Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.07.1908, Blaðsíða 2

130
PjÓÐVILJIlS.V.
XXII 33.
barnaskólans. — Fyrir utan það, að efasamt
er, hvort kennarar skólans séu færir að
dæma af nokkuru viti um ritleikni, og
ekki er heldur auðvelt að setja neinar
reglur um það, hvernig fögur skrift skuli
vera, eða hvað sé fögur skrift. Dómar
um skrift hljóta því ávallt að vera byggð-
ir á smekk manna, og Bde gustibus non
est disputandum^.1)
Það væri líka aiveg nóg, að halda
próf i teikning eins og í hannyrð.
Vegna landshátta og efnaleysÍ9 manna
hefir það viðgengist lengi, að piltar læsu
heima hjá sér einn, eða fleiri vetur, en
tækju próf á vorin. Hefir það verið til
mikils hagræðis fyrir marga. En nú vinn-
ur skólastjórnin að því með hnúum og
hnefurn, að útrýma utanskólalestrinum.
Ef svo væri, að utanskólasveinar hefðu
að jafnaði verið þekkingarsnauðari, og
ver að sér en skólasveinar, þá væri skilj-
anlegt, þó skólastjórninni væri áhugamál,
að útrýma þessari venju. En nú þarf
ekki annað en að lita í skólaskýrslurnar,
til að sjá, að svo hefir ekki verið. Af
þ?í má álykta, að það, sem missist af
kenuslu bætizt upp með betra næði og
meiri tima. — Það er þá ekki áhugi á
meuntun pilta, sem stýrir gjörðum skóla-
stjórnar, heldur það, að henni virðist það
bera vott um litilsvirðingu fyrir skóian-
um, að láta börn sín lesa heima, og vill
neyða menn til að vera i honum, hvort
sem hann er góður eða vondur, eða hætta
námi að öðrum kosti.
Alþingi gjörði þá þingsályktun, að
utanskólasveinum skyldi leyft, að taka
árspróf með skólanemendum, en lands-
stjórnin hefir ekki svifist þess, að stinga
þingsályktuninDÍ alveg undir stól, og er
það rnunar i samræmi við öli hennar af-
skipti af skólamálinu.
Svona er nú reglugjörðin, og ekki bæta
kennararnir hana upp. Með hinni mestu
smámunasemi fylaja þeir öllum vitlaus-
ustu ákvæðunum. Af þessu leiðir, að í
skólamun ríkir stöðugt lílfúð og illindi
milli pilta og kennara. Kennslan mikið
1 ólestri og pilturn kalt til kennaranna,
sem þeim finnst vilja fara með þá eins og
harðstjórar með þræla, eða strangir meist-
arar við krakka.
Þetta þarf breytingar við. Menn út
um land þurfa sð vita í hvaða hendur
þeir selja syni sína og dætur.
Keyndar er engin von, að óþjóðleg
og ófrjálslynd stjórn, eins og núverandi
landsstjórn er, komi roeð nokkra bót á
þessu, ekki að minnsta kosti að fyrra
bragði. En það verður að neyða hana til
þess, og það verður að sjá um, að hún
virði ekki vilja alþingis að vettugi i sam-
ráði við kennarana, sem annaðhvort af
heimsku, eða öðrum hvötum, hvetja hana
til þess.
Skídi S. Thoroddsen. Jakoh Johannesson.
(stúdentar).
Útlönd.
Danmörk. Haraldur sonur Friðriks kon-
') ekki má deila um smekk manna.
ungs VIII. er trúlofaður Helenu, dóttur
bróðursonar Kristjáns IX., Friðriks Ferdin-
and hertoga af Söndenberg-Œucksborg, en
móðir Helenu er systir drottningar Vil-
hjáhns ÞýzkalaDdskeisara II.
Aðfaranótt 18. júní var þar í landi
afskapa regn og óveður. Haglið var sum-
staðar á stærð við hnetur, og skemmdi
mjög akra, og það svo, að allviða varð
að sá aptur. Veðri þessu fylgdu þrumur
og eldingar, er á nokkrum stöðum kveiktu
í húsum.
Noregur. 56 af herskipum Breta voru
væntanleg til Christianíu 19. júní, og
höfðu bæjarbúar ýmsan viðbúnað, til þess
að fagna þeim sem bezt.
Bretland. 19. júní hófst í Lundúnum
hrossa-sýning, og voru hross þau, er þar
átti að sýna metin alls 9 millj. króna
virði. — mælt er að varið hafi verið um
810 þús. króna, tii að undirbúa sýningu
þessa.
Abbas Hilmi pascha, Khedivi í Egypta-
landi heimsótti London seint i síðastliðn-
um júnímánuði.
Ný dáinn er Derby lávarður, 67 ára
að aldri. Hann var hvað eptir annað
ráðgjafi, og landstjóri í Canada 1888—’93.
Frakkland. Stjórnin hefir farið fram
á við þingið, að veita 400 þús. franka til
ferðar þeirrar, er Falliéres forseti ætlar að
fara til Kússlands og Norðurlanda.
Bússland. Ríkisþingið hefir nýlega
veitt 127 millj. rúbla, til þess að leggja
nýtt járnbrautarspor fram með Síberiu-
járnbrautinni.
Mælt er, að byltingarmenn hafi ætlað
að ráða rússnesku keisarahjónunum bana,
er þau komu nýskeð til borgarinnar Reval
til fundar við Játvarð, Breta-konung; en
keDnslukona, sem valin hafði verið, til
þess að varpa sprengivélinni, réð sér bana
áður en keisarahjónin komu, varpaði sér
fyrirframan járnbrautarlest, og gekk lestin
yfir hana.
16. júní kvað herrétturinn i Warschau
upp 18 dauðadóma.
Stolypin lagði fyrir þingið frumvarp
um laun þingmanna. Skyldi hver þeirra
hafa 4000 rúblur, en þó þannig, að frá
væru dregnar 25 rúblur fyrir hvern þann
fund, er þeir eigi mættu á.
Spánn. Spönsk-frakknesk sýning hófst
i Saragossa í júni. — Þar var Alfonso
konungur og verzlunarmálaráðherra
Frakka.
f Látinn er nýskeð Vega de Armijo,
fyrrum forsætisráðherra Spánverja.
ítalía. Dáinn er Ginlio Prínetti fyrr-
um utanríkisráðgjafi, um sextugt. Hann
var i ráðaneyti Zanardellis 1901— ’93, og
mikill vinur Frakka
Bandaríkin. laft hermálaráðgjafi hef-
ir verið valinn forsetaefni lýðveldismanna
við kosuingar þær, er fram eiga að fara
á komanda haust.i. Roosvelt, sem sjálfur
er ófáanlegur, til þess að taka við endur-
kosningu, hefir látið í ljósi áoægju sína
yfir vali þessu.
f 24. júni Grover Cleveland. Hann
var t.visvar forseti, 1885—’89, 1893—’97.
Hann var kominn yfir sjötugt.
Áusturríki. 12. júní fór fram skrúð-
ganga i Vín, í virðingar skyni við Franz
Jósep keisara, og tóku 25 þús. manna
þát.t í henni, auk 10 þús. hermanna, er
skipuðu sér í raðir, þar sem skrúðgangao
átti leið um — En áhorfendur voru um
hálf millj. manna. — I skrúðgöngunni
tóku þátt menn af öllum þjóðflokkum í
keisaradæminu, og sýndir þjóðbúningar o.
fl., er snerti sögu ríkisins, síðan Habs-
borgarættin tók við ríkisstjórninni. — í
skrúðförinni voru notaðir 400 vagnar og
4000 hestar.
Marokko. Sagt- er, að Abdid Aziz hafi
2. júlí, ætlað að láta halda uppboð á flot-
j anum; hann ríkir nú aðeins i hafnarborg-
] unum. — Ennfremur er því fleygt að
stórveldin hafi í huga að viðurkenna
Muiay Hafid.
j Persaland. Að morgni 23. júní um-
kringrlu hermenn þinghúsið í Teheran;
og var þess krafizt, að fram væru seldir
nokkrir menn, er keisari vildi setja í varð-
hald. Þingið neitaði og var skotið á her-
mennina út um glugga, nokkrir féllu.
Herliðið svaraði með skothrið, er stóð lát-
laust fram yfir dagmál. — I orustu
þessari féllu 33 hermenn, on 3 fyrirliðar
og 20 hermenn urðu sárir. Mimnurn er
ókuDnugt um hve rnikið mannfallið var
af hinna hálfu. Ymsir ritstjórar og leið-
togar andstæðingaflokksins, ásamt forseta
þingsins, hafa verið teknir fastir; 30 þeirra
settir í hlekki og 2 hengdir. Aðalforingi
andstæðingaflokksins og 10 ritstjórar flýðu
á náðir brezka sendiherrans. Sendiherrar
Breta og Rússa hafa krafist þess, að keis-
arinn kæmi á reglu, og hefir hann heit-
ið því.
Úuppsegjanlegleikinn.
Ein aE blekkingum þeim, er beitt er til þess
að gylla innlimunarfrumvarps-ófétið, er sú, að
leitast við, að telja mönnum trú um, að öll sam-
eíginlegu málin séu uppsegjanleg. Auðvitað geta
innliœunarmennirnir ekki fundið þessum orðuin
sínum neinn stað, því að fyrir því, sem er sann-
anlega rangt, verða aldrei færð rök, hvað þá held-
ur sannanir.
í>eir segja, að 9 gr. uppkastsins heimili, að
krefjast endurskoðunar á öllum lögunum, og það
er satt, en því er sleppt, að breytingar á þeim
geta því að eins orðið gerðar, að íslendingar og
Danir komi sér saman, nema að því leyti, sem
segja má upp nokkrum af sameiginlogu málun-
um. Það hofði líka verið alvog meiningarlaust,
að heimila uppsögn á vissum atriðum laganna,
ef þau hefðu verið þannig úr garði gjörð, að
hvor aðili um sig befði getað sagt þeim öllum
upp, enda er það beinlínis tekið fram í 6. gr.,
að þangað til öðru vísi verði ákveðið með lög-
um, er ríkisþing og alþingi setja, fníi dönsk
stjórnarvöld einnig fyrir íslands hönd með mál-
efni þau, et- sameiginleg eru samkvæmt 3 gr.
Þeim af sameiginlegu málunum, sem upp-
sagnarákvæði 9 gr. ekki nær til, getum vér ís-
lendingar aldrei fengið umráð yfir, eða hlutdeild
i, nema með samþykki Dana. Þeir geta að lög-
um niðið ylir þeim að íullu og öllu um aldur
og æii, ef þeim svo sýnist.
Af þvi að búast mátti við, að menn sæu í
gegn um vef þenna, sem ofin er af bláþráðum
ósanninda og ósvífni, hafa þeir ætlað að bæta
úr skák með því, að halda jrví á lopti, að í nefnd-
arálitinu, ekki i uppkastinu, stendur, að nefnd-
armennirnir hafi ekki ætlast til, að lög þessi
giltu um alla eilífð. Mikið var, þótt 19 rnenn,