Lögberg - 15.02.1888, Blaðsíða 2

Lögberg - 15.02.1888, Blaðsíða 2
LÓGBERG- MIDVIKUDAGINN 15. FED. 1888. ÚTGEFENDUIi: fSigtr. Jónasson, Bergvin Jónsson, Arni Friðriksson, Eiuar Hjörleifsson, Olafur Þórgeirsson, Sigurður J. Jóliannesson. Allar upplýsingar viðvíkjandi verði á auglýsingum í „Lögbergi" geta menn fengið á skrifstofu blaðsins. Utan á öll brjef, sem útgefendum „Lög- bergs“ eru skrifuð víðvíkjandi blaðinu, ætti að skrifa : The Lögberg Prínting Co. 14 Hone Str., Winnipeg Man- ikulanum islenzkra barna. Fyrl'r skömmu síðan komu út í hlöðunum hjer upptalning á httmum Jjeim o<r ungmennum, sem færzt höfðu upp í alpýðuskólunum við síðasta próf. [>að er einkennilegt, að pað er ekki eitt einasta islenzkt nafn í peirri upptalningu. pað væri full ústæða til þess, eptir peim lista, að liahla, að annaðhyort sækti ekk- ert íslenzkt ungmenni skólana hjer, ellt'gar |>á, að ekkert peirra, sem i skófuin væri, hefði færzt neitt upp í petta sinn. pví er auðvitað ekki svona varið. pað eru til Islendingar hjer á skól- ununi, og íslenzk ungmenni pokast ekkert síður upp eptir en hörn inn- lendra manna. pað er enda sagt, að islenzkum hörnuin gangi almennt hetur á skólum hjer en öðrum jafnöldrum peirra. . II vers vegna standa [>á ekki nöfn peirra í hlöðunum? Auðvit- að af pví, að pau konia sjer ekki að pví, að kalla sig pað, sem pau heita, sem ekki er heldur von, pegar fullorðna fólkið kemur sjer ekki að pví. pað er leiðinlegt, pau skuli ekki ítonia sjer að pví. pað er l.eiðinUgt, að J>au islenzk ungmenni, sem vilja menntast, og seni látin eru nuaintiist, skuli hfia svo uin hnútana, aö pað sje ómögu- legt að sjá, að pau sjeu íslenzk. En pó er annað eiin leiðinlegra í pessu máli. Cg pað er pað, að pegar maður fer að rannsaka, hvað mörg af pessuin hömum, sein nefnd voru í pessuri upptalningu, sjeu ís- lenzk, pá kemst maður aö raun um, að pau eru tiltölulega fá — að minnsta kosti í tiltölu við pann ís- lenzka harnafjöldu, sem er hjer í hæiium og [>að parf ekki að lesa neina lista og pað [>arf engar rann- sóknir til J>ess, að komast að [>\ í, að skölarnir hjer eru illa sóttir af íslenzkum' hörnum. pað getur eng- um manni dulizt, sem á heima hjer í hænuiii, aö [>að ganga heilir hóp- ar af krökkum Islendinga allan vet- nrinn, og vetur eptir vetur, án pess að líta inn á skólana. Hvei’s vetfiia 'iáta Islendintrar ekki hörnin sín oanira á skólanaV Ekki parf kostnaðinum um að kenna. Börnin [>urfa eins mat og föt og húsaskjól, pó pau læri ekkert, og [>essi hókakostnaður, sem skóla- t/önifunni er samfara, er naumast o r> teljandi. Islendingar hafa ávallt verið taldir uáinfúsir nienn; pað hefnr ávallt veríf) sagt um |>á, aö peir væru sólgnir í ýmiskonar fróð- leik. [>að er enginn vafi á að [>að er satt uni pá. En hvers vegna láta peir pá ekki börnin sín ganga á skóla, pegar pau geta komizt að náininu alsendis kostnaðarlaust? Menn hera ýinislegt í. vænginn. Helztu afsakanirnar eru pó pessar tvær : 1. Að kennslan í skólunum sje svo ljeleg, að börnin læri par ekkert. 2. Að börnin læri óknytti af innlendum börnum og alskonar ó- siði, og foreldrarnir geti pví ekki fengið pað af sjer, að senda sln börn í pann soll. pessar afsakanir kunna nú að vera á nokkrum röknin byggðar, og sjer- staklega er síðari ástæðan alls ekki út í bláinn. pað getur líka vel verið að pað sje satt, að börnin læri tiltöluleua lítið á sumuin skól- unum hjer. En annars er allur porri Islendinga ekki fær um að dierna sanngjarnlega um pað lnál. Af pví peir hafa sjálfír haft svo lítið af skóluin að segja, pá hættir peim við að ætlast til allt of mikils af skólunum. pað er fjöldi íiiaiina, sem heldur, að gangi börn- in á skóla svo sem tvo -— prjá mánuði, pá ættu pau að hafa getað lært mikið á peiin tíma. pað er síður en svo, aö pví sje svo varið. [>eir vita pað bezt, sein reynt hafa, að pað gengur opt mikill tími til pess að undirbúa barnið svo, að pað hafi nokkur sýnileg not af nokkurri tilsögn, hvað pá heldur nokkurri bók. pessi misskilningur er mjög almennur meðal landa vorra, og vjer viljum sterklega vara menn við honum. pað er svo sem auðvitað, að geti harnið fengið tilsögn heima hjá sjer í öllu, sem pað parf endilega að læra, og sem pví er boðin tilsögn í í skólunum, pá gengi margfalt minni tími til náms- ins. Keniiariiin gæti pá lagað sig eptir gáfnafari og eðlisfari pess eina bams, pegar hann hefði ekki í fleiri horn að líta. Samvinnan milli kennarans og nemandaus yrði margfalt nánafi. pað væri vafalaust að flestu eða öllu leyti hetra fyrir harnið. En eins og enn ér ástatt vor á meðal, er ekki til neins að tala um pað, enda mun pess verða langt að híða. lslendinurar eru ekki færir um að halda prívatkennara handa hörnum sínum, og peir munu líka vera fáir, sem eru færir uin að kenna sjálfir börnum sínum pað, sem pau einkum purfa hjer að neina. Enda væri pað sannarlega til of mikils ætlazt. lslendingar liafa haft annað að gera, siðan peir komu hingað til lands, flestir hverjir, en að setjast að bóknámi. En pegar inenn ekki geta fengið pað hezta, pá eiga menn æfinlega að taka pað næst-bezta. Geti inenn ekki kennt hörnuin sinum heima, eða látið kenna peim, pá eiga menn að láta pau ganga á skólana. pví eitthvað verða hörnin að læra. Síðari ástæðan — sú, að barna- sollurinn hjer sje vondur — liefur mikið til sins máls. pað dylst vist engum, að |>að er niikið af hrylli- leguin krökkum í pessum bæ, eins og víst í flestum bæjum Aineríku ; að minnsta kosti er pað almenn umkvörtun lijer vestra, að börnin sjeu svo illa vanin, að pað nái engri átt. En aðgætandi er, að pað að stía börnum frá skólunum, er ekki einhlítt til að stia peini frá sollinum. ()g pað er ekki i skól- unum að börnin láta verst. pað er á götuiium og sljettunum. pað er ekki í skólunum að pau láta til sin heyra petta andstyggilega orð- bragð, sem almennt er sagt að amerikönsk börn hafi, og sem pau líka liafa. Allt, sem krakkarnir hjer gera verst, pað gera pau einmitt par, sem inest líkindi eru til að íslenzku börnin liitti pau. pess vegna nær pað ekki að |>essu leyti tilgangi sínutii, að halda börnunum frá skólanum, en pað er mikið lagt r sölurnar ineð pví - allt of íuikið, par sem um alla pá menntun er að ræða, sein börnin eiga kost á að afla sjer. En pað er ein afsökunin eptir enn, sem inaður reyndar heyrir sjaldnar en liinar, pvi inargir kyn- oka sjer heldur við að koma fram með liana; en hún liefur að öllum likindum haldið fieiri islenzkum ung- mennuin frá skólunum en nokkur önnur. pað er vanalega liægt að fá hjer tiltölulega góða atvinnu handa unglingum. Suinir tíma ekki að sjá af peim peningum, sem ung- mennin geta unnið sjer inn. Sum- um finnst ekki peir geti án peirra verið, og geta pað ekki, margir hverjir. Menn koma hingað blá- snauðir, ínargir með stóran bama- hóp. pað er sannarlega ekki láandi, pó inenn verði fegnir að láta börn- in vinna fyrir sjer sjálf, ef kostur er á. Allmargir eiga samt fyrir nógu mörguin að sjá. En pett má ekki ganga svona. Börnin verða að fá menntun, inn- lenda menntun, úr pvf [>au eru hingað komin. Annars dragast Is- lendingar aptur úr. Annars verða peir skoðaðir sem óæðri flokkur lijer í landinu, sem allir megi troða á. Annars eiga peir enga framtíðarvon hjer. Allir peir, sem með nokkru móti eru færir jnn pað, eiga að láta börn sín nema,cmeðan [>au eru börn, en ekki præla. En [>ar sem fátækt- in er svo mikil, að aðstandendur barnanna geta ekki liaft ofan af fyr- ir peim, ]>ar aitti íslenzki fjelagsskap- urinn að sýna sig, og láta til sín taka. ]>að er mikil [>?>rf á pví, að sameina krapta vora í mörgu skyni. En pað er ekki meiri pörf á pví í neiiiii skvni en pessu - ekki jafil- mikil, viljuni vjer segja. [>að ætti ekkert íslenzkt barn, að purfa að fara á mis við pá fræðslu, sem óhjákvæmileg er til pess að verða sjálfum sjer og öðrum til sóma og gagns í pessu landi. Allir, sem nokkuð e<eta að mörkum látið, ættn að hafa pað í liuga. pvf að láta börnin præla pann tíma lífsins, sein peiin er eiginlegast að nema, og senda pau út i heiminn, án pess pau liatí nokkuð lært, annað en strita, og par af leiðandi án pess pau geti nokk- urrar æðri ánægju notið—pað er hróp- leg synd. Vjer tökum í petta blað ræðu eptir sjera Kristofer Janson, sem hann kallar „Drengirnir okkar“. Hann lijelt ræðuna í tilefni af pví, að 16 ára gamall piltur, Pete Barret, hafði í fjelagi með tveiinur öðrum ungum mönnum myrt öku- mann á sporvagni í Minneapolis, til pess að ná af honuin peningum. Efni ræðunnar er mjög mikilsvert og alvarlegt. Og hún á vfðar við en i Minneapolis; hún á hvervetna við í Amerfku • ög par á meðal hjer í Wiiinipeg. Enginn ætti að lóga pessu blaði fyrr en næsta blað er komið út, svo að hann geti lesið alla ræðuna í samanhengi. pað vildi til hraparlegt slys á Gimli aðfaranótt hins 6. p. m. Hús herra I’jeturs Pálssonar brann pá til kaldra kola. Vörunum úr sölubúð hatis og p\ í, er pósthús- inu til heyrði, varð hjargað, en pó skemmdist og týndist ýmislpgt, pegar pað kom út. En Atlar eigur hftns innanstokks hrunnu, og |>ar á meðal i(\70 í peningum. Alls mun skaðinn vera um $3,000, og ekkert vátryggt. Eldurinn virðist hafa kviknað á pann hátt, að neistar liafa lirokkið út úr matreiðslustó; hún stóð rjett á móti kjallaragatinu, sem virðist hafa staðið opið. En niðri í kjall- aranum var hey, sem haft var utan um jarðarávevti |>ar niðri. Hr P. P. og kona lians og harn komust út á nærklæðumim eiiium. [>að var allur sá klæðnaður, sem [>au áttu, [>egar frjettirnar hárust til vor. Hann var berfættur og berhöfðaður allan tím- ann meðan liunii var aðl jai ga. Frost var hart, og pað er hrein furða, að hann skyldi ekki kala til muna. Skeggið og nokkuð af hárinu brann af honuiii, og reykurinn festi sig svo í lungum lians, að hann var mjög lasinn eptir, livað sem úr pví verður. Hr. P. P. mun í þetta sinn hafa misst meira en allar eigur sfnar. pað væri ástæða til pess fyrir landa lians að hlaupa nú undir bagga með lionum. Hann er einn af peim, sem hafa verið löndum sínum til sóma lijer í landinu, hefur ávalt reynt að hjarga sjer sjálfur, ávalt verið fremur veitandi en [>yggjandi, eins og rnargur inun liafa orðið var við. Nú ætti hiinn ekki að standa hjálparlaus uppi. Hjálpin pvrfti ekWi hA vera mikil frá hverjum einstökuin, ef viljinn væri alinennur. A skrifstofu „Lög- hergs“ verður tekið með ánægju móti liverju pví, sem inenn kynnu að vilja láta af hendi rakna í pví skyni. Dienglmlr okkar. Ricða eptir KristofeH Jiinson. (Þýtt ifr norska blaðinu „Budstlkken*1). Vjer liöfum nýlega hjer í Minne- apolis sjeð sorgarsjón — uiigaii dreng á glæpaniannabekknum, ákærð- an fyrir að ráðast á nianii og myrða hann, og ineðan á málinu stóð, komu fram á hendur honuiii verstu sakargiptir fyrir hluttöku í mörgum öðrum glæpuin. Er nokkuð sjald- gæft við petta? er petta lirein und- antekning frá pví, sem vanalega á sjer stað? Taktu livert einasta kveld- eða morgunhlað, og [>ú niunt reka pig par á einhverja siigu um glæpi, drýgða af drengjuni, sem hafa drukk- ið í sig sögur af leynilögreglupjón- um. Hvernig stendur á pessu? pegar jeg las hið ágæta kvæði Whittiers : „Berfætti drengur- inn“, par sem er eins og lýst sje í fjöruguin og málandi orðum hinuin heilsugóða, kraptmikla, Imgrakka uppvexti heillar, ungrar pjóðar, pá fór mjer eins og svo inörgum öðr- um, að jeg fjekk ást á kvæðinu og efiii kvæðisins, og jeg vonaðist eptir að hitta J>enntin ágætisdreng hvervetna í Ameriku, pví svo ósk- aði jeg, og allir, að drengirnir okkar væru. En sannleikurinn er, að pessi „Ameríku drengur“ kvæðisins er til í kvæðinu, en annars livergi, að hann er hugmynd, eu er ekki til i raun og veru. I rttun og veru er Ameriku-drengurinn, að minnsta kosti lijer vestur frá, sá mesti ópokki og sú ósvífnasta skepna, sem til er á jörðunni. C)g hvers vegna? Af pví að hann er hvattur til að vera pað, af pví að pað er beinlínis ýtt undir hann með að vera pað, af pvl að hugsunarhætti Ameríkumanna er svo varið, að peir fyrirgefa ósvífni hans, og gera ekki nema hlæja að henni, af pví að allt polist hjer, jafnvel pað versta, ef pað að eins er „smart“. Aineríku-drengurinn elst upji aga- laust, án pess að læra að hlýða, án pess að hafa taumhald áhugrenning- um síiium og girndum, og nlinenn- ingsálitið hjálpar honum, hjálpar til að ala upp aðra eins pilta, eins og Pete Barret. Jeg hef komizt nægi- lega að raun um petta pau ár, sem jeg hef átt hjer heima. Fyrst komst jeg að raun um pað, pegar börnin mín voru ofsðtt í skólanum vesrna pjóðernis mlns. pað var ekki að eins, að pjóðerni peirra væri haft sem keyri á pau, sem nokkurs konar smánaryrði, en pau voru elt með grjótkasti. pað er sú skemmtun, sem amerikönskum drengjum pvkir einna mest í varið, að kasta grjóti liver á annan og í ókunnuga menn—sjald- gæft að peir beinlínis ráðist á menn og láti hnefa inæta hnefa, heldur grjótkast úr fjarlægð, og ætínlega tveir eða fleiri móti einum! Fyrst hjelt jeg að pað vildi að eins svona til í petta skiptið, en síðan hef jeg sjeð pað svo margsinnis, og er kom- inn að raun uin, að petta er pað vanalega. pessar lymskulegu, rag- mennskulegu árásir, í feluin hak við runna, í inyrkrinu, margir inóti ein- um ]>að er háttseini drengja hjer. Jeg tala lireinskilnislega um petta, til pess að ilraga athygli foreldraiina að pvi, hvort petta er ekki satt. Ameríkanska pjóðin er alpekkt fyrir riddaraskap sinn, og að minnstu kosti hef jeg hjer í Ameríku hitt pá kurt- eysustu menn, sem jeg hef nokkurn tíma átt saman við að sælda. pessi ragmennska hjá drengjunum, sóm nú eru að vaxa upp, sem kemur fram í pví, að hætta sjer ahhei í drengileg állog, einn inóti 'einuin; en ráðast á menn að aptan <ig márgir móti ein- uiu, er pví svo öndvert lyndiseink- unn pjóðarinnar, að jeg vil leiða athvgli manna að henni. pað ér eitt- hvað ljótt að vaxa upp par, sem Verður að upprætast 1 tækan tíma. pað hefur náð fulluin blóma hjá pessum premur mönnum, sem ráðast á vesalings sporvagns-ökumann i náttmvi'krinu á eyðistað, til p**ss að ræna haiin. Foreldrar eiga að glæða drenglyndistilfinninguna hjá börnum sínum, tala við pau um pað, hvllík sinán pað sje fvrir stóran, sterkan dreng að ráðast á annan lítinn, eða fvrir tvo—prjá að ráðftst á einn ein- stakan. pau éiga að kenna peim að meta Jijóðerni útlendra manna, í stað pess að fyrirlíta pað og vilja ekki líta við pví. En vanalega láta pau drengina vaxa upp, eins og peim sjálfum póknast, og skipta sjer ekki af peirra máluui. Jeg nian eptir pví, að mjer sárnaði einu sinni; einn af drengjunum mínum kom heim sjúk- ur, særður með steini. Jeg komst að pvl, hver petta liafði gert, og jeg fór og sagði föður hans frá pvf. Hann svaraði mjer ekki öðru en pvf, að pað væri sín regla, að skipta sjer ekkert af pví, sem drengjunum færi niilli; ;,látum [>á sjalfa berjast um pað, sem peim ber á milli“ — pað yar'ðlt sú huggun, sem jeg fjekk. Af pví jeg er útlendingur, hafa aineríkanskir drenghnokkar liaft í frainmi pá ósvffni og ósvinnu við mig, að jeg er sannfærður um, að peir pyrðu aldrei að fara svo að við Íanda sfna. En pjóðarbragurinn er pannig, að peir mega, enda eiga að fyrirlíta útlendinga. Einu sinni tóku nokkrir drenghnokkar upp á pvf sjer til skeiniutunar, að skríða upp á pak- ið á hliðarbyggingunni við liúsið mitt, [ilokka upp steinana úr tjöru- pakinu, og kasta handfyllum sínuni af peim á pá, sem voru á gangi í garðinum. • pegar pehn var skipað að hafa sig burt ftf lóðinni, fóru peir að eins út yfir lóðartakmörkin, og ljetu fúkyrðin og hlátursköllin dynja á mjer. petta voru „menntaðir“ drengir, sein svo er kallað. peim var óhætt að gera petta, par sem jeg var ekki göfugri en svo, að vera

x

Lögberg

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.