagi þessu andvíg.
Kaupmannahöfn 21. febrúar ’07.
Skip farast. — Mikið manntjón.
Mörg skip hafa farizt í grennd við
borgina Botterdam á Hollandi.
Enskt póstguf'uskíp strandaði í dag í
grennd við Halk á Hollandi. — A skipi
þessu voru 120 ferðamenn. og 60 skip-
verjar, og varð að eins tveim bjargað.
Stormasamt.
Loptvogin stendur mjög lágt. — Ofsa-
stormar ganga yfir meginhluta norður-
álfunnar.
Athugasemdir
við minningarrit Benedikts Gröndals
eptir
Evka iros.
(Frarnb.)
Brynjólfur biskup Sveinsson skrifaði
með eigin hendi á pappírsafskript af skinn-
handriti Sæmundareddu:
„Edda Sæmundi multisciiu.
og víðar minnist hann á Sæmund, sem
riðÍDn við Eddu og eignar homtm hana.
Hefði nefndum fræðimönnum komið til
hugar, að nokkur ágreiningur kynni síð-
ar að verða um uppruna Eddukviðanna,
þá hefðu þeir vafalaust sannað mál sitt,
og fært til gildar heimiidir. Naumast
gat þá rennt grun í, að aðrar þjóðir reyndu
nokkurn tíma að svipta ísland Eddukvið-
unum, jafn skýlausri eign, og sízt gat
þeim komið til hugar, að íslendingar gerð-
ust til að rétta þeim hjálparhönd. Mundi
ekki próf. EÍDni þykja það hart, ef allt
það í ritum hans yrði kallaður heilaspuni
eptir hans dag, er hann ekki færir ský-
lausar heimildir fyrir með tilvitnunum í
rit annara fræðimanna? Það er heimska
að vefengja allar fornar sagnir og álíta
rangar, sem ekki eru sannaðar með jafn
Ijósum rökum eÍDS og að 2—f-2 séu == 4.
í minningarritinu gjörir Finnur sór
mest far um, að hnekkja Sæmundi sem
safnanda Eddu, ekki samt með rökum,
heidur stóryrðum og staðhæfinguin, eins
og hans er vandi. Er það því meiri furða,
er hann neitar ekki með öllu, að íslend-
ingar kunni að hafa safnað kviðunum.
„Hverjir séu höfundar kvæðannau, segir
Finnur borgimnannlega „er aptur annað
málu, og þykist hann víst hafa fært full-
gildar sannanir að því í bókmenntasögu
sinni. Hún eignar flestar kviðurnar Norð-
mönnum, allar hinar merkari, en fáar Is-
lendingum og hinar ómerkari. TÍDÍrFinn-
ur þar margt til, er á að sanna máí hans,
en rökfærsla iians er röng og vantar því
allt sönnunargildi.
I bókmenntasögu sinni fullyrðir Finct-
ur enn, að Völuspá sé ort í Noregi, enda
þótt dr. B. Olsen hafi sannað, að í henni
komi ýms orð fyrir í alislenzkri merk-
. ingu, er aldrei hefir verið fcil i Noregi,
og þvi ljós og fullgild rök að því, að
Völuspá hljóti að hafa verið ort hér á
landi. Gröndal benti fyrstur manna á,
að orðið: „hverflunduru sýndi íslenzkari
uppruna. Dr. Björn Oisen hefur auk
„hverflundar“ bent á orðin „laukuru, „þoll-
uru, „bæru og „túnu. Jafn frarnt sýndi
hann, að ekkert orð komi fyrir i Völu-
spá i Dorskri merkingu eingöngu, er ekki
sé einnig isleuzk. Sjá tímarit Bókmennta-
félagsins 1895.
Þetta hefði orðið flestum að kenningu
öðruin en Finni. Hann heldur erin fram
þeirri lokleysu, að Völuspá sé ort í Nor-
egi. Sjá bókin.s. 1904, bls. 78.
Um Hávamál segir Finnur, að meiri
|. vissa só fyrir því, að þau sóu ort í Nor-
egi, en uokkurt hinna Eddu-kvæðanna.
Er því eigi úr vegi, að athuga rök þau,
1 er hann telur fullsanna þetta. Hann tel-
ur kvæði þetta ort fyrir miðja 10. öld,
og segir það eldra en Hákonarmál Ey-
vindar. Þykist hann sanna orð sin með
því, að Eyvindur hafi lánað hjá þvi er-
indið: „Deyr fé o. s. frv. Það fer tjarri >
því, að þetta só full sönnun þess, að Ey-
vindur hafi þekkt Hávainái. Upphafsorð
erindanna eru að eins hin sömu, en meg-
inkluti erindanna ólíkur, og set jeg hór
bæði erindin, til þess að þau verði borin
saman:
Hávamál:
Deyr fé,
deyia frændr
deyr sjálfr et sama;
Hákonarmál:
Deyr fé
deyja frændr,
eyðisk Jand og láð;
XXI, 9.
eu orðstírr áðr jamngóðr
I deyr aldrigi á auða Tröð
j hveims sérgóðan getr. kouungmaðr komi.
Það er mjög líklegt, að orðin: „Deyr
j fó, deyja frændru hafi verið algengt við-
kvæði eða talsháttur í forneskju bæði á
íslandi og í Noregi. rfkáidin gátu því
auðveldlega tekið orð þessi inn í kvæði
sitt, hvor í sínu landi, og hvort á sín-
um tima, án þess að þekkja hvort annað.
Ekki er það keldur áreiðanlegra, að Ey-
vindur hafi þekkt Hávamál, en íslenzka
skáldið HákoDarmál. Ekki er jafn vel ó-
hugsandi, að erindið í Hákonarmálum sé
síðara innskot, og mundi dr. Finnur ekki
hafa orðið skjarr við að fullyrða slikt hefði
hanD viljað sanna hið gagnstæða. Þetta
eru þá einu likurnar að því, að Iiávamál
sóu ort i Noregi. Hin önnur rök Finns
að þessu, er hann þó telur veigameiri,
eru svo barnaleg, að þau verða ekki tek-
in til greina, og er raunalegt að varpa
frarn öðrum eins þvættingi. Eitt erindi
úr Hávamálum telur Finnur sýna svo á-
þreifanlega „lifandi rnj’nd úr norrænu lifi
og náttúru og það norðarlega úr Noregiu,
að það sé fullgild sönnun þess, að öll
Hávamál séu ort í Noregi, en eigi á ís-
landi. Þetta dæmalausa erindf hljóðar svo:
„Svá es friðr kvinna,
þeirra’s flátt hyggja,
sem aki jó óbryddum
á isi hálum,
(teitum tvévotrum
og sé tamr ilk)
eða i byr óðum
beiti stjórnlausu.
eða skyli haltr henda
hrein í þáfjalli“.
Það eru orðin: „eða skyl/ haltr henda
hrein í þáfjalliu, er Finni virðast benda
svo þreifanlega á norskan uppruna. Hvað
er þá í orðum þessum svo sérstaklega
norskt? Á íslandi ber þó við, menn helt-
ast, hreindýr eru á Mývatnsöræfurn, og
fremur hlýtur að vera skuggsýnt í heila-
búi Finns, ef hann minnist ekki þess,
að íslendingar þurfa tíðum að fara um
fjöll í hlákum, þetta er blátt áfram lif-
andi mynd úr islenzku þjóðlífi, ekki sið-
ur en norsku, og er litt skiljanlegt, að
þetta skuli felast sjónum Finns. En þótt
ekki hefði verið neinu þessu til að dreifa
og lýsingin ekki getað átt við ísland,
þurfti erindi þetta eigi að vera ort i. Nor-
egi að h©ldur. Ekkert var eðlilegra, en
að landnámsmenn flyttu með sér norræn-
ar hugmyndir og náttúrulýsingar, og ís-
lendingar hefðu ættlandíð Noreg stöðugt
í huga á hinum fyrstu árum eptir land-
nám. (Framh.)
Um fs!andsför Friðriks konungs
láta dönsk blöð þess getið, að herskipin
„Hekla11 og “Geysir“ eigi að fylgja kon-
UDgi, og að ýmsar breytingar verði gjörðar
á „Birmau, skipi Austur-Asíu-félagsins,
áður en það flytur konung og fönuneyti
hans, til Ísland9.
A skipinu verða loptskeytastöðvar, og