Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 31.05.1909, Blaðsíða 2

10 2
Ameríski auðmaðurimi Píerpont Morqan
hefir nýlega keypt málverk af hertogan-
um í Norfold á Bretlandi fyrir 1,200,000
kr. Myndin er af dóttur Christiern’s II.,
Danakonungs, og málað af þýzka málar-
anum Holbein, yngra (ý 1BB3). —
Skilnaðarstefna þingvallafundarins.
— o—
Höfn, 3. maí '09.
í fyrri grein* var sýnt fram á, að
það takmark, sem íslendingum bæri nú
að stefna beina leið að i stjórnrnálum sín-
um væri skilnaður. Allt annað væri fá- j
nýtt — og konungssambandið við Dan-
mörku gæti ekki verið takmarkið, enda
bæri nú ekki lengur um það að fást, úr
því að Danir hafa neitað að viðurkenna |
réttmætar kröfur hinnar íslenzku þjóðar.
Skilnaður hefði og ávallt i rauninni —
meira og minna Ijóst — vakað fyrir ís-
lendingum; það gæfi sjálfstæðísbaráttan ó-
tvírætt til kynna. Þess vegna væri það
fávizkuhjal, er ráðgj. B. J. og fors. Kr. J.
hefðu látið uppi i viðræðum viðDanium
skilnaðarmál og skilnaðarmenn á Islandi.
íslendingar liljóta sem sé að vera og
verða skilnaðarmenn, ef þeir hyggjast ætla
að sjá sjálfstæði sínu borgið til fullnustu.
Mikill hluti þjóðarinnar hefir og óefað
glögga hugmynd um þetta; hefir það lika
komið greinilega í Ijós, að „skilnaðuru er
meira en hugarburður, þar sem gerðir
hafa verið skýrir stafir um þá stefnu í
ályktuDum um sjálfstæðismálið.
Hefðu skilnaðarályktanir verið bornar
upp almennt á þingmálafundum 1907,
í samhengi við kröfur þær, er þjóðin vildi
að gerðar yrðu til Dana í samningun-
ura, svo sem sú stefna, er ein væri sjálf-
sögð, ef Danir reyndust ófúsir til við-
urkenningar á fullveldi landsins, þá hefði
vafalaust allur þorri kjósenda greitt at-
kvæði með slikri yfirlýsingu. Það sýndi
fylgi það, er þvílikar tillögur fengu á
fundum, þar sem samþykktir voru gerð-
ar um skilnað, t. a. m. á Seyðisfirði; á-
lyktunÍD, er samþykkt var þar, endar
þannio:
„ . . . ella (o: ef Danir viðurkenna
ekk, ríkisrétt landsins við eamningana)
telur fundurinn fullan aðskilDað Islands
og Danmerkur ekki einuDgis færa leið,
heldur jafnvel hina æskilegustu“.
Meðan menn voru ekki búnir að sjá
svart á hvítu (enn þá einu sinni), hvern-
ig DaDÍr brugðust við óskum okkar, vildu
ýmsir, þótt skilnaðarhreyfingunni væru
hlyntir, að ekki yrðu gerðar álykanir um
það mál að svo stöddu. Þess vegna voru
víða engar samþykktir um það gerðar, en
nærri því allsstaðar mun skilDaður hafa
komið til tals — og íékk að heita mátti
hvervetna góðan byr.
Hvað myndi þjóðin nú segja, er feng-
in er full viss fyrir þvi, að Danir neita
okkur um rétt okkar! — —
*) Grein sú, er höfundurinn á við, mun hann
hafa ætlast til, að kæmi 1 „Ingólfi11; en svo hefir
ekki orðið.
Þjóðvijlinn.
XXIII., 26.
Þótt þingmálafundirnir séu ekki tald-
ir, er samt til frá árÍDU 1907 alls-herjar-
ályktun um stefnuna, sem sé sú, er gerð
var á Þiugvallaýundinum 29. júní, en á
hann hafði þjóðin sent fulltrúa hvaðanæva
af landinu. Þingvf. ál. var samþykkt í
einu hljóði. Mikill meiri hluti þjóðarinn-
ar hafnaði frumvarpi millilandanefndar-
innar, með fram fynr þá sök, að kröfur
Þingvallafundarins voru þar ekki upp-
fylltar; þær áttu að vera grundvöllurinn.
Og sérílagi hefir meiri hluti hins núver-
andi þings bundist því, að hafa Þingvf.-
ál. að sjálfstæðisstet'nuskrá, enda .margir
núverandi stjórnargarpar — þar á meðal
ráðgjafinn sjálfur — frumkvöðlar sam-
þykktarinDar, sem fulltrúar á Þingvöllum.
Eptir að ályktunin hefir krafist full-
veldisviðurkenningar landinu til handa
„í konungssambandi við Danmörku“, er
klykkt út með þessurn hætti:
„Fundurinn mótmælir allri sáttmálsgerð,
er skemmra fer, oq telur þá ei annað
fyrir höndum en skilnað landanna,
ef eigi nást slíkir samningar, sem nefnd-
ir voru“.
Svona eru orð álykt. og þau virðast
nokkurn veginn Ijós.
Nú er þessi samningaleitun við
Dani, sem Þingvallafundurinn og aðrir
laDdsmálafundir áttu við, er þeir kröfð-
ust að farið væri fram á ótvírætt fullrétti
í „sambandinu“, um garð qengin. Því
hefir ekki fengist framgengt, er Islend-
lendingar vildu og töldu vera rétt sinn
tvímælalausaD. Kemur þá að þvi, og
því einu, er þjóðin ályktaði um að bæri
að snúa sér að. þegar þessir „samningaru
— og við þá eina var átt hvarvetna um
landið, en ekki við neina framtíðarsamn-
inga — gætu ekki fullnægt kröfum okkar.
Þingvf.al. sem meiri hlut.i þjóðarinDar
hefir fallist á og meirihlutaforingjarnir
undirgeDgist að breyta eptir, tekur ræki-
lega fram, hvað það sé, sem nú komi til
mála.
Sem sé skilnaður og ekkert annað en
skilnaður! j
Það var og vísvitandi tilætlan allra
ÞingvallafulltrúanDa, eptir því sem kom
fram í umræðunum.
„Eigí annað fyrir höndum en skilnað-
u,r landanna", þ. e. a. s. ekkert er nú
annað er stefna ber að, ekkert annað tak-
mark liggur nú fyrir en skilnaður. Kon-
ungssamband við Danmörku hirðum við
ekki um nú; það fékkst ekki viðurkennt
hreint við samningana, og tiiraunir til
nýrra samnÍDga við Dani um það ber
okkur ekki að gera framar — enda mundi |
slík verða til einskis eða ílls eins.
Nú á að stefna að skilnaði beinaleið, !
segir ÞÍDgv.f.ál., — annað er ekki fyrir
höndum!
Fyrir meiri hl. þingsins er því að eins
tvennt að gera: annaðhvort að keppa að
skilnaði, samkv. Þingv.f.áh, eða hlaupast
frá þeirri samþykkt, er hann þó sjálfur
hefir játast undir og barist með.
Og fyrir ráðgjafann, B. J., er ekki
heldur nema um þetta tvennt að velja.—
Ef dæma á eptir þeim orðum, erB. J.
viðhafði um þessi efniá ferð sinni hÍDgað,
er útlitið ekki sem glæsilegast. En vit-
anlega getur hann virt þau orð sín að
vettugi, enda er það bezta ráðið, sem
hann getur tekið, ef hann ætlar sér að
vera islenzkur Islandsráðgjafi.
En þótt svo færi, að B. J. snerist
móti skilnaðarhreyfingunni í staðinD fýrir
að efla hana, þá verður þó að gera ráð
fyrir. að flokkurinn (meiri hl.) kynoki sér
við að svíkjast undan merkjum og vinna
þannig til hefndar þjóðarinnar. Og skylda
hans er: að vinna að því eptir megni
— vísvitandi og ákveðið —, að Island
geti sem fyrst skilið við Danmörku.
Ætti hann að hraða sér að því að
sýna þá stefnu út á við, með því (eins
og 2. liður Þingvf.ál. gerir ráð fyrir) að
lögleiða íslenzkan fána!
0. Sv.
Grein Gísla Sveinssonar.
—o—
Að því er snertir grein hr. Grísla Sveins-
sonar, sem birt er í þessu nr. blaðs vors,
þótti oss sjálfsagt, að leyfa henni rúm í
blaði voru, svo að höfundinum gæfist
kostur á, að gera almenningi skoðun sína
kunna.
A hinn bóginn viljum vér geta þess,
að vér erum höfundi greinarinnar í sum-
um atriðum ósamdóma, og þó einkum að
því leyti, að vér getum eigi talið, að full
reynt sé, að þvi er snertir samninga-um-
leitanir við Dani, fyr en heyrzt hefir,
hverjar verða undirtektir þeirra, að því
er snertir sambandslagafrumvarp það, er
ný af staðið alþingi samþykkti.
Á lauslegu hjali, áður en málið var
útkljáð á alþÍDgi, verður eigi byggt.
Ea þegar greint svar er fengið af
Dana hálfu, þá fyrst kemur til álita, kvað
til bragðs skuli taka, og það mál gerir
„Þjóðv.“ þá væntanlega að umtalsefni.
lög, samþykkt a alþingi.
—o—
XLI Lög um breyting :•
lögum uiii stoínun lands-
banka 18. sept. 1885. (Á-
kveðið, að bankastjórar skuli vera tveir,
með 6000 kr. árslaunum hvor, og tveir
gæzlustjórar, með 1000 kr. árslaunum.
BankastjóraDa skipar ráðherra, en gæslu-
stjórana kýs alþingi, til 4 ára í senn.
Laun bókara bankans eru ákveðin 3B00
kr., en féhiiðis 2400 kr., og geta þó, að
víð bættu þúsundgjaldi orðið alls BOOO
kr. — Núverandi féhirðir landsbankans
heldur þó lauDakjörum þeiro, sem hann
nú hefir.
Bankastjóra Tr. Gunnarssyni ákveðin
4000 kr. eptirlaun, láti hann af forstöðu
landsbankans.)
XLII. Lög um aðllutnings-
bann ft áíeng-i. (Blað vort hefir
áður minnzt máls þessa svo ýtarlega, að