Þjóðviljinn + Þjóðviljinn ungi - 26.06.1915, Blaðsíða 2

06
& J C f)| V í o i í'i N.
XXIX, 26,—29.
Birting leynisamningsiiis.
Hamtarir „ný-bræðinga“.
Það er auðséð á seinustu tölublöðum
ísafoldar, að „ný-bræðingum“ hefir komið
það ílla, að leynimakk forsprakka þeirra,
þremenninga, var birt almenningi. JÞeim
hefur sárnað það, að geta ekki haldið
áfram uppteknum hætti, að veiða einn
og einn mann í einu í net sitt, án þess
að hægt væri að skýra þeim málið trá
sjónarmiði andstæðinganna.
Þeir vissu, sem vonlegt var, að afl-
inn myndi torsóttari, ef viðkomandi hefði
leynisamninginn sjálfur við hendina.
Til þess að svala heipt sinni út af von-
brigðunum, hafa þeir nú tekið upp það
bragðið, sem algengt er hjá mönnum,
er vita sig hafa gjört eitthvað íllt: að
ráðast á þá, er komu í veg fyrir, að þeir
gætu haldið áfram ósómanum, með alls-
konar brígslum og íllyrðum.
Orðin, sem klingja sífelt eru þá þessi,
að þeir, sem birt hafa leynitilboðið hafi
framið níðingsverk: rofið þaguarskyldu
o. s. frv.
Þótt alþýða manna sé yfirleitt þakk-
lát þeim, er flettu ofan af atferli „ný-bræð-
inga,“ þá er þó ekki loku fyrir það skot-
ið, að þessi gifuryrði Isafoldar ásamt út-
úrsnúningunum og blekkingunum, sem
þeim fylgja, kunni að ganga í einhverja,
og skal málið því skýrt hér, eins og i
þvi liggur.
Þegar þreinenningarnir komu úr ut-
anför sinni, þá tjáðu þeir fiokksmönnum
sínum, að það, sem þeir hefðu meðferðis,
væri aðeins yfirlýsing um það, hversu
langt Danir vildu teygja sig til samkomu-
lags — sjálfir væru þeir alls óbundnir
við það. Enn fremur kröfðust þeir þess,
að tilboðinu væri haldið leyndu og lof-
uðu þá jafnframt, að ekkert skyldi
gert i málinu fyr en tilboðið yrði op-
inberlega birt. Að þessu gagnast næg
vitni. Þegar svo Einar Arnórsson hefir
lýst því yfir, að hann vilji taka tilboðinu,
sem flokksinenn hans vildu ekki líta við
og þegar hann í trássi við flokk sinn,
tekur við ráðherra embætti og þetta gei
izt alltsaman án þess ad lofoi did um ad
birta tilbodid sé uppfyllt, þá er þad aud-
sœtt, ad andstœdingar »ný-brœdingsins« er u
ekki lengur bundnii þagnar skyldunni. Að-
al íorsendan fynr gildi loíorðs þeirra
er sem sé brostin.
Þetta hlýtur hver heilvita maður
að sjá.
Um gildi þessa loforðs, sem hér er
um að ræða, verður ekki farið eptir öðr-
um reglum en þeim, er gilda um samn-
inga manna á milli yfirleitt. Það er því
fjarri öllum sanni, að hér sé um nokkur
heitrof að ræða.
Fullyrðingar ísafoldar og Guðmundar
Hannessonar eru ekki annað en áfram-
hald af blekkingum „ný-bræðinga“ og
þeim mun ósvífnari orð en áður eru við
höfð, vegna þess að mennirnir ráða ekki
við heiptina út af því, að þeir fengu
ekki í ró og næði að halda áfram hinum
fyrri blekkingum.
Það hefði jafnframt verið hin stak-
asta óhæfa af sjálfstæðis þingmönnum, ef
þeir hefðu ekki birt leynitilboðin.
Enginn mun sá, að hann álíti það ó-
drengskaparbragð af manni að aðvara
einhvern mann, er annar ætlar að vega
að baki honum.
Og hér er um það atriði að ræða,
sem eaki er minna virði. Hér var að
ræða um það að taka saman höndum við
erlent vald til þess að vega ad baki al-
þingi Islendinga.
Birting leyni tilboðsins var tilraun
til þess að koma i veg fyrir að þetta
yrði gert.
Og hati þingmennirnir þökk fyrir við-
leitni sina.
Hávat dur.
Jón Jensson
yflrdómari.
Hann lést að heimili sínu í gær eptir
langvarandi heilsubrest.
Helztu æfiatriða hans verður getið
síðar hór í blaðinu.
HugleiðiDgar um
stjórnarskrármálið.
Herra ritstjóril
Jeg er einn þeirra manna, sem hafa
horft og hlustað á stjórnmálaaðfarirnar
í höfuðstaðnum nú síðustu mánuðina og
ekki lagt til þeirra, en þetta hetir mór
dottið í hug út af þeim.
Jeg leit svo á í vetur, þegar stjórnar-
skrármálið strandaði, sem konungur ve-
fengdi ráðherra Sigurð Eggerz um það,
að hann færi rétt með erinai Alþingis.
Lá þá beinast við að leita úrskurðar Al-
þingis um það, hvað sannast væri í þessu.
Þetta var hugsanlegt á þann hátt, að
þingmenn meiri hlutans lýstu yfir því,
hvort þeir féllust á málsmeðferð ráðherra
eða eigi, og þetta gerðu þeir, svo sem
kunnugt er. Ef konungur vildi eigi láta
sér þetta nægja, þá hefði mátt búast við
þvi, að hann kveddi saman aukaþing.
Hin aðferðin, sem hann tók, að kveðja
fyrst foringja minni hlutans á sinn fund,
og láta hann svo — að þvi er öllum
virðist aoma saman um — leggja grund-
völl undir nýjar samningatilraunir og
velja menn úr meiri hlutanum til þess
að bræða um þær, — það virtist ekki
til þess fallið að efla samvinnuþýðleik
eða mýkja skap íslendinga.
En úr því að þessi leið var samt valin,
þá var ekkert við því að segja þá í stað.
Má vera að meiri hluti fulltrúanna hefði
getað gert eitthvað til þess aðskýrabet-
ur skoðun sína fyrir konungsvaldinu, en
skylda verður naumast sagt að þeim bæri
til þess. Því var vorkunnlaust að þekaja
þær, eptir þær viðtökur, sem ráðherra
tékk, þá er hann kom heim.
Einir af þeim, sem skýrast tóku í
þann strenginn, að það væri ekki til-
hlýðileg aðferð í þessir máli, að makka
um það við einstaka menn á bak við
meiri hluta Alþingis, voru einmitt tveir
af hinuin kvöddu konungsgestum, þeir
Einar Arnórsson og Sveinn Björnsson,
þá er þeir skrifuðu undir það í miðstjórn
Sjálfstæðisflokksins, að þeir hefðu ekkert
umboð haft frá flokknum og verður það
ekki um ot lofað, hve myndarlega þeim
fórst það, þótt þeir ættu sjálfir i hlut.
En svo láðist þeim að gjöra það, sem
mér virðist að þeir hefðu endilega átt að
gjöra næst, en það var að síma til kon-
ungs og tjá honum að þeir væru um-
boðslausir til allra samninga. Það hefði
verið í alla staði rótt gjört. Hitt var
i alla staði sjálfsagt, að þeir færu, ef
konungur vildi samt sem áður tala við þá.
Ekki skal eg heldur liggja þeim þre-
menningunum á hálsi fyrir það, þótt þeir
leiddust til þess út í Höfn, að fara að
bollaleggja eitthvað við Dani um það,
hvernig hugsanlegt væri að róta fram úr
deilumálunum. Það gat verið freistandi
fyrir menn, sem höfðu áhuga á því, að
stjórnarskrármálið næði fram að ganga.
En auðvitað átti þá ekki að geta verið
um annað að ræða, en lauslegar uppá-
stungur, sem Alþingi vilda aðhyllast,
enda var það látið í veðri vaka, að svo
væri.
En aðferðin, pukrið allt, var svo af-
leit, að jafnvel þótt mennirnir hefðu nú
komið með eitthvað skynsamlegt, sem
lítandi var við, þá mátti búast við því,
að alþýða manna liti á það með tortryggni
og ógeði, meðan hún fékk ekki að vita
hvað það var. Ekki bætti það til, er
svo margir flokksbræður þessara manna,
þeir er fengu að sjá leyndardóminn, á-
litu ekki við honum litandi. Var það
engin furða, þótt mönnum leiddist drátt-
urinn á birtingunni, einkum með þvi að
telja mátti víst, að þeir þrímenningarnir
sýndu þeim mönnum leyndarmálin, sem
þeim sjálfum gott þótti, því að hvaðan
átti einstökum mönnum annars að koma
sú vizka, að tilboðin væru svo ljómandi
aðgengileg, ef þeir hefðu ekki séð þau?
— En hins vegar höfðu þeir félagar
nokkra vörn ; málinu, á meðan ekkert
verulegt var gjört, meðan engar afleið-
ingar voru sýnilegar af makki þeirra við
Danskinn.
En það var nú ekki lengi. Og þeg-
ar einn af þrimenningunum tekur við
ráðtierradæmi vitanlega í því skyni, að
undirskrifa stjórnarskrána með þeim skil-
málum, sem í „launbræðingnum“ fólust,
— þá gjörbreytist ástandið í einum svip.
Úr því að þá var eigi sprett þagnarfyr-
irbandinu frá fólanum þeirra félaga, þá