Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 18.07.1908, Blaðsíða 3

XXII., 33.
Þ,’OBVÍI.J 1ÍSN
131
®g það úrvalið af stjórnspekingam tveggja þjóða,
okki héldu, að þeir gætu sett iög, sem rás við-
burðanna og hugsunarháttur síðnri alda engin
áhrif gætu haft á.
Það er algild regla, að það vald, sem sett
hefir lög, getur lika breytt þeim og numið úr
gildi, og þessi lög eru því auðvitað breytanleg,
ef hlutaðeigaudi löggjafarvöid koma sér saman,
en að eins nokkur hluti þeirra uppsegjanlegur.
Vilji Danir affienda oss aptur mál þessi og vér
við þeim taka, þá getum vér fengið umráð þeirra,
en nokkurn snefil af rétti til að krefjast þeirra
höfum vér ekki.
Væri það rétt, að öll þessi lög væru upp-
segjanleg, af því að þeim má breyta, þá hlytu líka
öll þau lög, sem til eru um viða veröld að vera
uppsegjanleg, því að þeim má öllum breyta. Allir
heilvita menn og enda fleiri sjá hvílík fjarstæða
•slíkt er.
Það er eá raunur á uppsögn, og því, að lög-
um verði breytt, að til uppsagnar þarf að eins
annar, eða einn, aðilinn að lýsa yfir þeim vilja
sínum, að ákvæðið skuli úr gildi felt, eða þvi
hreytt, en til þess að regluleg lagabreyting geti
orðið, þurfa öll þau völd, er lögin hafa sett, oða
þau, er komið hafa í þeirra stað, að vera á eitt
sátt.
Sambandslagafrumvarpið.
(Fregnir úr héruðum).
Fundur var haldinn á Akranesi 10. þ. m.
Af hendi uppkastsmanna töluðu: ráðherra H.
Hafstein og Þorsteinn bóndi Jónsson á Grund,
en í gegn mæltu þeir Kristján Jónsson háyfir-
dómari og Ólafur fríkirkjuprestur Ólafsson. Ept-
ið langar og heitar umræður var samþykkt með
-34 atkvæðum svohljóðandi tillaga:
„Fuudurinn lýsir því yfir, að hann vill,
að frumvarp sambandslaganefndarinnar verði
samþykkt með nauðsynlegum breytingum, er
tryggi fullveldi íslands yfir öllum sinum mál-
um og fullt jafnrétti við Danmörku11.
Fund hafði og ráðherrann haldið að Grund9
þ. m., og fengið þar samþykkta traustsyfirlýr-
ingu til sín og sinna manna með 25 atkv., en
sagt er, að meira en helmingur fundarmanna
hafi ekki greitt atkvæði.
Fulltrúafundur fyrir Vestur-Isafjarðarsýslu og
Barðastrandarsýslu var haldinn að Þingeyri 4. þ.
m., aðallega til þess að ræða um sambandsmál-
ið. Með frumvarpinu töluðu þeir alþingismaður
Jóhannes Ólafsson og Matthías bróðir hans, en
í móti síra Þórður Ólafsson á Söndum, Pétur
kaupmaður Ólafsson á Geirseyri o. fl., og það
svo rækilega, að þeir bræður hrukku af fundi,
og var þó Matthías fundarstjóri. Einn maður
fylgdi þeim, en hinir sátu kyrrir, kusu síra Þórð
fyrir fundarstjóra, og samþykktu svohljóðandi
tillögu:
„Fundurinn álítur, að því að eins beri að
ganga að uppkastinu um ríkisréttarsamband
Danmerkur og Islands, að k því séu gerðar
þær breytingar, að skýrt sé til orða tekið: að
ísland sé fullveðja ríki, og að sameiginlegu
málin séu uppsegjanleg, að undanteknu kon-
ungssam bandin u“.
Á Patreksfirði var haldinn þingmálafundur
27. f. m., og þar samþykkt með 28 atkvæðum
tillaga, þvi nær alveg samhljóða ályktun þeirri
er tekin var á Þingeyrarfundinum.
Millilandanefndarmaður skrifstofustjóri Jón
Magnússon hélt fund í Vestmanneyjum 30. f. m.
Þar töluðu auk hans: Halldór læknir Gunnlögs-
son, alþm. Björn Kristjánsson, kennari 8t. Sig-
urðsson, er allir voru óánægðir með frumvarpið
óbreytt, ennfremur Magnús sýslumaður Jónsson
og Jón þurrabúðarmaður Jónsson, er hlyntir
voru frumvarpinu. Samþykkt var, eptir uppá-
stungu J. M., að taka enga ályktun í málinu að
svo stöddu.
Mælt er að uppkastsmenn i Árnessýslu, sem
annars eru sárfáir, hafi farið þess á leit við Boga
Melsted sagnfræðing, að gefa kost á sér til þing-
mennsku, og gerir hann það sjálfsagt fyrir lan-
ið, bæði að bjóða sig fram og falla. — Ennfrem-
ur er sagt, að síra Hafsteinn Péturssou ætli að
bjóða sig fram í Húnavatnssýslu. Hann erein-
dregið á móti frumvarpinu óbreyttu.
Þingmannaefni uppkastsmanna í Gullbringu,
og Kjósarsýslu verða þeir Jón Jónsson sagn-
fræðingur og Haildór Jónsson bankagjaldkeri;
Hafa þeir verið í kristniboðsferð suður með sjó
síðustu dagana, en svo segja kunnugir, að fáir
hafi látið skírast. — Þeir líta svo á suður þar
sem betra eé að hokra sjálfur en að vera niður-
setningur á kothreysi.
Norskt-islenzlvt iðnnðar- og verzlunarl'élag
hefir fyrir skömmu verið stofnað í Þrándheimi.
Þeir félagar hafa í hyggju, að reka hér verzlun
með við og annað, er að húsagerð lítur, og taka
að sór hafnargerðir. Félagið er hlutafélag og
hlutaféð samtals 430 þús. króna. Inn í félag
þetta ganga: trésmíðaverksmiðjan ,,Völundur“
„Bátasmíðastöð Reykjavíkur“ og steinsteypu-
félögin „Mjölnir“ og „Högni“. Framkvæmdar-
stjóri félagsins verður trésmíðameistari Magnús
Blöndahl og íteykjavík aðalsetur þess. Félag þetta
heitir Skjaldbreið.
Lœknaliéruð veitt.
Akureyri er veitt settum lækni þar Steingr.
Matthíassyni, Hafnarijörður Þórði Edílonssyni,
er þjónað hefir þar um nokkur ár, fyrst sem
I aðstoðarlæknir héraðslæknisins í Reykjavík og
|i síðan verið settur héraðslæknir, Þistilsfjörðurinn
! Jóni Jónssyni lækni, er verið hefir héraðslæknir í
| Höfðahverfi.
í Aðalfundur Reykjavíkurdeildar
bókmcnntal'élagsins.
var haldinn 8. júlí. Stjórnarkosningin fór
þannig: forseti: Kristján Jónsson háyfirdómari,
féhirðir: Halldór Jónsson bankagjaldkeri, ritari
Haraldur Níelsson cand. theol. og bókavörður:
Morten Hansen skólastjóri, en í varastjórn sitja
Steingrímur Thorsteinsson rektor, Sæmundur
Bjarnhéðinsson, læknir, Jón Helgason presta-
skólakennari og Siguiður Kristjánsson bóksali.
Endurskoðunarmenn reikninganna voru þeir
kosnir: Björn augnlæknir Ólafsson og Sighvatur
bankastjóri Bjarnason.
202
legt er“, svaraði jeg. „Væri hún iiman þessara veggja,
ciynduð þér fyrir löngu hafa fundið hana“.
„Ut úr húsinu befir hún ekki farið“, svaraði hers-
’höfðinginn. „Menn mínir hafa haldið vörð, og jeg skipa
yður að framselja mér hana“.
„Jeg myndi gjöra það, ef eg vissi, hvar hún er“,
■svaraði jeg“. „Ef þér finnið hana, getið þér fylgt fram
föðurréttindum yðar, sem yður sýnist“.
„Gott og vel, jeg hætti leitinni í dag, en byrja
aptur á morgun“, mælti hann við unga manninn. „Við
•dveljum hér þvi báðir, þangað til í fyrramálið“.
Að svo mæltu tyllti gamli hershöfðinginn sér á þrep-
skjöldinn, því nð þaðan sá hann stóra ganginn, og litlu
;gaDgana báða, og hafði unga manninn i eins konar fang-
elsi í stofunni.
En mönnum sinum skipaði hann, að vera á verði
hér og hvar í húsiou.
Mér kom ekki dúr á auga alla nóttina, en sat í eld-
ihúsinu, hjá stúlkunum, mjög hrædd og kvíðafull, því að
eg skyidi ekki, hvernig í öllu þessu lá.
í dögun byrjaði hershöfðinginn aptur á leitinni, en
allt fór á sömu leið, sem daginn áður.
Jeg ætlaði að yrða eitthvað á hann, en hann var
svo gramur, að liann lét, sem hann sæi þvorki né heyrði
•bölvaði húsinu, og öllum íbúum þess, og stökk að lok-
iiim á hestbak, og reið brott, ásamt hermönnum sínum.
Kn nú kemur það, sem kynlegast er.
Jnfn skjótt er liann var farinn, og hófdynurinn
heyrðist ekki lengur, sneri eg mér að unga eiginmann-
ánum og mælti:
„Segið mér nú fljótt, hvar liún er. — Hún hlýtur
199
og var svo stillileg, að grunur minn tók að hverfa, þó
að mér væri enn fast í huga, að veita henni nákvæma
eptirtekt.
„Fyrir mörgum árum“, mælti jeg aptur, „þegar jeg
var ung, og nýlega komin hingað, komu hingað ung
hjón“ — frúnni brá hvergi, þó að jeg liti framan í hana
—; „þau voru lagleg, og vöktu því eptirtekt mína. —
TTngi maðurinn vék mér afsíðis, er þau voru nýkomin,
og mælti á þes9a loið:
„Veitingakona! Hér sjáið þér tvær ólánssamar mann-
eskjur. — Við höfum að eins verið fáa klukkutíma i
hjónabandinu —“
Augu frúarinnar urðu, sem elding. — Bjóst hún við
að beyra sögu, sem hún kannaðist við? Jeg ætlaðist ekki
til, að sú von hennar rættist, en ásetti mér, að lesa liugsan-
ir heDnar.
„Faðir ungu frúarinnaru — mælti frú Truax enn
fremur —, „sem var frægur enskur hershöfðingi, hafði
eigi viljað veita samþykki sitt til hjónabands þeirra, og
höfðu þau því flúið, enda unnust þau hugástum, og höfðu
svarið, að ekkert á jarðriki skyldi aðskiíja þau; en unga
frúin var enn ófullveðja, og faðir hennar, sem var þeim
sárgramur, elti þau, og var nú rétt á hælunum á þeim.
ITngi maðurinn hugði, að hershöfðinginri myndi skjóta
sig, sem rakka, og þá myndi kona hans einnig eiga skammt
eptir ólifað. En ef eg hjálpaði þeim, myndi harka töður
hennar ef til vill mýkjast.
Þetta var nóg, til þess að vekja meðaumkvun mína,
og bauð eg þeim því hér inn í stofuna.
„Verið hérna“, mælti jeg, „og þegar hershöfðÍDg-
inn kemur —