Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 10.08.1911, Qupperneq 5

Þjó&yjljinw.
145
XXV, 36,—37.
Vér höfum og í þessu efni eigin reynslu
vora við að styðjast.
Hefði í stiórnarskró.rbaráttu vorri, vei-
ið fylgt þeirri reglunni, sem núverandi
ráðherra vor — og þá auðvitað ritstjóri
„Ingólfs“ — vilja, að fylgt sé, að láta
„Stórmálin hvíla sigu, væri stjórnskipu-
lacalega ástandið hór á landi eigi í því
horfi, sem nú er.
Nei, vér megurn einmitt eigi gleyma
því, að það er hinn þolni, sem eigi qefst
upp, sem sigurinn her frá horði, fyr eða
eíðar.
Þetta þarf íslenzka þjóðin því að hafa
eem allra hugfastast, að því er til sara-
bandsmálsÍDS kemur, og það — ef á þarf
að halda — eigi að eins við kcsningarn-
ar, sem fram fara í haust, heldur og fram-
vegis, unz þær lyktir eru á orðnar, sem
farið var fram á á alþingi 1909, þ. e. án
nokkurrar tilslökunar eða uppgjafar á þeim
kröfum af þjóðarinnar hálfu.
Fyrir ungu og uppvaxandi kynslóðina
er og baráttaD út á við — til fyllsta
þjóðar sjálfstæðis — að eins hressandi,
og stœlandi, og gotur margt gott af henui :
leitt að því leyti.
Skýrslur
um heilsufar og lieilbrigöismálefni
á íslandi 1907 og 1908.
—o—
Guðm. Björnsson, landlæknir, hefur
safnað skýrslurn þessum og skrifað við
þær mjög fróðlegar skýringar og saman-
burð við heilsufar hér á landi áður.
Af skýrslunum sést, að fólkinu fjölg-
ar stöðugt. Og þó fækkar fæðingum.
Þær voru árin 1861—70 37.6 °/00, en ár-
ið 1901—1905 ekki nema 30°/00. Mann-
dauðinn er aptur á móti miklu minni
nú en fyr, var 1861—70 32.8 °/00, en er
nú á seinni árum ekki meiri er 17.1 °/00.
Meðalæti Islendinga hefur því stigið
seinustu 50 árin úr 33 árum upp í 61.8
ár. Það er mikil framför og þakkar
Indriði Einars-on, þjóðhagsfræðingur, það
„læknaskipuninni, yfirsetukonum, sótt-
vörnum og minni vínfanganautn14 Betri
meðferð á ungbörnum á mikinn þátt í
því hvo manndauðinn hefur minnkað.
Uugbarnadauði var 31.3% um miðja
síðustu öld, nær þriðjungur allra barna
dó á 1 ári Nú er ungbarnadauði ekki
nema 113% og er það að eÍDS Noreg-
ur og tívíþjóð, sem standa Islandi iram-
ar að því leyti, í allri Evrópu.
Árið 1903 var manndauðinn óvenju
inikill, 19.1”%, og kennir landlækuir það
roislingunum, og afleiðingum þeirra. Þeir
g6Dgu seinni hluta ársins 1907 og fyrri
hluta ársms 1908 ytír því nær alt land-
ið. Annars er erfitt að sjá það, hvaða
sjúkdómar eru hér hættulegastir og hver-
jum helzt ber að verjast, meðan iíkskoð-
un og dánarvottorð eru ekki lögboðin,
eins og nú er orðið hjá öðrum siðuðum
þjóðum. Landlæknlr kallar það að verja
stórfé í blindni til að vernda heiibrigði
almennings „meðan alla l]ósa vitneskju
vantar um dauðamein þjóðarinnar ár frá
ári“.
Skottulæknar voru hér 53 árið 1907,
en 48 árið 1908. Þar af voru 10 í
Skagafirði.
Taugaveiki fengu 241 manns 1907
eg 334 árið eptir. Það er einkum í
kauptúnum, sem hún vill loða við. Þar
gera grunnir og illa gerðir brunnar sitt
til að útbreiða hana. Það sést og, að
veikin er í mikilli rénun, þar sem gerð-
ar hafa verið góðar vatnsveitur.
Barnaveiki hefur við og við stungið
sér niður í fullum helming læknahérað-
anna, og væg skarlatsótt í 7 héruðum
1907 en að eins í einu 1908.
Lungnabólga, segir landlæknir, að sé
að verða sjaldgæfari nú á seinni tímum,
en áður.
Berklaveiki mun aptur á móti tiðari
nú, en áður. Árið 1907 voru 272 nýir
sjúklÍDgar skrásettir með lungnatæringu
og 134 með berkla í öðrum líffærum.
Árið eptir voru tilsvarandi tölur 280 og
179.
Holdsveikin fer stöðugt þverrandi.
Árið 1905 voru hér á landi 113 holds-
veikir en 88 árið 1908. Þar af voru
43 á holdsveikraspítalanum. Árið 1907
voru tveir sjúklingar látnir fara af spít-
alanurn, þar eð þeim virtist albötnuð
holdsveikin.
Sullaveiki sýnist einnig vera í rénun.
Árið 1907 sýktust 82 og 85 árið 1908.
Samræðissjúkdómar eru enn þá til-
tölulega sjaldgæfir Þeir eru helzt í
kaupstöðum. Hér um bil fjórðungur
lekandasjúklinganna voru útlendingar og
flest-allir útlendir, er fengu sárasótt. Lek-
223
Eptirtektarverður endii-. —
Eigín játning
Ratray bæiarfulltriia
og dauði lians“.
Kenwood gekk inn til þess að kaupa spjaldið.
„Allt selt!“ var honum svarað. „En þaðvarekkeit
á því, nema stutt simskeyti þess efnis, að hr. Ratray lægi
fyrir dauðanum í Lavet-sur-mer í Belgíu, og hefði, í við-
urvist enska konsúlsins, kannast við, að hafa drepið hr.
ítaycourt! Þotta var allt og sumt!u
XL.
Bróf blaðamannsins.
.„Kæri Kenwood! Yður langar óefað til þess, að fá
áreiðanlega skýrslu um málið, og sannast að segja, var
það, sem stóð í blaðinu „Me'Ciry“ aflagað.
YÍDi'r yðar hér settust að mér, þar á meðal stúlk-
urnar þrjár — Emily ekki hvað sízt —, allar grátandi —
en það fær nú lítt á mig —, og fillegarog það skipt-
ir öllu —, og gat eg þá ekki staðizt.
Þær grátbændu mig og um það, að þegja yfir játn-
ingu Ratray’s, en þar var eg ósveigjanlegur, því að blaða-
maður er eg, og engin tár megna að hræra mig til þes9,
að sleppa herfangi mínu,
En til allrar hamingju, þá mátti og líta á málið frá
annar hlið — benda á hrópandi ranglæti.
216
Eptir nokkra þögn mælti Kenwood siðan:
„Jeg er kominn hingað vegna ungfrú Eleanor!
-Þeir vilja og, að hún giptist einhverjum þeirra, ef auðið er!u
rJá! En giptist hún ekki Halli Gregory?“
„Æ! Jeg hafði nú gleymt —“ tautaði Kenwood.
En Constanse fékk ekki að vita, hverju Kenwood
hafði gleymt.
Hann vissi eigi, hverju hann mátti trúa henni fyrir.
„Hvers vegna haldið þér, að Roachley hafi myrt
manninn yðar? Og hvar er hr. Ratray? Vitið þér
nokkuð um það?“
„Jeg ímynda mér, að hann sé dáinn!“
„En hvað er yður kunnugt um samsærið?“
„Jeg veit ekki neitt ákveðið!“ svaraði Con9tance.
„Bræðurnir urðu ósáttir, af þvi að eg fór til Merstham!
En það var maðurinD minn, sem vildi, að eg færi þaDg-
að! Hann var fjarska hræddur um mig, þó að eg gæfi
honum enga átyllu tii þess! Þér brosið, en —“
„0, nei! Þér voruð ung, og — eins og þér vitið
sjálf — lagleg! Eu hann var enginn fríðleiksmaður, og
kominn um fertugt! Hann hafði því einatt næga ástæðu,
þó að þér gætuð eigi gert að því!u
„Jæja! Hann vildi nú, að eg færi til Merstham,
en því reiddist bróðir han9! Þeir voru afskaplega reið-
ir manni, sem Kenwood heitir! Hann hafði svikið þá,
eða því um likt! M.aðurinn minn varð þvi að fara til
Oraneboro, til þess að gera það, sem hann hafði átt að
gera!“
„En vissuð þór hvaða starf það var?“
„Nei! En jeg heö fengið næga vitneskju um það
síðar!u svaraði Constance.