Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 29.08.1908, Síða 1

Verö árgangsins (minnst
60 arkir) 3 kr. 50 aur.;
erlendis 4 kr. 50 aur., og
í Ameríku ioll.: 1.50.
Bsrgist fyrir júnimán-
aðarlok.
ÞJÓÐVILJINN.
-:- )=== TuTTTJ»ASTI 09 ANNAR ÁS9AS9CB. =|- =-
“«-*K-|= EIGANDI: S'KÚLI THOEODDSEN. =lfexgg—x-
Uppsögn skrifleg, ógild
nema komið sé til útgef-
anda fyrir 30. dag júní-
mánaðar, og kaupandi
\ samhliða uppsögninni
borgi skuld sína fyrir
blaðið.
M 40.
Bessastöbtjm, 29. ágúst.
1908.
Eldraun.
—«0»—
Nú reynir á krapt þinn og þraut.seigju, þjóð,
sem þjökuð varst öldunum saman!
Nú sést það, hvortkólnaðerkappannablóð,
hvort karlmennskusvipinn og feðranna móð
þú upplitsdjörf enn ber í framan!
Þótt nú sé um þingstöðvar Þverœings hljótt
og þögn yfir forngrónum haugum,
þar skina þó eldar um skammdegis nótt
af skærustu frelsisins baugum.
Það heilaga gull tók vor ættjörð í arf
frá áanna gullaldar morgni.
Að halda um það vörð er vort helgasta starf,
en barðfylgi’ og samhuga drenglvndis þarf
svo falli’ ekki rétturinn forni.
Það má ekki selja né sólunda því,
er sagt var oss bezt með að fara,
svo feðurnir horfi’ ekki haugunum i
með hrylling á ættlera skara.
Þar liggur við sæmd þín og líf þitt sem
þjóð
að láta’ ekki fjötri’ á þig smeygja, —
að hlaða’ ekki sjálf að þér hefndanna glóð,
en hafa þar griðland sem vaggan þín stóð,
svo synirnir þurfi’ ekki’ að segja:
„Þið selduð oss óborna, allt ykkar blóð
kom yfir oss, dæmda að þegja!
þið dóuð sem úrkjmjuð, þróttvana þjóð
og — þið áttuð shiiið að deyja!u
Jeg trúi’ ekki’ að liggi þau ósköp á oss, I
að eigurn vér bölvun þá skilið, —
að sofandi’ ið dýrasta seljum vér hnoss
Og sjálfstæði’ og frelsi vort neglum á kross,
og — hröpum í gínandi gilið!
En — látum vór múlbinda’ oss mótmæla-
laust,
sem mannleysur hopum af verði,
sem þjóð vér oss dæmum til dauða’ í haust
og deyjum fyr’ eigin sverði!
Guðm. Guðmundsson.
NacztircUuF.
Þeir hafa reynt að færa margar ástæð-
ur fyrir því innlimunarmennirnir, að Is-
land væri eptir uppkasti millilandanefnd-
arinnar ætlað að vera fullveðja ríki, en
allar hafa þær verið hraktar jafnóðum af
sjálfstæðismönnum, og svo rækilega frá
þeim gengið, aðuppkastshöfðingjarnirhafa
ekki einu sinni þorað að endurtaka þær.
En hitt er líka fullkunnugt, að óhugs-
andi er, að fá þorra íslendinga til þess að
samþykkja frumvarpið, nema hægt sé að
telja þeim trú um, að ísland verði full-
veðja ríki, ef uppkastið vorður samþykkt
Þegar búið er að ónýta fyrir þeim I
gömlu sannanirnar, þákoma þeir með aðr-
ar nýjar, sem alla jafnan eru töluvert lak-
ari en hinar fyrri, sem líka er við að bú-
azt. — - Því er fyrst otað, sem bezt er —
Það virðist og jafnframt vaka fýrir þeim,
að hrúgi þeir að eins nógu miklu upp,
þá muni eitthvað loða við frarn ytir kosn-
ingarnar — mótstöðumennirnir hafi ekki
tima til þess að kveða öll þau ósköp niður.
Samt eru það ekki nema þær allra á-
litlegustu, sem haldið er fram í blöðum
og á mannamótum — hinum, sem ætl-
aðar eru allra fáfróðustu sauðunum er
dreift út að baki. öeta menn getið
! nærri, hve geðslegar þær eru, þegar þeir
| virða fyrir sér þær ástæður, sem mest er
j á lopti haldið.
! Sú nýjasta ástæða, er vér höfum heyrt
j færða af þeirra hálfu fyrir því, að íslandi
væri eptir uppkastinu ætlað að verða full-
veðja ríki er, að uppkastið heimilar að
setja á stofn æðsta dómstól í islenzkum
málum hér í landinu.
Innlimunarmennirnir segja, að það sé
alveg óhugsandi, að ríkishluti geti haft
æðsta vald í dómsmálum sínum.
Þetta er alveg spá ný kenning.
Og hór eru Danir á annari skoðun.
I stöðulögunum segir svo, að breyting
á stöðu hæztaróttar sem æðsta dómstóls
í íslenzkum máluri verði eigi gerð, nema
með aðstoð hins almenna löggjafarvalds
ríkisins*.
Stöðulögin ætluðu íslandi eigi að verða
ríki hvað þá heldur fullveðja ríki
Þó er ráð fyrir því gert þar, að hægt
sé að breyta stöðu hæztaréttar, sem æðsta
dómstóls í íslenzkum málum, og það getur
ekki orðið skilið á annan veg en að hægt
sé að taka dómsvaldið í slíkum málum
af danska hæztaréttinum, og leggja það
í hendur sérstökum íslenzkum dómstóli.
Það er því nú mögulegt, að stofna ís-
lenzkan hæztarétt, jafn vel þó menn byggi
á stöðulögunum, án þess að breyta þurfi
stöðu íslands í ríkinu.
Þessi „óaðskiljanlegi hluti Danaveld-
isu, sem stöðulögin kalla ísland, getur því
haft æðsta dómsvald í málum sínum.
Menn sjá því, að ákvæðið um hæzta-
rett í frumvarpinu sýnir ekkert um það,
hvort Islandi er ætlað að verða ríki eða
ekki.
Uppkastið bindur stofnun hæztarótta-
réttar því skilyrði, að breyting verði gerð
á dómaskipun landsins. í danska text-
anum stendur „Omordning af Retsvæsen-
et“. sem sýnir, að gjörbreyta verður allri
*) í lagatextanum stendur: „Dog at en
Omordning af Hejsterets Stilling som everste
Instans i islandske Retssager ikke kann ske
uden Medvirkning af Rigets almindelige Lov-
givningsmagt11.
dómaskipun landsins; það nægir alls eigi
að samþykkja lög um stofnun íslenzks
hæztaréttar, heldur verður líka um leið
að breyta lægri dómstólunmn. Að slík
breyting geti ekki orðið gerð, án þess að
hafa mikinn kostnað í för með sér, virð-
ist auðsætt. — Það er því ekki alveg
hlaupið að þvi, að fiytja æðsta dómsvald-
ið inn í landið.
Stöðulögin setja aptur á móti ekkert
annað skilyrði fyrir stofnun hæztaréttar
en, að til þe9s þurfi aðstoð hins almenna
löggjafarvahls ríkisins. Nú sýna Danir
það með uppkastinu. að þeir ekki oru því
mótfallnir, að gefa slíkt samþykki, og það
eru engar likur til, að þeir viljigoraþað
að skilyrði, að allt uppkastið verði sam-
þykkt óbreytt. Sé svo, þá hlýtur það að
koma af því, ao þeir með uppkastinu á-
Iit.i sig öðlast oitthvað, er meira sé um
vert en slíka viðurkenningu.
Stofnun hæztaréttar er hvorki sönn-
un þess, að íslandi só ætlað að vera ríki,
né samþykkt nppkastsins skilyrði fyrir
því, að hann verði settur á fót.
Ritsímaskeyti
til „Þjóðv.u
Khöfn 21. ágúst.
Þeir Vilhjálmur keisari og Játvarður
konungur hafa fundist. Saman dregur
með Bretum og Þjóðverjum.
Mylius-Eriehsen.
Skip hans kornið til Björgvinjar. Góð-
ur árangur.
Khöfn 26. ágúst.
Marokko.
Soldáni steypt úr völdum af bróður
sínum.
Noregur.
Bólan gengur í Kristjaníu; 80 sjúkl-
ingar.
Vestan um haf
hafa enn borizt 5 skeyti, auk þeirra,
er áður hefir verið getið, sem öll eru á-
skoranir til íslendinga um, að gæta sjálf-
stæðis síns.
Pembina i Norður-Dakota 13. ágúst.
ísland fyrir Islendinga. Enginn ó-
uppseganleg mál.
íslendingar.
Seattle 14 ágúst.
Seattle-íslendingar mótmæla allir inn-
limuninni. Aldrei að víkja.
Jónas A. Sigurðsson.
Alberta 20. ágúst.
Áskorun: Fellið frumvarpið. Stofn-
ið fullveðja ríki. Slítið stjórnarsamband-
inu við Dani.
Alberta-Í sl endin gar.